Studieaanbod in het Algemeen secundair onderwijs

Studieaanbod in het Algemeen secundair onderwijs Screening van de studierichtingen in het studiegebied Algemeen secundair onderwijs in het voltijds secundair onderwijs 23 april 2015

Inhoudstafel Inleiding... 4 1 Beeld van het studiegebied... 5 1.1 Overzicht van het studiegebied... 5 1.2 Beschrijving van de studierichtingen... 7 1.2.1 Tweede graad... 7 1.2.2 Derde graad... 9 1.2.3 Voorbereidend jaar op het hoger onderwijs... 14 2 Leerlingenaantal, evolutie en spreiding... 15 2.1 Leerlingenaantal en evolutie in het aso, bso, kso en tso... 16 2.2 Leerlingenaantal, evolutie en spreiding in het studiegebied Algemeen secundair onderwijs... 19 2.3 Leerlingenaantal, evolutie en spreiding per studierichting... 21 2.3.1 Tweede graad... 21 2.3.2 Derde graad... 24 2.3.3 Voorbereidend jaar op het hoger onderwijs... 28 3 Herkomst van de inschrijvingen per studierichting... 30 3.1 Tweede graad... 31 3.1.1 Eerste leerjaar... 31 3.1.2 Tweede leerjaar... 36 3.2 Derde graad... 41 3.2.1 Eerste leerjaar... 41 3.2.2 Tweede leerjaar... 53 3.2.3 Voorbereidend jaar op het hoger onderwijs... 64 Pagina 2 van 222

4 Attestering... 66 4.1 Tweede graad... 67 4.2 Derde graad... 76 4.3 Voorbereidend jaar op het hoger onderwijs... 93 5 Aansluiting met het hoger onderwijs... 94 5.1 Algemeen secundair onderwijs... 95 5.1.1 Deelnemingsgraad en slaagcijfers in het eerste jaar hoger onderwijs... 95 5.1.2 Informatie Onderwijskiezer... 125 6 Aansluiting met de arbeidsmarkt... 188 6.1 Tweede graad... 189 6.2 Derde graad... 189 7 Finaliteit... 198 Samenvatting screening Algemeen secundair onderwijs... 200 Beeld van het studiegebied... 200 Leerlingenaantal... 201 Evolutie van het leerlingenaantal... 205 Provinciale spreiding... 206 Herkomst... 206 Attestering... 206 Doorstroom naar het hoger onderwijs... 211 Doorstroom naar de arbeidsmarkt... 215 Aanbevelingen... 217 Bijlage: Methodologie... 218 Pagina 3 van 222

Inleiding De screening van de studiegebieden bestaat uit een analyse van het studieaanbod in het voltijds regulier secundair onderwijs tussen het schooljaar 2008-2009 en het schooljaar 2012-2013. Het cijfermateriaal wordt gepresenteerd per onderwijsvorm 1, graad en leerjaar. Om de lezer meteen een duidelijk beeld te geven van het studiegebied, wordt een overzichtstabel gepresenteerd van alle studierichtingen uit het studiegebied en een beknopte beschrijving van elke studierichting op basis van de informatie uit Onderwijskiezer. Vervolgens worden volgende thema s behandeld: de leerlingenaantallen, evolutie en spreiding, de herkomst van de inschrijvingen, de attestering, de doorstroom naar het hoger onderwijs en de doorstroom naar de arbeidsmarkt. Ten slotte wordt op basis van de screening van het studiegebied per studierichting aangegeven of de finaliteit doorstroom naar verdere opleidingen is, tewerkstelling, of beide. De cijfergegevens, analyses en vaststellingen fungeren als bron voor de modernisering van het secundair onderwijs en als voorbereiding voor de ontwikkeling van studieprofielen, onderwijskwalificaties en eventueel specifieke eindtermen. Tenzij anders aangegeven, werd voor het cijfermateriaal een beroep gedaan op het datawarehouse van het beleidsdomein Onderwijs en Vorming. De ruwe data werden verwerkt tot de tabellen in dit rapport. Berekeningen gebeurden in Excel aan de hand van volledige cijfers die werden afgerond. Door deze afronding lijken sommige totalen en percentages in de tabellen op het eerste gezicht niet overeen te komen. Technische uitleg over de methodologie is terug te vinden als bijlage. 1 In het geval van het studiegebied Algemeen Secundair Onderwijs situeren alle studierichtingen zich in de onderwijsvorm algemeen secundair onderwijs, die overigens niet volledig samenvalt met het studiegebied Algemeen Secundair Onderwijs (zie hoofdstuk Beeld van het studiegebied). Pagina 4 van 222

1 Beeld van het studiegebied 1.1 Overzicht van het studiegebied In dit hoofdstuk wordt het studiegebied gesitueerd aan de hand van een overzichtstabel, waarin alle studierichtingen in het studiegebied worden weergegeven. Vervolgens worden de studierichtingen beschreven aan de hand van het profiel, gebaseerd op de beschrijving van de studierichting in Onderwijskiezer 2. Een belangrijke opmerking bij deze screening is dat er zowel een studiegebied Algemeen secundair onderwijs bestaat als een onderwijsvorm algemeen secundair onderwijs (aso). Beide vallen grotendeels samen, maar niet helemaal. De onderwijsvorm algemeen secundair onderwijs (aso) is namelijk groter dan het studiegebied Algemeen secundair onderwijs. De tweede graad van de onderwijsvorm aso omvat naast onderstaande studierichtingen van het studiegebied Algemeen secundair onderwijs namelijk ook de studierichtingen Sportwetenschappen en Wetenschappen-topsport uit het studiegebied Sport. De derde graad van de onderwijsvorm aso omvat naast onderstaande studierichtingen van het studiegebied Algemeen secundair onderwijs namelijk ook de studierichtingen Moderne talen-topsport, Wetenschappen-topsport, Wiskunde-topsport en Sportwetenschappen uit datzelfde studiegebied Sport. Deze screening is er één van het studiegebied Algemeen secundair onderwijs en niet van de onderwijsvorm aso. De analyse van de doorstroomgerichte sportstudierichtingen is terug te vinden in de screening van het studiegebied Sport. De afbakening van de screeningen van het studieaanbod gebeurde namelijk op basis van de 29 bestaande studiegebieden in het gewoon secundair onderwijs, en niet op basis van de 4 onderwijsvormen. 2 de graad Economie Grieks Grieks-Latijn Humane wetenschappen Latijn Rudolf Steinerpedagogie Wetenschappen Yeshiva 3 de graad Economie-moderne talen Economie-wetenschappen Economie-wiskunde 2 De volledige informatie is terug te vinden op www.onderwijskiezer.be Pagina 5 van 222

