De financiële instrumenten

Transcriptie

1 NL De financiële instrumenten 1. Obligaties Het zijn effecten met een vaste rente, terugbetaalbaar op einddatum tegen een prijs die gekend is op het ogenblik van de uitgifte (behalve voor de leningen met wisseloptie voor dewelke de terugbetalingsprijs in functie staat van een wisselkeuze door de houder of de emittent). De emittent betaalt op een vaste datum - ten titel van jaarlijks inkomen - een procentuele intrest, bij de uitgifte bepaald en berekend op het nominaal bedrag. Hier volgen enkele voorbeelden die de koers van een obligatie kunnen beïnvloeden 1.1 de kwaliteit van de emittent: Deze kwaliteit wordt vastgelegd via een rating, d.w.z. een appreciatie, door gespecialiseerde internationale organismen. De belangrijkste zijn Moody s, Standard & Poor s en Fitch. Bijvoorbeeld: AAA : voor een emittent van hoogstaande kwaliteit; AA : voor een emittent van goede kwaliteit; A : voor een emittent van normale kwaliteit; BBB jusqu à la lettre C : voor een slechte emittent. We moeten ervoor zorgen slechts te investeren in een emittent minstens van goede kwaliteit. 1.2 de munt : De emittent kiest de munt uit in dewelke de uitgifte zal plaatsvinden. De munt is onderhevig aan schommelingen op de wisselmarkt. Dat betekent dat er geen waarborg gegeven kan worden betreffende het juiste bedrag aan intresten en kapitaal die uitbetaald zullen worden. 1.3 de evolutie van de koersen: De waarde van een obligatie, d.w.z. de beurskoers, kan dagelijks schommelen. Deze schommeling wordt beïnvloed door de renteevolutie. Als de rentevoet daalt, stijgt de koers van de obligatie en omgekeerd. Het kan dus gebeuren dat men verlies lijdt indien men genoodzaakt is de obligatie voortijdig te verkopen. 2. Aandelen Een aandeel vertegenwoordigt een gedeelte van het kapitaal van een bedrijf. De waarde van dit aandeel kan schommelen. Het dividend is afhankelijk van het resultaat van het bedrijf en wordt jaarlijks door de algemene vergadering vastgelegd. Hierna volgen enkele voorbeelden van elementen die de koers van een aandeel kunnen beïnvloeden: 2.1 de kwaliteit van het bedrijf, van zijn bestuur, de bedrijfssector, de productiviteit... We zien meteen dat het moeilijk is om alle risico s te vatten die verbonden zijn aan de aard van het bedrijf en zijn activiteit. Bijvoorbeeld: de gevolgen van een staking van het personeel : als die van korte duur is, heeft ze maar een beperkt of zelfs geen enkel effect op het resultaat van het bedrijf. Als de staking echter langer duurt, kunnen de resultaten van het bedrijf beïnvloed worden en kan de koers van het aandeel eronder lijden. het ontslag van een belangrijk bestuurslid kan een negatieve invloed hebben, maar is zelden lang vooraf gekend. Op dezelfde wijze kan de komst van een manager met een goede reputatie een invloed hebben op het resultaat en dus misschien op de koers. Maar wordt zo n reputatie niet overgewaardeerd? De manager was bedreven in zijn vorige functie, zal hij het ook in de nieuwe zijn? 2.2 de economische context: een periode van economische expansie is over het algemeen gunstig voor bedrijven en dus voor de koersen van hun aandelen, maar we weten dat beurzen de economische evolutie ook anticiperen. Een neerwaartse beurscorrectie tijdens een periode van economische expansie is dus mogelijk als de markt een conjunctuurverandering verwacht. Weghsteen nv Maatsch. zetel Rijselstraat 2A, 8200 Brugge T 050/ F 050/ info@weghsteen.be Kortrijksesteenweg 930, 9000 Gent T 09/ F 09/ RPR Brugge BTW BE Terkamerenlaan 33 bus 3, 1000 Brussel T 02/ FSMA nr A

