Maritiem Cluster Deelrapport: Natte Waterbouw Opdrachtgever: Ministerie van Economische Zaken, dg O&I, Projectdirectie Innovatieprogramma s Colofon Dit rapport is opgesteld door Ing. J.H. (Jan) Knecht S.F. (Silvia) Goutier-Juffermans Drs. J.J. (Jos) Winnink DATUM 21 juli 2006 KENMERK STATUS KOB/2006/maritiem_natte_waterbouw Definitief
Cluster Kennisontwikkeling en Beleidsinteractie (KOB) KOB analyseert octrooi-informatie ter ondersteuning van beleidsontwikkeling op het gebied van innovatie en industrieel eigendom. Door de combinatie van databases met bibliografische gegevens van octrooien, octrooiregisters en bronnen met andere (economische) gegevens is het mogelijk om analyses te maken die beleidsrelevante informatie verschaffen. Vragen die KOB ondermeer kan beantwoorden, zijn: Wie is binnen een bepaald technologiegebied actief en met welke technologie in het bijzonder? Welke bedrijven zijn (in potentie) concurrenten? En welke zijn (in potentie) partners? Wat is de positie van de BV Nederland ten opzichte van de belangrijkste concurrenten op de wereldmarkt? Welke zijn de belangrijkste Nederlandse spelers in een technologiegebied? Welke geografische concentraties (valleys) zijn er te identificeren en wie maken er deel van uit? Wat zijn opkomende technologiegebieden? Wat is de octrooistructuur van een land? Op welk gebied worden naar verhouding veel octrooien aangevraagd en op welk gebied minder? Hoe verhoudt deze situatie zich met die in de EU en die in Nederland? 2
Inhoud 1 Natte Waterbouw... 5 1.1 Inleiding... 5 1.2 Sectoren... 5 1.3 Methodologie... 5 2 Baggeren... 6 2.1 Definitie van het technologieveld... 6 2.2 Octrooibeeld absolute aantallen... 6 2.3 Octrooibeeld ontwikkeling... 7 2.4 Octrooibeeld verdeling over landen... 7 2.5 Aanvragers... 8 2.6 Nederlandse bedrijven en instellingen... 9 2.7 Samenwerkingsverbanden... 10 3 Conclusies... 11 Bijlage 1 Onderbouwing documentselecties... 12 Baggeren... 12 Bijlage 2 Landcodes... 13 Bijlage 3 Gebruikte afkortingen... 14 3
4
1 Natte Waterbouw 1.1 Inleiding Natte Waterbouw omvat het ontwerpen van waterbouwkundige constructies, inclusief de hydraulische sterkteberekeningen met belastingen door getij, stroom en golven. Het betreft vooral kustinrichting, rivierinrichting, havenontwikkeling, en niet te vergeten beschermingsconstructies voor hoogwaterbestrijding, zoals waterkeringen, stenen dammen (golfbrekers, havendammen, afsluitingsconstructies, kribben) en taludbekledingen met steenachtige materialen. Baggeren, bijv. voor de verwijdering van aanslibbingen, het verdiepen / uitgraven van vaargeulen en havenmondingen, voor bodemsaneringen en het winnen van zand, is een essentieel onderdeel van de natte waterbouw. De Nederlands/Vlaamse baggerindustrie is zeer sterk en van internationaal niveau. De vijf grootste baggerbedrijven ter wereld zijn in Nederland gevestigd. IHC Holland is de grootste producent ter wereld van baggerschepen en baggerinstallaties met een aandeel van circa 50% van de wereldmarkt. De grootste concurrent heeft een aandeel van ongeveer 7 % (bron: Leader firms in de Nederlandse Maritieme Cluster, studie Erasmus Universiteit te Rotterdam, april 2003) 1.2 Sectoren Binnen de sector Natte Waterbouw is in deze octrooiverkenning uitsluitend de bedrijfstak Baggeren onderzocht. Baggeren omvat in dit onderzoek ook technieken om de bodem onder water te bewerken, zoals het maken van sleuven voor het leggen van kabels e.d. 1.3 Methodologie Gebruik is gemaakt van de EPODOC-database van het EOB. Octrooipublicaties van het EOB en de WIPO zijn