Voorbereidend jaar Grieks-Latijn Grieks-moderne talen Grieks-wetenschappen Grieks-wiskunde Humane wetenschappen Latijn-moderne talen Latijn-wetenschappen Latijn-wiskunde Moderne talen-wetenschappen Moderne talen-wiskunde Rudolf Steinerpedagogie Wetenschappen-wiskunde Yeshiva Bijzondere wetenschappelijke vorming Noot: De inmiddels afgeschafte proeftuinen staan niet in dit overzicht. Pagina 6 van 222

1.2 Beschrijving van de studierichtingen 1.2.1 Tweede graad Studierichtingsprofiel Economie Economie is de studie van de 'huishoudingen'. Eén soort huishouden met zijn inkomsten en uitgaven kent de leerling al: het gezin. Andere huishoudingen vinden we bij bedrijven en bij de overheid. De nadruk ligt op economie. De verschillende huishoudingen van verschillende landen beïnvloeden elkaar voortdurend: dat is de economische kringloop. Verder bestudeert de leerling het gedrag van de verbruiker (consument) en de producent (voortbrenger van goederen). Studierichtingsprofiel Grieks In de studierichting Grieks bestudeert de leerling de klassieke samenleving en cultuur. De leerling leest de authentieke teksten van auteurs uit de oudheid. De opgedane kennis uit de eerste graad wordt verder uitgebreid. Het deel spraakkunst ruimt meer en meer plaats voor het bestuderen van teksten. De leerling leert schoonheid van een tekst ontdekken en het taalgevoel wordt aangescherpt. Grieks studeren stimuleert probleemoplossend denken. Daarnaast is het een goede oefening voor het aanleren van vreemde talen. Studierichtingsprofiel Grieks-Latijn In de studierichting Grieks-Latijn bestudeert de leerling de klassieke samenleving en cultuur. De leerling leest authentieke teksten van auteurs uit de oudheid. De opgedane kennis uit de eerste graad wordt verder uitgebreid. Het deel spraakkunst ruimt meer en meer plaats voor het bestuderen van teksten. De leerling leert de schoonheid van een tekst te leren ontdekken en het taalgevoel wordt aangescherpt. Grieks en Latijn studeren stimuleert probleemoplossend denken. Daarnaast is het een goede oefening voor het aanleren van vreemde talen. Studierichtingsprofiel Humane wetenschappen De leerling maakt kennis met de wetenschappelijke benadering van mens en maatschappij. Communicatieve en sociale vaardigheden worden geoefend. De leerling leert vanuit gedrags- en cultuurwetenschappelijke invalshoek te kijken naar individu en samenleving. Daarbij leert hij kritische vragen stellen en omgaan met informatie: verzamelen, verwerken en rapporteren. In de studierichting Humane wetenschappen krijgt de leerling een inleiding in gedrags- en cultuurwetenschappen, die in de derde graad verder worden uitgediept. Pagina 7 van 222

Studierichtingsprofiel Latijn In de studierichting Latijn bestudeert de leerling de klassieke samenleving en cultuur. De leerling leest authentieke teksten van auteurs uit de oudheid. De opgedane kennis uit de eerste graad wordt verder uitgebreid. Het deel spraakkunst ruimt meer en meer plaats voor het bestuderen van teksten. De leerling leert de schoonheid van een tekst te leren ontdekken en het taalgevoel wordt aangescherpt. Latijn studeren stimuleert probleemoplossend denken. Daarnaast is het een goede oefening voor het aanleren van vreemde talen. Studierichtingsprofiel Rudolf Steinerpedagogie De studierichting Rudolf Steinerpedagogie beoogt een zo veelzijdig mogelijke ontwikkeling van vermogens. Daarom worden aan de basisvorming van aso kunstzinnige en praktisch-technische vakken toegevoegd. Het vakkenpakket omvat dus de algemene vakken van de basisvorming, kunstzinnige vakken (schilderen, tekenen, boetseren, toneel, muziek) en praktisch-technische vakken in modules of periodes (zoals weven, koperbewerking, houtbewerking e.d.). Studierichtingsprofiel Wetenschappen De studierichting Wetenschappen biedt een pakket positieve wetenschappen: biologie (studie van mens en natuur), chemie (scheikunde) en fysica (natuurkunde). De leerling bestudeert de levende en niet-levende materie in al haar aspecten, en leert het wetenschappelijk denkproces. Dit betekent: - vaardig zijn bij het experimenteren in een practicum; - nauwkeurigheid verwerven bij het maken van een verslag; - in staat zijn zelfstandig informatiebronnen te raadplegen i.v.m. wetenschappelijke thema s die aanleunen bij de behandelde leerstof en kritisch omgaan met deze verworven informatie; - een verband zoeken tussen behandelde leerstof en actualiteit. Studierichtingsprofiel Yeshiva Yeshiva is onderwijs volgens de tradities van de Joodse godsdienst en cultuur. Deze studierichting loopt ook parallel met een godsdienstige verdieping in de joods-orthodoxe leer als voorbereiding op (joodse) Talmoedische en rabbinale studies. Pagina 8 van 222

