SPORTPARTICIPATIE- EN EVALUATIEONDERZOEK HARDERWIJK 2013-2014

SPORTPARTICIPATIE- EN EVALUATIEONDERZOEK HARDERWIJK 2013-2014 Doe mee, sport is oké

2 SPORTPARTICIPATIE EN EVALUATIEONDERZOEK SPORTWIJZER SCHOOLJAAR 2013-2014 Sportwijzer Het jeugdsportstimuleringsprogramma Sportwijzer werd dit jaar voor de elfde keer georganiseerd. Kinderen van de groepen 3 t/m 8 kunnen met sport kennismaken door middel van het volgen van een echte cursus. Deze cursus omvat veelal vier wekelijkse lessen die door de lokale sportaanbieders worden verzorgd. De sportcursussen zijn dit schooljaar voor het eerst aangeboden in twee blokken, een najaars- en een voorjaarseditie. Ruim voor de start van de cursussen is op scholen uitgebreid geflyerd. Voor de voorjaarseditie is een kick-off instuifmiddag georganiseerd. De inschrijvingen verliepen digitaal via de site www.sportwijzerharderwijk.nl. Op de site werd het actuele aanbod getoond. Doelstelling van dit onderzoek Het cluster sport van de gemeente Harderwijk vindt het belangrijk om haar sportstimuleringsprojecten goed te evalueren. Daarnaast vindt de gemeente het belangrijk om goed in beeld te hebben wat de actuele sportdeelname van jongeren is. Dit sportparticipatieonderzoek meet enerzijds de actuele sportdeelname in het elfde jaar van het project Sportwijzer. Anderzijds dient het onderzoek als instrument voor de evaluatie van de georganiseerde sportcursussen. Op basis van de resultaten kan het jeugdsportstimuleringsproject Sportwijzer aangepast en bijgesteld worden. De resultaten worden in twee delen gepresenteerd; een deel getiteld sportparticipatie en een deel getiteld evaluatie cursussen. Onderzoeksvraagstelling In dit onderzoek worden de volgende deelvragen beantwoord. Hoe ziet de sportdeelname van de jeugd tussen 8 en 13 jaar eruit? Wat is de sportdeelname in de gemeente? Welk percentage jongeren doet aan sport? Waar doen zij dat? Welke sporten worden het meest beoefend in de gemeenten? Met welke frequentie wordt er door jongeren gesport? Hoelang sporten ze al? Hoe zit het met de populariteit van sporten? De tweede serie vragen heeft betrekking op de 103 cursussen die door diverse sportaanbieders in het najaar en voorjaar zijn georganiseerd in het kader van Sportwijzer, Doe mee sport is oké. Welke groep kinderen doen er mee aan de cursussen; zijn dat de sporters of juist de niet-sporters. Zijn er scholen die extra aandacht kunnen besteden aan het enthousiast maken van hun leerlingen voor sport en bewegen? Wat zijn de ervaringen van de kinderen met de cursussen? Welke cursussen worden het best gewaardeerd door de kinderen? Welke sportaanbieder houdt het meeste leden? Hoe kan de cursus van de sportaanbieder worden aangepast? Moet het programma van de Sportwijzer worden bijgesteld? Onderzoeksopzet en methoden Bij dit onderzoek is gebruik gemaakt van een korte vragenlijst, vergelijkbaar met die van andere jaren. De lijst is uitgereikt aan alle kinderen van de groepen 5, 6, 7 en 8 van de deelnemende scholen. De vragenlijst bestond uit 24 voornamelijk gesloten vragen. De vragenlijsten zijn klassikaal ingevuld in juli 2014. Helaas werkten dertien schoollocaties niet mee aan het onderzoek. Kinderen uit de groepen 3 en 4 zijn niet benaderd, voor hen is het invullen van de vragenlijst nog te lastig. Ook leerlingen uit het speciaal onderwijs zijn niet benaderd.

3 Resultaten deel I Sportparticipatie In onderstaande tabel een overzicht van het aantal kinderen in groepen 3 t/m 8, in groepen 5 t/m 8, het aantal verwerkte vragenlijsten (respondenten), het aantal cursisten en het aantal verwerkte vragenlijsten van cursisten. In de laatste kolom de sportparticipatie per school van de laatste zes schooljaren. Tabel 1 Overzicht aantal leerlingen, respondenten, cursisten en sportparticipatie per school Nr. School, locatie Aantal kinderen (groep 3 t/m 8) Aantal kinderen (groep 5 t/m 8) Aantal respondenten (groep 5 t/m 8) Aantal cursisten (groep 3 t/m 8) Aantal vragenlijsten van cursisten Sportparticipatie (%) 2009 Sportparticipatie (%) 2010 Sportparticipatie (%) 2011 Sportparticipatie (%) 2012 Sportparticipatie (%) 2013 Sportparticipatie (%) 2014 2 Al Islaah Basisschool 3 Alfons Ariëns, Stadsw. Alfons Ariëns, de Wijde Blik 54 82 0 11 0 n.b. 45 n.b. 52 41 n.b. 253 167 306 86 85 85 88 96 49 149 101 122 86 79 n.b. n.b. 90 90 4 De Bogen 220 150 0 160 0 n.b. 74 84 85 84 n.b. 5 Chr. School De Bron 252 172 156 207 27 84 85 87 72 85 88 6 De Brug 187 116 0 153 0 79 79 88 83 77 n.b. 7 De Delta 52 36 31 20 11 n.b. 44 54 75 61 55 9 DeFonkelsteen (voorheen Driemaster) 56 40 0 23 0 73 75 74 84 86 n.b. 10 De Rank 134 96 89 126 33 81 95 84 80 83 78 11 De Schakel 238 153 106 92 15 69 64 82 78 n.b. 72 12 De Triangel 227 142 0 134 0 90 88 84 83 79 n.b. 13 De Veste 112 72 0 96 0 92 89 76 88 n.b. n.b. 14 De Wegwijzer 157 105 0 113 0 82 81 76 n.b. 89 n.b. 15 Dominicus Savio 272 186 109 78 19 86 86 n.b. 87 n.b. 90 16 Fontanus 127 79 66 113 26 78 75 88 84 85 92 17 Het Baken 137 91 59 91 20 82 80 74 65 73 66 18 Het Kompas 91 59 41 90 11 n.b. 68 76 77 84 71 8 De Leonardoschool 0 12 0 n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.v.t. n.b. 19 Het Startblok 309 201 0 182 0 87 68 89 86 86 n.b. 20 Het Talent 85 54 35 76 11 n.b. n.b. n.b. n.b. 68 69 21 Basisschool de Parel, Hierden 22 Vrije school Valentijn 148 107 0 65 0 91 84 84 86 80 n.b. 122 77 0 111 0 n.b. 73 84 n.b. 81 n.b. 23 Willem Alexander 142 93 91 145 32 79 80 n.b. 86 74 74 24 De Springplank n.b n.b. 0 46 0 n.b. n.b. 66 72 n.b. n.b. overig (spec. ond.) 0 0 0 n.b. n.b. n.b. n.b. n.b. n.b. Totaal 3524 2379 879 1326 254 84 80 82 82 81 80

