Beursvennootschap BOCKLANDT BVBA H.R. 7879 Onze Lieve Vrouwstraat bus 1 9100 Sint-Niklaas Tel 0/760.09.70 Fax 0/760.09.79 INFORMATIENOTA : Soorten Financiële instrumenten Er zijn diverse soorten financiële instrumenten (soorten beleggingen) elke met hun eigen risico s, naast de algemene risico s die aan beleggingen zijn verbonden, zoals daar zijn : risico s van politieke aard (het landenrisico), van economische aard (geldontwaardring, veranderingen in de rentestand en wisselkoersschommeling) of van beurstechnische aard (liquiditeit, verhandelbaarheid zonder koersstoring). Voor een uitvoerige beschrijving van de diverse soorten beleggingsinstrumenten en hun risico s, verwijzen wij naar de informatiebrochure van Febelfin (www.febelfin.be/febelfin/nl/publication/). Soorten risico s : - Solvabiliteitsrisico : het risico dat te maken heeft met de mogelijkheid dat de emittent (uitgever) van de roerende waarde zijn verbintenissen niet meer kan nakomen. - Liquiditeitsrisico : het risico dat de belegger moeilijkheden ondervindt om zijn geld voor de vervaldatum terug te krijgen, door wederinkoop of verkoop van zijn roerende waarde. - Wisselrisico : het risico dat het rendement van de belegging daalt als gevolg van een ongunstige evolutie van de valuta (munt) waarin men heeft belegd. - Renterisico : het risico verbonden aan een wijziging van de rentetarieven op de markt met een koersdaling van het effect als gevolg (bij vastrentende beleggingen door een daling van de koers van het effecten, bij beleggingen met een variabele rente door een daling van het rentetarief of een negatieve invloed op de beurskoers van aandelen bij een rentestijging) - Volatiliteitsrisico : de mogelijkheid dat de koers van een belegging met variabele opbrengst onderhevig is aan sterke of zwakke schommelingen met een waardevermeerdering of waardeverlies tot gevolg. - Risico van gebrek aan inkomsten : De mogelijkheid dat de belegger geen inkomsten uit zijn belegging haalt - Kapitaalrisico : mogelijkheid dat de belegger zijn aanvangsinbreng niet volledig terugkrijgt op de vervaldatum of op het ogenblik waarop hij uit de belegging stapt. Hieronder willen wij een beknopte omschrijving geven van de diverse soorten beleggingsinstrumenten, die via onze beursvennootschap kunnen verhandeld worden: 1. Rekeningen Naast de gewone zichtrekeningen, bestaat de spaarrekening en de termijnrekening. Beide soorten rekeningen zijn rekeningen op zicht met een rentevergoeding die afhankelijk is van de looptijd (termijnrekening), aanpasbaar volgens de marktvoorwaarden. Het risico hangt samen met de solvabiliteit van de financiële instelling. Het Beschermingsfonds van Deposito s en Financiële Instrumenten biedt een zekere garantie. Onze beursvennootschap heeft geen aparte spaarrekeningen en termijnrekeningen, maar hanteert een gemiddeld rentetarief volgens de marktvoorwaarden, met verrekening op het einde van het boekjaar. 1
. Obligaties en ander vastrentende papier a. Obligaties Een obligatie is een schuldinstrument van een uitgever (emittent) voor een welbepaalde termijn, waarbij de emittent zich garant stelt tot het betalen van een periodieke intrestvoet en de terugbetaling van het kapitaal (in de desbetreffende munt) op de vooraf vastgestelde eindvervaldag. Diverse soorten obligaties afhankelijk van de uitgever (emittent) : - kasbons : in EUR, uitgegeven door een kredietinstelling - staatsbon : in EUR, uitgegeven door de Staat - corporate bonds : uitgegeven door onderneming uit de privésector, uitgegeven in EUR en in andere valuta. - Euro-obligaties : uitgegeven op internationaal niveau en doorgaans uitgedrukt in verschillende valuta s. Naast de gewone euro-obligaties bestaan hierin ook bijzondere soorten, zoals : - de Euro-obligatie met vlottende koers (FRN), waarbij intrest op geregelde tijdstippen opnieuw bepaald wordt, - de zero-coupon, euro-obligatie zonder jaarlijkse intrest, maar waarvan de intrest op eindvervaldag wordt