Raadsvoorstel Vergadering : 26 maart 2013 Voorstelnummer : 03.06 Registratienummer : 12.026838 Portefeuillehouder : W. Hompe Afdeling : Beleid Bijlage(n) : 2 B&W-datum/nummer : 15 januari 2013, nummer 11 Commissie/datum : Samenleving, 5 maart 2013 Onderwerp : Wijziging Wet kinderopvang en kwaliteitseisen peuterspeelzalen Onderwerp Wijziging Wet kinderopvang en kwaliteitseisen peuterspeelzalen met betrekking tot compensatie ouderbijdrage doelgroepouders. Beslispunten 1. de Verordening Wet kinderopvang gemeente Geldermalsen d.d. 26-12-2004, in te trekken per 1-1-2013; 2. de aanvullende compensatie ouderbijdrage kinderopvang te blijven verstrekken zoals voor 1 januari 2013; 3. geen beleid voor kinderopvang op grond van sociaal medische indicatie vast te stellen; 4. het structurele voordeel van 5.000,- verwerken in de begroting. Inleiding Per 1 januari 2013 is de Wet Kinderopvang en kwaliteitseisen peuterspeelzalen (Wko) met betrekking tot de kinderopvangtoeslag voor doelgroepouders gewijzigd. Deze wijziging heeft gevolgen voor de huidige gemeentelijke taak ten aanzien van de doelgroepouders. De taak die gemeenten sinds 2005 hebben om het werkgeversdeel van de kinderopvangtoeslag voor gemeentelijke doelgroepen uit te keren wordt vanaf 2013 overgedragen aan de Belastingdienst/Toeslagen (BD/T). Dit werkgeversdeel is m.i.v. 1 januari 2013 inkomensafhankelijk en aangezien de gemeente niet over de vereiste inkomensgegevens beschikt, gaat de BD/T nu deze uitbetaling verrichten. De middelen die voor deze taak in 2005 in het gemeentefonds zijn gestort zijn per 1 januari 2013 uit het gemeentefonds gehaald. Gemeenten blijven wel verantwoordelijk voor het al dan niet verstrekken van een aanvullende tegemoetkoming op de kinderopvangtoeslag van de BD/T voor doelgroepouders, te weten het aandeel ouderbijdrage (het zogenoemde KOA-kopje). (zie bijlage 1, figuur 1) Doelgroepen Doelgroepouders zijn ouders die niet werken, doch aanspraak maken op kinderopvangtoeslag omdat zij - deelnemen aan een traject naar werk; - jonger zijn dan 27 jaar en een studie volgen of - als verplichte inburgeraar een inburgeringcursus volgen bij een geregistreerde instelling. Kinderopvang aanvullende compensatie (KOA-kopje) 1
Tot 1-1-2013 zijn gemeenten verplicht aan doelgroepouders een aanvullende tegemoetkoming voor kinderopvang te betalen van ten hoogste 3,5 %. Deze wettelijke verplichting vervalt; de gemeente mag zelf besluiten al dan niet deze aanvullende tegemoetkoming te verstrekken en deze tegemoetkoming is niet meer gebonden aan een maximum percentage. Sociaal-medische indicatie Tegemoetkoming van kosten voor kinderopvang op grond van sociaal-medische indicatie is geen wettelijke taak voor gemeenten. In 2005 was het wel de bedoeling dat dit opgenomen zou worden in de Wet kinderopvang, maar dit is nooit gebeurd. Anticiperend hierop is de procedure voor aanvraag van deze tegemoetkoming wel opgenomen in de gemeentelijke Verordening Wet Kinderopvang gemeente Geldermalsen. De tegemoetkoming zou bedoeld zijn voor ouders die een minimum inkomen hebben, niet beide werken, geen traject naar werk volgen en om sociaal medische redenen tijdelijk gebruik willen/moeten maken van kinderopvang. Beoogd effect De wetswijziging beoogt op macro niveau een bezuiniging omdat het werkgeversdeel van de kinderopvangtoeslag ook inkomensafhankelijk gemaakt wordt. Tot 1 januari 2013 was het werkgeversdeel een vast bedrag voor alle inkomensgroepen. Formuleren van eigen beleid met betrekking tot de ouderbijdrage voor doelgroepouders beoogt zoveel mogelijk drempels weg te nemen voor het deelnemen aan een reïntegratietraject of het volgen van een opleiding tot het niveau havo/mbo-2 (startkwalificatie). Argumenten 1.1. De verordening is overbodig geworden. In de bestaande verordening wordt geregeld hoe de toeslagtegemoetkoming aangevraagd kan worden en hoe verlening en vaststelling geregeld zijn. Dit is niet meer nodig omdat de Belastingdienst/Toeslagen de tegemoetkoming per 1 januari jl. is gaan uitkeren. De paragraaf over het vaststellen van de noodzaak van kinderopvang op grond van sociaal medische indicatie is overbodig geworden. Dit is geen wettelijke taak en Geldermalsen formuleert geen eigen beleid hieromtrent (zie beslispunt 3). 