meegenomen. De gevonden documentverzameling is ontdaan van dubbele aanvragen. Octrooiaanvragen zijn onderzocht over de periode 1990 heden. Vanwege geheimhoudingstermijnen in de octrooiaanvraagprocedure komen aanvragen die recenter zijn ingediend dan 2004 niet in dit onderzoek voor. In het algemeen wordt het voorkomen van een bepaald gegeven (zoals het land van de aanvrager) op een octrooidocument geteld. Wanneer er meerdere aanvragers voor een octrooi zijn kan het voorkomen dat een aanvraag om die redenen bij meerdere landen of aanvragers geteld wordt. Voor dit soort fouten is niet gecorrigeerd. 5
2 Baggeren 2.1 Definitie van het technologieveld Op basis van de gebruikte classificaties zijn voor het technologieveld Baggeren de volgende gebieden meegenomen (Engelstalige omschrijving): Dredgers or soil-shifting machines, submerged units; Dredgers or soil-shifting machines for special purposes, adapted for working ground under water; Dredgers or soil-shifting machines for special purposes, for burying conduits or cables in trenches under water; Dredgers or soil-shifting machines for special purposes, with equipment for back-filling trenches or ditches underwater; Equipment for conveying or separating excavated material from the underwater bottom; Dredgers or soil-shifting machines for burying conduits or cables under water; 2.2 Octrooibeeld absolute aantallen In de volgende tabel is de ontwikkeling van het aantal aanvragen op naam van aanvragers uit een bepaald land in de tijd te volgen. Landcode Totaal 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 NL 36 1 2 2 5 8 1 2 5 3 2 3 2 US 32 1 1 1 3 3 6 1 5 4 5 1 1 DE 26 2 4 1 1 4 1 2 1 3 2 2 2 1 GB 23 1 1 1 4 2 1 4 5 2 1 1 BE 14 1 1 1 1 3 2 4 1 FR 9 1 1 1 2 1 2 1 NO 7 1 1 4 1 AU 3 1 1 1 DK 3 1 1 1 FI 3 1 1 1 IT 3 1 1 1 JP 3 1 1 1 ZA 2 1 1 CA 1 1 CH 1 1 KR 1 1 SE 1 1? 1 1 Tabel 2-1 Octrooiaanvragen per land 6
25 20 Aantal 15 10 5 0 1990 1995 2000 2005 Jaar Totaal NL US DE GB Figuur 2-1 Ontwikkeling octrooiaanvragen 2.3 Octrooibeeld ontwikkeling Zoals uit de vorige paragraaf blijkt is het aantal octrooiaanvragen binnen de EP- en WO-route gering en fluctueert erg van jaar tot jaar. De beschikbare informatie is te summier om een betrouwbaar beeld van de ontwikkeling te geven van dit gebied. 2.4 Octrooibeeld verdeling over landen Niet onverwacht is het feit dat de meeste octrooiaanvragen afkomstig zijn van Nederlandse aanvragers. Het aantal landen dat een rol van betekenis speelt is beperkt. FR 5% NO 4% Rest 13% NL 22% BE 8% GB 14% US 19% DE 15% Figuur 2-2 Verdeling octrooiaanvragen naar land (1990-2004) Figuur 2-2 geeft de verdeling van de octrooiaanvragen weer over de verschillende landen voor de periode 1990-2004. 7
2.5 Aanvragers De gevonden aanvragers in de onderzoeksperiode zijn weergegeven in de volgende tabel. Deze tabel is opgeschoond voor individuele aanvragers. Alleen bedrijven en/of instellingen die twee of meer aanvragen op hun naam hebben staan zijn in de onderstaande tabel opgenomen. Aanvrager Land Totaal 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 Soil Machine Dynamics Ltd GB 10 1 1 1 2 5 Dredging Int BE 9 1 1 1 3 1 1 1 IHC Holland NV NL 8 1 1 1 1 2 2 Van Oord ACZ BV NL 6 2 1 2 1 Coflexip FR 5 1 1 1 1 1 Hollandsche Betongroep NV NL 5 2 3 Caterpillar Inc US 4 4 Jan de Nul NV BE 4 1 1 2 Kress Corp US 4 4 AT&T Corp US 3 3 GTO Subsea AS NO 3 2 1 Muesing Anton GmbH Co KG DE 3 2 1 Paragon Internat BV NL 3 1 1 1 De Boer Holding Baggerbedrijf NL 2 2 Esco Corp US 2 2 Foeckersperger Georg GmbH DE 2 2 Global Marine Systems Ltd GB 2 1 1 De Groot Nijkerk Maschf BV NL 2 1 1 Orenstein & Koppel AG DE 2 1 1 Rohr GmbH DE 2 1 1 Seabed Impeller Levelling GB 2 1 1 8
