Denkraam Geestelijke Gezondheidszorg Maatschappelijke Opvang Verslavingszorg gratis magazine voor en door cliënten in de regio Rijnmond nummer 9 - juli 2004
Colofon Redactie: Christian Dogterom, Joke van den Toorn, Judith Vriendwijk, Koos Bijlholt en Michiel van Gog. Eindredactie: Carla Berkhof, Ernest Smit, Fransiska Glasquin, Jan B. Burger en Ton Hensing. Correspondenten: Aadt Klein, Anja, Bernadette, Carla A.M. Berkhof, Christian Dogterom, Cor Noordegraaf, Foekje Bok, Ellie Weistra, Ernest Smit, Jan B. Burger, drs. Joke M.S. van den Toorn, Kees Buitendijk, Michiel van Gog, Miny Warman, Ria, Ton Hendrix, Yvonne Constance, Wim Viskil. Fotografie: Cover: Michiel v Gog en Ton Hensing (montage) Achterpagina: Ferry van Wing en Jan B. Burger (montage), Michiel van Gog, Ton Hensing Strip: Ferry van Wing. Vormgeving en druk: Argus, Rotterdam. Verzendklaar maken: Datawerk, Rotterdam. Verspreiding: Postdienst Vredehof, R dam. Redactieadres (ook voor een gratis abonnement) Postbus 21078 3001 AB Rotterdam Tel: 010-4665962 E-mail: redactie@denkraam.info Website: www.denkraam.info Deadline nummer 10: 26 juli 2004 Verschijning: vanaf 30 augustus 2004 Projectondersteuning Teus van Wijk (hoofdredacteur), Basisberaad GGZ Tel: 010-4665962 E-mail: t.vanwijk@basisberaad.nl Denkraam is een onafhankelijk magazine. Het is een product van de gezamenlijke cliëntenraden uit de GGZ, Maatschappelijke Opvang en Verslavingszorg uit regio Rijnmond in samenwerking met het Basisberaad GGZ. Aan de totstandkoming van deze uitgave is de uiterste zorg besteed. Voor informatie die desondanks onvolledig of onjuist is opgenomen aanvaardt de redactie geen aansprakelijkheid. Alle in deze uitgave opgenomen artikelen mogen niet worden overgenomen zonder toestemming van de opsteller. De redactie kan besluiten ingezonden bijdragen zonder opgave van reden niet te plaatsen, in te korten en/of taalkundig te bewerken. Publiceren onder pseudoniem mag, mits naam en adres bij de redactie bekend zijn. [Denkraam] Inhoud juli 2004 Thema: Psychoses en Schizofrenie 6 Psychose, wat is dat eigenlijk De waarheid en niets dan de waarheid! 8 Ervaringsverhalen Carla Berkhof en Kees Buitendijk aan het woord 10 Bevrijd de Waanzin Psychose volgens Ton Hendrix 13 Schizofrenie psychose in prozaïsche vorm Met windkracht 13 door de bocht 15 Ervaringsverhaal: (On)macht. Het onderhouden van een relatie 19 Veelgestelde diagnoses bij niet herkende DIS mensen 20 Ervaringsverhaal: Een Borderliner 22 Ervaringsverhaal: Humor. Kate en Joost, moeder en schizofrene zoon En verder: 4 De Witte Tornado 5 Column Cor Noordegraaf 23 Column Hersenverflodering 24 Adriaan Spaans over de crisiskaart 26 Boekbespreking: Leven met hooggevoeligheid, van opgave naar gave 27 Recept [2]
Van de redactie 9nummer 9 nummer Raden maar! Oplossing Het bos waar de rood-zwarten immer streven naar omhoog. De plek ook die op steenworp afstand ligt van de gezochte locatie, weet u wel? Woudenstein, het home waar de voetbalclub Excelsior haar thuiswedstrijden speelt in de Gouden Gids divisie, immer strevend naar het Walhalla, de Holland Casino Eredivisie. Excelsior, de club van rood- en zwart en, Woudenstein, de steen van het bos. Ziedaar, de oplossing van het cryptogram. De locatie waar het om gaat is, evenals Woudenstein, te vinden op de Honingerdijk. Op nummer 86 wel te verstaan. De foto van het borstbeeld duidt op ene heer Van Hoey Smith, de maker van Arboretum Trompenburg. Arboretum Trompenburg, ook wel bekend als de Verborgen Tuin in Kralingen. Een openbare tuin die in alle seizoenen een bezoek meer dan waard is. Voor de entree moet wel betaald worden, namelijk drie euro. We kregen twee inzendingen binnen voor deze prijsvraag. Tevens ook twee goede oplossingen. Erg goed, hoor! Want zó