Financieel crisisplan

Vergelijkbare documenten
BIJLAGE 7: Financieel crisisplan Stichting Jan Huysman Wz. Fonds

Appendix F. Financieel crisisplan. 1. Inleiding

Financieel crisisplan. Voorwoord. Inleiding. 1. Beschrijving financiële crisissituatie

Financieel crisisplan

Financieel crisisplan. van de

Financieel Crisisplan Stichting Norit Pensioenfonds

Financieel crisisplan. van de

Dit plan geeft de te hanteren kritische ondergrenzen, de te nemen maatregelen en de te volgen besluitvormingsprocessen en communicatietrajecten aan.

Financieel crisisplan

In de Pensioenwet is vastgelegd dat wanneer een pensioenfonds niet langer voldoet aan de gestelde eisen ten aanzien van:

Bijlage 3 Het Financieel Crisisplan

Financieel crisisplan

FINANCIEEL CRISISPLAN STICHTING PENSIOENFONDS HUNTSMAN ROZENBURG. Bijlage bij de actuariële en bedrijfstechnische nota

In het crisisplan worden verschillende parameters gebruikt die voor het pensioenfonds belangrijk zijn:

Stichting Will Niemeijer Pensioenfonds. Financieel crisisplan

1 INLEIDING ELEMENTEN VAN HET CRISISPLAN CRISISPLAN VAN STICHTING PENSIOENFONDS SCILDON... 6

Bijlage 3 Het Financieel Crisisplan

Financieel crisisplan

In werking : 1 juli 2015 Vastgesteld door het bestuur : 26 juni 2015

Financieel Crisisplan

Financieel crisisplan

Financieel Crisisplan

Bijlage 2 Financieel Crisisplan

Herstelplan ultimo 2016

Financieel crisisplan SPNG

Financieel Crisisplan

Stichting Pensioenfonds Ballast Nedam. Financieel crisisplan 2015

Financieel crisisplan

Financieel crisisplan

Stichting Pensioenfonds Xerox

Financieel crisisplan Bijlage 5 bij de actuariële en bedrijfstechnische nota

Financieel crisisplan Centraal Beheer APF Collectiviteitskring RBS 2017 Hoofdstukindeling

Financieel crisisplan Centraal Beheer APF Collectiviteitskring Bavaria Hoofdstukindeling

FINANCIEEL CRISISPLAN STICHTING PENSIOENFONDS HUNTSMAN ROZENBURG. Bijlage bij de actuariële en bedrijfstechnische nota

Financieel crisisplan. Stichting Pensioenfonds Hewlett-Packard Nederland. 1 oktober 2015

FINANCIEEL CRISISPLAN

Volgens de beleidsregel van De Nederlandsche Bank (DNB) is een financieel crisisplan als volgt te definiëren:

Financieel crisisplan Centraal Beheer APF Kring Premie Hoofdstukindeling

Beleidsregel financieel crisisplan pensioenfondsen

Financieel crisisplan Centraal Beheer APF Kring Koopkracht Hoofdstukindeling

10. Het Financieel Crisisplan

Financieel crisisplan Stichting Achmea Algemeen Pensioenfonds Collectiviteitskring Bavaria 2017 Hoofdstukindeling

Financieel crisisplan CB APF Kring Stabiliteit 2017 Hoofdstukindeling

Onderwerp Sectorbreed onderzoek kwaliteit financiële crisisplannen pensioenfondsen

Financieel crisisplan CB APF Kring Premie 2017 Hoofdstukindeling

Financieel crisisplan

Financieel crisisplan Centraal Beheer APF Kring Stabiliteit Hoofdstukindeling

Tpf financieel crisisplan 2017

Financieel crisisplan

Het bestuur zal het crisisplan jaarlijks evalueren en zo nodig aanpassen.