2.6 Nederlandse bedrijven en instellingen De gevonden Nederlandse aanvragers zijn weergegeven in de onderstaande tabel. Aanvrager Land Totaal 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 IHC Holland NV NL 8 1 1 1 1 2 2 Van Oord ACZ BV NL 6 2 1 2 1 Hollandsche Betongroep NV NL 5 2 3 Paragon Internat BV NL 3 1 1 1 De Boer Holding Baggerbedrijf NL 2 2 Bos Kalis BV NL 2 1 1 De Groot Nijkerk Maschf BV NL 2 1 1 B & B Beheer BV NL 1 1 Ballast Nedam Baggeren BV NL 1 1 Ballast Nedam Grond en Wegen BV NL 1 1 Barrages Services Int BV NL 1 1 Hak A Nederland BV NL 1 1 Ing bureau Oranjewoud BV NL 1 1 J G Nelis BV NL 1 1 Koninklijke Wegenbouw Stevin BV NL 1 1 Nacap Nederland BV NL 1 1 Seatools BV NL 1 1 Vermeer Grond En Wegen BV NL 1 1 Verstraeten Beheersmij BV NL 1 1 9
2.7 Samenwerkingsverbanden De volgende samenwerkingsverbanden tussen bedrijven en/of instellingen zijn geïdentificeerd. Voor zover mogelijk zijn individuele uitvinders/aanvragers uit het overzicht weggelaten. Bedrijf / Instelling Partner(s) B & B Beheer BV [NL] De Groot Nijkerk Maschf BV [NL] J G Nelis BV [NL] Frank Mohn Flatoy AS [NO] Nordic Offshore AS [NO] De Groot Nijkerk Maschf BV [NL] J G Nelis BV [NL] B & B Beheer V [NL] IHC Holland NV [NL] Van Oord ACZ BV [NL] J G Nelis BV [NL] De Groot Nijkerk Maschf BV [NL] B & B Beheer BV [NL] Koninklijke Wegenbouw Stevin BV [NL] Vermeer Grond en Wegen BV [NL] Van Oord ACZ BV [NL] Nordic Offshore AS [NO] Van Oord ACZ BV [NL] Van Oord ACZ BV [NL] Sonsub Limited [GB] Sonsub Spa [IT] Vermeer Grond en Wegen BV [NL] Frank Mohn Flatoy AS [NO] Koninklijke Wegenbouw Stevin BV [NL] Vermeer Grond en Wegen BV [NL] IHC Holland NV [NL] Sonsub Spa [IT] Sonsub Limited [GB] Koninklijke Wegenbouw Stevin BV [NL] Van Oord ACZ BV [NL] 10
3 Conclusies Soil Machine Dynamics Ltd uit het Verenigd Koninkrijk is met tien octrooipublicaties de grootste aanvrager; De grootste Nederlandse aanvrager IHC Holland NV staat op de derde plaats van de wereldranglijst; Bij de top zes (van aanvragers met vijf of meer aanvragen) staan drie Nederlandse bedrijven; De Nederlandse aanvragers hebben samen de meeste octrooiaanvragen op hun naam staan (36 in totaal). 11
Bijlage 1 Onderbouwing documentselecties Baggeren Voor het selecteren van de octrooidocumenten die betrekking hebben op baggeren is gebruik gemaakt van de IPC-groep E02F (Baggeren; Grondverzet). Om het baggeren van het grondverzet te scheiden is binnen deze groep documenten gezocht op documenten die uitsluitend betrekking hebben op baggeren. De volgende klassen zijn daartoe gebruikt. Tevens is gebruik gemaakt van interne (ECLA- en ICO-) classificaties van het EOB, die in grote lijnen parallel lopen met de IPC, maar een verfijndere indeling kennen. In onderstaande tabel zijn deze codes in het rood aangegeven. Code E02F E02F3/88F+/all E02F5/00F E02F5/10P+/all E02F5/12W E02F7/00B P02F5/10P+/all Omschrijving Baggeren; Grondverzet Dredgers or soil-shifting machines, submerged units Dredgers or soil-shifting machines for special purposes, adapted for working ground under water Dredgers or soil-shifting machines for special purposes, for burying conduits or cables in trenches under water Dredgers or soil-shifting machines for special purposes, with equipment for back-filling trenches or ditches underwater Equipment for conveying or separating excavated material from the underwater bottom ICO: Dredgers or soil-shifting machines for burying conduits or cables under water Het voorgaande heeft in de volgende zoekopdracht geresulteerd: (E02F/ic and dredg+/all) or (E02F3/88F+/all or E02F5/00F or E02F5/10P+/all or E02F5/12W or E02F7/00B)/ec or P02F5/10P+/all/ico 12
