Ziekte van Marek: blijft het Rispens vaccin de gold standard? K.A. (Ton) Schat, Professor Emeritus Department of Microbiology and Immunology Ithaca, NY
Bart Helmich Rispens, 1929-1973 Met dank aan Jan Albert Rispens
Drs. Okazaki, Rispens and Schat, 1971 ADOL, East-Lansing, MI
De herkomst van het Rispens vaccin I. Rond 1965 begon het onderzoek naar de ziekte van Marek. De werkgroep Aviare Leukose van het TNO en de afdeling pluimveeziekten van het CDI moesten samen het probleem oplossen. Twee onderzoekers begonnen: Bart Rispens en Henk Maas. Maas ontdekte dat veel kippen seropositief waren in Noord- Holland, waar geen Marek probleem was. Bron: Email van Henk Maas (21-4-2013)
De herkomst van het Rispens vaccin II. Rispens had een koppel virusvrije lijn 7 kippen in zijn isolatie stal in Rotterdam. De ADOL (USDA onderzoek instituut in East-Lansing) lijn 7 kippen zijn zeer gevoelig voor de ziekte van Marek. De koppel kippen in Rotterdam was kerngezond. Rispens nam een aantal bloedmonsters van deze kippen en infecteerde eendenembryofibroblasten met lymphocyten. Bron: Email van Henk Maas (21-4-2013)
Isolatie van CVI988 (pagina van de laboratorium boeken van Dr. Rispens) Met dank aan Dr. Bool
Isolatie van CVI988 (pagina van de laboratoriumboeken van Dr. Rispens) Met dank aan Dr. Bool
De herkomst van het Rispens vaccin III. Tussen 23 augustus 1970 en 19 april 1971 werden 1070 koppels geënt (ongeveer 4,5 miljoen kippen) met slechts één doorbraak. Drie Nederlandse industrieën kregen CVI988 gratis van het CDI. Bron: E-mail van Henk Maas (21-4-2013) Omstreeks 1992 werd CVI988 toegelaten in de VS na verder onderzoek door Witter ( Seal of approval ). CVI988 wordt nu standaard gebruikt in legkippen en ouderdieren in de meeste landen (Dunn & Gimeno, 2013).
De evolutie van serotype 1 MDV in de VS en de rest van de wereld 1960 s: milde (CU2) en virulente (JM, GA) stammen. 1978-1982: very virulent (vv) MDV geisoleerd: Md5, Md11, RB-1B, enz. 1990-1995: very virulent plus (vv+) MDV geisoleerd: 648A, RK-1, 686, enz.
Relative Virulentie Geschiedenis van de Marek vaccinatie in de VS (1970-2013) Gepubliceerd in 1970 1978 1972 HVT SB-1 Rispens vv+? vv v m 1950 1960 1970 1980 1990 2000 2010 Jaar
Anno 2013: wat is de huidige situatie? Het is moeilijk om aan informatie te komen. Ziekte van Marek wordt niet meer gerapporteerd door de OIE. Twee recente bronnen zijn: Slachthuis keuringen in de VS (USDA statistieken) Dunn & Gimeno: Avian Dis 57:483-490. 201
Slachthuisgegevens voor afkeuring. A: Marek, B: totaal (2008-2011) A % Condemnations x 10-3 B % Condemnations x 10-3 35 30 25 20 15 10 5 0 500 450 400 350 300 250 200 150 100 50 0 D J F Mr M Jy Jy A O N D J F Mr A M Ju Jy O N D J Ju Jy Jy Jy O N D J F Mr A M Ju S O O N < 2008 > < 2009 > < 2010 > < 2011 > D J F Mr M Jy Jy A O N D J F Mr A M Ju Jy O N D J Ju Jy Jy Jy O N D J F Mr A M Ju S O O N < 2008 > < 2009 > < 2010 > < 2011 > Blauw: totaal Rood:Delmarva Schat & Nair, Diseases of Poultry 13 th ed, 2013
Dunn en Gimeno: Enquête (Avian Dis 57:483, 2013) Is Marek een probleem? YES Mixed NO
Dunn en Gimeno: Enquête (Avian Dis 57:483, 2013) Wordt Marek vaak vastgesteld? Frequently Mixed Occasionally
Dunn en Gimeno: Enquête (Avian Dis 57:483, 2013) Neemt Marek toe of af? Increasing Mixed Decreasing
Problemen met dit soort enquêtes Wat is een Marek probleem: 1% /koppel, 1%/maand, 1%/week, > 1%/week? Was de diagnose Marek correct? Indien de diagnose inderdaad Marek is: werd de vaccinatie doorbraak veroorzaakt door: Fouten met de vaccinatie? Infectie met immunosuppresive viruses (CAV)? Toename in de virulentie van MDV?