4 Door de inzet van 11 scholen zijn 879 volledig ingevulde lijsten teruggekomen. De respons komt daarmee op een bescheiden 37%. Wel zijn op alle scholen (24 locaties) aan kinderen in de groepen 3 t/m 8 twee maal flyers over het project Sportwijzer uitgereikt. Op basis van de opgave van Bureau Leerlingenzorg is uitgegaan van 3524 kinderen in groep 3 t/m 8. Daarvan schreven zich 902 kinderen in voor één of meerdere sportcursussen (26%). In totaal ging het om 1331 cursisten. Uit de laatste kolom valt af te lezen dat de sportdeelname op de meeste scholen meer dan 70% bedraagt. De sportdeelname op De Delta is met 55% lager dan de andere scholen. Gegevens onderzoeksgroep De meeste respondenten zijn 11 jaar. De gemiddelde leeftijd van de respondenten is 10,3 jaar. Onder de respondenten waren 119 jongens en 135 meisjes die aan de cursus hebben meegedaan. In totaal waren er 524 mannelijke en 598 vrouwelijke cursisten (204 onbekend). Voorgaande jaren waren er steeds mee vrouwelijke cursisten. Het aanbod lijkt voor meisjes aantrekkelijker dan voor jongens. Vooruitlopend op de bespreking van de cursussen blijkt dat vanuit de onderzochte groepen 5 t/m 8 zich vergelijkbaar veel jongens en meisjes zich hebben aangemeld als lid van de sportaanbieder (35 jongens en 36 meisjes). De meeste respondenten zitten in groep 5 (27%). De meeste cursisten komen dit schooljaar groep 7 (372 kinderen). Het aantal cursisten in de groepen 3 t/m 7 verschilt niet veel, van groep 8 schrijft zich ongeveer 20% minder in. Om de sportdeelname van de kinderen te meten is de vraag gesteld of ze buiten de sportkennismakingscursussen en de les bewegingsonderwijs nog aan sport doen. Daarbij is een ruime definitie van sport aangehouden. Sporten kan georganiseerd, anders georganiseerd of niet-georganiseerd plaatsvinden. De frequentie van sportbeoefening is grotendeels buiten beschouwing gelaten. Daar waar kinderen aangaven lid te zijn van een sportvereniging wordt, om het kind als sporter aan te merken, niet verder gekeken naar de frequentie van sportbeoefening. Daar waar een kind aankruist slechts in niet-georganiseerd verband te sporten is een frequentie van minimaal één keer per week, gedurende minimaal een half uur aangehouden. Tabel 2 Overzicht sportparticipatie Sporters Niet-sporters Aantal Perc. Aantal Perc. 704 80 175 20 80% van de respondenten doet buiten de sportcursussen en de les bewegingsonderwijs aan sport. Vorig schooljaar deed 81% van de onderzoeksgroep aan sport. Het schooljaar daarvoor 82%. Uit deze tabel is niet op te maken dat meisjes minder aan sport doen dan jongens. Dit schooljaar doen jongens en meisjes vergelijkbaar aan sport. Voor een overzicht van sportdeelnamecijfers in andere gemeenten bij dezelfde doelgroep wordt verwezen naar www.sportscan.nl/sportweter.pdf. Uit dit overzicht blijkt dat de sportdeelname in Harderwijk tussen 2004 en 2011 varieerde van 76% tot 84%. In vergelijking met andere gemeenten in Nederland scoort Harderwijk met 80% iets onder het gemiddelde. Er is geen duidelijke trend te ontdekken wanneer de sportparticipatie naar leeftijd wordt bekeken. Onder achtjarigen is de sportdeelname 76% (de jaren ervoor respectievelijk 82%, 80%, 78%, 92%, 86%, 76%, 74%, 82%), onder negenjarigen 78% (81%, 80%, 78%, 79%, 77%, 78%, 79%, 80%), onder tienjarigen 86% (86%, 84%, 83%, 79%, 86%, 75%, 80%, 80%), onder elfjarigen 86% (80%, 85%, 86%, 82%, 86%, 78%, 77%, 85%),