Crisisplan Inhoudsopgave

Stichting Pensioenfonds voor Verloskundigen FINANCIEEL CRISISPLAN

FINANCIEEL CRISISPLAN STICHTING PENSIOENFONDS HUNTSMAN ROZENBURG. Bijlage bij de actuariële en bedrijfstechnische nota

Versie: Financieel Crisisplan Stichting Pensioenfonds F. van Lanschot

Stichting Pensioenfonds Openbare Apothekers Financieel crisisplan

Financieel crisisplan, bijlage 5 (ABTN) Stichting Pensioenfonds F. van Lanschot

Financieel Crisisplan

7 Financieel Crisisplan

Bijlage 3. Crisisplan

CRISISPLAN - SAMENVATTING

Pensioenen... Crisisplan 2015

Stichting Pensioenfonds Croda. Financieel crisisplan

Crisisplan. van. Stichting Pensioenfonds Lloyd s Register Nederland

Financieel crisisplan STICHTING BEDRIJFSPENSIOENFONDS VOOR DE RIJN- EN BINNENVAART

Financieel crisisplan Progress 2016 Pagina 1 van 9 1. Aanleiding, kader en looptijd financieel crisisplan Progress

Dit plan geeft de te hanteren kritische ondergrenzen, de te nemen maatregelen en de te volgen besluitvormingsprocessen en communicatietrajecten aan.

C~7 SPNG Pensioenfonds

Bijlage 4 Financieel crisisplan

Als de beleidsdekkingsgraad hoger is dan de door de. toekomst volledige toeslagen te kunnen geven (momenteel circa 126%).

Financieel crisisplan

9 Crisisbeleid. 9.2 Financieel crisisplan

Financieel Crisisplan

Herstelplan ultimo 2017

Bijlage V Crisisplan. Inhoudsopgave

Stichting Pensioenfonds Recreatie CRISISPLAN 2017

Financieel crisisplan PDN

Stichting Pensioenfonds voor Personeelsdiensten. Financieel crisisplan

Financieel crisisplan

HERSTELPLAN 31 maart 2009

FINANCIEEL CRISISPLAN. 1 maart 2018

1.1 Beschrijving crisissituatie Kring Progress verkeert in een crisissituatie als de beleidsdekkingsgraad lager is dan 110%.

Versie: Financieel Crisisplan Stichting Pensioenfonds F. van Lanschot

Financieel crisisplan

DNB Crisisplan. Stichting Pensioenfonds Honeywell 21 September Pensioenfonds

FINANCIEEL CRISISPLAN Stichting Bedrijfstakpensioenfonds voor het Levensmiddelenbedrijf

Stichting Pensioenfonds Recreatie

Hulpdocument voor het opstellen van een Financieel crisisplan door pensioenfondsen

CRISISPLAN Stichting Pensioenfonds Wonen

Financieel Crisisplan PMA

Financieel Crisisplan

Herstelplan 2015 Compartiment SPDHV

Stichting Pensioenfonds voor Personeelsdiensten. Financieel crisisplan

Bijlage 5 Financieel crisisplan

Bijlage V Financieel Crisisplan

Financieel Crisisplan. 12 december 2018

Samenvatting van het Financieel crisisplan van Bpf Meubel

Stichting Pensioenfonds Caribisch Nederland. Uitvoeringsreglement als bedoeld in artikel 11f van de Pensioenwet ambtenaren BES

Stichting Pensioenfonds AT&T Nederland. 9 Financieel crisisplan. 9.1 Inleiding. 9.2 Beschrijving crisissituatie

Bijlage F Financieel crisisplan

Stichting Pensioenfonds Openbare Apothekers Financieel crisisplan

Transcriptie:

Financieel crisisplan Het doel van dit financieel crisisplan is dat het bestuur van Pensioenfonds AFM vooraf beschrijft welke maatregelen bij een financiële crisissituatie beschikbaar zijn, wat de impact van deze maatregelen is en welke procedures doorlopen moeten worden. Zodoende kan het bestuur slagvaardig opereren wanneer een financiële crisissituatie daadwerkelijk optreedt. Belangrijke aspecten van het plan zijn evenwichtige belangenbehartiging (, (gewezen) deelnemers, andere aanspraakgerechtigden en ) en mogelijke communicatie naar alle betrokkenen. Dit financieel crisisplan beschrijft wanneer er sprake is van een financiële crisissituatie, welke risico s kunnen leiden tot een financiële crisissituatie en de maatregelen die het bestuur effectief zou kunnen inzetten in een financiële crisissituatie. Ook gaat dit crisisplan in op de maatregelen die het bestuur op korte termijn kan inzetten bij een calamiteit, indien in korte tijd de beleidsdekkingsgraad zich zeer snel beweegt richting kritische waarden waardoor het realiseren van de doelstelling van het pensioenfonds in gevaar komt. Dit financieel crisisplan is bedoeld voor het geval zich in de toekomst dergelijke situaties (dreigen) voor( te )doen waarbij crisismaatregelen genomen moeten worden. Het plan geeft de te hanteren kritische beleidsdekkingsgraden, de te nemen maatregelen en de te volgen besluitvormingsprocessen en communicatietrajecten aan. Het financieel crisisplan moet worden gezien als een leidraad. Het is niet een plan dat per definitie ongewijzigd uitgevoerd wordt. Het bestuur zal de concrete maatregelen altijd afstemmen op de aard van de financiële crisissituatie en de omstandigheden van dat moment, vergezeld van een motivering waarom eventueel van de leidraad wordt afgeweken. In het financieel crisisplan wordt ingegaan op de volgende vragen: In welke situaties is er sprake van een tekort? Wanneer is er naar de mening van Pensioenfonds AFM sprake van een financiële crisissituatie of een calamiteit? Welke risico s kunnen leiden tot een financiële crisissituatie? Bij welke ondergrens van de beleidsdekkingsgraad kan het fonds nog herstellen zonder korten? Welke maatregelen heeft het fonds ter beschikking in geval van een financiële crisissituatie? Hoe realistisch is de inzet van deze maatregelen? Wat is het verwachte financiële effect van de inzet van de maatregelen? Hoe is bij deze maatregelen rekening gehouden met evenwichtige belangenafweging? Op welke wijze wordt er naar de belanghebbenden gecommuniceerd en wanneer? Hoe is het besluitvormingsproces vorm gegeven? Op welke wijze wordt het financieel crisisplan jaarlijks getoetst? PF AFM/Financieel crisisplan juni 2015 - bijlage bij ABTN juni 2015 1 van 11

In welke situaties is er sprake van een tekort? Als de beleidsdekkingsgraad per kwartaaleinde lager is dan het vereist vermogen op basis van het strategische beleggingsbeleid bevindt Pensioenfonds AFM zich in een situatie van tekort en voldoet het niet langer aan de criteria van het vereist vermogen. Pensioenfonds AFM stelt in dat geval binnen drie maanden een concreet en haalbaar herstelplan op, waarbij de in dit financieel crisisplan opgenomen maatregelen worden meegenomen, tenzij de beleidsdekkingsgraad op het moment waarop het herstelplan uiterlijk moet worden ingediend, weer boven het vereist vermogen uitkomt. Indien de beleidsdekkingsgraad van Pensioenfonds AFM gedurende vier opeenvolgende jaren onder het minimaal vereist vermogen ligt en de beleidsdekkingsgraad en de actuele dekkingsgraad in het vijfde jaar ook onder het minimaal vereist vermogen dreigen te komen, loopt Pensioenfonds AFM het gevaar niet langer aan de Maatregel minimaal vereist eigen vermogen zoals verwoord in artikel 140 van de Pensioenwet te kunnen voldoen. Wanneer is er sprake van een financiële crisissituatie of een calamiteit? Volgens het bestuur van het fonds is er sprake van een financiële crisissituatie als: 1. de beleidsdekkingsgraad van het fonds niet in staat is, om zonder aanvullende maatregelen die geen onderdeel uitmaken van het reguliere beleidskader, binnen de periode van tien jaar te herstellen tot het vereist vermogen. Op dat moment is de beleidsdekkingsgraad lager dan de kritische beleidsdekkingsgraad. Een toelichting op de kritische beleidsdekkingsgraad staat vermeld in paragraaf De beleidsdekkingsgraad waarbij het fonds zonder korten niet meer kan herstellen. 2. de beleidsdekkingsgraad van het fonds vijf opeenvolgende jaren onder het minimaal vereist vermogen ligt en de actuele dekkingsgraad in het laatste jaar ook onder het minimaal vereist vermogen ligt. Op dat moment voldoet het pensioenfonds niet langer aan de Maatregel minimaal vereist eigen vermogen zoals verwoord in artikel 140 van de Pensioenwet. Dit is het moment dat het financieel crisisplan direct in werking treedt. Buiten dat sprake kan zijn van een financiële crisissituatie kan zich ook een calamiteit voordoen. Van een calamiteit is sprake als op een van de gedefinieerde risicogebieden (financieel en nietfinancieel) sprake is van een ernstige overschrijding van de gestelde risiconormen ofwel als er bewegingen plaatsvinden die qua omvang buiten de verwachte bandbreedtes liggen. Er kan sprake zijn van een calamiteit zonder dat sprake is van een financiële crisissituatie als de beleidsdekkingsgraad ten gevolge van de calamiteit nog boven het minimaal vereist vermogen of de kritische beleidsdekkingsgraad blijft. Bijvoorbeeld, indien in korte tijd de beleidsdekkingsgraad zich zeer snel beweegt richting kritische waarden, waardoor het realiseren van de doelstelling van het pensioenfonds in gevaar komt. Andersom kan ook sprake zijn van een financiële crisissituatie zonder dat er sprake is van een calamiteit. Bijvoorbeeld, als de beleidsdekkingsgraad langzaam, dus zonder verrassingselement, terugzakt tot onder het minimaal vereist vermogen. PF AFM/Financieel crisisplan juni 2015 - bijlage bij ABTN juni 2015 2 van 11