1.2.2 Derde graad Studierichtingsprofiel Economie-moderne talen Economie wordt abstract benaderd. De algemene economie of sociale economie krijgt de meeste aandacht. Ze bestudeert de menselijke relaties in een land en tussen de landen in de wereld onderling. Het deelvak bedrijfswetenschappen behandelt de problemen en relaties die kaderen in het bedrijfsbeleid: productie, kostenbeheersing, boekhouding en bedrijfsbeheer, internationale handel, personeelsbeleid. De boekhouding is een ondersteunend onderdeel. In het deelvak recht maken de leerlingen kennis met de juridische wetmatigheden waarbinnen de samenleving functioneert: het burgerlijk recht met de nadruk op de relaties binnen de familie en met andere burgers, begrippen uit het sociaal en fiscaal recht met relaties tot de overheid. In alle aso-studierichtingen neemt de studie van de moderne talen een belangrijke plaats in. De aandacht gaat naar het ontwikkelen van communicatieve vaardigheden (luisteren, lezen, spreken en schrijven), de reflectie op taal en de kennismaking met anderstalige literatuur. Accenten liggen op het ontwikkelen van: - communicatieve en creatieve competenties in het Nederlands en moderne vreemde talen (b.v. leesstrategieën toepassen, literaire smaak ontwikkelen, ); - competentie op vlak van taalbeschouwing (analyseren van en reflectie over taalstructuren, communicatie, taalfenomenen, ); - interculturele competenties (literair, filosofisch en historisch bestuderen van culturele achtergronden, culturele diversiteit onderkennen en respecteren). Studierichtingsprofiel Economie-wetenschappen Economie wordt abstract benaderd. De algemene economie of sociale economie krijgt de meeste aandacht. Ze bestudeert de menselijke relaties in een land en tussen de landen in de wereld onderling. Het deelvak bedrijfswetenschappen behandelt de problemen en relaties die kaderen in het bedrijfsbeleid: productie, kostenbeheersing, boekhouding en bedrijfsbeheer, internationale handel, personeelsbeleid. De boekhouding is een ondersteunend onderdeel. In het deelvak recht maken de leerlingen kennis met de juridische wetmatigheden waarbinnen de samenleving functioneert: het burgerlijk recht met de nadruk op de relaties binnen de familie en met andere burgers, begrippen uit het sociaal en fiscaal recht met relaties tot de overheid. De component Wetenschappen omvat de deelvakken biologie, chemie, fysica (in mindere mate wiskunde en aardrijkskunde). Hier wordt tijd en aandacht besteed aan het verzamelen van empirisch feitenmateriaal en aan de inzichtelijke verwerking ervan. Het verzamelen van feitenmateriaal gebeurt onder diverse vormen: experimentele waarneming in het schoollabo, veldwerk, audiovisueel materiaal, gegevens opzoeken in tabellenboeken en andere naslagwerken. De leerling wordt geoefend in het kritisch analyseren en evalueren van dit feitenmateriaal. Pagina 9 van 222

Studierichtingsprofiel Economie-wiskunde Economie wordt abstract benaderd. De algemene economie of sociale economie krijgt de meeste aandacht. Ze bestudeert de menselijke relaties in een land en tussen de landen in de wereld onderling. Het deelvak bedrijfswetenschappen behandelt de problemen en relaties die kaderen in het bedrijfsbeleid: productie, kostenbeheersing, boekhouding en bedrijfsbeheer, internationale handel, personeelsbeleid. De boekhouding is een ondersteunend onderdeel. In het deelvak recht maken de leerlingen kennis met de juridische wetmatigheden waarbinnen de samenleving functioneert: het burgerlijk recht met de nadruk op de relaties binnen de familie en met andere burgers, begrippen uit het sociaal en fiscaal recht met relaties tot de overheid. Voor de component wiskunde kan in de derde graad de 6u-cursus via het complementair gedeelte nog uitgebreid worden tot 8u. In deze studierichting klimt het onderwijs in de wiskunde naar een vrij hoog niveau van algemeenheid en abstractie. Dit gebeurt via de deelvakken algebra, meetkunde, analyse, statistiek en kansrekening. Studierichtingsprofiel Grieks-Latijn In de component Latijn bestudeert de leerling poëtische, historische, retorische en juridische teksten. Zo ontwikkelt de leerling inzicht in de literatuurgeschiedenis en literaire smaak. De lectuur van Latijnse auteurs brengt hem of haar tevens in contact met een beschaving die één van de pijlers is van de Westerse wereld. De component Grieks brengt de leerling in contact met meesterwerken van de Griekse literatuur. Inhoud en vormgeving worden onderzocht, alsook de invloed van de Griekse literatuur op de ontwikkeling van Westerse literaire genres. Studierichtingsprofiel Grieks-moderne talen De component Grieks brengt de leerling in contact met meesterwerken van de Griekse literatuur. Inhoud en vormgeving worden onderzocht, alsook de invloed van de Griekse literatuur op de ontwikkeling van Westerse literaire genres. Ook in deze richting neemt de studie van de moderne talen een belangrijke plaats in. De aandacht gaat naar het ontwikkelen van communicatieve vaardigheden (luisteren, lezen, spreken en schrijven), de reflectie op taal en de kennismaking met anderstalige literatuur. Accenten liggen op het ontwikkelen van: - communicatieve en creatieve competenties in het Nederlands en moderne vreemde talen (bv. leesstrategieën toepassen, literaire smaak ontwikkelen, ); - competentie op vlak van taalbeschouwing (analyseren van en reflectie over taalstructuren, communicatie, taalfenomenen, ); - interculturele competenties (literair, filosofisch en historisch bestuderen van culturele achtergronden, culturele diversiteit onderkennen en respecteren). Pagina 10 van 222