2 2.3 de rentevoeten: het is evident dat de evolutie van de rentevoeten belangrijk zijn in een gegeven economische omgeving. Normalerwijze bevordert een daling van de rentevoeten de beurs. Maar we moeten meteen deze stelling nuanceren. Als de opbrengst op lange termijn bijna gelijk is aan de opbrengst van kortetermijninvesteringen, met andere woorden, als het risico over een lange periode niet beter beloond wordt dan het risico over een korte periode, wat zal de motivatie van de spaarder zijn om op lange termijn te beleggen en zo meer risico te nemen? De invloed van de opbrengst hangt ook samen met de notie risicopremie. De risicopremie is het verschil tussen de opbrengst van risicovolle beleggingen en beleggingen zonder risico. Hoe meer het risico wordt gelopen op een uitgestrekte periode, hoe meer dit risico beloond moet worden. Over het algemeen wordt als basisbelegging zonder risico de staatslening genomen (in de betreffende munt). We beschouwen de verwerving van een staatslening als een risicoloze belegging, op voorwaarde dat men een staat kiest met een stabiel politiek-economisch systeem, een inflatie onder controle en een kwaliteitsvolle munt. Soms loopt het grondig mis, bijvoorbeeld met de Russische leningen ten tijde van de tsaren. De risicopremie moet positief zijn, dat wil zeggen dat de risicovolle beleggingen beter beloond moeten worden dan de risicoloze beleggingen. Wanneer we het over beloningen van risicovolle beleggingen hebben, bedoelen we het dividend vermeerderd met de hoop op een positief verschil tussen de verkoop- en de aankoopprijs. Als de risicopremie nul is of zelfs negatief wordt, is het evident dat de investeerders hun beleggingen gaan oriënteren naar effecten met vaste opbrengsten op korte termijn. 2.4 de invloed van de andere markten: De beurskapitalisatie van de beurs van Brussel vertegenwoordigt zelfs niet één procent van de wereldbeurskapitalisatie. De invloed van belangrijke beurzen zoals New York, Tokyo en Londen beïnvloeden in belangrijke mate de evolutie van de beurs van Brussel. Zelfs indien de onderliggende elementen de Belgische markt zouden moeten beïnvloeden, kan de Belgische markt echter negatief beïnvloed worden indien één van de meer belangrijke markten daalt. Bij wijze van conclusie kunnen we zeggen dat het beleggen in aandelen gevaarlijker is dan beleggen in obligaties. De beurskoers van een aandeel hangt immers af van de interpretatie door een groot aantal personen van eenzelfde element. We moeten ook niet vergeten dat, om te kopen, iemand bereid moet zijn om te verkopen. 3. De sicav De Sicav is een bijzonder financieel instrument met een eigen juridisch statuut, waarbij de belegger deelbewijzen van de Sicav ontvangt en niet de onderliggende effecten. De samenstelling van een Sicav kan zeer verscheiden zijn: enkel obligaties, enkel aandelen, per sector, per munt, per land, enz. De waarde van de Sicav evolueert volgens de koersen van de onderliggende effecten en wordt uitgedrukt in een inventariswaarde die zijn aan- of verkoopprijs bepaalt. Meestal bestaat de Sicav onder kapitalisatie- en/of distributievorm. 4. De afgeleide producten Het gaat over financiële investeringen waarbij de koers afhangt van de koers van een ander financieel instrument. De meest gebruikte afgeleide producten zijn warranten en opties. Wij hebben het hier alleen over opties omdat warranten wel dezelfde aard hebben, maar over het algemeen een veel langere periode bestrijken. Even vlug het geheugen opfrissen met de meest courante opties: A. aankoop van een call De koper van een call heeft het recht een aandeel tegen een afgesproken prijs gedurende de looptijd van het contract te kopen. B. verkoop van een call Dat noemen we schrijven. De verkoper of schrijver is verplicht de onderliggende waarden te leveren tegen een vastgestelde prijs gedurende een bepaalde termijn indien hij daartoe uitgenodigd wordt. Financiële instrumenten Pagina 2 van 6