Risico s die tot een financiële crisissituatie kunnen leiden De volgende risico s kunnen naar oordeel van het bestuur leiden tot situaties die als financiële crisissituatie kunnen worden aangemerkt: Een stijging van de technische voorzieningen (TV), zonder dat hier een gelijke stijging van de beleggingen tegenover staat, bijvoorbeeld door: een (langdurige) lage rente waarmee de TV gewaardeerd dienen te worden; een wijziging van de methodiek van vaststelling van de TV, zoals bijvoorbeeld de UFRmethodiek; een verhoging van de TV, door verzwaring van de grondslagen voor bijvoorbeeld sterfte, arbeidsongeschiktheid of toekomstige uitvoeringskosten. Een daling van de waarde van de beleggingen, bijvoorbeeld door: een daling van de beurskoersen van aandelen; een andere daling van de waarde van de beleggingen, onder invloed van valuta-, krediet- of marktrisico. De beleidsdekkingsgraad waarbij het fonds zonder korten niet meer kan herstellen Het bestuur heeft als onderdeel van dit financieel crisisplan een zogenoemde kritische beleidsdekkingsgraad vastgesteld. Dit is de beleidsdekkingsgraad (BDG) waarbij Pensioenfonds AFM er niet langer in slaagt om binnen de wettelijk gestelde maximale termijn te voldoen aan het vereist vermogen zonder de belangen van, (gewezen) deelnemers en andere aanspraakgerechtigden of de onevenredig te schaden en tot het korten van pensioenaanspraken en -rechten over te moeten gaan. De kritische beleidsdekkingsgraad bedraagt volgens de huidige inzichten 94,0%. Dit percentage is gebaseerd op de gehanteerde veronderstellingen bij de in de eerste helft van 2015 uitgevoerde ALM-studie voor Pensioenfonds AFM en rekening houdend met de 10% herstelpremie indien de beleidsdekkingsgraad zich onder het vereist vermogen bevindt. Bovenstaande houdt in dat Pensioenfonds AFM boven een (kritische) beleidsdekkingsgraad van 94,0% zonder te hoeven korten kan herstellen binnen de wettelijke hersteltermijn (in dit geval tien jaar) uitgaande van de gehanteerde veronderstellingen bij de in de eerste helft van 2015 uitgevoerde ALM-studie. Het niet toekennen van toeslagen aan de inactieven (ook bij een beleidsdekkingsgraad boven 110%) is hierbij dan reeds als maatregel ingezet. Bij een beleidsdekkingsgraad lager dan de kritische beleidsdekkingsgraad (Kritische BDG) wordt het aannemelijk dat een korting nodig is om tijdig uit herstel te komen als er geen andere maatregelen getroffen kunnen worden. De korting is dan gelijk aan 1/10 e deel van het verschil tussen het vereist vermogen en de beleidsdekkingsgraad inclusief mogelijk herstel binnen 10 jaar. PF AFM/Financieel crisisplan juni 2015 - bijlage bij ABTN juni 2015 3 van 11