1.2. Per 1-1-2013 is wettelijk bepaald dat de Belastingdienst/Toeslagen de tegemoetkoming gaat uitkeren. Cliënten die recht hebben op de tegemoetkoming krijgen deze per 1-1-2013 door de BD/T uitgekeerd in plaats van door de gemeente. De verordening is dus per 1-1-2013 overbodig geworden en kan zonder gevolgen voor de cliënten per die datum ingetrokken worden. 2.1. Door compensatie van de ouderbijdrage wordt het snel en succesvol doorlopen van een reïntegratietraject of het volgen van een opleiding bevorderd. Gemeenten kunnen zelf beslissen of ze een compensatie voor de ouderbijdrage voor doelgroepen verstrekken. Hoewel het niet om grote bedragen gaat ( 10,- tot 15,- per week per cliënt) kan dit voor mensen met de laagste inkomens net de drempel zijn om toch maar niet aanwezig te zijn op een cursus/werkplek of op school. Ook de gemeente heeft er belang bij dat trajecten of een opleiding zo snel mogelijk succesvol afgerond worden. 2
3.1. Vraag naar een bijdrage voor kinderopvang op grond van sociaal medische indicatie is de afgelopen jaren 1 keer voorgekomen. Aangezien de vraag naar deze tegemoetkoming zo weinig voorkomt is het niet efficiënt hier beleid voor te ontwikkelen. Belangrijker is echter nog dat deze vraag in een breder kader moet worden bekeken. Afhankelijk van de situatie is het misschien mogelijk naar aanleiding van deze vraag aan te sluiten bij het Home-start programma, de mama s club of het VVE-programma. Kanttekeningen 3.1 Aanvragen voor bijdrage kosten kinderopvang op basis van sociaal medische indicatie kunnen dus niet vergoed worden op basis van specifieke beleidsregels. Het is altijd lastig als je voor besluiten niet terug kunt vallen op specifiek beleid. In de zeer weinig voorkomende gevallen dat deze vraag zich voordoet moet de situatie echter per geval bekeken worden. Het betreft hier ouders die niet beide werken, geen traject naar werk volgen, een minimum inkomen hebben en om sociaal medische redenen tijdelijk gebruik willen/moeten maken van kinderopvang. Vaak is sprake van meervoudige problematiek. Aansluiting bij het Home-start programma, het VVE-programma, de mama s club of gezinsondersteuning door eigen kracht conferentie en/of maatschappelijk werk kan wellicht een betere oplossing zijn. Dan kan tenslotte ook nog gekeken worden of opvang op een peuterspeelzaal in de behoefte voorziet; dit is voor de gemeente goedkoper dan kinderopvang. Financiën Macro is beschikbaar 4,8 miljoen voor uitbetaling KOA-kopje en 28 miljoen voor uitvoering van de, niet wettelijke, SMI-regeling. In de begroting voor 2013 is een bedrag van 5.000,- opgenomen voor uitvoering sociale zaken van de Wet kinderopvang. Dit bedrag is niet meer nodig. De uitbetaling van het KOA-kopje wordt momenteel en ook na 1 januari 2013 ten laste gebracht van het (werkdeel) participatiebudget. Hierdoor ontstaat er vanaf 2013 een structureel voordeel voor de begroing van 5.000,- Met ingang van 2013 heeft een uitname uit het gemeentefonds Geldermalsen plaatsgevonden van 36.200,- voor de taak die naar de belastingdienst wordt overgeheveld. Hiermee is bij het opstellen van de begroting 2013 al rekening gehouden, waardoor dit geen financiële gevolgen heeft voor de begroting. Uitvoering 1. De gemeente moet tijdig de juiste gegevens aan de belastingdienst aanleveren. De gemeente is niet meer verantwoordelijk voor de uitbetaling van de tegemoetkoming kosten kinderopvang, werkgeversdeel, voor doelgroepouders. De gemeente moet echter wel bij de belastingdienst aangeven welke ouders uit hun gemeente behoren tot de doelgroepouders en kinderopvang toeslag aanvragen bij de belastingdienst. Ook moet aan deze ouders een verklaring verstrekt worden dat zij een doelgroepouder zijn; de ouders moeten dit nl. desgevraagd aan de belastingdienst kunnen overleggen. In Geldermalsen gaat het slechts om een klein aantal doelgroepouders (jaarlijks tussen de 5 en 10) waardoor het aan de ene kant wegvallen van werkzaamheden en aan de andere kant extra werk door aanlevering gegevens en verklaringen geen invloed heeft op de formatie van de betreffende afdeling (KCC2). 3