gemakkelijk was het nou ook weer niet. Na loting is de prijs van 20,- terecht gekomen bij Annelies. Annelies, van harte gefeliciteerd! Je prijs komt eraan. Hier dan eindelijk het verwachtte nummer over psychoses en schizofrenie. Het is een nummer met een lach en een traan. Maar vooral een lekker zomers lees nummer. Een nummer met een aantal ervaringsverhalen van onze lezers. Aangevuld met een aantal artikelen van de profs. Feit is echter dat een aantal profs (die toegezegd hadden voor ons te schrijven) het hebben laten afweten. Jammer maar helaas. Voor hun een gemiste kans. Voor ons een wijze les.het leermoment voor ons is dat je beter afspraken kunt maken met ervaringsdeskundigen dan met de geleerde deskundigen, want die komen hun afspraken vaak niet na. Je moet ze bellen (want ze zijn vergeetachtig) mailen, weer eens bellen en nog eens een keer mailen. Je wacht en wacht en uiteindelijk heb je niets. Het lijken wel cliënten. Waarom zo kritisch zult u zich afvragen. Een voorbeeldje wat we vrij recent hebben meegemaakt: Er waren twee psychiaters uit Kaapverdië op werkbezoek in Rotterdam. Je maakt kennis met de heren tijdens een lunch. Je maakt een afspraak om de heren op vrijdagmiddag om vier uur te interviewen samen met degene met wie ik de afspraak heb gemaakt, want die zou als tolk fungeren. (ons Portugees is niet zo best) Voor de zekerheid gaan er een verslaggever en een fotograaf naar een congres waar de heren zullen spreken. (een hoop geregel en gedoe volgt, maar we zijn flexibel) De verslaggever wordt uitgenodigd om op vrijdagmiddag om half een in Capelle a/d Ijssel bij een lunch bijeenkomst te zijn. Hij komt vrijdagmorgen naar de redactievergadering op zijn fiets uit Capelle naar Rotterdam. Gaat om een uur of half twaalf weer terug naar Capelle. Had geen gelegenheid om daar wat vragen te stellen, maar goed, we hadden toch een afspraak om vier uur, so what. Hij trapt terug naar Rotterdam. We bereiden ons voor. Het wordt vier uur, niemand, half vijf, niemand. Om vijf uur hebben we er maar de brui aangegeven. De maandag erop sprak ik de persoon, met wie ik de afspraak gemaakt had, aan. Antwoord: Ik ben het vergeten. Excuses volgden, maar daar heb je dan niet veel aan. Geen interview. Geen artikel over hun bevindingen hier in het Rotterdamse. Moet jij eens proberen om niet op een afspraak, b.v. met behandelaar of begeleider, te komen. Volgen er gelijk sancties. Ik heb ook een sanctie genomen. Ik heb de Kaapverdiese, met wie ik de afspraak gemaakt had, geschorst voor onbepaalde tijd. Dat zal ze leren. Maar goed. Voor de fietsende verslaggever was het gelukkig mooi weer. In dit nummer ook een nieuwe column: Hersenverfloddering, van Jan B. Burger die een kritische kijk op het leven van allen dag geeft. Dan nog even onze nieuwe stripheld. Hij is nog steeds naamloos. Dus lezers, bij deze doe ik een oproep. Verzin een naam voor dat manneke en win een cadeaubon van 20,=. Hij wordt jullie held in moeilijke dagen. Tenslotte beste lezers, ga door met het op papier zetten van jullie ervaringsverhalen, het schrijven van gedichten of wat je ook maar kwijt wil en stuur of mail ze naar de redactie. Een prettige vakantie toegewenst met weinig regen en veel zonneschijn. Kunnen we goed geluimd en opgewekt de herfst ingaan. Namens de redactie, Teus van Wijk (hoofdredacteur) Redactie Denkraam Postbus 21078 3001 AB Rotterdam E-mail: redactie@denkraam.info Website: www.denkraam.info [3]