gekapitaliseerd, uitgedrukt in een verlaagde uitgifteprijs - de geïndexeerde euro-obligatie : rendement is afhankelijk van de evolutie van één of andere referte-index. Algemeen : De schuldinstrumenten zijn verhandelbaar op de kapitaalmarkt. Zij zijn onderhevig aan, het wisselkoersrisico (op de vreemde valuta waarin de obligatie wordt uitgedrukt), aan het risico van de verandering van de rentestand, en vooral van de solvabiliteit van de emittent. De kredietwaardigheid van de emittent van de obligatie (op een bepaald moment) wordt weerspiegeld in haar rating. De belangrijkste analysebureau s voor de bepaling van de rating van een emittent zijn Moody en Standard & Poor s. De houder van een obligatie behoort tot de bevoorrechte schuldeisers bij vereffening van de emittent, wanneer hij in het bezit is van een niet-achtergestelde obligatie. Op de uitgekeerde intresten wordt 1% roerende voorheffing afgehouden. b. Converteerbare obligaties = een obligatie uitgegeven door een onderneming en recht geeft op de omzetting in aandelen van diezelfde of een andere onderneming, tijdens een bepaalde periode en volgens vooraf bepaalde voorwaarden. Over het algemeen is het rendement, tot op datum van omzetting, lager dan dat van een gewone obligatie. Het is een ingewikkeld product dat enige inzicht vergt in de beleggingen. De koersschommelingen zijn eerder hoog, aangezien de obligatie bij mogelijkheid tot omzetting meestal de koersschommelingen van het onderliggend aandeel volgt. Meestal is er een beperkte liquiditeit en is de solvabiliteit van de uitgever doorgaans minder hoog. c. Reverse Convertible obligaties Reverse convertibles zijn schuldbewijzen waarbij de emittent de keuze heeft om de houder op eindvervaldag, ofwel het nominaal bedrag terug te betalen, ofwel een bij de uitgifte vastgesteld aantal aandelen van een beursgenoteerd bedrijf. Het betreft hier een combinatie van een geschreven put-optie met het aanhouden van een cash bedrag. De houder loopt het risico dat hij zijn (volledig) kapitaal niet zal terugkrijgen. De keuze ligt hier niet bij de belegger, maar bij de emittent. Het risico op koersschommelingen met een minderwaarde tot gevolg is tamelijk groot, evenals het kapitaalrisico op eindvervaldag
aangezien beide factoren afhankelijk zijn van de koersevolutie van het onderliggende aandeel (beursindex, aandelenkorf) d. gestructureerde obligaties Dit soort schuldinstrument is meestal uitgegeven door financiële instellingen, al of niet uitgegeven met kapitaalzekerheid, voor een bepaalde maximum looptijd (mogelijkheid tot vervroegde terugbetaling), en meestal met een hogere coupon dan een gewone obligatie. De meerwaarde (al of niet couponuitkering) zal veelal bepaald worden door de evolutie van een onderliggend aandeel, een groep aandelen (aandelenkorf), een aandelenindex, grondstoffen, spread (verschil) tussen indexen. De risico s bestaan erin dat : - er een koersschommelingsrisico bestaat afhankelijk van diverse factoren (emittent, liquiditeit, onderliggende waarde, resterende looptijd tot eindvervaldag) - gebrek aan inkomsten, zijnde intresten of coupons - kapitaalrisico bij gestructureerde obligaties zonder kapitaalbescherming. Aandelen a. Algemeen Een aandeel is een eigendomstitel betreffende een bepaald deel van het kapitaal van een vennootschap. Een aandeel heeft geen vervaltermijn, geen vaste inkomsten (meestal een jaarlijks dividend o.b.v. de gerealiseerde winsten van de onderneming), heeft geen nominale waarde, noch een vaste waarde. De beurs maakt voortdurende een raming van de risico s verbonden aan elk aandeel. De koers van een aandeel is een compromis tussen de inkomsten (dividenden en meerwaarde) en de risico s die o.a. verband houden met feiten binnen de onderneming zelf (b.v. haar financiële, technische en commerciële situatie, haar investeringen, haar vooruitzichten, ) als met externe feiten (evolutie beurs door politieke, economische en monetaire toestand, zowel