5 onder twaalfjarigen 76% (78%, 80%, 81%, 77%, 86%, 75%, 73%, 82%) en onder dertienjarigen tenslotte 73% (68%, 72%, 64%, 62%, 78%, 71%, 63%, 73%). Opmerkelijk is de verhoudingsgewijs lage sportdeelname onder dertienjarigen. Dit schooljaar werd het twaalfde achtereenvolgende sportparticipatie- en evaluatieonderzoek gehouden. Hierdoor kunnen kinderen enkele jaren achtereen gevolgd worden. Dezelfde leeftijdscohorten zijn te volgen in de diagonalen van linksboven naar rechtsonder (zie arceringen). Tabel 3 Overzicht sportparticipatie vanaf schooljaar 03-04 Schooljaar/ groep 03-04 04-05 05-06 06-07 07-08 08-09 09-10 10-11 11-12 12-13 13-14 14-15 5 81,6 70,0 77,7 74,3 76,4 79,9 79,5 75,8 83,3 80,9 76,6 n.n.b. 6 83,3 76,2 79,1 79,5 74,3 85,4 81,2 82,7 80,4 82,4 83,5 n.n.b. 7 86,9 80,6 82,6 77,0 77,8 85,0 80,7 84,9 85,4 81,6 83,8 n.n.b. 8 82,6 82,4 86,2 76,5 77,5 85,6 76,6 84,0 80,6 79,6 80,2 n.n.b. Totaal 83,5 77,5 81,6 76,9 76,4 84,0 79,6 81,6 81,8 81,1 80,1 n.n.b. Volgt men groep 5 uit schooljaar 10-11 dan valt op dat de sportparticipatie stijgt van 76% naar 80%, stijgt naar 81% en weer daalt naar 80% (nu immers groep 8). De huidige groep 8 verdwijnt uit zicht doordat leerlingen doorstromen naar het voortgezet onderwijs. Voor de goede orde is het belangrijk op te merken dat er onderzoekstechnisch wat kritische kanttekeningen te plaatsen zijn; het zijn niet exacte dezelfde kinderen die de lijsten hebben ingevuld. Ook is gekeken naar de sportvorm (in welk verband doen de leerlingen aan sport). Dit kan zijn bij een sportvereniging, bij een wijk- of buurtvereniging, ergens anders georganiseerd (sportschool, dansschool, manege) of niet-georganiseerd (op een pleintje met vrienden, zwemmen, schaatsen). De leerlingen konden meerdere antwoorden aankruisen, waardoor het percentage boven de 100% uitkomt. Tabel 4 Overzicht organisatievorm waarin aan sport gedaan wordt Sportvorm Aantal Perc. (van het aantal sporters, n=704) Perc. 2013 Perc. 2012 Perc. 2011 Perc. 2010 Sportvereniging 527 75 76 73 75 76 Niet-georganiseerd (pleintje met vrienden, zwemmen, schaatsen) Ergens anders (sportschool, dansschool, manege, fitnesscentrum) 332 47 46 39 35 43 187 27 27 26 27 29 Wijk- buurtvereniging 20 3 4 5 5 6

6 75% van de sporters sport bij een vereniging (vorig schooljaar 76%, het schooljaar daarvoor 73%, daarvoor 75%, daarvoor 76%, daarvoor 79%, daarvoor 78%, daarvoor 75% en daarvoor 72% en daarvoor 74%). Het percentage respondenten dat (tevens) nietgeorganiseerd sport bedraagt 47%. Ruim een kwart van de sporters, sport ergens anders (bij een sportschool, dansschool of manege). 3% van de respondenten sport wel eens bij een wijk- of buurtvereniging. De respondenten is gevraagd welke tak van sport ze beoefenen, hoelang ze deze tak van sport al doen en hoeveel tijd ze per week met sport bezig zijn. Er zijn van elke respondent maximaal twee sporten geregistreerd. De sporten zijn alfabetisch gerangschikt. Tabel 5 Overzicht aantal beoefenaars, sportomvang en sporthistorie alfabetisch per tak van sport Tak van sport Aantal beoefenaars Sportomvang (gem. aantal uren per week) Sporthistorie (gem. aantal jaren) Atletiek 44 2,8 2,5 Badminton 6 2,0 2,0 Basketball 12 2,0 1,1 Dammen 4 1,0 1,8 Danssport 93 1,4 2,3 Fitness 17 1,2 1,3 Gymnastiek/ turnen 57 2,1 2,3 Hardlopen/ joggen 6 1,5 1,5 Hockey 56 2,4 3,0 Kanovaren 3 1,7 1,3 Klimsport/ bergwandelen 1 2,0 1,3 Korfbal 14 2,8 3,0 Motorsport 1 6,0 1,0 Paardensport 61 2,1 2,5 Schaatsen 3 2,0 2,1 Schaken 1 1,0 2,3 Skaten/ skeeleren 10 1,3 2,1 Tafeltennis 1 0,5 0,3 Tennis 27 1,5 1,7 Vecht- en verdedigingssporten 71 1,7 2,1 Voetbal 290 3,6 3,0 Volleybal 42 2,5 2,4 Wielrennen/ mountainbiken 9 2,0 1,7 Zwemsport 28 2,1 2,2 Totaal 857 2,61 2,58 704 sporters konden aangeven welke sport(en) (maximaal twee) ze beoefenen. Er zijn op die wijze 857 sporten geregistreerd. Veruit de meeste sporters doen aan voetbal (290). Op de tweede plaats staat danssport (93), derde vecht- en verdedigingsporten (71) en vierde paardensport (61). Deze top vier is gelijk aan die van vorig schooljaar.

7 Gemiddeld wordt door de sporters ruim tweeënhalf uur per week gesport. Voetballers zijn gemiddeld de meeste tijd kwijt (ruim drieënhalf uur) met het beoefenen van hun sport. Daarachter volgen de korfballers en atleten. Opmerking: slechts die sporten met meer dan tien respondenten worden hier besproken. Van de sporten met meer dan 10 beoefenaars worden hockey, korfbal en voetbal het langst beoefend (3 jaar). Gemiddeld doen sporters ruim tweeënhalf jaar aan sport. Motieven om aan sport te doen zijn divers. Gezondheidsmotieven (o.a. je word er fit van) en sociale motieven (o.a. het is gezellig om te doen) worden vaak genoemd als reden om aan sport te doen. Kinderen worden aangesproken op deze motieven om ze te motiveren voor sportief gedrag. De leerlingen konden kiezen uit 12 redenen waarom ze aan sport doen. Ze mochten maximaal 5 redenen aankruisen. Worden er meer redenen genoemd dan zijn ze willekeurig verwijderd. Tabel 6 Overzicht redenen om aan sport te doen Reden Aantal Perc. (van het aantal sporters n=704) Ik vind deze sport heel leuk (i) 618 88 Ik word er lekker fit van (g) 438 62 Ik ben goed in deze sport (i) 437 62 Sport is goed voor je (g) 431 61 Ik kan me lekker uitleven in deze sport (i) 372 53 Er zitten leuke kinderen op deze sport (s) 280 40 Mijn ouders vinden het goed voor me dat ik sport (s) 248 35 Sport is goed voor je figuur (g) 148 21 Er worden naast sport ook andere leuke dingen gedaan (s) 131 19 Totaal 3103 Ik vind de sport heel leuk is voor 88% van de sporters de belangrijkste reden om aan sport te doen. Vervolgens zijn drie andere redenen belangrijk. Sport is goed voor je 61%, Ik ben goed in deze sport 62% en Ik word er lekker fit van 62%. Deze vier motieven vormden ook voorgaande twee jaren de top vier. Bovengenoemde 9 motieven om aan sport te doen kunnen gerubriceerd worden in een drietal dimensies (van elk 3 motieven). Er zijn drie dimensies te onderscheiden: de intrinsiek/fysieke dimensie (i), de sociaal/ emotionele dimensie (s) en de gezondheidsdimensie (g). Tabel 7 Overzicht dimensies Dimensie Aantal Perc. Intrinsiek/fysiek (i) 1427 46 Gezondheid (g) 1017 33 Sociaal/emotioneel (s) 659 21 Totaal 3103 100