De witte tornado! Een raam verliest zijn aantrekkingskracht als het vies is. Het is bedoeld om doorheen te kijken, een onderbreking in een anders sombere en donkere ruimte, een verbintenis naar buiten toe, beschermend en kwetsbaar tegelijk. Aantrekkelijk om aan te kleden, vandaar dat eens in de zoveel tijd de grote schoonmaak nodig is om niet de aantrekkingskracht met de buitenwereld te verliezen en andersom. De buitenwereld kijkt graag op zijn tijd naar binnen. Het ligt voor de hand als je voor een raam werkt dat ook dit eens in de zoveel tijd gewassen moet worden. Ook Denkraam krijgt hiermee te maken en wel uit een onverwachte hoek. Een noodzakelijk kwaad, zeker zolang er ramen bestaan waar je doorheen wilt blijven kijken. Verbazend om te bedenken dat er schoonmaakmiddelen bestaan die een half flatgebouw stralend schoon krijgen. Tijdens mijn ogenpauze (het valt niet mee achter een beeldscherm te werken), viel mijn oog op een hoogwerker aan de overkant van ons gebouw. Al lappend ging hij van links naar rechts, van boven naar beneden en van rechts naar links. Linke soep zo n bakkie met elektronische bediening, mij niet gezien. Wat mij voornamelijk verbaasde en fascineerde was niet alleen het zicht (waar ik prima mee geëntertaind werd) maar het feit dat deze meneer al die tijd hetzelfde sopje gebruikte. De naam van dit wondermiddel wil ik graag tot mijn beschikking hebben. Zo zie je maar weer waar een rustpauze al niet toe leidt? [gedicht] Zomeravond De takken van de bomen dansen in een groen ballet, de ondergaande zon heeft er een spotlight op gezet, de avondlucht is van een vreemd, doorschijnend blauw, een witte windveer waaiert uit, verdwijnt al gauw, de witte floxen in de tuin zijn een groot bruidsboeket, een zwaluw scheert voorbij, gekleed in zwart jacquet, het pluisje van de paardebloem daalt zachtjes neer; de avond is zo vredig; niets verlang ik meer. Maar deze stilte, deze schoonheid duren maar zo kort ik sluit ze in mijn hart; bewaar ze voor als t donker wordt. Nel Benschop Uit: beukeblad, juni 2004 Bernadette Raden maar! - juli 2004 Voor de nieuwe opgave zijn we op zoek naar een tekst. Het afgedrukte fotodetail moet je op weg helpen. Overige informatie is weliswaar met enige moeite- te halen uit het volgende cryptogram: Negen kameraden kunnen deze oude rasverteller op gepaste wijze eren door één hunner meteen de laan uit te sturen! Voor alle duidelijkheid, gevraagd wordt dus de letterlijke tekst. Mensen, veel succes. [4]
[gedicht] Gemiste kans Als het donker komt dreigend, de zwarte wereld die jij niet ziet, maar mij gevangen houdt. Als het donker komt het zwarte niets, de wereld van die jij zegt dat niet is die ze satan noemen. Als het donker komt over mij en ik verdwijn, wat jij niet ziet die zegt dat je me helpen wilt. Als het donker komt en mij versnippert, versplintert, verstikt en vernietigt, mij trekt in de andere werkelijkheid. Als het donker is ten slotte heb jij niet gezien, omdat het niet is. Zeg jij dat ik psychotisch ben. Marlieke de Jonge [column] Depressief Het is weer zo ver! Na jaren van rust op dit front, ben ik weer getroffen door ernstige neerslachtigheid. Moet ik dat hier onder de aandacht brengen? Zou u daar interesse voor hebben? Ben ik niet heel erg vervelend als ik de lezers van Denkraam daar psychisch mee belast? Of vind ik het dan juist fijn om zwaar op de hand te zijn en alles in termen van noodlottigheid te plaatsen? Werkelijk alles staat ineens tegen. Zelfs het voeren van een normaal gesproken simpel telefoongesprek blijkt moeilijk uitvoerbaar. Ratio en gevoel strijden met elkaar. Voelde ik me na het verdwijnen weer goed dan dacht ik, als ik weer zo n periode heb, moet ik toch gewoon keihard doorwerken. Maar zit ik er zoals nu weer helemaal in dan is dat niet doen. Je voelt haast geen overgang tussen dag en nacht, het is alles één grote brij. O zeker, rationeel weet ik dat de wereld echt wel doorgaat als ik depri ben, maar mijn gevoel zegt iets onheilspellends. Ik blijf maar piekeren over het idee dat niet tegelijk allebei waar kan zijn. Of moet ik trouw zijn