Studierichtingsprofiel Grieks-wetenschappen De component Grieks brengt de leerling in contact met meesterwerken van de Griekse literatuur. Inhoud en vormgeving worden onderzocht, alsook de invloed van de Griekse literatuur op de ontwikkeling van Westerse literaire genres. De component Wetenschappen omvat de deelvakken biologie, chemie, fysica (in mindere mate wiskunde en aardrijkskunde). Hier wordt tijd en aandacht besteed aan het verzamelen van empirisch feitenmateriaal en aan de inzichtelijke verwerking ervan. Het verzamelen van feitenmateriaal gebeurt onder diverse vormen: experimentele waarneming in het schoollabo, veldwerk, audiovisueel materiaal, gegevens opzoeken in tabellenboeken en andere naslagwerken. De leerling wordt geoefend in het kritisch analyseren en evalueren van dit feitenmateriaal. Studierichtingsprofiel Grieks-wiskunde De component Grieks brengt de leerling in contact met meesterwerken van de Griekse literatuur. Inhoud en vormgeving worden onderzocht, alsook de invloed van de Griekse literatuur op de ontwikkeling van Westerse literaire genres. Voor de component Wiskunde kan in de derde graad de 6u-cursus via het complementair gedeelte nog uitgebreid worden tot 8u. In deze studierichting klimt het onderwijs in de wiskunde naar een vrij hoog niveau van algemeenheid en abstractie. Dit gebeurt via de vakken algebra, meetkunde, analyse, statistiek en kansrekening. Studierichtingsprofiel Humane wetenschappen Cultuurwetenschappen bestudeert het functioneren en de rol van organisaties in de samenleving; de beïnvloedende factoren, structuren en functies van communicatie; opvattingen over identiteit, cultuur en beschaving in verschillende samenlevingen; verschillende mens- en wereldbeelden; de relatie tussen cultuur en wetenschap, techniek en samenleving; kunstvormen en hun rol bij veranderingen in de samenleving; de ontwikkeling, vormgeving, kenmerken en principes van waarden en normen. Gedragswetenschappen bestudeert verschillende organisatievormen waartoe de mens als individu behoort; de factoren die de communicatie tussen mensen mogelijk maken en beïnvloeden; de ontwikkeling van het individu en de dynamiek van sociale groepen en cultuursystemen; de samenhang tussen en de onderlinge beïnvloeding van individu, groepen en samenleving; het ontstaan, de aard, de functies en de expressie van emoties en het omgaan met lichamelijkheid; de wijze waarop waarden en normen in sociale gemeenschappen worden overgedragen. Pagina 11 van 222

Studierichtingsprofiel Latijn-moderne talen In de component Latijn bestudeert de leerling poëtische, historische, retorische en juridische teksten. Zo ontwikkelt de leerling inzicht in de literatuurgeschiedenis en literaire smaak. De lectuur van Latijnse auteurs brengt hem of haar tevens in contact met een beschaving die één van de pijlers is van de Westerse wereld. Ook in deze richting neemt de studie van de moderne talen een belangrijke plaats in. De aandacht gaat naar het ontwikkelen van communicatieve vaardigheden (luisteren, lezen, spreken en schrijven), de reflectie op taal en de kennismaking met anderstalige literatuur. Accenten liggen op het ontwikkelen van: - communicatieve en creatieve competenties in het Nederlands en moderne vreemde talen (bv. leesstrategieën toepassen, literaire smaak ontwikkelen, ); - competentie op vlak van taalbeschouwing (analyseren van en reflectie over taalstructuren, communicatie, taalfenomenen, ); - interculturele competenties (literair, filosofisch en historisch bestuderen van culturele achtergronden, culturele diversiteit onderkennen en respecteren). Studierichtingsprofiel Latijn-wetenschappen In de component Latijn bestudeert de leerling poëtische, historische, retorische en juridische teksten. Zo ontwikkelt de leerling inzicht in de literatuurgeschiedenis en literaire smaak. De lectuur van Latijnse auteurs brengt hem of haar tevens in contact met een beschaving die één van de pijlers is van de Westerse wereld. De component Wetenschappen omvat de vakken biologie, chemie, fysica (in mindere mate wiskunde en aardrijkskunde). Hier wordt tijd en aandacht besteed aan het verzamelen van empirisch feitenmateriaal en aan de inzichtelijke verwerking ervan. Het verzamelen van feitenmateriaal gebeurt onder diverse vormen: experimentele waarneming in het schoollabo, veldwerk, audiovisueel materiaal, gegevens opzoeken in tabellenboeken en andere naslagwerken. De leerling wordt geoefend in het kritisch analyseren en evalueren van dit feitenmateriaal. Studierichtingsprofiel Latijn-Wiskunde In de component Latijn bestudeert de leerling poëtische, historische, retorische en juridische teksten. Zo ontwikkelt de leerling inzicht in de literatuurgeschiedenis en literaire smaak. De lectuur van Latijnse auteurs brengt hem of haar tevens in contact met een beschaving die één van de pijlers is van de Westerse wereld. Voor de component Wiskunde kan in de derde graad de 6u-cursus via het complementair gedeelte nog uitgebreid worden tot 8u. In deze studierichting klimt het onderwijs in de wiskunde naar een vrij hoog niveau van algemeenheid en abstractie. Dit gebeurt via de deelvakken algebra, meetkunde, analyse, statistiek en kansrekening. Studierichtingsprofiel Moderne talen-wetenschappen De component Wetenschappen omvat de vakken biologie, chemie, fysica (in mindere mate wiskunde en aardrijkskunde). Hier wordt tijd en aandacht besteed aan het verzamelen van empirisch feitenmateriaal en aan de inzichtelijke verwerking ervan. Het verzamelen van feitenmateriaal gebeurt onder Pagina 12 van 222

