24/7 voor u aan het werk dijken afvalwaterzuivering nachtvorstbestrijding gemalen aanleg duurzame oevers magazine van waterschap zuiderzeeland / jaargang 9 / december 2014
24 uur per dag voor u aan het werk! Soms lijkt het wel vanzelf- uitgepompt. Bij hevige regenval vlaktewater verdwijnen. Dat van al die werkzaamheden, sprekend: wonen, werken en wordt er uiteraard ook overdag zou hele grote consequenties zodat u een goede indruk krijgt recreëren in Flevoland. Aan de gepompt. Voldoende water, hebben voor de volksgezond- van ons werk. ene kant ben ik daar blij mee, niet te veel en niet te weinig heid. Gelukkig gebeurt dat niet aan de andere kant denk ik wel is een belangrijke taak van en wordt het gezuiverd op de Hetty Klavers eens: de inwoners zouden eens Zuiderzeeland, maar veiligheid zuiveringen. Ook een proces Dijkgraaf moeten weten wat er allemaal natuurlijk ook. We houden de dat dag en nacht doorgaat. moet gebeuren om dat mogelijk dijken op sterkte, controleren ze Kortom Zuiderzeeland is te maken. Wonen op de bodem en zijn extra alert bij storm. Een op allerlei terreinen 24 uur van de voormalige Zuiderzee taak die nooit ophoudt. Tot slot per dag voor u in touw. Dat is namelijk helemaal niet zo schoon water! Wat zou er met doen we graag en met veel vanzelfsprekend. Waterschap al uw afvalwater gebeuren als enthousiasme en een grote Zuiderzeeland is 24 uur per het niet werd getransporteerd betrokkenheid. Het is ten dag, zeven dagen in de week naar de afvalwaterzuiverings- slotte een mooie uitdaging dat bezig om dat mogelijk te installaties van Zuiderzeeland? wonen, werken en recreëren 2 maken. Iedere nacht wordt het Zeer waarschijnlijk zou het mogelijk te maken. In deze overtollige water de polder ongezuiverd in het opper- Nieuw Peil een beeldverslag
4 Rotterdamse hoek 10 de weg van het Na de drooglegging van de Noordoostpolder in 1942 bleef de bodem bij de Rotterdamse hoek in de Noordoostpolder drassig doordat er onder druk van het IJsselmeer kwelwater naar boven komt. Tot 2012 was de Rotterdamse Hoek een klein natuurgebied, bestaande uit een bosje van vier hectare met een kwelplas. 9 Almere In Almere woont bijna de helft van de Flevolandse bevolking en de gemeente blijft groeien. De groei van de stad zorgt ervoor dat afvalwaterzuiveringsinstallatie (awzi) meer water te verwerken krijgt. afvalwater Gezamenlijk produceren we veel afvalwater. Gemiddeld zo n135 liter per persoon per dag. Dit afvalwater komt via de gemeentelijke riolering, rioolpersgemalen en persleidingen terecht bij één van de afvalwaterzuiveringsinstallaties van het Waterschap Zuiderzeeland. 18 aanleg duurzame oevers In de periode 2012-2015 legt Waterschap Zuiderzeeland 184 kilometer duurzame en natuurvriendelijke oevers aan in Flevoland. Tot 2021 komt daar nog eens 196 kilometer bij. Om de waterkwaliteit op peil te brengen, heeft Waterschap Zuiderzeeland zich voor de Europese Kaderrichtlijn Water verplicht om voor 2027, 40% van de oevers langs tochten in Flevoland duurzaam of natuurvriendelijk in te richten. EN VERDER 6 Dijken 12 Nachtvorstbestrijding 14 Schokland 16 Medegebruik watersysteem en waterkeringen Colofon Nieuw Peil is een uitgave van Waterschap Zuiderzeeland. December 2014. Redactie Waterschap Zuiderzeeland Fotografie Aatjan Renders, Waterschap Zuiderzeeland Vormgeving Simons en Boom, Arnhem Druk OBT-Opmeer, Den Haag Meer informatie Waterschap Zuiderzeeland Afdeling Communicatie Postbus 229 8200 AE Lelystad (0320) 274 911 www.zuiderzeeland.nl Fax Per 1 januari 2015 stopt het waterschap met het gebruik van de fax. Het faxnummer van het waterschap komt dan ook te vervallen. U kunt ons bereiken via brief, e-mail en per telefoon. 3
er is 48 hectare nieuwe natuur bij gekomen Rotterdamse hoek Noordoostpolder Na de drooglegging van de Noordoostpolder in 1942 bleef de bodem bij de Rotterdamse hoek in de Noordoostpolder drassig doordat er onder druk van het IJsselmeer kwelwater naar boven komt. 4 Tot 2012 was de Rotterdamse Hoek een klein natuurgebied, bestaande uit een bosje van vier hectare met een kwelplas. Daarna is hier 48 hectare nieuwe natuur bijgekomen. Flevolandschap, Landschapsbeheer Flevoland, Provincie Flevoland en Waterschap Zuiderzeeland hebben dit nieuwe recreatiegebied bij de Noordermeerdijk in samenwerking gerealiseerd. U kunt hier wandelen door het moeras, door het bosje en tenslotte naar de Noordermeerdijk waar u uitzicht op het weidevogelgebied en het IJsselmeer heeft. Het IJsselmeer is het grootste zoetwatermeer van West-Europa. De grote voedselrijkdom van het totale gebied trekt talrijke vogels aan. Het IJsselmeer is één van de ruim 160 Natura 2000-gebieden in Nederland: een samenhangend netwerk van beschermde natuurgebieden in de Europese Unie.