aan mijn gevoel dat zegt, nou Cor, kruip maar lekker onder de dekens en na de zomer kom je maar naar de bewoonde wereld terug. Het is gewoon zwaar om er te zijn. En dat terwijl er vast mensen zijn die het nog tien keer zwaarder hebben dan jij? Ben ik dan een aansteller? Ik weet t gewoon niet. Tijdens depressie leef ik op de automatische piloot. In de supermarkt heb ik naar het personeel een lichaamstaal, alsof ik ze ieder moment zou kunnen aanvliegen van woede. Terwijl ik het zo niet bedoel! Mijn dankwoorden komen mechanisch tot stand en rationeel gezien correct. Erg graag afhankelijk van de artsenij ben ik niet. Maar na anderhalve maand toch maar even langsgegaan voor een afspraak bij de huisarts. Gelukkig kan ik de volgende dag terecht. In de wachtkamer vind ik het al verschrikkelijk niet aardig tegen medepatiënten te kunnen zijn. O ja, vaak denk ik de gemeentelijke diensten te kunnen vertellen wat er moet gebeuren en vooral hoe ze de wet dienen uit te voeren. Nee, ik was dan niet manisch. Nu moet ik me weer klein en als een zielige zieke bij de dokter melden. Ik snap er even niets meer van. Van wat ik thuis had bedacht in de spreekkamer aan de orde te stellen komt weinig terecht. Ik vertel dat ik goede ervaringen heb met een bepaald medicament. Maar dat is zoveel jaar geleden, werpt ze tegen. Ik krijg dus een recept voor een ander middel. Vind ik niet zo erg. Zou het niet goed blijken, is het ook niet mijn beslissing geweest, denk ik stilletjes. Verder het voorstel om maar eens met het RIAGG te gaan praten. Die zitten tegenwoordig gewoon in de wijk. Het is even wennen met het antidepressiemiddel. Na een paar dagen is het zwaarste moment van de dag dragelijker geworden en kan ik me weer een beetje concentreren. Alleen voel ik me schuldig mijn eigen plechtige belofte geen medicamenten te zullen nemen, niet ben nagekomen. Ben ik nou te moeilijk voor mezelf of ligt het aan mij? Gelukkig weet ik rationeel dat deze toestand tijdelijk is: gelukkig maar. Cor Noordegraaf redactie@denkraam.info [5]
Psychose, wat is dat eigenlijk Inleiding Tijdens een psychose maken mensen een vreemde indruk op hun omgeving. Ze doen en zeggen ongerijmde dingen. Hun gevoelens lijken niet te kloppen met wat er om hen heen gebeurt. Ze kunnen bijvoorbeeld zonder duidelijke aanleiding in lachen of huilen uitbarsten. Dit komt omdat iemand die een psychose doormaakt, in een eigen werkelijkheid leeft. De persoon koppelt gedachten en waarnemingen aan gevoelens of gedragingen die er niet echt mee samenhangen. Informatie uit de buitenwereld dringt niet goed of soms helemaal niet door. Normaal gesproken scheiden mensen informatie (=prikkels) uit de buitenwereld automatisch in belangrijke informatie die verwerkt moet worden, en onbelangrijke informatie, zoals achtergrondgeluiden en beelden. Mensen in een psychose kunnen deze scheiding niet maken. Daardoor krijgen ze een overdosis aan prikkels te verwerken en raken hun hersenen overbelast. Nu ook speelt de discussie over een vergroot risico bij THC (hasj) gebruik. Dit kan een psychose uitlokken, maar kwetsbaarheid bestaat daarvoor al. Psychosen zijn van alle tijden. Misschien waren de orakels uit de Griekse oudheid wel mensen die aan een psychose leden. In onze vaderlandse geschiedenis zullen velen op de brandstapel beland zijn. Later werden ze in pest en dolhuizen gestopt. In de achttiende eeuw bevrijdde Pinel de krankzinnigen uit hun ketenen. Psychose komt het meest voor bij schizofrenie, maar een psychose kan ook eenmalig optreden. In 1896 formuleerde Kraepelin de ziekte-eenheid dementia preacox (letterlijk: vroege aftakeling) en beschreef drie vormen: de katatone, hebefrene en paranoïde vorm. Centraal hierbij stond de uiteindelijke aftakeling. Bleuler ontwikkelde in 