In de volgende tabel zijn de verschillende financiële situaties opgesomd en voorzien van een classificatie. Hierbij geldt: Financiële situatie Consequentie Crisissituatie? BDG > 140% Geen crisissituatie IndexatieDG < BDG < 140% - Aanpassing beleggingsbeleid aan Geen crisissituatie gewenst risicoprofiel VV < BDG < IndexatieDG - Pro rata toeslagverlening gewezen deelnemers en - Aanpassing beleggingsbeleid aan gewenst risicoprofiel Geen crisissituatie 110% < BDG < VV - Opstellen Herstelplan - 10% herstelpremie tot uiterlijk 2023 - Pro rata toeslagverlening gewezen deelnemers en - Aanpassing beleggingsbeleid aan gewenst risicoprofiel MVV < BDG < 110% - Opstellen/Continueren Herstelplan - 10% herstelpremie tot uiterlijk 2023 - Geen toeslagverlening aan gewezen deelnemers en - Aanpassing beleggingsbeleid aan gewenst risicoprofiel Kritische BDG < BDG < MVV - Opstellen/Continueren Herstelplan - Korten van aanspraken en rechten: na 5 jaar ineens tot MVV - 10% herstelpremie tot uiterlijk 2023 - Aanpassing beleggingsbeleid aan gewenst risicoprofiel BDG < Kritische BDG - Opstellen/Continueren Herstelplan - Korten van aanspraken en rechten: in 10 jaar tot VV en na 5 jaar ineens tot MVV - 10% herstelpremie tot uiterlijk 2023 Geen crisissituatie maar verhoogde aandacht voor eventueel in te zetten instrumenten Geen crisissituatie maar waar nodig voorbereidende activiteiten voor eventueel in te zetten instrumenten Financieel crisisplan treedt in werking indien vijf opeenvolgende jaren BDG onder MVV en DG in laatste jaar ook onder MVV Financieel crisisplan treedt in werking PF AFM/Financieel crisisplan juni 2015 - bijlage bij ABTN juni 2015 4 van 11

Het niveau van de kritische beleidsdekkingsgraad is onder andere afhankelijk van de rentetermijnstructuur en de verwachte overrendementen op enig moment. Het beleid van Pensioenfonds AFM is reeds gericht op het beperken van de kans dat de beleidsdekkingsgraad zich richting de kritische beleidsdekkingsgraad beweegt. De daadwerkelijke kritische beleidsdekkingsgraad zal daarom jaarlijks worden getoetst. Pensioenfonds AFM zal binnen zes maanden maatregelen nemen waardoor de dekkingsgraad direct voldoet aan het minimaal vereist vermogen indien: in vijf opeenvolgende jaren de beleidsdekkingsgraad van Pensioenfonds AFM onder het minimaal vereist vermogen ligt, en de actuele dekkingsgraad in het laatste jaar ook onder het minimaal vereist vermogen ligt. Maatregelen die het fonds ter beschikking staan Indien het pensioenfonds in een financiële crisissituatie terecht komt, staan in volgorde van prioritering de volgende maatregelen ter beschikking: Het verhogen van de premie na overleg met en instemming van de ; Verzoek tot bijstorting van de, al is deze hier volgens de uitvoeringsovereenkomst niet toe verplicht; Het beperken of niet toekennen van voorwaardelijke toeslagen: Het versoberen van de pensioenregeling na overleg tussen en werknemers en met instemming van de ; Het aanpassen van het beleggingsbeleid; Het verlagen (korten) van de opgebouwde pensioenaanspraken en -rechten, waarbij er niet meer gekort wordt dan strikt noodzakelijk. Een toelichting op de verschillende maatregelen alsmede een inschatting van de mate van inzetbaarheid wordt hierna gegeven. Mate van inzetbaarheid van de maatregelen Verhogen premie De premie wordt in beginsel niet lager vastgesteld dan de kostendekkende premie, welke door het fonds wordt vastgesteld. De premieafspraak met de voorziet, buiten de solvabiliteitsopslag in de jaarpremie, tot uiterlijk 2023 in een herstelpremie van 10% van de reglementaire premie in geval de beleidsdekkingsgraad zich onder het vereist vermogen bevindt. Het bestuur gaat in geval van een financiële crisissituatie in overleg met de om te bezien of bij de ruimte aanwezig is om via een extra premieverhoging bovenop de 10% herstelpremie additioneel bij te dragen aan het financiële herstel van het fonds. Bijstorting Op grond van de uitvoeringsovereenkomst is de niet verplicht tot bijstorten. In voorkomende gevallen zal het bestuur toch in overleg treden met de om de mogelijkheden van een additionele storting te bespreken. Het politieke klimaat op dat moment zal van invloed zijn op de bereidheid en mogelijkheid van de om een bijstorting te doen. PF AFM/Financieel crisisplan juni 2015 - bijlage bij ABTN juni 2015 5 van 11