3 C. aankoop van een put De koper van een put heeft het recht een aandeel tegen de afgesproken prijs gedurende de looptijd van het contract te verkopen. D. verkoop van een put De verkoper of schrijver is verplicht de aandelen op te nemen en te betalen wat ook de prijs op dat ogenblik zal zijn. Om een portefeuille te beschermen bij een dalende trend gebruiken we ofwel de verkoop van een call of de aankoop van een put. Verkoop van een call We hebben bv. 100 Royal Dutch in portefeuille. Royal Dutch noteert vandaag 56 en we verkopen 1 call jan 00/56 aan 3. Wat gebeurt er? We ontvangen 1 x 100 x 3 = 300 onmiddellijk. Zolang de koers van RD gelijk blijft aan of lager blijft dan 56 gebeurt er niets en behouden we onze aandelen en de premie. Het is pas als de koers hoger ligt dan 56 dat we zullen worden uitgenodigd de effecten aan 56 te leveren Aankoop van een put zelfde voorbeeld. We kopen 1 put jan 00 aan 3. Wat gebeurt er? We betalen 1 x 100 x 3 = 300.Daarmee hebben we het recht tot eind januari onze RD te verkopen aan 56. Indien de markt stijgt, gaat de waarde van onze premie dalen en zal er niets gebeuren. Het verlies van de premie is dan te vergelijken met een verzekeringspremie. Daalt de markt, dan gaat de waarde van de premie stijgen en kunnen wij ofwel de aandelen verkopen of liever zullen we de premie veel duurder verkopen en de winst binnenhalen. aankoop van een indexput. We kopen 1 put EOE okt 240 aan 7. We betalen 1 x 100 x 7 = 700. Indien de markt niets doet of stijgt, wordt de put waardeloos. Indien de markt daalt, stijgt de premie fors in waarde en zullen we een mooie winst boeken. 5. De Reverse Convertible Reverse convertible: is een financieel instrument dat de eigenschappen van een obligatie combineert met het risico eigen aan aandelen. Een reverse convertible heeft een wel bepaalde looptijd, een coupon op vaste datum en een vastgelegde interest. De duur is meestal bepaald op 2 jaar; de rente is merkelijk hoger dan de normale gangbare interest op de obligatiemarkt. Deze premie wordt aan toonder uitbetaald om het risico te trachten te compenseren. Het risico vloeit voort uit het feit dat de uitgever de keuze heeft om, op vervaldag, de houder van de obligaties uit te betalen hetzij in cash, hetzij in effecten van het onderliggend financieel instrument. Bij een dalende markt, loopt men het risico zware verliezen te lijden. 6. Private lening Een groot deel van de kapitaalbehoeften van de overheid en het bedrijfsleven wordt gedekt via leningen op de onderhandse markt. Geldgever en geldnemer staan hier rechtstreeks via een bank of beursvennootschap tegenover elkaar hetgeen de dure kosten van een openbare lening vermijdt omdat er geen prospectussen moeten opgesteld worden. Private leningen zijn niet ter beurze genoteerd. Dit betekent dat deze moeilijk verhandelbaar zijn. Dit kan een probleem vormen voor beleggers die niet in staat zijn de terugbetaling af te wachten. De risico op dergelijke obligaties is dus groter dan van klassieke leningen. 7. Gestructureerde producten Als gevolg van de lage intrestvoeten zochten de banken naar producten met een hogere opbrengst voor hun cliënten. Deze nieuwe producten kregen speciale namen als domino, snowball, eagle, twister, enz. Tegenover de hogere intrest die men krijgt staat wel een hoger risico. De meeste gestructureerde producten hebben kapitaalgarantie bij terugbetaling. Financiële instrumenten Pagina 3 van 6