DICK Dick zorgt voor o.a. voldoende en schoon water in de sloot, in het stedelijk gebied van de gemeente Noordoostpolder, - Urk en de Friese Meren (Lemsterland). Als u in de zomer een melding bij Waterschap Zuiderzeeland doet van bijvoorbeeld dode vissen in de sloot, gaat Dick ter plekke kijken wat er aan de hand is en onderneemt hij actie om een en ander op te lossen. Zuiderzeeland werkt 24/7 aan het waterbeheer in de regio. Dit beheer loopt uiteen van het maaien van sloten, het baggeren van vaarten, oeveronderhoud, tot de zomer- en najaarsschouw. 5
fenna 6 Fenna is medewerker muskusrattenbestrijding. Zij signaleert, speurt naar en bestrijdt muskusratten. Hiervoor plaatst zij vangmiddelen, verwijdert gevangen exemplaren en voorkomt bijvangsten en dierenleed. Fenna is hierdoor ook verantwoordelijk voor het voorkomen van schades aan het watersysteem en dijken. Daarnaast controleert zij tijdens de schouw de watergangen en bestrijdt ze botulisme. Fenna doet haar werk voornamelijk overdag, maar als er calamiteiten zijn in de polder, is zij 24/7 inzetbaar.
dijken De dijken vormen de randen van de badkuip Flevoland. De bodem van Flevoland ligt circa vijf meter beneden NAP. 7 Dijken beschermen ons tegen het water van buitenaf zoals het IJsselmeer, Markermeer, IJmeer en de randmeren. Het is dan ook belangrijk dat de dijken sterk en hoog genoeg zijn zodat het gebied achter de dijken voldoende veilig is. Waterschap Zuiderzeeland beheert en onderhoudt 251 km dijken. Beschadigingen als gevolg van storm en hoog water maken de dijken kwetsbaar. Daarom zijn de medewerkers van het waterschap 24/7 actief om ervoor te zorgen dat de dijken in goede conditie verkeren en Flevoland droog blijft.
Michel Als opzichter watergangen is Michel verantwoordelijk voor het beheer en onderhoud aan de watergangen in Oostelijk Flevoland. Hiervoor houdt hij onder andere dagelijks toezicht op aannemers die onderhoudswerkzaamheden uitvoeren, zoals bijvoorbeeld het maaien. Hij zorgt daarnaast dat de waterpeilen in Flevoland op orde zijn en hij stemt de werkzaamheden af met agrariërs, gemeentes, natuurorganisaties en provincie. Zijn werk doet hij voornamelijk overdag, maar tijdens de nachtvorstbestrijding voor de fruittelers kan het ook zijn dat Michel in de nacht op pad moet. 8
In Almere Poort worden straks ook woningen op de dijk gebouwd 9 Almere In Almere woont bijna de helft van de Flevolandse bevolking en de gemeente blijft groeien. De groei van de stad zorgt ervoor dat afvalwaterzuiveringsinstallatie (awzi) meer water te verwerken krijgt. De komende jaren wordt daarom gestart met de uitbreiding van de awzi. Duurzaamheid en nieuwe technieken spelen daarbij een belangrijke rol. In het Oosterwold, aan de oostkant van Almere, faciliteert Waterschap Zuiderzeeland de organische groei van dat gebied. Dankzij afspraken tussen de gemeente en het waterschap kunnen in de nieuwe wijk Almere Poort woningen op de dijk worden gebouwd. Vanwege de groei van de stad (inwoneraantal, economische waarde) heeft Almere in het Deltaprogramma een speciale plaats gekregen: de dijken eromheen worden waarschijnlijk op termijn nog sterker.