8 Intrinsiek/ fysieke motieven zijn voor 46% van de respondenten reden om aan sport te doen. Gezondheids motieven scoren 33%. De sociaal/emotionele dimensie is voor 21% reden om aan sport te doen. Body Mass Index De Body Mass Index of Quetelet index wordt veel gebruikt als maat voor overgewicht. Deze index wordt berekend door het gewicht te delen door de lengte in het kwadraat. Een waarde van 25 duidt bij volwassenen op overgewicht een waarde van meer dan 30 zelfs op ernstig overgewicht (zwaarlijvigheid of obesitas). Het Voedingscentrum hanteert diverse omslagpunten gebaseerd op leeftijd en geslacht. In de volgende tabel zijn de omslagpunten voor overgewicht van het Voedingscentrum overgenomen. Achtereenvolgens worden leeftijd, de BMI waarde waarvan het Voedingscentrum aangeeft dat het kind overgewicht heeft, de gemiddelde BMI en aantal kinderen en percentage kinderen met overgewicht in betreffende leeftijdscategorie weergegeven. Tabel 8 Overzicht grenswaarden, gemiddelde BMI, aantal en percentage kinderen met overgewicht per leeftijd Leeftijd BMI waarde overgewicht jongens BMI waarde overgewicht meisjes Gemiddelde BMI Ondergewicht Normaal gewicht Aantal en percentage met overgewicht Obees 8 >18,44 >18,35 16,2 (n=55) 4 (7%) 45 (82%) 4 (7%) 2 (4%) 9 >19,10 >19,07 16,1 (n=123) 6 (5%) 106 (86%) 9 (7%) 2 (2%) 10 >19,84 >19,86 16,2 (n=160) 7 (4%) 145 (91%) 7 (4%) 1 (1%) 11 >20,55 >20,74 16,5 (n=146) 11 (8%) 130 (89%) 5 (3%) 0 (0%) 12 >21,22 >21,68 17,2 (n=131) 12 (9%) 109 (83%) 10 (8%) 0 (0%) 13 >21,91 >22,58 18,4 (n=27) 3 (10%) 20 (74%) 4 (15%) 0 (0%) Totaal 16,6 (n=642) 43 (7%) 555 (86%) 39 (6%) 5 (1%) Met het stijgen van de leeftijd neemt voor kinderen ook de gemiddelde BMI toe. De waarden waarboven het kind een beetje te zwaar of te zwaar wordt bevonden neemt hierdoor uiteraard ook toe. In de kolom uiterst rechts, wordt het aantal en percentage kinderen dat volgens de richtlijn van het Voedingscentrum overgewicht heeft gepresenteerd. In totaal zijn er 44 kinderen (24 jongens en 20 meisjes) met overgewicht of obesitas op basis van de definitie van het Voedingscentrum. Deze 83 vormen 6,8% van de onderzochte basisschoolleerlingen. Vorig schooljaar nog 6,9%, de jaren ervoor respectievelijk 8,2%, 9%, 9%, 8%, 6%, 7%, 7% en 7%. De meeste kinderen met overgewicht zijn negen jaar oud (11 kinderen). Elf kinderen met overgewicht doen niet aan sport. 30 kinderen met overgewicht hebben niet deelgenomen aan een sportcursus. Drie kinderen met overgewicht hebben zich na afloop van de cursus aangemeld als lid van de sportaanbieder. Uit literatuuronderzoek blijkt helaas wel dat de percentages overgewicht via de methode van zelfrapportage achterblijven bij de methode van fysieke meting. Met andere woorden: kinderen onderschatten hun eigen gewicht en overschatten hun lengte.

9 Resultaten deel 2 Evaluatie cursussen In deel II komen met name de vragen over de sportcursussen aan de orde. Er konden 1326 cursisten genoteerd worden. De instuif is daarbij meegerekend als activiteit. Hiervan hebben 254 kinderen de vragenlijst ingevuld en hun mening gegeven over deze cursussen. Een groot deel van de non-respons wordt veroorzaakt doordat de cursisten uit groep 3 en 4 niet konden worden benaderd. Hierdoor ontbreekt helaas een groot deel van de meningen van de cursisten. Onderstaande tabel geeft antwoord op de vraag hoeveel sporters en niet-sporters aan de cursus hebben meegedaan. Tabel 9 Overzicht sportdeelname en cursusdeelname Sport/cursist Cursist Geen cursist Totaal Sporter 204 500 704 Niet-sporter 50 125 175 Totaal 254 625 879 In de tweede kolom staat het aantal cursisten. In de tweede rij staat het aantal sporters. De kruising van de tweede kolom en de tweede rij levert de cursisten die al aan sport doen, dat zijn er 204. De kruising van de tweede kolom met de derde rij levert de cursisten die niet aan sport doen; voor beleidsmakers een interessante groep. Het zijn immers die kinderen die nog niet aan sport doen, maar zich wel hebben aangemeld voor deelname aan een sportcursus. Wellicht ervaren ze de sport waarmee ze tijdens de cursus kennismaken als een sport die bij ze past en blijven ze sporten. Van de sporters doen 204 van de 704 (29%) mee. Van de niet-sporters doen 50 van de 175 (29%) mee. Sporters lijken zich dit jaar dus vergelijkbaar vaak in te schrijven voor een sportcursus dan niet sporters. In het aanmeldproces wordt iedereen met een account gevraagd aan te geven of ze al aan sport doen. 29% van de deelnemers doet niet aan sport, 71% derhalve wel. Het percentage niet-sporters was vorig schooljaar 28% en daarvoor 30%. De jaren daarvoor lag dit percentage steeds tussen de 28% en 35%. Sportwijzer slaagt er dus goed in om ook niet-sporters te interesseren voor een sportcursus. Een aardig beeld verschijnt wanneer wordt gekeken naar de cursusdeelname dit schooljaar en voorgaand schooljaar. Tabel 10 Overzicht cursusdeelname in vergelijking met vorig schooljaar Deelnemer, vorig jaar Geen deelnemer, vorig jaar Totaal Deelnemer, dit jaar 200 51 251 Geen deelnemer, dit jaar 190 413 603 Totaal 390 464 854 De vier kwadranten laten zich als volgt beschrijven. De enthousiastelingen bestaat uit 200 respondenten, zij doen twee jaar achtereen mee (23%). De hardnekkige weigeraars bestaat uit 413 respondenten (48%) zij doen geen van beide jaren mee. De teleurgestelden bestaat uit 190 respondenten (22%), zij hebben vorig jaar deelgenomen, dit jaar niet. De hoopvollen bestaat uit 51 respondenten (6%), zij hebben vorig jaar niet deelgenomen maar dit jaar wel.