op nationaal als op internationaal vlak, irrationele en emotionele elementen die de schommelingen van de beurskoers kunnen versterken, ) Een belegging in aandelen dient dan ook als een belegging op lange termijn te worden beschouwd. Op de uitgekeerde dividenden wordt % roerende voorheffing afgehouden, tenzij mits voorlegging van een overeenstemmende strip (verlaging tot 1% RV). Een aandelenbelegging dient dan ook als risicodragende belegging te worden aanzien (wisselrisico bij aandelen uitgedrukt in vreemde valuta, renterisico (bij verhoging van marktrente meestal een negatieve invloed op aandelenbeurzen), koersschommelingen, kapitaalrisico, marktrisico, solvabiliteitsrisico (bij vereffening van emittent behoort de aandeelhouder tot de achtergestelde schuldeisers)) b. Trackers Een tracker is een beursgenoteerd indexfonds, dat nauwgezet de aandelenindex van een bepaalde markt, een bepaald land, een bepaalde sectorindex of een brede basis-index (bv. Goud) De belegging in een tracker is een aandelenbelegging die het risico spreid in een korf van ondernemingen, aan eerder geringe kosten (zoals bij gewone aandelenbelegging), in meestal voldoende liquide markten.
. Afgeleide financiële instrumenten a. Algemeen Afgeleide instrumenten zijn ontworpen voor het indekken van het wisselrisico, het renterisico en vooral het volatiliteitsrisico. De benaming afgeleid heet te maken met het feit dat die instrumenten zijn afgeleid van de onderliggende financiële instrumenten waarvoor ze als dekking zijn bedoeld. Ze kunnen als dekking of speculatief worden gebruikt. Een afgeleid financieel instrument geeft aan de eigenaar ervan het recht of de plicht om een onderliggende waarde (bv. aandeel, valuta of beursindex) aan te kopen of te verkopen tegen een vooraf vastgestelde prijs en gedurende een bepaalde periode. Een afgeleid product mag niet worden verward met een belegging in een onderliggende waarde. Nadat de uitoefenperiode is verstreken, verliest het product al zijn waarde. Afgeleide instrumenten bieden de mogelijkheid om een in verhouding tot de inbreng zeer hoge winst te halen. (hefboomeffect). Het zijn erg riskante beleggingen en enkel voor beleggers die risico s durven nemen. Er zijn soorten afgeleide instrumenten : opties, warrants en futures. b. Opties Opties zijn voorwaardelijke contracten waarbij de koper van een call het recht heeft om de onderliggende waarde voor de vervaldag te kopen tegen een afgesproken prijs. De koper van een put heeft het recht om de onderliggende waarde voor de vervaldag te verkopen tegen een afgesproken prijs. Het eventuele verlies is dan beperkt tot de inzet. De verkoper van een optie (schrijver) neemt de verplichting op zich om de onderliggende waarde te verkopen (call) of te kopen (put) tegen de uitoefenprijs. Hij ontvangt bij het schrijven hiervoor een premie. Kopers van opties kunnen verlies lijden tot het maximum van hun inleg. Schrijvers van putopties lopen een groot risico omdat zij de onderliggende waarde moeten betalen tegen de overeengekomen prijs in vaak snel en sterk dalende beurzen. De koersen van opties zijn zeer volatiel en gevoelig voor financiële berichten. Schrijvers van callopties lopen een risico wanneer zij de onderliggende waarde niet bezitten. Zij moeten de effecten leveren tegen de afgesproken prijs in soms sterk stijgende beurzen. De schrijver van opties moet een waarborg verstrekken zodat hij steeds aan zijn verplichtingen (margin) kan voldoen. c. Warrants Warrants zijn, zoals opties, voorwaardelijke contracten tot aankoop of verkoop van aandelen of financiële instrumenten. Zij hebben een fel schommelend koersverloop en een beperkte verhandelbaarheid op de beurs. Een gedekte warrant is uitgegeven door een bank die niet de emittent van het aandeel of de index is. Een naakte warrant is uitgegeven door een bedrijf zelf. De solvabiliteit van de emittenten is van groot belang. De risicograad is perfect vergelijkbaar met opties.