1911 het concept schizofrenie (letterlijk: splijting van de geest), waarbij de splijting van de basale psychische functies centraal stond. Bleuler voegde aan de drie typen die Kraeplin beschreven had, een vierde toe de schizofrenia simplex. Vervolgens is er in feite weinig veranderd op het gebied van de classificatie, de drie vormen van Kraeplin vinden we weer terug in de huidige psychiatrische classificatie de DSM. Sinds begin vorige eeuw is er veel veranderd aan de bejegening en behandeling van mensen die aan schizofrenie lijden. De introductie van anti psychotica in de tweede helft van de vorige eeuw en de vermenselijking mede gevoed door de anti psychiatrie van onder andere dr.laing, David Cooper, Esterson en Jan Foudraine werd het mogelijk dat in diverse psychiatrische ziekenhuizen meer autonomie voor patiënten werd bevochten. Uiteindelijk zijn hier de cliëntenraden en het Basisberaad uit ontstaan. Voorlichting over de ziekte, individuele begeleiding van de patiënt en begeleiding en ondersteuning van familie of nauw betrokkenen is van groot belang. Over schizofrenie Schizofrenie is een ziekte, die, voor zover nu bekend, niet te genezen is. Wel kunnen de psychotische verschijnselen, die per patiënt wisselen in soort en in ernst worden bestreden. De ziekte is ernstige uitzonderingen daargelaten over het algemeen redelijk onder controle te houden door behandeling met medicijnen. Deze blijven vaak voor de rest van het leven nodig. Het komt voor in alle lagen van de bevolking en over de hele wereld, zowel in rijke als arme landen. In Nederland lijden circa 100.000 mensen aan schizofrenie. Een psychose kan gepaard gaan met de volgende verschijnselen: Wanen. Wanen zijn denkbeelden die niet op waarheid berusten, maar die voor de patiënt waar zijn. Zo kan men denken achtervolgd of speciaal in de gaten gehouden te worden, vergiftigd te worden of de overtuiging te hebben de wereld te moeten redden. Hallucinaties. Bij hallucinaties worden dingen waargenomen die er niet zijn. De meest voorkomende hallucinatie is het horen van stemmen. Soms geven de stemmen opdrachten of schelden de patiënt uit. Vreemd en verward gedrag Chaotisch denken Weinig of niet meer slapen Sterke verandering van het sociaal gedrag vooral merkbaar bij zaken als zelfverzorging, school, werk, huishouden en contacten met anderen. Psychotische mensen zijn over het algemeen niet agressief, maar het kan voorkomen. Vaak is angst dan de oorzaak. Verschijnselen naast de psychose Hoewel de psychotische verschijnselen soms kort, soms lang aanwezig kunnen blijven en soms helemaal niet verdwijnen, komen ze meestal alleen in perioden voor. Tussen zulke preioden kunnen zogenaamde negatieve verschijnselen aanwezig zijn: Verminderde energie, minder initiatief; Somber en uitgeblust zijn; Een leeg gevoel en minder belangstelling voor de omgeving dan voorheen; Een grote behoefte om alleen te zijn; [6]
Verminderde aandacht en concentratie; Een moe gevoel; veel op bed willen liggen; Minder heftige, vlakke emoties. Ook deze verschijnselen kunnen per persoon wisselen in vorm en mate waarin ze voorkomen. Ze vormen samen met de psychotische verschijnselen de belangrijkste verschijnselen van de ziekte. Soms kunnen de ziekteverschijnselen zo ernstig, of de situatie thuis zo moeilijk zijn dat opname in een psychiatrisch ziekenhuis onvermijdelijk is. Oorzaken van schizofrenie en biologische factoren Erfelijkheid speelt een rol. In sommige families komt de ziekte vaker voor dan in andere. Ook negatieve invloeden (zoals een virusinfectie tijdens de zwangerschap of rond de geboorte) zouden een rol kunnen spelen. Bij schizofrenie is sprake van een verstoring van de activiteit van bepaalde gebieden in de hersenen. Dit uit zich in een verstoord evenwicht