diverse vormen: experimentele waarneming in het schoollabo, veldwerk, audiovisueel materiaal, gegevens opzoeken in tabellenboeken en andere naslagwerken. De leerling wordt geoefend in het kritisch analyseren en evalueren van dit feitenmateriaal. Ook in deze richting neemt de studie van de moderne talen een belangrijke plaats in. De aandacht gaat naar het ontwikkelen van communicatieve vaardigheden (luisteren, lezen, spreken en schrijven), de reflectie op taal en de kennismaking met anderstalige literatuur. Accenten liggen op het ontwikkelen van: - communicatieve en creatieve competenties in het Nederlands en moderne vreemde talen (bv. leesstrategieën toepassen, literaire smaak ontwikkelen, ); - competentie op vlak van taalbeschouwing (analyseren van en reflectie over taalstructuren, communicatie, taalfenomenen, ); - interculturele competenties (literair, filosofisch en historisch bestuderen van culturele achtergronden, culturele diversiteit onderkennen en respecteren). Studierichtingsprofiel Moderne talen-wiskunde In deze studierichting neemt de studie van de moderne talen een belangrijke plaats in. De aandacht gaat naar het ontwikkelen van communicatieve vaardigheden (luisteren, lezen, spreken en schrijven), de reflectie op taal en de kennismaking met anderstalige literatuur. Accenten liggen op het ontwikkelen van: - communicatieve en creatieve competenties in het Nederlands en moderne vreemde talen (bv. leesstrategieën toepassen, literaire smaak ontwikkelen, ); - competentie op vlak van taalbeschouwing (analyseren van en reflectie over taalstructuren, communicatie, taalfenomenen, ); - interculturele competenties (literair, filosofisch en historisch bestuderen van culturele achtergronden, culturele diversiteit onderkennen en respecteren). Voor de component Wiskunde kan in de derde graad de 6u-cursus via het complementair gedeelte nog uitgebreid worden tot 8u. In deze studierichting klimt het onderwijs in de wiskunde naar een vrij hoog niveau van algemeenheid en abstractie. Dit gebeurt via de vakken algebra, meetkunde, analyse, statistiek en kansrekening. Studierichtingsprofiel Rudolf Steinerpedagogie De Steinerpedagogie beoogt een zo veelzijdig mogelijke ontwikkeling van vermogens. Daarom worden aan de algemene basisvorming van aso kunstzinnige en praktisch-technische vakken toegevoegd. Het vakkenpakket omvat dus de algemene vakken van de basisvorming, kunstzinnige vakken (schilderen, tekenen, boetseren, steenkappen, toneel, muziek) en praktisch-technische vakken in modules of periodes (zoals kartonnage en boekbinden, houtbewerking e.d.). Pagina 13 van 222

Studierichtingsprofiel Wetenschappen-wiskunde De component Wetenschappen omvat de vakken biologie, chemie, fysica (in mindere mate wiskunde en aardrijkskunde). Hier wordt tijd en aandacht besteed aan het verzamelen van empirisch feitenmateriaal en aan de inzichtelijke verwerking ervan. Het verzamelen van feitenmateriaal gebeurt onder diverse vormen: experimentele waarneming in het schoollabo, veldwerk, audiovisueel materiaal, gegevens opzoeken in tabellenboeken en andere naslagwerken. De leerling wordt geoefend in het kritisch analyseren en evalueren van dit feitenmateriaal. Voor de component Wiskunde kan in de derde graad de 6u-cursus via het complementair gedeelte nog uitgebreid worden tot 8u. In deze studierichting klimt het onderwijs in de wiskunde naar een vrij hoog niveau van algemeenheid en abstractie. Dit gebeurt via de deelvakken algebra, meetkunde, analyse, statistiek en kansrekening. Studierichtingsprofiel Yeshiva De studierichting Yeshiva koppelt het algemeen vormend aspect van het onderwijs aan een religieuze invalshoek. 1.2.3 Voorbereidend jaar op het hoger onderwijs Bijzondere wetenschappelijke vorming Dit is een voorbereidend jaar op het hoger onderwijs, meer specifiek op de wiskundig-wetenschappelijke opleidingen hoger onderwijs. Het is bedoeld voor leerlingen die uit studierichtingen komen met minder wiskunde en wetenschappen op het programma, maar die toch in dergelijke opleiding willen gaan studeren in het hoger onderwijs. Pagina 14 van 222

2 Leerlingenaantal, evolutie en spreiding Dit hoofdstuk schetst de evolutie van de leerlingenpopulatie vanaf het schooljaar 2008-2009 tot en met het schooljaar 2012-2013. Eerst wordt een overzicht geboden van de leerlingenaantallen in de vier onderwijsvormen van het voltijds secundair onderwijs, zodat het aandeel van het studiegebied ook gekaderd wordt binnen het geheel van de leerlingenpopulatie. De volgende tabellen geven de evolutie van de leerlingenaantallen weer, zowel op het niveau van het gehele studiegebied als voor de verschillende studierichtingen per graad. Daarbij wordt besproken in welke mate het studiegebied verspreid is over de vijf Vlaamse provincies en het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Om die spreiding weer te geven worden enkel gegevens van het schooljaar 2012-2013 gebruikt. Om zinvolle vergelijkingen te kunnen maken worden er naast cijfergegevens op het niveau van het studiegebied telkens ook data opgenomen op het niveau van de onderwijsvorm. Pagina 15 van 222