Beperken of niet toekennen van toeslagen Het geheel of gedeeltelijk achterwege laten van de voorwaardelijke toeslagverlening van de gewezen deelnemers en. Dit is een regulier sturingsmiddel binnen het beleid van het pensioenfonds en omschreven in de ABTN. De toeslag is afhankelijk van de financiële positie van het fonds. Versoberen pensioenregeling Het bestuur beschouwt een permanente aanpassing van de pensioenregeling als een toepasbare crisismaatregel. Hierover is overleg nodig tussen en werknemers. Aanpassen beleggingsbeleid Het aanpassen van het beleggingsbeleid bij verschillende niveaus van de beleidsdekkingsgraad is onderdeel van het reguliere beleidskader. Daarbij zal rekening worden gehouden met de eisen van de toezichthouder (geen herstelvertraging en geen toename van het totale risico). Het bestuur is voornemens het beleggingsbeleid in een financiële crisissituatie aan te passen om grote kortingen zoveel mogelijk te vermijden. Korten van pensioenaanspraken en pensioenrechten Voor het korten van pensioenaanspraken en -rechten kent Pensioenfonds AFM de volgende twee mechanismen: Het gespreid korten van de opgebouwde pensioenaanspraken en/of de ingegane pensioenen is onderdeel van het reguliere beleidskader, indien de beleidsdekkingsgraad zich onder de kritische beleidsdekkingsgraad bevindt. De korting is gelijk aan 1/10 e deel van het verschil tussen het vereist vermogen en de beleidsdekkingsgraad inclusief mogelijk herstel binnen 10 jaar. Het bestuur kan in enig jaar besluiten de opgebouwde pensioenaanspraken en/of de ingegane pensioenen ineens te korten, indien: De beleidsdekkingsgraad van Pensioenfonds AFM in vijf opeenvolgende jaren onder het minimaal vereist vermogen ligt, En de actuele dekkingsgraad in het laatste jaar ook onder het minimaal vereist vermogen ligt. De korting is zodanig dat de dekkingsgraad van het pensioenfonds direct weer gelijk is aan het minimaal vereist vermogen. Het bestuur besluit pas tot korting over te gaan nadat alle overige beschikbare sturingsmiddelen zoals beschreven in dit financieel crisisplan, met uitzondering van het beleggingsbeleid, volledig zijn ingezet. Er wordt niet meer gekort dan strikt nodig is om voldoende te kunnen herstellen. De korting als bedoeld in de beschreven mogelijke maatregelen kan op zijn vroegst worden gerealiseerd een maand nadat de (gewezen) deelnemers,, en toezichthouder hierover geïnformeerd zijn. PF AFM/Financieel crisisplan juni 2015 - bijlage bij ABTN juni 2015 6 van 11

Het verwachte financiële effect van de maatregelen De maatregelen die het fonds ter beschikking staan worden in onderstaande tabel in volgorde van prioritering weergegeven. Hieraan is toegevoegd een verwijzing naar de fondsdocumenten, de verantwoordelijkheid, de impact op de dekkingsgraad, en de mate van inzetbaarheid. Premie verhogen Impact op de dekkingsgraad / effectiviteit Artikel 5 lid 5 UVO Werkgever Hoog en directe impact Bijstorten Artikel 5 lid 5 UVO Werkgever Hoog en directe impact Verminderen toeslagen Versoberen regeling Maatregel Fondsdocument Verantwoordelijkheid Beleggingsbeleid Korten aanspraken Artikel 22 pensioenreglement (voor gewezen deelnemers en pensioengerechtigd en) Bestuur Geen directe impact, dekkingsgraad wijzigt niet, maar blijft op hetzelfde niveau Artikel 3 lid 5 UVO Werkgever Directe impact, maar afhankelijk van de mate waarin wordt versoberd Bestuur Geen directe impact, wijziging in hoogte VV Artikel 4 lid 2 pensioenreglement Beleid ABTN Bestuur Hoog en directe impact Mate van inzetbaarheid In overleg met, geen verplichting vanuit de UVO. Bestuur acht mogelijkheid niet uitgesloten. In overleg met, geen verplichting vanuit de UVO. Bestuur acht mogelijkheid niet uitgesloten. Regulier beleid In overleg met, bestuur acht dit toepasbare maatregel Regulier beleid, is reeds dynamisch Gespreid korten bij onvoldoende herstel naar VV en ineens korten bij 5 jaar onder MVV is regulier beleid Hoe wordt bij deze maatregelen rekening gehouden met evenwichtige belangenafweging? Het bestuur maakt voor wat betreft de inzet van crisismaatregelen onderscheid naar de impact ervan op de verschillende groepen belanghebbenden (deelnemers, gewezen deelnemers,, andere aanspraakgerechtigden en de ). Hiermee draagt het bestuur zorg voor een evenwichtige verdeling van de lasten in een financiële crisissituatie. PF AFM/Financieel crisisplan juni 2015 - bijlage bij ABTN juni 2015 7 van 11

