College 5 Exoten, Zoogdieren, Wadvogels
Programma 8 oktober 2015 Introductie Wadbiologie, het wad geomorfologie 15 oktober 2015 Fytoplankton en zeegras 29 oktober 2015 Schelpdieren en borstelwormen, filteraars en biobouwers 5 november 2015 Wadvissen 12 november 2015 Zeehonden, bruinvissen, wadvogels, voedselaanbod en broeders 19 november 2015 Wad als tankstation op een internationale flyway 26 november 2015 Kwelders en kwelderherstel 3 december 2015 Gastdocent dr. M.Baptist, Waddenacademie
Een Japanse Zeepissebed (Exoten no. 14, nov. 2015) Verdringt harig spookkreeftje het wandelend geraamte? Nieuwsbrief Exoten no. 13 (aug. 2015) Nieuwe werkgroep 'invasieve exoten Waddenzee' http://www.rijkewaddenzee.nl/nieuws/nieuws/nieuwe-werkgroep-invasieve-exotenwaddenzee (Bureau Waardenburg 2011)
Herkomst exoten: Ballastwater Mossel- en oesterkweek Aangroeisel op schepen Kunnen lokale soorten verdringen en daarmee ecosystemen verstoren Succesvolle exoten raken ingeburgerd (strandgaper), andere verdwijnen weer
Brakwaterpok Nieuw Zeelandse zeepok Japanse oester Japanse knotszakpijp Slingerzakpijp Japans bessenwier
Gewone zeehond: 1,50 ( ) 2 meter ( ), max 125 kilo - platte kop
Veel kleurvariatie, dieren worden max. 35 jaar
Grijze zeehond: lange snuit, 2,40 ( ) 3,80 m ( ), 320 360 kilo
Leeftijd: max. 50 jaar
Geslachtsrijp: 3 6 jaar
Gewone zeehond: Voedsel: platvis en rondvis Heeft geprofiteerd van de afname van grote vispredatoren. Geboorteperiode: juni juli Verharingsperiode: augustus Tot 1960 door jacht gedecimeerd, daarna leverde PCB vervuiling grote problemen op. 1988 en 2002: virusepidemie PDV Phocine Distemper Virus = zeehondenziektevirus (symptomen: ademproblemen, zenuw aantasting, koorts) 1988: 600 gewone zeehonden (totale populatie Waddenzee 18.000_ 2014: 7.086 gewone zeehonden (is gelijk aan het geschatte aantal rond 1900 (op basis jacht statistieken)
http://edepot.wur.nl/279714
Grijze zeehond, vanaf 1985 in de Waddenzee Herkomst: Engelse en Schotse kust, geen zelfstandige populatie in het Wad maar uitwisseling tussen gehele Waddenzee en Noordzee Voedsel: vooral vis, schelpdieren, vogels Geboorteperiode: december - januari Verharingsperiode: maart - april 1988: 300 grijze zeehonden 2014: 3364 grijze zeehonden (80 % totale Waddenzee)
Bruinvis geen vaste bewoner van het Wad
Kleinste dolfijn, max 2 meter, max 250 kilo
Toppredator: Menu: vis Wordt zelf gegeten door o.a. Grijze zeehond (onderzoek Imares 2014) Alleen rondtrekkende populatie in de Waddenzee
Rond 1950: vrijwel verdwenen Maart 2011: 85.572 bruinvissen in de Nederlandse Noordzee (Imares) http://www.waddenvereniging.nl/wadweten /5136-bruinvissen-duiken-weer-op.html
Figuur: Dichtheden van bruinvissen in maart 2011, NCP. De gekleurde hokjes geven het aantal bruinvissen per km2 weer. Blauwe lijnen geven de diepte aan. De afzonderlijke telgebieden zijn met groene lijnen aangegeven. Bron Geelhoed ea 2013
Camphuysen 2007
http://www.ecomare.nl/