tussen stoffen, die nodig zijn voor de werking van de zenuwcellen. Met antipsychotische medicijnen kan dit evenwicht gedeeltelijk worden hersteld. Psychosociale factoren Door de biologische kwetsbaarheid zijn patiënten gevoeliger voor stress. Veel druk van buitenaf, ingrijpende gebeurtenissen of ongunstige sociale omstandigheden blijken tot het (opnieuw) optreden van psychotische verschijnselen kunnen leiden. Behandeling van schizofrenie Deze bestaat in grote lijnen uit twee delen: Medicijnen Aanpassing van het dagelijks leven Medicijnen Een bepaald soort medicijnen, antipsychotica genoemd, spelen een belangrijke rol in de behandeling van schizofrenie. Ze kunnen de wanen of hallucinaties verminderen en helpen helderder te denken. De antipsychotische effecten treden niet altijd direct op, maar meestal pas na dagen of zelfs weken. Het is van groot belang dat de medicijnen regelmatig worden ingenomen. Het innemen kan geschieden in de vorm van tabletten, die dagelijks moeten worden ingenomen, of injecties, die om de week of om de paar weken gegeven moeten worden (depot). De omgeving Omdat de patiënt echter zelf vaak niet beseft ziek te zijn, kan het erg moeilijk zijn met een schizofrene persoon te leven. De ziekte leidt bij mensen in de naaste omgeving gemakkelijk tot reacties van (over)bezorgdheid, irritatie of kwaadheid, die bij de patiënt dan weer stress oproepen. De personen in de naaste omgeving van de patiënt moeten erop letten dat ze tijd voor zichzelf houden, ook om weer energie op te doen. Voor de omgeving is dat vaak moeilijk, omdat het kan lijken of men niet voldoende om de patiënt geeft. Wat kan de patiënt zelf doen? Door de verhoogde biologische kwetsbaarheid is de patiënt extra gevoelig voor stress. Het is daarom in het belang van de patiënt spanningen in de omgeving zoveel mogelijk te vermijden. Indien de patiënt leert aanvaarden dat er sprake is van een ziekte, zijn er een aantal dingen die de patiënt zelf kan doen om te voorkomen dat er een nieuwe psychose komt: Regelmatig medicijnen gebruiken in overleg met de behandelaar; Leren herkennen van verschijnselen die een nieuwe psychose aankondigen en bespreken met de behandelaar; Niet te veel hooi op de vork nemen, leren welke dingen speciaal spanning geven en spanning doseren; Structuur in de dag brengen door zowel activiteiten als ontspanning; Regelmatig leven met voldoende nachtrust; Voorzichtig met alcohol of drugsgebruik. Voor dit artikel is dankbaar gebruik gemaakt van de brochure: In gesprek over: Schizofrenie Uitgebracht door de Nederlandse Vereniging voor Psychiatrie. Deze heeft als doelstelling de bevordering van de psychiatrie en de behartiging van de wetenschappelijke en het bevorderen en bewaken van de kwaliteit van de psychiatrie. Web: www.nvp.net(menu:publicatiesnvvp) En de brochure Schizofrenie, minder gek dan je denkt van Het Nationaal Fonds Geestelijke Volksgezondheid (NFGV) welke zich inzet voor mensen met psychische problemen en hun omgeving. Het NFGV biedt voorlichting over psychische problemen, subsidieert vernieuwende projecten in de geestelijke gezondheidszorg en ondersteund initiatieven van cliënten en familieorganisaties. Om dit te kunnen doen is het NFGV afhankelijk van donaties en giften. Websites: www.nfgv.nl, www.psychowijzer.nl en www.nuevenniet.com. Via de websites zijn brochures over diverse psychische problemen te bestellen, onder andere de brochure Schizofrenie. Storing in de hersenen. Of bel: 030-2971197 Met dank aan Astrid Haven (NFGV) Jan B.Burger [7]