Onderstaande tabel geeft inzicht in welke groepen belanghebbenden in directe zin negatief worden beïnvloed door een specifieke crisismaatregel. Actieve deelnemers Gewezen deelnemers en andere aanspraakgerechtigden Pensioengerechtigden Werkgever Verhogen premie X X Bijstorten X Beperken toeslagen X X Versoberen regeling X Aanpassen X X X beleggingsbeleid Korten aanspraken X X X Het bestuur neemt bij de beoordeling van de evenwichtigheid tussen de verschillende belanghebbenden de volgende criteria mee: effectiviteit: wat is het effect op de dekkingsgraad? proportionaliteit: weegt het effect op tegen de impact voor de diverse groepen van belanghebbenden? solidariteit: zijn de bijdragen van de verschillende groepen van belanghebbenden met elkaar in evenwicht? continuïteit: zijn de maatregelen verstandig met het oog op voorzienbare toekomstige (korte en lange termijn) ontwikkelingen? Het bestuur maakt voor wat betreft de korting van pensioenaanspraken en -rechten geen onderscheid tussen de verschillende groepen. Het bestuur kiest voor een evenredige verdeling van de lasten. Communicatie met belanghebbenden Het bestuur van Pensioenfonds AFM zal over het financieel crisisplan en indien gebruik wordt gemaakt van de in het plan opgenomen crisismaatregelen, dan wel het ongedaan maken van crisismaatregelen, communiceren met de deelnemers en overige betrokkenen zoals vastgelegd in onderstaande tabel. De in de Pensioenwet opgenomen uitgangspunten duidelijkheid, begrijpelijkheid en tijdigheid vormen de basis voor de communicatie die voortvloeit uit dit financiële crisisplan. PF AFM/Financieel crisisplan juni 2015 - bijlage bij ABTN juni 2015 8 van 11

Communicatiefase Fase 1: Communicatie over het financieel crisisplan Moment van communiceren Na vaststellen (gewijzigd) financieel crisisplan, binnen 2 weken Hoofdboodschap Doelgroep Mogelijke Kanalen/Middelen Bestaan en doel van financieel crisisplan Inhoud op hoofdlijnen: belangrijkste maatregelen inclusief gevolgen actieve deelnemers gewezen deelnemers brief website intranet bericht Fase 2: Aanvang financiële crisissituatie Binnen 1 week na aanvang financiële crisissituatie Motivering besluit Verslechtering financiële situatie fonds Mogelijke maatregelen inclusief gevolgen actieve deelnemers gewezen deelnemers brief website intranet bericht toezichthouder Fase 3: Besluit bestuur over concrete maatregel Binnen 1 week na besluit bestuur Financiële situatie Maatregel(en) die genomen worden Gevolgen voor de stakeholders VO/VC actieve deelnemers gewezen deelnemers brief website intranet bericht Motivering besluit inclusief evenwichtige afweging belangen toezichthouder VO/VC Fase 4: Ongedaan maken maatregelen Binnen 1 week na besluit bestuur Verwachtingen Verbetering financiële situatie fonds Maatregelen die ongedaan worden gemaakt Gevolgen voor stakeholders actieve deelnemers gewezen deelnemers toezichthouder brief website intranetbericht Motivering besluit inclusief evenwichtige afweging belangen VO/VC PF AFM/Financieel crisisplan juni 2015 - bijlage bij ABTN juni 2015 9 van 11