2. Voor aanlevering gegevens moet software aangepast worden. Centric (leverancier van de gebruikte software GWS4all) levert in de volgende update de aanpassing die nodig is om de gegevens aan de belastingdienst/inlichtingendienst aan te leveren. Update van de software zit in het standaard servicepakket en brengt geen extra kosten met zich mee. De gegevens moeten aangeleverd worden bij het Inlichtingenbureau. Dit bureau verzamelt de gegevens uit het hele land en levert ze aan bij de belastingdienst. De belastingdienst en de softwareleveranciers hebben met elkaar afgesproken dat de software op tijd beschikbaar is. Centric heeft inderdaad de laatste update klaar, waarin deze gegevens verzameld en verstuurd kunnen worden. 3. Informatie naar doelgroepouders Ouders die in aanmerking komen voor een kinderopvangtoeslag (die een reïntegratietraject volgen) wijzen op de mogelijkheden van het aanvragen van een kinderopvangtoeslag bij de BD/T. Dit moet wel tijdig gebeuren, d.w.z. voor de maand of uiterlijk in de maand waarin het recht op kinderopvangtoeslag bestaat. De belastingdienst kent geen terugwerkende kracht meer voor de toeslagaanvragen. Ook bij beëindiging van het traject moet de gemeente erop toezien dat de doelgroepouder de BD hierover informeert. In Geldermalsen gaat het momenteel om 2 doelgroepouders welke zijn ingelicht over de veranderingen. 4. Verklaring deelname traject naar werk en/of scholing Ouders ontvangen een verklaring van de gemeente dat zij doelgroepouder zijn. De BD kan bij hen hiernaar vragen. Deze verklaring kan ook onderdeel zijn van de beschikking voor het reïntegratietraject. 5. Verstrekken aanvullende ouderbijdrage (KOA-kopje) Het verstrekken van de aanvullende ouderbijdrage kinderopvang gebeurt evenals voor 1 januari 2013 op grond van de Verordening reïntegratie Wet werk en bijstand en Wet Investeren in Jongeren gemeente Geldermalsen 2011. Evaluatie Begin 2014 zal evaluatie plaats vinden van: - het werkproces: lukt het de juiste gegevens tijdig aan te leveren bij het Inlichtingenbureau? - hoe is omgegaan met eventuele aanvragen op grond van SMI? Voldoet het bestaande beleid, voldoen de bestaande voorzieningen of hebben we toch specifiek beleid nodig? Advisering raadscommissie(s) Voor het standpunt van de commissie Samenleving wordt verwezen naar het ter inzage liggende advies. Burgemeester en wethouders van Geldermalsen, de secretaris, de burgemeester, J.C. Steurrijs Mevrouw dr. M.W.M. de Vries 4
Bijlage 1: Beleid aanvullende compensatie doelgroepouders (KOA-kopje) De kosten voor kinderopvang worden in principe gedragen door werkgever (vaste voet via BD/T), overheid (inkomensafhankelijke toeslag, ook afhankelijk van aantal kinderen via BD/T) en ouders zelf (de rest). Hoe minder ouders verdienen, hoe minder zij zelf voor kinderopvang hoeven te betalen. Inkomen laag hoog 1. 2. 3. 1= aandeel ouderbijdrage (betreft KOA-kopje) 2= inkomensafhankelijke toeslag 3= vaste voet van de kinderopvangtoeslag (wordt met ingang van 1-1-2013 ook inkomensafhankelijk.) Gemeente betaalt aanvullende compensatie als een ouder: - uitkering heeft (WWB, ANW, ) en een traject naar werk volgt - studie volgt voor het behalen van een startkwalificatie (havo of MBO, niveau 2) met toepassing van draagkracht naar inkomen en vermogen. In praktijk komt dit neer op 10,- tot 15,- per week per cliënt, voor gemiddeld 5 cliënten. Dit werd en wordt ten laste gebracht van het (werkdeel) participatiebudget. Volumebeperkende maatregel: samen met de consulent wordt bekeken hoeveel uur kinderopvang maximaal nodig zijn om met goed gevolg het traject naar werk of de opleiding voor de startkwalificatie te doorlopen. (de BD/T past deze volumebeperkende maatregel in 2013 nog niet toe, maar verwacht wordt dat dat wel zal gaan gebeuren.) Argument: zoveel mogelijk belemmeringen wegnemen om traject naar werk of startkwalificatie met goed gevolg te doorlopen. De gemeente heeft ook belang bij het goed en zo snel mogelijk afronden van het traject. 5
De raad van de gemeente Geldermalsen; gelezen het voorstel van het college van burgemeester en wethouders van 15 januari 2013, nummer 11, besluit: 1. de Verordening Wet kinderopvang gemeente Geldermalsen d.d. 26-12-2004, in te trekken per 1-1-2013; 2. de aanvullende compensatie ouderbijdrage kinderopvang (KOA-kopje) te blijven verstrekken zoals voor 1 januari 2013; 3. geen beleid voor kinderopvang op grond van sociaal medische indicatie vast te stellen. 4. het structurele voordeel van 5000,- verwerken in de begroting. Aldus besloten in de openbare vergadering van 26 maart 2013, nummer 06, de griffier, de voorzitter, 6