10 De groep hardnekkige weigeraars is behoorlijk groot (48%); bijna de helft van de kinderen in dit onderzoek is twee jaar achtereen niet in de gelegenheid deel te nemen aan een sportcursus (voorgaande twee schooljaren ging het om ruim een derde). De groep teleurgestelden is toch nog redelijk groot (22%). Er zijn in dit onderzoek 190 respondenten die zich dit schooljaar niet weer inschreven. Voor elk van deze vier groepen kan de sportdeelname berekend worden. De sportdeelname van de enthousiastelingen is 82%, die van de weigeraars 79%, de teleurgestelden 83% en de hoopvollen 75%. De verschillen zijn klein, feit dat kinderen twee jaar achtereen niet deelnemen aan de cursussen wil nog niet zeggen dat de sportdeelname veel lager is. Voor veel sportaanbieders is het interessant te weten of de kinderen zich na de cursus ook daadwerkelijk aangemeld hebben als lid. Dit korte termijn rendement is voor veel aanbieders doorslaggevend wanneer de beslissing genomen wordt het komend schooljaar weer mee te doen. Tabel 11 Overzicht nieuwe leden Lid Aantal cursisten Perc. Ja 31 12 Nee 111 44 Niet beantwoord 112 44 Totaal 254 100 31 cursisten (12%), geven aan lid te zijn geworden bij de vereniging die de cursus organiseerde. Absoluut gezien zal het aantal nieuwe leden hoger zijn gezien de forse nonrespons. Vorig schooljaar gaven 85 kinderen (16%) aan zich te hebben aangemeld als lid van de sportaanbieder, het schooljaar daarvoor 98, het schooljaar daarvoor 132, het schooljaar daarvoor 136, het jaar daarvoor 87 het jaar daarvoor 114, het jaar daarvoor 113, daarvoor 90 en daarvoor 128 het eerste projectjaar 108. De nieuwe leden zijn afkomstig uit groep 5 17 kinderen, groep 6 5 kinderen, groep 7 5 kinderen en tenslotte uit groep 8 2 kinderen. Tien niet-sporters hebben zich na afloop van de sportcursus bij de vereniging aangemeld als lid. De andere nieuwe leden zijn sporters. Opmerking: er hebben zich nieuwe leden aangemeld bij diverse sportaanbieders, zie ook tabel 12. Waardering cursussen De leerlingen konden hun waardering aangeven op een aantal items die een indicatie geven van de kwaliteit van de cursus. Hierbij moet aangetekend worden dat van sommige cursussen een gering aantal vragen zijn beantwoord, waardoor hier en daar een wat vertekend beeld ontstaat. De leerlingen kregen de volgende vragen: - Vond je de sport leuk? - Wat vond je van het aantal lessen (trainingen) van de cursus? - Vond je de cursus moeilijk? - Vond je het leuk in de groep? - Heb je je na de cursus aangemeld als lid bij de sportvereniging of sportaanbieder? Op deze items konden de leerlingen de stelling met ja of nee beantwoorden. Tot slot gaven de leerlingen een algemene beoordeling door middel van een cijfer (1 tot 10). In de voorlaatste kolom het aantal nieuwe leden per cursus (volgens opgave kinderen). De tabel bestaat uit twee delen. De eerste helft uit beoordelingen van de cursussen in de najaarseditie, het onderste deel de voorjaarseditie.

11 Tabel 12 Overzicht waardering van de cursussen op een aantal items Nr Tak van Sport Deelnemers* Najaarseditie 858 1 sportmiddag Harderwijk Beoordelingen ** Sport leuk Omvang cursus te lang Cursus moeilijk Sfeer goed ja nee lang goed kort ja nee ja nee Lid Cijfer 5 4 1 2 3 1 4 4 1 1 8,4 2 aikido 2 1 1 1 1 1 7 3 atletiek 0 1 1 1 1 1 10 4 badminton 24 8 7 1 5 2 2 6 7 1 1 8,4 5 basketball 2 1 1 2 2 1 1 5,3 6 bootcamp 40 7 3 4 2 4 7 4 3 5,4 7 breakdance 3 2 2 2 2 2 1 8,5 8 dammen 0 geen beoordelingen 9 dance 11 0 geen beoordelingen 10 danslessen (meiden) 2 2 2 2 2 1 7 11 duiken 10 9 3 7 2 8 10 1 8,4 12 fitkids 19 5 5 3 2 1 4 5 1 8,2 13 fitkids, bootcamp 2 1 1 1 1 2 2 7 14 gymnastiek 3 2 1 2 1 1 2 1 2 8,3 15 hengelsport 9 1 1 1 1 1 1 8 16 hiphop 4 boyz 4 1 1 1 1 1 10 17 hiphop/streetdance 25 3 3 3 3 3 1 9,3 18 hockey 8 5 2 2 5 1 8 5 3 2 7,2 19 i dance 12 3 3 3 1 2 3 9,5 20 jazz/ popshowdance 1 0 geen beoordelingen 21 jazz dans (10-14 jaar) 2 0 geen beoordelingen 22 jazz dans (6-9 jaar) 8 1 1 1 1 1 1 9 23 jongensgymnastiek 1 2 2 2 2 2 1 8,5 24 judo Iedema 36 5 4 1 4 1 1 4 5 2 8,3 25 judo Top Judo 5 4 4 1 4 5 3 8,6 26 kanovaren 2 2 1 1 2 2 9,5 27 karate 14 5 4 1 3 2 5 4 1 1 9 28 kempo-kuntao 22 1 1 1 1 1 1 10 29 kennismaken met paarden 16 4 4 2 2 4 4 9,5 30 klimmen 20 5 5 3 2 5 3 2 7 32 majorette/ twirlen 3 3 3 1 2 2 1 2 8,5 33 mountainbiken 18 0 geen beoordelingen 34 schaatsen 13 5 5 1 1 3 5 5 9,1 35 schaken 4 4 3 1 4 4 8 36 schermen (jon. En mei.) 18 2 2 2 2 2 9,1 37 schermen (jon.) 20 11 10 6 5 1 10 10 1 2 8,7 38 schermen (mei.) 5 2 2 2 2 2 8,6 39 scouting (esta=s) 10 2 2 1 1 1 1 1 1 8 40 scouting (verk.) 1 0 geen beoordelingen