Het pensioenfonds informeert de deelnemers, gewezen deelnemers, en andere aanspraakgerechtigden regelmatig via zijn website over actuele ontwikkelingen, onder andere over de actuele beleidsdekkingsgraad. Dat opgebouwde pensioenaanspraken en ingegane pensioenrechten (in uiterste instantie) kunnen worden gekort, is opgenomen in artikel 4 lid 2 van het pensioenreglement. Daarin staat ook dat het pensioenfonds de betrokkenen schriftelijk informeert over een dergelijke korting. Besluitvormingsproces In het geval van een financiële crisissituatie treedt het bestuur onderling binnen 7 dagen in overleg. In het kader van de mogelijke bijstorting zullen gesprekken met de plaatsvinden. De beslist over een eventuele bijstorting. Het bestuur stelt aan de hand van de uitkomst van het overleg met de de te nemen maatregelen vast. Onderstaand wordt per maatregel weergegeven welke partijen betrokken worden in het besluitvormingsproces en hoe de procesgang in grote lijnen verloopt. Tevens is per maatregel een bandbreedte weergegeven van de tijdsspanne die nodig zal zijn om tot zorgvuldige besluitvorming te komen. Het verantwoordingsorgaan zal in geval van een financiële crisissituatie direct betrokken worden. Maatregel Betrokken partijen Beschrijven Tijdslijn proces Premieverhoging Bestuur/ Overleg 1-3 maanden Bijstorting Bestuur/ Overleg 1-3 maanden Beperken toeslagen Bestuur Besluit 1-3 weken Versoberen Werkgever en Besluit 3-6 maanden regeling werknemers Aanpassen Bestuur Overleg 1 maand beleggingsbeleid Korten Bestuur Besluit 1-3 maanden Het bestuur vergadert in principe maandelijks, tenzij urgentie een eerdere bijeenkomst noodzakelijk maakt. In een financiële crisissituatie zal het bestuur acuut (binnen 7 dagen) besluiten kunnen nemen buiten de bestuursvergadering om, door middel van een schriftelijke stemming onder alle bestuurders (per e-mail). De statuten voorzien in de totstandkoming van geldige besluiten. Jaarlijkse toets financieel crisisplan Het financieel crisisplan zal, als onderdeel van de ABTN, jaarlijks op actualiteit worden getoetst. In dit kader wordt de in het financieel crisisplan opgenomen kritisch beleidsdekkingsgraad jaarlijks opnieuw vastgesteld. Ook wordt het financieel crisisplan geactualiseerd bij een aanpassing van de pensioenovereenkomst en/of de uitvoeringsovereenkomst, na het uitvoeren van een ALM-studie en in geval het bestuur aanbevelingen ter zake van de visitatiecommissie besluit over te nemen. Tevens zal de effectiviteit van het financieel crisisplan worden beoordeeld, nadat zich een financiële crisissituatie heeft voorgedaan en het financieel crisisplan ten uitvoer is gebracht. Als PF AFM/Financieel crisisplan juni 2015 - bijlage bij ABTN juni 2015 10 van 11

gevolg van de ervaring die in een dergelijke situatie wordt opgedaan, kan het financieel crisisplan verder worden geactualiseerd. Financieel herstel; beleid inzake al dan niet ongedaan maken maatregelen Wanneer er financieel herstel optreedt, voert het bestuur het reguliere beleid uit zoals vastgelegd in de ABTN en het pensioenreglement. Wanneer de beleidsdekkingsgraad het niveau van de indexatiedekkingsgraad (130%) heeft overschreden, bestaat de mogelijkheid tot inhaaltoeslag en/of (gedeeltelijk) ongedaan maken van eerder toegekende kortingen ter grootte van maximaal 1/5 e deel van het beschikbare surplus. Hierbij zal er voor worden gezorgd dat het inhalen van gemiste toeslagen en/of (gedeeltelijk) ongedaan maken van eerder toegekende kortingen geen gevolgen heeft voor de toeslagverlening in de toekomst en zal ten hoogste 1/5 e deel van het surplus wat beschikbaar is, worden aangewend. Het bestuur besluit hierover jaarlijks in de bestuursvergadering en zal de belanghebbenden informeren over de inhaaltoeslag en/of (gedeeltelijk) ongedaan maken van eerder toegekende kortingen. PF AFM/Financieel crisisplan juni 2015 - bijlage bij ABTN juni 2015 11 van 11