. Beleggingsfondsen Beveks en beleggingsfondsen verzamelen effecten die voor rekening van de deelnemers beheerd worden. Het individueel risico van afzonderlijke effecten wordt in een ruim gespreide portefeuille vervangen door een globaal risico (landenrisico, sectorrisico, beursrisico). De kwaliteit van het beheer is te volgen aan de hand van tabellen met vergelijkende returns, die door de overkoepelende organisatie BEAMA wordt opgesteld. Er wordt onderscheid tussen distributieaandelen (met jaarlijkse couponuitkering) en kapitalisatieaandelen (zonder jaarlijkse uitkering, maar automatisch herbelegd in fonds). Anderzijds is er een onderscheid al naargelang de beleggingsstrategie (obligatiefondsen, monetaire fondsen (munten), aandelenfondsen, indexfondsen, fondsen met kapitaalbescherming), gemengde fondsen, pensioenspaarfondsen, vastgoedfondsen, dakfondsen (fondsen belegd in fondsen), privaks (belegd in niet-beursgenoteerde vennootschappen en groeivennootschappen)) Het risico per fonds wordt bepaald door het soort belegging waaruit het fonds wordt samengesteld. 6. Vastgoedeffecten Het risico van een vastgoedbelegging situeert zich tussen een obligatie- en een aandelenbelegging. Er is geen vaste eindwaarde, maar in principe brengen vastgoedeffecten elk jaar inkomsten op, voornamelijk afkomstig van huuropbrengsten. Er zijn soorten vastgoedbeleggingen: a. Vastgoedcertificaten: Het certificaat vertegenwoordigd de economische deelname in één bepaald project. Ze zijn gewoon verhandelbaar op Euronext Brussels, in een eerder krappe markt. b. Vastgoedbevaks: Vastgoedbevaks spreiden hun investeringen over verscheidene vastgoedprojecten, en dienen te voldoen aan tal van voorwaarden (max. schuldgraad, verplichte uitkering van 80% van haar (gecorrigeerd) resultaat). Deze bevaks zijn ook beursgenoteerd. 7. Goud, goudmijnen en andere edele metalen Goud is het meest gebruikte edel metaal voor beleggingsdoeleinden. Sedert lang wordt goud als toevluchtsoord beschouwd, ingeval van uitzonderlijke omstandigheden (vooral oorlog en politieke instabiliteit) Goud heeft, in vergelijking met sommige andere beleggingsvormen, het voordeel dat het gemakkelijk kan worden verhandeld overal ter wereld tegen een gekende prijs die is uitgedrukt volgens internationale normen. Beleggen in goud kan via : - materieel goud : in goudstaven (999,9) of in goudstukken (Krugerrand, Maple Leaf, Napoleon, Eagle, Ponden, Vreneli, ) - in aandelen van goudmijnen : volatiele aandelen die meestal een dividend uitkeren, maar ook gevoelig zijn aan muntschommelingen van USD of ZAR - in opties of futures : meestal in USD via de Amerikaanse markten.
Beursvennootschap BOCKLANDT BVBA H.R. 7879 Onze Lieve Vrouwstraat bus 1 9100 Sint-Niklaas Tel 0/760.09.70 Fax 0/760.09.79 MiFID-PROFIEL : SOORT FINANCIEEL INSTRUMENT PER BELEGGERSPROFIEL Product Risicograad Defensief Laag Evenwichtig Hoog Dynamisch Rekeningen 1 Vastrentend Obligaties in EUR Obligaties in vreemde valuta 1 Max 0% Bevek in obligaties Max 0% Aandelen Trackers Fondsen in aandelen Gemengde fondsen Aandelengebonden Vastgoedcertificaat Vastgoedbevak Max 1% Max 0% Max 60% Max 8% Materieel Goud Goudmijnaandelen Opties Complexe producten Warrants Reverse convertibles Max 0% Gestructureerde obligatie Met kapitaalzekerheid Zonder kapitaalzekerheid Max 0% 6