iedere dag produceren we 135 liter afvalwater per persoon 10 bemalen en zuiveren Gezamenlijk produceren we veel afvalwater. Gemiddeld zo n 135 liter per persoon per dag. Dit afvalwater komt via de gemeentelijke riolering, rioolpersgemalen en persleidingen terecht bij één van de afvalwaterzuiveringsinstallaties van Waterschap Zuiderzeeland. De afvalwaterzuiveringsinstallaties maken het afvalwater zo schoon mogelijk. Het gezuiverde water wordt daarna weer teruggepompt in sloten, tochten en vaarten in Flevoland Waterschap Zuiderzeeland beschikt over vijf afvalwaterzuiveringsinstallaties. Vier in Zuidelijke en Oostelijk Flevoland en één in de Noordoostpolder. gemalen Flevoland ligt gemiddeld vijf meter onder zeeniveau. Op verschillende manieren loopt deze badkuip steeds vol. Denk hierbij aan regen, kwelwater (water dat door de dijken de polder instroomt), maar ook water vanuit de bodem. Om ervoor te zorgen dat de polder droog blijft heeft Flevoland zeven gemalen. Deze zeven gemalen pompen per jaar miljoenen liters water van de Hoge en de Lage Vaart naar het IJsselmeer, Markermeer en Ketelmeer.
11 Boet Boet is gemalentechnicus en zorgt er samen met zijn collega s voor dat de zeven gemalen van Flevoland 24/7 kunnen pompen. Dit om te zorgen dat de badkuip Flevoland niet volloopt. Boet zijn werk bestaat met name uit het doen van onderhoud- en reparatiewerkzaamheden van de gemalen. Hij werkt meestal overdag, maar het kan zijn dat hij ook s avonds en s nachts bezig is met het verhelpen van storingen. Zo stijgt bijvoorbeeld bij veel regen het waterpeil in de polders en dan is het van extra groot belang dat de gemalen werken en al het overtollige water uit de polder wegpompen.
Rick Rick is technicus op de afvalwaterzuiveringinstallatie. Zijn werkzaamheden bestaan uit het onderhouden van elektrische en mechanische installaties. Verbeteren en acties bedenken en toepassen op de zuiveringen. Tekeningen en schema s up to date houden. Rick doet zijn werk voornamelijk overdag, maar wisselend heeft hij storingsdienst. Dan kan hij tijdens storingen opgeroepen worden om deze te verhelpen. Bijvoorbeeld door een storing op de afvalwaterzuivering of bij een rioolgemaal. Dit gebeurt zowel overdag als s nachts en in het weekend. Dan is Rick 24/7 inzetbaar. 12
het waterschap helpt bij het beschermen van de bloesem tegen vorstschade 13 Nachtvorstbestrijding Veel fruittelers in Flevoland beschermen hun bloesem in het voorjaar tegen nachtvorstschade door de kwetsbare bloesem te beregenen, dit heet nachtvorstbestrijding. Dit klinkt heel simpel: Zet gewoon een sproeier aan, maar daar gaan wel diverse werkzaamheden aan vooraf, zoals het doorspoelen van de sloten rondom de fruitteeltbedrijven voor een extra goede waterkwaliteit, het inlaten van extra water via inlaatwerken en stuwen voor een verhoogd waterpeil en continue controle van de waterkwaliteit. De teler gebruikt dit water voor de beregening van zijn fruitbomen. Medewerkers van Zuiderzeeland zorgen niet alleen voor dit extra goede water, ze zijn tijdens de nachtvorstperiode ook 24 uur per dag oproepbaar.
we weten dat we de bodemdaling bij schokland niet kunnen stoppen 14 Schokland In de bodem ten noordwesten van Schokland zit relatief veel veen. Hierdoor is de bodem daar extra gedaald en wordt het gebied gevoeliger voor wateroverlast. De afgelopen jaren heeft het waterschap onderzocht welke maatregelen genomen kunnen worden om de kans op wateroverlast in het bodemdalingsgebied van de Noordoostpolder te beperken. Aanpassingen aan het watersysteem, zoals het vergroten van duikers of het verbreden van de watergangen, blijken weinig effectief en bovendien kostbaar. Het waterschap kan het probleem van bodemdaling niet alleen oplossen. Daarom kijkt Zuiderzeeland samen met agrariërs in het gebied of andere vormen van drainage bij kunnen dragen om de bodemdaling te beperken. Tegelijkertijd weten we dat we de bodemdaling niet kunnen stoppen. Voor de langere termijn zal het agrarisch landgebruik zich geleidelijk moeten gaan aanpassen aan wat nattere omstandigheden.
15 gerda Gerda is medewerker watersysteeminformatie. Zij controleert de kwaliteit van het oppervlaktewater in Flevoland. Dat water wordt gecontroleerd op chemische en biologische bestanddelen. Dit doet het waterschap onder andere om de zwemwater- en oppervlaktewaterkwaliteit te beoordelen. Verder controleert Gerda nog grondwater en oppervlaktewaterpeilen. Houdt ze zich bezig met waterbodem- en Floraen Faunawet onderzoek en voert ze verschillende bemonsteringen op de afvalwaterzuiveringen uit. Gerda doet haar werk met name overdag, maar als het nodig is, bijvoorbeeld bij een calamiteit, is ze soms ook op andere tijdstippen aanwezig om het water te controleren.