Bruinvissen blijven weg 21 april 2015: Er worden nauwelijks bruinvissen aangetroffen in de Noordzee voor de Nederlandse kust. Dat is uitzonderlijk, zegt IMARES-onderzoeker Mardik Leopold. http://www.wageningenur.nl/nl/expertises- Dienstverlening/Onderzoeksinstituten/imar es/show/bruinvissen-blijven-weg-1.htm
Wadvogels 1. Broedvogels en wintergasten 2. Soortindeling op basis van voedsel: 1. Littoraal dieet - voedsel zoeken op droogvallend wad 1. Scheldiereters 2. Wormeters 1. Marien of terrestrisch dieet - voedsel bestaat uit vis, zeegras of bijv. gras
Van der Jeugd 2014
Bergeend broed-,stand- en trekvogel
Voedsel: kleinere schelpdieren (wadslakje), wormen, slijkgarnaal, insecten
Belangrijkste voedselgebied: droogvallend wad
Aantal broedparen schommelt rond de 1650
Scholekster Dagelijkse dynamiek bepaald door het getij
Voedsel: kleinere schelpdieren, nonnetje, kokkel, mossel Achteruitgang scholeksters: Mossel- en kokkelvisserij Minder droogvallende mosselbanken (migratie naar het binnenland)
[Alterra-Rapport 1344/mei/2006]
Eidereend
Met jongen in een creche
Predatie jongen door zilvermeeuwen
Eidereend: Voedsel: grotere schelpdieren (mossel, kokkel, strandschelp ) Terugloop vanaf jaren 60: gechloreerde koolwaterstoffen Vanaf 90-er jaren groot voedseltekort - sterfte in 1999 / 2000 Verergerd door eten van strandkrabben die geïnfecteerd waren met darmparasieten (met name parasitaire wormen als Proficollis allmanii)
Bontbekplevier
Favoriet voedselzoekgebied: kust strook. Delen deze met trekvogels als drieteen- en krombekstrandloper
Voedsel: wormen, kleinere schelpdieren etc. Oogjager.
Kluut: kwelderbroeder, zoekt voedsel op het wad - tastjager
Voedsel: wormen, kleine kreeftachtigen, insecten 27 % landelijke populatie broedt rond de Waddenzee Afname heeft met name te maken met lagere begrazingsdruk kwelders (groeien dicht)
Tureluur: gemengd dieet (wormen, klewine kreeftachtigen, slakjes etc.)
Stabiele populatie m.u.v. de Dollard. Daar afname vanwege teruggang slikkreeftjes (Corophium).
Meeuwen Wadden gebied Zilvermeeuw Kleine mantelmeeuw Stormmeeuw
Nieuwkomer: Kokmeeuw
Voedsel kokmeeuw, kleine mantelmeeuw en zilvermeeuw: marien terrestrisch: van vis (kleine mantelmeeuw) tot afval
Oorzaak afname: concurrentie met Kleine mantelmeeuw
Stormmeeuw Voedsel: krabben, wormen, schelpdieren en buiten broedseizoen regenwormen
Sterns: Visdief en Grote stern Viseter
Grote stern: 15 cm grote vis Visdief: ruimere keus, vis en kreeftachtigen
Visdief: reproductie negatief beïnvloedt door verloren gaan nesten (stormvloeden) maar vooral door voedselgebrek (overschakelen van vettere vissoorten op krabben en garnalen)
Informatie: Jeugd, H.P. van der et al 2014 Geïntegreerde monitoring van vogels van de Nederlandse Waddenzee (Sovon) Stichting Rugvin - http://rugvin.nl/ Imares - http://www.wageningenur.nl/nl/expertises-dienstverlening/ Onderzoeksinstituten/imares.htm Waddenvereniging www.waddenvereniging.nl (WadWeetjes en nieuwsbrief) Ecomare www.ecomare.nl (Encyclopedie) Waddenschool - www.waddenzeeschool.nl/
Dank voor uw aandacht