2.1 Leerlingenaantal en evolutie in het aso, bso, kso en tso Tabel 1 Aantal inschrijvingen en evolutie in aso, bso, kso en tso 2 de graad Schooljaar 2008-2009 2009-2010 2010-2011 aso 2011-2012 2012-2013 Gemiddelde 2008-2009 2009-2010 2010-2011 bso 2011-2012 2012-2013 Gemiddelde 1 ste leerjaar 32.359 32.609 32.710 33.168 32.929 32.755 16.026 15.536 16.113 16.026 15.483 15.837 2 de leerjaar 30.459 29.415 29.504 29.524 29.709 29.722 16.009 15.768 15.287 15.597 15.653 15.663 subtotaal (N) 62.818 62.024 62.214 62.692 62.638 62.477 32.035 31.304 31.400 31.623 31.136 31.500 1 ste leerjaar 28.018 27.483 26.730 26.689 26.768 27.138 16.557 16.481 16.178 15.665 15.930 16.162 3 de graad 2 de leerjaar 26.400 26.367 25.903 25.197 25.230 25.819 14.508 14.922 14.684 14.375 14.022 14.502 subtotaal (N) 54.418 53.850 52.633 51.886 51.998 52.957 31.065 31.403 30.862 30.040 29.952 30.664 3 de leerjaar/specialisatiejaar 47 47 49 64 76 57 10.763 11.572 11.757 11.784 11.910 11.557 Totaal (N) 117.283 115.921 114.896 114.642 114.712 115.491 73.863 74.279 74.019 73.447 72.998 73.721 2 de graad Schooljaar 2008-2009 2009-2010 2010-2011 kso 2011-2012 2012-2013 Gemiddelde 2008-2009 2009-2010 2010-2011 tso 2011-2012 2012-2013 Gemiddelde 1 ste leerjaar 1.350 1.360 1.362 1.424 1.435 1.386 21.636 20.955 20.696 20.558 20.696 20.908 2 de leerjaar 1.610 1.534 1.578 1.522 1.551 1.559 22.905 21.986 21.346 21.015 21.139 21.678 Subtotaal (N) 2.960 2.894 2.940 2.946 2.986 2.945 44.541 42.941 42.042 41.573 41.835 42.586 1 ste leerjaar 1.662 1.738 1.677 1.796 1.677 1.710 25.450 25.170 24.027 23.740 23.542 24.386 3 de graad 2 de leerjaar 1.447 1.418 1.494 1.431 1.537 1.465 21.500 22.034 21.951 21.024 20.799 21.462 Subtotaal (N) 3.109 3.156 3.171 3.227 3.214 3.175 46.950 47.204 45.978 44.764 44.341 45.848 3 de leerjaar/se-n-se 122 122 132 144 118 128 1.782 2.426 2.541 2.520 2.636 2.381 Totaal (N) 6.191 6.172 6.243 6.317 6.318 6.248 93.273 92.571 90.561 88.857 88.812 90.815 Pagina 16 van 222

Globaal leerlingenaantal In de periode van 2008-2009 tot en met 2012-2013 zitten gemiddeld 286.275 leerlingen in de tweede graad, de derde graad en het specialisatiejaar, Se-n- Se of het voorbereidend jaar op het hoger onderwijs. Het totaal aantal leerlingen neemt gedurende de geanalyseerde periode af van 290.610 naar 282.840 leerlingen. Dat is een daling van 2,7% (7.770 leerlingen). De daling manifesteert zich in alle onderwijsvormen behalve kso, waar er een stijging is van 2,1% (127 leerlingen). De sterkste daling doet zich voor in tso met 4,8% (4.461 leerlingen), gevolgd door aso met 2,2% (2.571 leerlingen) en bso met 1,2% (865 leerlingen). Leerlingenaantal tweede graad In de geanalyseerde vijf schooljaren zitten gemiddeld 139.549 leerlingen in de tweede graad. Het totale leerlingenaantal neemt gedurende deze periode af met 2,6% (3.759 leerlingen). De daling van het leerlingenaantal doet zich voor in alle onderwijsvormen, behalve in het kso. Daar stijgt het leerlingenaantal met 0,9% (26 leerlingen). In het eerste leerjaar is er een stijging van 6,3% (85 leerlingen), in het tweede leerjaar een daling van 3,7% (59 leerlingen). De daling in de tweede graad is het sterkst in het tso. Het leerlingenaantal neemt er af met 6,1% (2.706 leerlingen). De daling in het eerste leerjaar is met 4,3% (940 leerlingen) minder sterk dan die in het tweede leerjaar met 7,7% (1.766 leerlingen). In bso is er een daling van 2,8% (899 leerlingen). De daling is het sterkst in het eerste leerjaar met 3,4% (543 leerlingen), maar manifesteert zich ook in het tweede leerjaar met 2,2% (356 leerlingen). In aso ten slotte neemt het leerlingenaantal af met 0,3% (180 leerlingen). In het eerste leerjaar is er nog een stijging van 1,8% (570 leerlingen), maar de daling in het tweede jaar is met 2,5% (750 leerlingen) net iets sterker. Leerlingenaantal derde graad In de geanalyseerde vijf schooljaren zitten gemiddeld 132.644 leerlingen in de derde graad. Ook in de derde graad neemt het totale leerlingenaantal gedurende deze periode af. Deze daling bedraagt 4,5% (6.037 leerlingen). Het leerlingenaantal daalt in alle onderwijsvormen, behalve in kso. Daar stijgt het leerlingenaantal met 3,4% (105 leerlingen). De stijging is in het eerste leerjaar met 0,9% (15 leerlingen) minder sterk dan in het tweede leerjaar met 6,2% (90 leerlingen). De daling is net zoals in de tweede graad het sterkst in het tso, gevolgd door aso en bso. In tso is er een daling van 5,6% (2.609 leerlingen). De daling in het eerste leerjaar is met 7,5% (1.908 leerlingen) sterker dan in het tweede leerjaar met 3,3% (701 leerlingen)