Bijlage 2 Landcodes Landcode Land Landcode Land AM Armenië IT Italië AT Oostenrijk JP Japan AU Australië KR Zuid-Korea BA Bosnië-Herzegovina KY Kaaiman eilanden BB Barbados LI Liechtenstein BE België LU Luxemburg BG Bulgarije LV Letland BH Bahrein MX Mexico BR Brazilië NL Nederland BS Bahamas NO Noorwegen CA Canada NZ Nieuw-Zeeland CH Zwitserland PL Polen CL Chili PT Portugal CN China RO Roemenië CO Colombia RU Rusland CZ Tsjechië SE Zweden DE Bondsrepubliek Duitsland SG Singapore DK Denemarken SI Slovenië ES Spanje SK Slowakije EU15 (AT+BE+DE+DK+ES+FI+FR+GB+ TR Turkije GR+IE+IT+LU+NL+PT+SE) FI Finland TW Taiwan FR Frankrijk UA Oekraïne GB Verenigd Koninkrijk US Verenigde Staten GR Griekenland VE Venezuela HU Hongarije VG Maagdeneilanden (UK) IE Ierland YU Servië en Montenegro IL Israël ZA Zuid-Afrika IN India 13
Bijlage 3 Gebruikte afkortingen Afkorting dg O&I ECLA EOB EP EP-route EU15 EUREG EURO-PCT EZ ICO IPC K&V KOB OECD OPD PCT PCT-route TNO WIPO WO WO-route WPI Verklaring directoraat generaal Ondernemen en Innovatie van het ministerie van Economische Zaken European Classification. Europees Octrooi Bureau. Octrooiaanvragen die via het EOB worden ingediend, krijgen als nummer EPxxxxxxxxxx en worden daarom ook wel aangeduid als EP-aanvragen. Route die octrooiaanvragen volgen die bij het EOB worden ingediend. De Europese Unie is in het onderzoek gedefinieerd naar de situatie in de onderzoeksperiode; daarin maakten de volgende 15 landen deel uit van de EU: België, Denemarken, Duitsland, Finland, Frankrijk, Griekenland, Groot-Brittannië, Ierland, Italië, Luxemburg, Nederland, Oostenrijk, Portugal, Spanje en Zweden. EUropean REGister. Een database met bibliografische, juridische en administratieve informatie over alle gepubliceerde Europese en Euro-PCT applicaties (sinds 1978). Octrooiaanvragen die nadat zij zijn ingediend bij de WIPO ook bij het EOB worden ingediend. Ministerie van Economische Zaken Indexing code (een interne code, in gebruik bij de examiners van het EOB International Patent Classification; classificatie systeem dat wereldwijd wordt gebruikt om octrooiaanvragen te classificeren. Afdeling Kennisverspreiding en Voorlichting van Octrooicentrum Nederland. Cluster Kennisontsluiting en Beleidsinteractie van Octrooicentrum Nederland. Organisation for Economic Co-operation and Development, Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO). Oudste prioriteitsdatum Patent Cooperation Treaty, verdrag waarbij praktisch alle landen van de wereld zijn aangesloten. Octrooiaanvragen kunnen bij de WIPO worden ingediend. Na indiening gaan de octrooien de diverse regionale- of nationale fasen in. Route die octrooiaanvragen volgen die via de WIPO onder het PCT-verdrag worden ingediend. Nederlandse Organisatie voor Toegepast Natuurwetenschappelijk Onderzoek. World Intellectual Property Organisation; is een onderdeel van de Verenigde Naties en is gevestigd in Génève. WIPO houdt zich bezig met intellectueel eigendom en voorziet in de PCT-route. Deze aanvragen krijgen als nummer WOxxxxxx die ook wel WOaanvragen worden genoemd. Octrooiaanvragen die worden ingediend via de PCT-route krijgen als nummer WOxxxxxxxxxx. Om die reden worden ze ook wel WO-aanvragen genoemd. (zie PCT-route). Derwent World Patents Index, van Thomson Scientific, de belangrijkste private aanbieder van octrooi-informatie. 14