4 Het risico zit meestal op het niveau van de rente die niet gegarandeerd is en in het slechtste geval nul kan zijn. Gestructureerde producten zijn een vrij recent verschijnsel zodat de prijsvorming niet altijd correct is. In sommige gevallen kan er zelfs niet verkocht worden aan de gepubliceerde koers. Dit wil niet zeggen dat men gestructureerde producten principieel moet uitsluiten, maar de voorwaarden dienen aandachtig te worden geanalyseerd en de beslissing moet genomen worden in functie van Uw risicoprofiel. Bovendien mag niet vergeten worden dat veel klassieke obligaties die nog 10 jaar lopen en met moeite een rendement geven van 3% een groter risico betekenen. 7.1 CMS (Constant Maturity Swap) De CMS-rente is een zwevende rente die tussen twee professionele marktpartijen wordt gehanteerd om een lening met een variabele rente uit te wisselen tegen een lening met vaste rente of omgekeerd. De CMS-rente zal dan ook verschillend zijn van de Euribor (Euribor is het rentetarief waartegen banken bereid zijn in euro geld aan elkaar te lenen. Dit tarief wordt dagelijks vastgesteld en wordt als referentie gebruikt voor tal van transacties in de financiële wereld) of de Libor (staat voor London Inter-Bank Offered Rate. Aan de hand hiervan wordt meestal de rente van de floating rate notes berekend). 7.2 Domino/Snowball (Callable Fixe then Reverse Floating Notes) 7.3 Eagle Het principe is vrij eenvoudig. De eerste jaren (één, twee of drie) wordt een hogere vaste intrest uitgekeerd. Daarna wordt de rente vlottend en bestaat uit de rente van het vorig jaar verhoogd met een percentage dat elke jaar stijgt en verminderd met de Euribor op 6 of 12 maanden. De belegger ontvangt een aantrekkelijk rendement, maar moet hiervoor een risico op zich nemen. Stijgt de kortlopende rente sterk, kan het zijn dat de rente gedurende een jaar zelfs nul kan zijn. Maar dat wreekt zich dan ook de volgende jaren omdat telkens vertrokken wordt van de rente van het jaar tevoren. De emittent heeft zich beschermd tegen de hoge rente die hij moet betalen. Hij kan steeds tot vervroegde terugbetaling overgaan. Toch is het in deze periode van lage intrestvoeten een interessant product voor beleggers die zich van de risico s bewust zijn. De kapitaalgarantie is hier bovendien een pluspunt. Eagle is een variante op de reverse convertible. Meestal hebben zij een looptijd van 5 jaar. Elk jaar wordt op de waarderingsdatum de koers van het onderliggende aandeel vergeleken met zijn startwaarde. De startwaarde wordt vastgelegd op basis van de slotkoers op het ogenblik van uitgifte. Elk jaar is er een waarderingsdatum. Indien de slotkoers op een waarderingsdatum hoger of gelijk is dan de startwaarde, wordt de eagle terugbetaald aan nominale waarde verhoogd met de jaarlijkse intrest voor het aantal jaren dat hij loopt. Wanneer tijdens de looptijd niet vervroegd terugbetaald werd omdat de koers van het onderliggende aandeel nooit gelijk of boven zijn startwaarde stond, blijven er drie mogelijkheden over: 1. staat de koers gelijk aan of boven de startwaarde, wordt de eagle terugbetaald aan nominale waarde verhoogd met vijfmaal de intrest. Is deze intrest 10%, wordt de eagle terugbetaald aan 150%. 2. staat de koers gelijk aan of boven de beschermingswaarde (meestal is er kapitaalsbescherming tot een daling van 30%), wordt eagle terugbetaald aan 100%. Men heeft zijn kapitaal gerecupereerd, maar heeft over de gehele periode geen interest ontvangen. 3. staat de koers onder de beschermingswaarde, wordt de reële waarde in aandelen of geld uitbetaald. In dat geval heeft men over de gehele looptijd niet alleen geen interest gekregen, maar lijdt men bovendien ook kapitaalverlies. Indien men de jaarlijkse rente niet nodig heeft, lijkt de eagle een interessanter product dan de reverse convertible. Financiële instrumenten Pagina 4 van 6

5 7.4 Steepener/Twister Steepener en Twister zijn obligaties waarvan de hoogte van de rente gekoppeld is aan de CMS (zie CMS). Meestal zijn het leningen op lange termijn (15 jaar, 30 jaar en zelfs eeuwigdurend) welke de eerste jaren een zeer hoge rente geven en daarna overschakelen op het verschil tussen de CMS-rente met verschillende looptijd, bvb verschil tussen de 10 jarige CMS en de 2 jarige CMS. Meestal is er een veelvoud van dit verschil voorzien, bvb 4 maal dit verschil. Bij de meeste van deze leningen is een minimum (meestal 1 à 2 %) en een maximumrente voorzien. Deze leningen zijn interessant. Ze geven de eerste 5 jaar meestal een rente van ca 6%, hetgeen het dubbele is van de huidige rente. Ook viermaal het verschil tussen CMS 10j en CMS 2j is erg aantrekkelijk. Maar de banken zijn geen Sinterklaas. Er is een reden waarom ze zo royaal zijn. In het verleden is het meermalen voorgekomen dat de korte rente boven de lange rente uitkomt en dan valt de belegger terug op zijn minimumrente (1 à 2 %). Voor de banken is het een middel zich in te dekken tegen omgekeerde rentecurve (lange rente lager dan de korte). De banken dekken zich nog een tweede maal in. Wordt de lening te duur, kunnen ze altijd gebruik maken van hun recht op vervroegde terugbetaling. Voor de belegger komt het er op aan de voordelen en nadelen goed af te wegen. Financiële instrumenten Pagina 5 van 6

6 Inventaris portefeuille Financiële instrumenten Pagina 6 van 6