Weg van de werkelijkheid Je rijdt nietsvermoedend naar de supermarkt en opeens worden de auto s draken. De mensen in de winkel worden weerzinwekkende monsters. Ik denk: Oh mijn God ik raak de grip op de realiteit kwijt. Gauw terug naar huis. Zo geconcentreerd mogelijk probeer ik te rijden maar al gauw verandert de wereld met gebouwen in een woestijn vol met slangen. Help. Ik ben Lente in de winter nu aan het flippen. Ergens diep in je geest probeer je je vast te klampen aan de realiteit en met veel concentratie en een automatische piloot kan ik de weg weer zien. Wit, rood, wit rood. Ik ben op het fietspad. Geel, grijs, geel grijs, ik ben thuis. Dan vervaagt alles. Ik weet niet meer hoe ik op mijn kamer ben gekomen. Overal zijn slangen en spinnen. Demonen en gedrochten en het allerergst: de dader die me vroeger misbruikt heeft. Dan slaan de stoppen door. Ik word zo bang dat ik me letterlijk niet meer kan bewegen. Ik ben weer in het verleden. Wegkruipen in je lichaam is dan de enige optie. Uren lig ik op mijn bed te vechten tegen al die monsters maar het lukt niet. Dan ben ik uitgeput en val in een onrustige slaap. Later word ik wakker en wacht tot ik weer mijn benen kan bewegen. Het wordt rustiger in mijn hoofd. Ik zie de realiteit weer. Maar ik blijf bang dat het terugkomt. Dat gevoel duurt een paar dagen. Ik ben echt een paar dagen van slag van zo n uitputtende veldslag in mijn geest. Carla A.M. Berkhof / Fotografie: Ton Hensing Invloeden van zomerse en winterse depressies op psychosociale kwetsbaren Tijdens een hete zomerdag heeft iedereen wel eens last van zomerse dipjes. Maar vergeleken met een natte winterdag is de stress van eerstgenoemde dag heviger. De stress die mensen opdoen en beleven tijdens zomerweer is wel persoonsgebonden. Oudere mensen en ook oudere psychiatrische mensen klagen dan meer dan in de wintermaanden. De hitte wordt hen dan teveel en ze trekken zich terug in hun woning waar zij op bed uitrusten. Gewone mensen zijn actief tijdens campingvakanties en zomerreizen en kunnen beter tegen de stress dan medicijnslikkende patiënten. De medicijnen zoals lithium en temesta doen ons denken aan een toestand van versuftheid. Wanneer patiënten zo worden gedrogeerd met sufmakende middelen kunnen zij het leven minder goed aan. Ik vind het gebruik van medicijnen gedoseerd moet blijven. Ik vind ook dat patiënten en bewoners in beweging moeten blijven om de druk van deze kolere maatschappij aan te kunnen. De zogenaamd allesoverheersende maatschappijmens moet leren om zijn arrogantie en bazige houding in toom te houden en zich niet neerbuigend te gedragen naar zijn psychiatrische medemens. Kees Buitendijk Psychose door het overlijden van een familielid Enkele jaren geleden, om precies te zijn in juli 1996, heb ik een psychose opgelopen na het overlijden van een familielid. Ik had in die tijd ook nog last van een te hoge werkdruk op mijn werk. Dit uitte zich in verschijnselen zoals achtervolgingswaanzin, hallucinaties en, verward denken en spreken. Daarnaast was ik erg agressief. Zo vernielde ik het meubilair bij mijzelf thuis. Een maand later werd ik gedwongen opgenomen met een I.B.S. (in bewaringstelling). Achteraf was ik blij dat ik toen was opgenomen. Na een aantal gesprekken met mijn psychiater (Ineke Sterrenburg) werd ik overgeplaatst naar het Multifunctioneel Centrum, een dependance van het Delta Psychiatrisch best goed afging. Maar in het jaar 1999, ben ik weer twee keer ziek geworden en opgenomen in het M.F.C. Hellevoetsluis. Toen werd duidelijk dat ik aan de ziekte schizofrenie leed. Schizofrenie komt in alle lagen van de bevolking voor. Tot nu is er geen duide- Ziekenhuis. Dit is een open afdeling. Hier kreeg ik een Gaat u zitten, ik kom zo bij u lijke oorzaak gevonden. Erfelijkheid en een verhoogde andere psychiater toegewezen, namelijk: René Meuldijk. Na een paar maanden intensieve therapie werd ik in mei kwetsbaarheid voor stress spe- len een rol bij het ontstaan van schizofrenie. 1996 uit het ziekenhuis ontslagen. In 1998 ben ik weer gaan werken, wat mij Michiel van Gog / Fotografie: Michiel van Gog [8]