16 Medegebruik watersysteem en waterkeringen Waterschap Zuiderzeeland wil meewerken aan het behouden, het verbeteren van de kwaliteit en het leefbaar maken van de leefomgeving. Daarom stimuleert het waterschap het medegebruik van het watersysteem en waterkeringen. Hierbij kan gedacht worden aan bijvoorbeeld recreatie op of langs het water of een waterkering. Naast de aandacht voor medegebruik binnen de eigen projecten is er een fonds beschikbaar voor initiatieven van derden die bijdragen aan de beleving van water en die niet strijdig zijn met waterschapsbelangen. Zo moet de werking van het watersysteem geborgd blijven en de veiligheid van de waterkering gegarandeerd. Buitendijkse gebieden Sommige gebieden van Flevoland worden niet beschermd door de grote dijken, omdat ze buiten de dijken liggen. Toch worden vijfentwintig van deze buitendijkse gebieden wel degelijk beschermd door dijken en waterkeringen. Deze zijn echter niet altijd zichtbaar. Het waterschap heeft de zorg voor deze buitendijkse keringen. Dit betekent dat het waterschap er voor moet zorgen dat de dijken en keringen van deze buitendijkse gebieden in orde zijn en aan de veiligheidsnormen voldoen. Voor tien van de vijfentwintig gebieden moeten werkzaamheden worden uitgevoerd om voor de komende periode op orde te zijn. Deze werkzaamheden zullen nog door het waterschap worden uitgevoerd. Na realisatie van deze maatregelen zal het onderhoud door de eigenaren worden voortgezet. Het waterschap zal dan enkel nog een passieve beheertaak vervullen voor de instandhouding van de waterveiligheid in de gebieden.
hein Hein is opzichter waterkeringen in de Noordoostpolder. Daarmee is hij verantwoordelijk voor het beheer en onderhoud van de dijken rondom die polder. Regelmatige inspecties van de grasmat op de dijk om te zien of deze nog in orde is behoren tot zijn werk. Datzelfde geldt voor inspecties van de kwelsloten aan de binnenkant van de dijk en de stenen aan de buitenkant. Tot slot hoort het beoordelen van vergunningaanvragen die de dijk aangaan tot het werk van Hein. Hij werkt voornamelijk overdag, maar bij storm en calamiteiten is Hein ook s avonds en s nachts op de dijk te vinden voor controle en herstel van schade. 17
18 duurzame oevers zorgen voor een betere waterkwaliteit Duurzame oevers In de periode 2012-2015 legt Waterschap Zuiderzeeland 184 kilometer duurzame en natuurvriendelijke oevers aan in Flevoland. Tot 2021 komt daar nog eens 196 kilometer bij. Om de waterkwaliteit op peil te brengen, heeft Waterschap Zuiderzeeland zich voor de Europese Kaderrichtlijn Water verplicht om voor 2027, 40% van de oevers langs tochten in Flevoland duurzaam of natuurvriendelijk in te richten. Naar verwachting is dat met de uitvoering van dit project het percentage van 40% al in 2021 bereikt is. Daarnaast crëeren duurzame en natuurvriendelijke oevers een grotere waterberging in Flevoland, zodat wateroverlast wordt tegengegaan. Het project is mede gefinancierd door een Rijksbijdrage synergiegelden en het Europees Landbouwfonds voor Plattelandsontwikkeling (POP-subsidie). Kortom een uniek project! Kijk voor meer informatie op www.zuiderzeeland.nl/ duurzame_oevers Europees Landbouwfonds voor Plattelandsontwikkeling: Europa investeert in zijn platteland.
19 bart Bart is coördinator crisisbeheersing en één van de medewerkers van Waterschap Zuiderzeeland die 24/7 paraat staat om snel en goed te kunnen optreden bij calamiteiten. Hierbij kun je denken aan zaken als: verontreinigend grondwater, uitval van een gemaal of een storm die het waterpeil doet stijgen. Een overstroming van Flevoland is onwaarschijnlijk en toch zorgt Bart dat de crisisorganisatie ook daarop goed is voorbereid. Dit doet hij door mensen nu op te leiden en door plannen te maken die zo logisch zijn dat de crisisbeheersing bijna als vanzelf goed verloopt.
VEILIGHEID voldoende water schoon water waterschap Zuiderzeeland Postbus 229-8200 AE Lelystad Lindelaan 20-8224 KT Lelystad T (0320) 274 911 communicatie@zuiderzeeland.nl www.zuiderzeeland.nl