In aso neemt het leerlingenaantal af met 4,4% (2.420 leerlingen). De daling is in het eerste leerjaar (4,5% - 1.250 leerlingen) en tweede leerjaar (4,4% - 1.170 leerlingen) ongeveer even groot. In bso is er een daling van 3,6% (1.113 leerlingen). De daling is in het eerste leerjaar met 3,8% (627 leerlingen) net iets sterker dan in het tweede leerjaar met 3,3% (486 leerlingen) Leerlingenaantal voorbereidend jaar op het hoger onderwijs, specialisatiejaar, naamloos leerjaar en Se-n-se Gemiddeld 14.123 leerlingen volgen gedurende de geanalyseerde periode een voorbereidend jaar op het hoger onderwijs (aso en kso), een specialisatiejaar (bso) of Se-n-Se (tso en kso). Het leerlingenaantal neemt gedurende deze periode toe met 15,9% (2.026 leerlingen). In het voorbereidend jaar op het hoger onderwijs in aso, het specialisatiejaar in bso en de Se-n-se tso stijgt het aantal leerlingen. Enkel Se-n-Se en vooral het voorbereidend jaar op het hoger onderwijs in kso kennen een daling. In aso is er een stijging van 61,7% (29 leerlingen), in tso van 47,9% (854 leerlingen) en in bso van 10,7% (1.147 leerlingen). In kso ten slotte is er een daling van 3,3% (4 leerlingen). Verhouding aso bso kso tso In 2008-2009 zat de grootste groep leerlingen in aso (40,4%), gevolgd door tso (32,1%) en bso (25,4%). Het minst aantal leerlingen zat in kso (2,1%). In 2012-2013 zijn de verhoudingen tussen de onderwijsvormen nauwelijks gewijzigd. Het aso (40,6%) is nog steeds het grootst, gevolgd door tso (31,4%) en bso (25,8%). Het kso is het kleinst (2,2%). Het aandeel van het aso ten opzichte van het hele secundair onderwijs is op vijf schooljaren tijd gestegen met 0,2%, het bso is gestegen met 0,4% en het kso is gestegen met 0,1%. Het aandeel van het tso is gedaald met 0,7%. Indien rekening gehouden wordt met de grootte van de onderwijsvorm kent het aso een relatieve stijging van 0,5%, het bso een stijging van 1,6% en het kso een stijging van 4,8%. Het tso kent een relatieve daling van 2,2%. Pagina 18 van 222

2.2 Leerlingenaantal, evolutie en spreiding in het studiegebied Algemeen secundair onderwijs Tabel 2 Evolutie van het aantal inschrijvingen in het studiegebied Algemeen secundair onderwijs Schooljaar 2 de graad 3 de graad (1e + 2e lrj) aso Voorbereidend jaar op het HO Totaal (N) Aandeel (%) studiegebied aso t.o.v. de onderwijsvorm aso 2008 2009 61.210 53.205 47 114.462 97,6% 2009 2010 60.542 52.611 47 113.200 97,7% 2010 2011 60.708 51.411 49 112.168 97,6% 2011 2012 61.045 50.642 64 111.751 97,5% 2012 2013 60.999 50.738 76 111.813 97,5% Gemiddelde 60.901 51.721 57 112.679 97,6% Tabel 3 Provinciale spreiding van de inschrijvingen in het studiegebied Algemeen secundair onderwijs voor het schooljaar 2012-2013 Provincie aso Totaal ANT BHG LIM OVL VBR WVL Aantal (N) 2 de graad 15.992 2.611 7.401 14.650 10.141 10.204 60.999 3 de graad (1e + 2e lrj) 12.985 2.038 6.052 12.425 8.383 8.855 50.738 Voorbereidend jaar op het HO 51 0 0 25 0 0 76 Totaal (N) 29.028 4.649 13.453 27.100 18.524 19.059 111.813 Totaal (%) 26,0% 4,2% 12,0% 24,2% 16,6% 17,0% 100,0% Pagina 19 van 222

Globaal leerlingenaantal in het studiegebied In de geanalyseerde periode zitten gemiddeld 112.679 leerlingen in het studiegebied Algemeen secundair onderwijs. Het totaal aantal leerlingen in dit studiegebied neemt tussen het schooljaar 2008-2009 en het schooljaar 2012-2013 af met 2,3% (2.649 leerlingen). Leerlingenaantal tweede graad In de tweede graad bedraagt de (lichte) daling van het leerlingenaantal 0,3% (211 leerlingen) over de geanalyseerde periode. Leerlingenaantal derde graad In de derde graad is de daling van het leerlingenaantal groter dan in de tweede graad. De daling bedraagt er 4,6% (2.467 leerlingen) over de geanalyseerde periode. Leerlingenaantal voorbereidend jaar op het hoger onderwijs In tegenstelling tot de tweede en derde graad neemt het leerlingenaantal in het voorbereidend jaar op het hoger onderwijs toe. Omdat slechts een beperkt aantal leerlingen dit voorbereidend jaar volgen, geven kleine veranderingen in het leerlingenaantal een groot stijgings- of dalingspercentage. Ten opzichte van het schooljaar 2008-2009 stijgt het leerlingenaantal in het schooljaar 2012-2013 met 61,7% (29 leerlingen). Aandeel studiegebied Algemeen secundair onderwijs ten opzichte van het totale aso Het studiegebied Algemeen secundair onderwijs vertegenwoordigt gemiddeld 97,6% van het totaal aantal leerlingen in de onderwijsvorm aso. Dit aandeel nam gedurende de geanalyseerde periode een heel klein beetje af met 0,1%, namelijk van 97,6% in het schooljaar 2008-2009 naar 97,5% in het schooljaar 2012-2013. Wanneer het leerlingenaantal in rekening gebracht wordt, is er sprake van een zeer lichte daling met 0,1% (relatief aandeel). Provinciale spreiding In elke provincie zijn er leerlingen ingeschreven in de tweede en derde graad van het studiegebied Algemeen secundair onderwijs. Het voorbereidend jaar op het hoger onderwijs wordt enkel ingericht in de provincies Antwerpen en Oost-Vlaanderen. Iets meer dan de helft van de leerlingen in het studiegebied Algemeen secundair onderwijs loopt school in de provincies Antwerpen (26,0%) en Oost- Vlaanderen (24,2%), in afnemende volgorde gevolgd door West-Vlaanderen (17,0%), Vlaams-Brabant (16,6%), Limburg (12,0%) en het Brussels Hoofdstedelijk Gewest (4,2%). Pagina 20 van 222

2.3 Leerlingenaantal, evolutie en spreiding per studierichting 2.3.1 Tweede graad Tabel 4 Provinciale spreiding van de instellingen met een studierichting in de tweede graad van het studiegebied Algemeen secundair onderwijs voor het schooljaar 2012 2013 Onderwijsvorm Studierichting Provincie Totaal aso ANT BHG LIM OVL VBR WVL Aantal (N) Economie 96 20 45 76 50 65 352 Grieks 9 8 1 6 3 6 33 Grieks-Latijn 35 5 11 28 15 23 117 Humane wetenschappen 70 16 32 42 34 35 229 Latijn 81 17 42 71 46 59 316 Rudolf Steinerpedagogie 1 0 0 1 0 0 2 Wetenschappen 94 19 41 79 48 66 347 Yeshiva 2 0 0 0 0 0 2 Pagina 21 van 222