Anoiksis, lang zo gek nog niet! Je zal maar psychotisch zijn en bij behandeling het predikaat schizofreen opgeplakt krijgen, of manisch-depressief, of depressief, of Wat moet je dan in hemelsnaam doen? Een stap in de goede richting is lid worden van Anoiksis; deze Griekse naam, die Open Geest betekent, dekt een landelijke vereniging van 1.780 leden en 361 donateurs. Eén ding is dus zeker, je staat niet alleen. En als je in de regio Zuid- Holland Zuid woont, bof je helemaal, want hier komen in het Multifunctioneel Centrum (MFC) aan de Boerhavestraat in Rotterdam-Zuid, elke laatste zondag van de maand, lotgenoten bij elkaar voor een praatje pot of diepgaande betogen. Zo ook die dag in februari; het thema van vandaag is de uitleg over het Basisberaad door directeur Jaap Meeuwsen (44). Deze Rotterdamse instelling verleent hand -en spandiensten aan onder meer psychiatrische patiënten. Martin (48) luistert geïnteresseerd toe en met hem nog zo n twintig mannen en vrouwen. Ik ben één jaar na de oprichting in 1994 lid geworden, zegt hij, en de bijeenkomsten vind ik grandioos. Niet alleen vanwege de gezelligheid, maar ook omdat je samen kunt werken aan je belangenbehartiging. Hij neemt nog een slok versgezette koffie. Elsie, zo n beetje de enige die níet rookt, haakt hier op in: Toen ik een jaar geleden voor het eerst kwam, vond ik de bijeenkomst niets voor mij, maar nu ben ik actief lid, zegt ze. En dat het hier niet bij is gebleven, blijkt uit het romantische feit dat ze verkering heeft gekregen met Jacob. Ruben (28) en Aad (31) zijn de voortrekkers; onlangs organiseerden zij nog een zeer geslaagd etentje buiten de deur en als je nieuw bent, zijn zíj het, die je op je gemak stellen en uitleggen hoe een en ander binnen de vereniging werkt. De landelijke penningmeester Wim (59), die vandaag de regiobijeenkomst met zijn vriendelijkheid opluistert, laat zich evenmin onbetuigd: Als ervaringsdeskundigen geven wij vanuit het Utrechtse hoofdkantoor over de diverse psychiatrische ziektebeelden voorlichting aan ziekenhuizen, politie, scholen en maatschappelijk werk, zegt hij. Anoiksis wordt jaarlijks met zo n 50.000 euro gefinancierd door de Landelijke Patiënten Organisatie, terwijl de farmaceutische industrie spekt met nog eens 4000 euro. Ook de ledencontributie van 14 euro draagt haar steentje bij, aldus Wim. Tja, geld is iets dat de meeste leden niet hebben; afhankelijk van schamele uitkeringen proberen zij zo goed en zo kwaad als het gaat rond te komen en dit betekent niet alleen shag in plaats van sigaretten, maar ook extra genieten van de twee gratis consumpties, die na afloop van de gezamenlijke zondagmiddagen, in het naburig café door Anoiksis worden aangeboden. De door het leven getekende gezichten en de medicijn-ogen lichten dan even op. [gedicht] Wegwerpkind Misschien is het te veel gevraagd. Ik heb er dan ook niet om gevraagd, leven. Maar nu ik er toch ben, toevallig, wil ik mijn leven, wil ik het zelf. Ik ben zo moe van steeds een ander zijn. Geeft er zijn, leven, geen recht op iemand Zijn? Of moet je dat op een andere manier verdienen? Maar wie geeft anderen dan recht op mijn leven? Waarom moet ik zijn wie ze hebben willen? Steeds een ander? Is dat omdat ik het allemaal niet begrijp? Omdat ze me niet hebben willen? Omdat er te veel geheimen zijn in mijn hoofd? Ik begrijp het niet. Mijn hoofd is een open boek waar ieder in kan lezen en schrijven. Ik wil een slot op dat boek en ik alleen de sleutel. Marlieke de Jonge Drs. Joke M.S. van den Toorn Adres: Kantoor Anoiksis - Gansstraat 67-3582 EC Utrecht - tel. 030-2546113 / 2546118 - fax 030-2546153 - E-mail : anoiksis@anoiksis.nl [9]