12 Nr Tak van Sport Deelnemers* Beoordelingen ** Sport leuk Omvang cursus te lang Cursus moeilijk Sfeer goed ja nee lang goed kort ja nee ja nee 41 sing en dance 9 1 1 1 1 1 6,5 42 snorkelen 3 3 2 1 3 2 1 2 9 43 streetdance Anouk 2 2 2 2 2 8,5 44 streetdance UDX 5 6 6 3 3 6 5 1 9 45 synchroonzwemmen 10 1 1 1 1 1 1 10 46 taekwondo 0 geen beoordelingen 47 tennis 27 10 7 3 2 6 1 1 8 8 2 7,4 48 theatersport 22 3 3 3 3 3 1 8,7 49 trampolinespringen 30 3 3 2 1 3 3 1 7,7 50 voetbal 4 3 1 4 2 2 3 1 1 7,5 52 volleybal cool moves 7 5 1 1 5 1 2 5 5 2 4 8,7 53 volleybal smashbal 1 1 1 1 1 5 54 voltige te paard 6 11 10 8 3 11 9 1 1 8,5 55 wedstrijdzwemmen 1 1 1 1 1 1 8 56 wielrennen 2 2 2 2 2 9,5 57 yoga Min Your Body 5 1 1 1 1 1 8 58 yoga Zonnejon 2 2 2 2 2 9 59 zeilen 3 3 3 1 2 3 8,6 60 zelfverdediging 5 5 5 3 2 5 1 9 onbekend 8 6 2 1 6 1 8 7 1 1 8,1 Lid Cijfer 197 169 22 15 133 46 22 172 27 38 8,2 voorjaarseditie 473 88 12 7 69 24 11 89 86 14 1 sportmiddag Harderwijk 118 2 1 1 1 1 9,5 2 aikido 4 0 geen beoordelingen 3 atletiek 9 2 2 2 2 2 9,3 4 badminton 24 4 2 2 3 1 4 3 1 1 7,9 5 basketbal 21 4 4 2 2 4 4 1 8,9 6 breakdance 6 7 5 2 1 5 1 3 4 2 5 6,9 7 dammen 15 0 geen beoordelingen 8 dance 14 0 geen beoordelingen 9 danslessen 0 geen beoordelingen 10 duiken 59 16 13 2 10 5 2 14 15 1 1 8,1 11 fitkids/ bootcamp 26 3 2 1 2 1 3 3 7,3 12 gymnastiek (jon.) 1 1 1 1 1 9 13 gymnastiek (mei.) 16 1 1 1 1 1 8 14 hengelsport 17 2 2 2 2 2 8,3 15 hockey 49 7 6 1 5 6 5 1 2 8,5 16 i dance 5 2 2 1 1 2 2 9 17 judo Iedema 14 2 2 2 1 1 2 8 18 judo Top Judo 1 1 1 1 1 9 19 kanovaren 19 2 2 2 1 1 2 9,5 20 karate 13 6 5 1 4 2 1 5 6 1 8,8 21 kempo-kuntao 5 0 geen beoordelingen

13 Nr Tak van Sport Deelnemers* 22 kennismaken met paarden Beoordelingen ** Sport leuk Omvang cursus te lang Cursus moeilijk ja nee lang goed kort ja nee ja nee Sfeer goed Lid Cijfer 59 7 6 1 1 4 2 1 6 7 1 9 23 kung fu 5 1 1 1 1 1 n.b. 24 majorette 12 0 geen beoordelingen 25 mountainbiken 8 4 4 2 2 1 3 3 1 1 8,2 26 schaken 10 3 3 2 1 3 3 9,5 27 schermen (jon. En mei.) 10 0 geen beoordelingen 28 schermen (jon.) 16 3 3 1 2 3 3 8,8 29 schermen (mei.) 1 1 1 1 1 1 8 30 scouting esta=s 10 1 1 1 1 1 7,5 31 scouting verkenners 0 geen beoordelingen 32 snorkelen 12 2 2 2 2 2 1 10 33 streetdance 29 2 2 2 2 2 7,8 34 taekwondo 1 1 1 1 1 1 9 35 tennis 49 9 8 1 2 6 1 3 6 6 3 2 7,4 36 voetbal Hierden 13 3 3 3 3 3 2 8,2 37 voetbal Zwart-Wit 15 4 4 4 2 2 4 3 8,5 38 volleybal cool moves 30 4 2 1 3 1 4 3 1 1 8,1 39 volleybal 5 2 2 2 2 2 2 8,5 40 21 4 3 1 3 1 4 3 1 1 9 41 wielrennen 4 4 1 3 4 4 8,6 42 yoga Mind Your Body 22 4 4 4 4 3 1 2 8,3 43 yoga Zonnejon 0 geen beoordelingen 45 zeilen 46 9 6 3 3 5 1 9 6 3 1 8,7 46 zelfverdediging 26 3 3 1 2 1 2 2 1 9,3 onbekend 2 2 2 2 2 2 10 Totaal 1326 137 117 15 12 94 26 19 115 115 19 25 8,4 89 11 9 71 20 14 86 86 14 * Het aantal deelnemers staat voor het totaal aantal deelnemers dat aan betreffende cursus heeft meegedaan ** Het aantal beoordelingen staat voor het aantal respondenten dat de betreffende cursus heeft beoordeeld. Sommige respondenten weten klaarblijkelijk het juiste cursusnummer niet meer waardoor er soms meer beoordelingen dan deelnemers zijn. Cursisten uit groep 3 en 4 kunnen geen beoordeling geven waardoor het aantal beoordelingen bij sommige cursussen erg laag is. Veel respondenten kruisten meerdere cursussen aan, hierdoor was het vaak onduidelijk voor welke cursus de beoordeling gold