Vaccinatieproblemen Te lage titer: Fouten in de vaccinproductie. Zie bv Landman & Verschuren, Avian Dis 47, 1458, 2003 Te lage titer: Fouten in de bereiding en toediening van het vaccin in de broederij Te hoog aantal passages in weefselkweek (attenuatie van het virus met onvoldoende vermeerdering in de kuikens)
Wordt er goed gevaccineerd? CVI988 kopieën in de veerpunten /10.000 cellen op het moment van infectie met RB-1B (a) of op 13 dagen na vaccinatie (b) Baigent et al, Avian Pathol 36:467, 2007
Vaccinatiepraktijken: verdunnen van de dosis Zwart: MD sterfte; Open: bescherming HVTd = 1665 PFU; HVTf = 16650 PFU; Bivd: HVT = 1665+SB- 1=828 PFU; Bivf: HVT = 16650 PFU + SB-1=4120 PFU, oncogeen MDV: 648A Gimeno et al, Avian Dis 55:263, 2011
Vaccinatiepraktijken: twee keer enten? In veel landen wordt twee keer gevaccineerd Verschillende protocollen: 2 x in de broederij tot 14 dagen later Wetenschappelijke basis ontbreekt Wu et al (2009) rapporteerde goede resulaten met veldproeven, maar kon het niet bevestigen in laboratoriumexperimenten
% MD Veldproef in 4 stallen met 2064 kuikens gevaccineerd op dag 1 en 7; 36 niet gevaccineerde kuikens dienden als controlegroep/stal 40 35 30 25 20 15 10 5 0 Wu et al, Clin Vaccine Immunol 16:184-93, 2009
Is er een aanwijzing voor verdere toename in de virulentie sinds het verschijnen van vv+ MDV? Tot nu toe is er geen bewijs voor een wijd verbreide toename in de virulentie: VS: stammen met veranderingen in gl, maar dit is niet genoeg voor een toename in de virulentie China: Virusstammen met veranderingen in gi, ge, gl en meq ten opzichte van CVI988 Polen: stammen met LTR-REV sequenties in het meq gen
Opties voor vaccinatie wanneer vv++ MDV aanwezig is Witter and Kreager (Avian Dis 48: 768, 2004): Onwaarschijnlijk dat er nieuwe virusstammen zijn die betere bescherming geven dan CVI988 Kunnen we moleculaire technieken gebruiken om pathogeen serotype 1 virus te veranderen in een vaccinvirus?
Relative virus replicatie Virusvermenigvuldiging in gevaccineerde kuikens besmet met v of vv MDV besmetting vaccin Leeftijd = niet gevaccineerd
Twee genen geassocieerd met virulentie TR UL L IR IR US L S TR S H/D I 2 Q 2 L A Meq RLORF4 RLORF5a vil8
Percent MD MD in P2a kippen geinfecteerd met DRLORF4 deletie mutant DPI 14 28 42 56 70 84 93 20 40 60 80 100 RB - 1B/p17 RB - 1B/p71 DRLORF4 prb1b DRLORF5a Jarosinski et al, J Virol 79, 11647-59, 2005
MDV genomic copies per million cells (x 10 6 ) Average Foci Area (Calibrated Units X 10 4 ) prb-1b 30 * 20 10 DRLORF5A DRLORF4 40 30 20 prb1b DRLORF5a prb1b DRLORF5a DRLORF4 * DRLORF4 * * 10 24 48 72 96 120 144 Time (hr)
Vaccinatie met meq deletie mutant Betere bescherming dan met CVI988, maar veroorzaakt thymus en bursa atrofie in kuikens zonder maternale immuniteit Lee et al, Avian Dis 55:172-79, 2011
Conclusies Vaccinatie tegen de ziekte van Marek werkt in het algemeen uitstekend. CVI988 is nog steeds de gold standard. Nieuwe en betere vaccins zijn nog niet beschikbaar en gelukkig nog niet echt nodig.
VRAGEN? Chestnut-breasted coronet
Historische informatie over CVI 988 Voor meer informatie over de achtergronden en ontwikkeling van het Rispens vaccine wordt de geinteresseerde lezer verwezen naar het artikel van Dr. P. H. Bool Het CVI 988-vaccin tegen de acute ziekte van Marek in Strenge wetenschappelijkheid en practische zin. Een eeuw Nederlands centraal veterinair instituut 1904-2014. P. Verhoef, Eindredacteur, Erasmus Publishing, Rotterdam. pp 311-316.