14 Als geheel genomen werden de cursussen door de kinderen zeer positief beoordeeld (zie laatste rij in tabel 12). De sport wordt door 89% van de cursisten leuk gevonden. Het aantal lessen per cursus vindt 70% van de kinderen precies goed gekozen, 8% vindt de cursus te lang en 22% te kort 12% vindt de cursus te moeilijk. Dit hoeft overigens niet negatief uitgelegd te worden; een cursus dient de nodige uitdaging te kennen De sfeer was goed 86%. De cursussen worden gemiddeld met een 8,3 (cijfer van 1 tot 10) beoordeeld en worden 63 kinderen lid van de sportaanbieder. Toch zijn er voor een aantal cursussen op een aantal items opmerkingen te maken. Daar waar een cursus op een item sterk afwijkt van de gemiddelde score is het desbetreffende vakje gearceerd. - De sporten bootcamp, tennis (TV Frankrijk), badminton en zeilen wordt vaker als niet leuk beoordeeld. - De cursussen duiken en schermen (jon.) worden vaker te kort genoemd. - De cursussen zelfverdediging en breakdance worden vaker moeilijk genoemd. - De sfeer bij de cursussen bootcamp, gymnastiek, hockey, breakdance, tennis (TV Frankrijk) en zeilen wordt minder goed beoordeeld. - Verder geeft de voorlaatste kolom het aantal nieuwe leden per cursus: judo, volleybal cool moves, en voetbal (Zwart-Wit) mogen veel nieuwe leden begroeten. Tabel 13 Overzicht redenen om niet mee te doen met de cursus Reden Aantal Ik vind andere dingen leuker om te doen 302 Ik kon niet op de tijden dat de cursus werd gehouden 147 De cursus waarvoor ik me had opgegeven zat vol 64 De cursussen waren te ver weg 32 Ik heb geen vrienden/vriendinnen die met mij mee willen 29 Ik vind trainingen/wedstrijdjes niet leuk 28 Ik kan niet goed sporten 10 Mijn ouders/broertjes zusjes doen ook niet aan sport 17 Ik mag niet sporten van de dokter, omdat ik een blessure heb 11 Ik vind het niet belangrijk om fit te zijn 5 Ik vind mijn conditie niet belangrijk 9 Ik mag niet sporten van mijn ouders 5 Totaal 659 De meeste respondenten geven aan niet te hebben meegedaan met de cursussen omdat ze andere dingen leuker vinden om te doen. Daarnaast wordt ook ik kon niet op de tijden dat de cursussen werd gehouden vaak aangekruist. De sportcursussen verliezen de concurrentieslag in dit geval met andere vrijetijdsbesteding.

15 Zwemonderwijs 25 respondenten geven aan geen zwemdiploma te hebben, dit is 2,8% van de respondenten (vorig schooljaar 38 (2,6%), daarvoor ook 38; 2,8% en daarvoor 57; 3,6%). Slechts 16 van hen zitten in groep 5 of 6 en volgen derhalve schoolzwemmen. 9 kinderen zonder zwemdiploma zitten al in groep 7 en 8. 10 kinderen zonder zwemdiploma zijn elf jaar of ouder. Het gaat in totaal om 14 jongens en 11 meisjes. De kinderen zonder zwemdiploma zijn verdeeld over 9 scholen. 14 kinderen zonder zwemdiploma doen ook niet aan sport. Twee kinderen zonder zwemdiploma hebben tevens te maken met overgewicht. Er is hier sprake van een meervoudige achterstandssituatie. Het overgrote deel van de respondenten is in het bezit van diploma B te weten 52% (vorig schooljaar 66%, daarvoor 71%, daarvoor nog 75%), 22% van de respondenten heeft diploma A als hoogste diploma (vorig jaar 23%, daarvoor 21%). 17% van de respondenten heeft naast diploma s A of B ook nog aanvullende diploma s (bijvoorbeeld C) of certificaten (snorkel, synchroonzwemmen, zwemmend redden, survival, duikbrevet) gehaald (vorig jaar nog 25% en daarvoor nog 28%). De trend lijkt dat er meer ouders zijn die diploma A genoeg vinden en dat het opdoen van extra zwemvaardigheid, bijvoorbeeld via diploma C of aanvullende certificaten of brevetten, minder noodzakelijk wordt gevonden. De website sportwijzerharderwijk.nl Dit schooljaar is voor de tweede jaar gebruik gemaakt van de website sportwijzerharderwijk. nl onder andere om het administratieve werk te vereenvoudigen, om sportaanbieders sneller te kunnen laten inspelen op de belangstelling van kinderen en om deelnemers sneller te kunnen informeren over activiteiten. Op de website staat het aanbod dat door aanbieders zelf wordt beheerd. Deelnemers melden zich via hun account aan op de site en schrijven zich in. Uit dit onderzoek bleek dat 184 cursisten zich konden inschrijven voor de cursus die ze wilden doen, slechts 23 schreven zich in voor hun tweede of derde voorkeur. 19% van de respondenten heeft de sportkeuzewijzer (sportkeuzetest) gedaan (vorig jaar 13%). Er zijn weinig verschillen naar geslacht, groep, school, sportdeelname, gewicht. Wel opvallend is dat 43% van de kinderen die een sportcursus heeft gevolgd ook de sportkeuzetest heeft gedaan (tegenover 13% van de niet-cursisten). In het gunstigste geval leidt het doen van de test dus eerder tot het inschrijven voor een cursus.

16 Conclusies Over sportdeelname 1 80% van de respondenten doet buiten de sportcursussen en de les bewegingsonderwijs aan sport. Vorig schooljaar deed 81% van de onderzoeksgroep aan sport. Het schooljaar daarvoor 82%. 2 75% van de sporters sport bij een vereniging (vorig schooljaar 76%). Het percentage respondenten dat (tevens) niet-georganiseerd sport bedraagt 47%. Ruim een kwart van de sporters, sport ergens anders (bij een sportschool, dansschool of manege). 3% van de respondenten sport wel eens bij een wijk- of buurtvereniging. 3 Volgt men groep 5 uit schooljaar 10-11 dan valt op dat de sportparticipatie stijgt van 76% naar 80%, stijgt naar 81% en weer daalt naar 80% (nu immers groep 8). 4 Veruit de meeste sporters doen aan voetbal (290). Op de tweede plaats staat danssport (93), derde vecht- en verdedigingsporten (71) en vierde paardensport (61). Deze top vier is gelijk aan die van vorig schooljaar. 5 Gemiddeld wordt door de sporters ruim tweeënhalf uur per week gesport. Voetballers zijn gemiddeld de meeste tijd kwijt (ruim drieënhalf uur) met het beoefenen van hun sport. Daarachter volgen de korfballers en atleten. 6 Gemiddeld doen sporters ruim tweeënhalf jaar aan sport. Van de sporten met meer dan 10 beoefenaars worden hockey, korfbal en voetbal het langst beoefend (3 jaar). 7 Ik vind de sport heel leuk is voor 88% van de sporters de belangrijkste reden om aan sport te doen. Vervolgens zijn drie andere redenen belangrijk. Sport is goed voor je 61%, Ik ben goed in deze sport 62% en Ik word er lekker fit van 62%. Deze vier motieven vormden ook voorgaande twee jaren de top vier. 8 Intrinsiek/ fysieke motieven zijn voor 46% van de respondenten reden om aan sport te doen. Gezondheids motieven scoren 33%. De sociaal/emotionele dimensie is voor 21% reden om aan sport te doen. 9 In totaal zijn er 44 kinderen (24 jongens en 20 meisjes) met overgewicht of obesitas op basis van de definitie van het Voedingscentrum. Deze 83 vormen 6,8% van de onderzochte basisschoolleerlingen. Vorig schooljaar nog 6,9%. De meeste kinderen met overgewicht zijn negen jaar oud (11 kinderen). Elf kinderen met overgewicht doen niet aan sport. 30 kinderen met overgewicht hebben niet deelgenomen aan een sportcursus. Drie kinderen met overgewicht hebben zich na afloop van de cursus aangemeld als lid van de sportaanbieder. Over de sportcursussen 10 Op alle scholen (24 locaties) zijn aan kinderen in de groepen 3 t/m 8 twee maal flyers over het project Sportwijzer uitgereikt. Op basis van de opgave van Bureau Leerlingenzorg is uitgegaan van 3524 kinderen in groep 3 t/m 8. Daarvan schreven zich 902 kinderen in voor één of meerdere sportcursussen (26%). In totaal ging het om 1331 cursisten. Bijna de helft van de kinderen in dit onderzoek (48%) is twee jaar achtereen niet in de gelegenheid deel te nemen aan een sportcursus. 23% doet twee jaar achtereen mee. 11 Van de sporters doen 204 van de 704 (29%) mee. Van de niet-sporters doen 50 van de 175 (29%) mee. Sporters lijken zich dit jaar dus vergelijkbaar vaak in te schrijven voor een sportcursus dan niet sporters. In het aanmeldproces wordt iedereen met een account gevraagd aan te geven of ze al aan sport doen. 29% van de deelnemers doet niet aan sport, 71% derhalve wel. Sportwijzer slaagt er dus goed in om ook niet-sporters te interesseren voor een sportcursus. 12 31 cursisten (12%), geven aan lid te zijn geworden bij de vereniging die de cursus organiseerde. Absoluut gezien zal het aantal nieuwe leden hoger zijn gezien de forse nonrespons. 13 De sportcursussen worden gemiddeld met een 8,3 gewaardeerd.

17 14 De sport wordt door 89% van de cursisten leuk gevonden. Het aantal lessen per cursus was goed gekozen 70%, bovendien vindt 22 procent van de cursisten de cursus te kort. De sfeer was goed 86% en er melden zich zeker 63 nieuwe leden aan bij de sportaanbieder. 15 25 respondenten geven aan geen zwemdiploma te hebben, dit is 2,8% van de respondenten (vorig schooljaar 2,6%. Slechts 16 van hen zitten in groep 5 of 6 en volgen derhalve schoolzwemmen. 9 kinderen zonder zwemdiploma zitten al in groep 7 en 8. 14 kinderen zonder zwemdiploma doen ook niet aan sport. Twee kinderen zonder zwemdiploma hebben tevens te maken met overgewicht. Er is hier sprake van een meervoudige achterstandssituatie. 22% van de respondenten heeft diploma A als hoogste diploma (vorig jaar 23%. 17% van de respondenten heeft naast diploma=s A of B ook nog aanvullende diploma s (bijvoorbeeld C) of certificaten (snorkel, synchroonzwemmen, zwemmend redden, survival, duikbrevet) gehaald (vorig jaar nog 25%). De trend lijkt dat er meer ouders zijn die diploma A genoeg vinden en dat het opdoen van extra zwemvaardigheid, bijvoorbeeld via diploma C of aanvullende certificaten of brevetten, minder noodzakelijk wordt gevonden. Over de website sportkeuzewijzer.nl 16 Uit dit onderzoek bleek dat 184 cursisten zich konden inschrijven voor de cursus die ze wilden doen, slechts 23 schreven zich in voor hun tweede of derde voorkeur. 19% van de respondenten heeft de sportkeuzewijzer (sportkeuzetest) gedaan Opvallend is dat 43% van de kinderen die een sportcursus heeft gevolgd ook de sportkeuzetest heeft gedaan (tegenover 13% van de niet-cursisten). In het gunstigste geval leidt het doen van de test dus eerder tot het inschrijven voor een cursus. Sportscan, Zwolle september 2014 Popovstraat 56, 8013 RK Zwolle T. (038) 422 71 68 E. info@sportscan.nl www.sportscan.nl