Tabel 5 Provinciale verdeling van de inschrijvingen per studierichting in de tweede graad van het studiegebied Algemeen secundair onderwijs voor het schooljaar 2012-2013 Onderwijsvorm Studierichting Provincie ANT BHG LIM OVL VBR WVL Totaal N % N % N % N % N % N % N Economie 3.728 22,6% 894 5,4% 2.044 12,4% 4.040 24,5% 2.881 17,5% 2.923 17,7% 16.510 Grieks 119 35,0% 101 29,7% 9 2,6% 45 13,2% 25 7,4% 41 12,1% 340 Grieks-Latijn 409 23,3% 35 2,0% 154 8,8% 478 27,2% 289 16,5% 390 22,2% 1.755 Humane wetenschappen 2.567 29,7% 361 4,2% 1.205 13,9% 1.900 22,0% 1.458 16,9% 1.151 13,3% 8.642 aso Latijn 3.690 25,4% 604 4,2% 1.785 12,3% 3.573 24,6% 2.274 15,7% 2.595 17,9% 14.521 Rudolf Steinerpedagogie 43 12,5% 0 0,0% 0 0,0% 300 87,5% 0 0,0% 0 0,0% 343 Wetenschappen 5.342 28,4% 616 3,3% 2.204 11,7% 4.314 23,0% 3.214 17,1% 3.104 16,5% 18.794 Yeshiva 94 100,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 94 Totaal 15.992 26,2% 2.611 4,3% 7.401 12,1% 14.650 24,0% 10.141 16,6% 10.204 16,7% 60.999 Tabel 6 Evolutie van het aantal inschrijvingen per studierichting in het studiegebied Algemeen secundair onderwijs in de tweede graad Onderwijsvorm Studierichting 2008-2009 2009-2010 2010-2011 2011-2012 2012-2013 Gemiddeld (N) Gemiddeld (%) Economie 17.502 17.035 16.785 16.660 16.510 16.898 27,7% aso Grieks 308 329 345 331 340 331 0,5% Grieks-Latijn 1.761 1.808 1.866 1.793 1.755 1.797 3,0% Humane wetenschappen 8.621 8.665 8.723 8.546 8.642 8.639 14,2% Latijn 15.241 14.673 14.538 14.777 14.521 14.750 24,2% Rudolf Steinerpedagogie 359 345 338 333 343 344 0,6% Wetenschappen 17.335 17.606 18.031 18.514 18.794 18.056 29,6% Yeshiva 82 81 82 91 94 86 0,1% Totaal (N) 61.210 60.542 60.708 61.045 60.999 60.901 100,0% Pagina 22 van 222

Leerlingenaantal In de geanalyseerde periode zitten gemiddeld 60.901 leerlingen in de tweede graad van het studiegebied Algemeen secundair onderwijs. Het leerlingenaantal daalt gedurende deze schooljaren licht met 0,3% (211 leerlingen). In Wetenschappen, de studierichting met de meeste leerlingen in de tweede graad van het studiegebied Algemeen secundair onderwijs, neemt het leerlingenaantal tussen de schooljaren 2008-2009 en 2012-2013 toe met 8,4% (1.459 leerlingen). In de tweede grootste studierichting Economie daalt het leerlingenaantal met 5,7% (992 leerlingen). Een daling doet zich ook voor in de studierichtingen Latijn en Latijn-Grieks. Het leerlingenaantal neemt er af met respectievelijk 4,7% (720 leerlingen) en 0,3% (6 leerlingen). In Grieks daarentegen stijgt het leerlingenaantal met 10,4% (32 leerlingen). In Humane wetenschappen schommelt het leerlingenaantal gedurende de vijf geanalyseerde schooljaren. Vergeleken met het schooljaar 2008-2009 stijgt het leerlingenaantal in het schooljaar 2012-2013 met 0,2% (21 leerlingen). Rudolf Steinerpedagogie en Yeshiva zijn, net zoals Grieks, eerder kleine studierichtingen in het studiegebied Algemeen secundair onderwijs. Het aantal leerlingen in Rudolf Steinerpedagogie daalt met 4,5% (16 leerlingen), terwijl er in Yeshiva een stijging merkbaar is van 14,6% (12 leerlingen). Verdeling van het leerlingenaantal over de studierichtingen Wetenschappen is de grootste studierichting in de tweede graad van het studiegebied Algemeen secundair onderwijs met gemiddeld 29,6% (18.056 leerlingen) van de inschrijvingen. Daarna volgen Economie (27,7% - 16.898 leerlingen), Latijn (24,2% - 14.750 leerlingen), Humane wetenschappen (14,2% - 8.639 leerlingen) en Grieks-Latijn (3,0% - 1.797). Rudolf Steinerpedagogie (0,6% - 344 leerlingen), Grieks (0,5% - 331 leerlingen) en Yeshiva (0,1% - 86 leerlingen) zijn relatief kleine studierichtingen in dit studiegebied. Provinciale spreiding In elke provincie zijn er instellingen die de studierichtingen Economie, Grieks, Grieks-Latijn, Humane wetenschappen, Latijn en Wetenschappen aanbieden. Rudolf Steinerpedagogie kan enkel in Antwerpen en Oost-Vlaanderen gevolgd worden, Yeshiva enkel in Antwerpen. Iets meer dan de helft van de leerlingen in de tweede graad van het studiegebied Algemeen secundair onderwijs zijn ingeschreven in de provincies Antwerpen (26,2%) en Oost-Vlaanderen (24,0%), gevolgd door West-Vlaanderen (16,7%) en Vlaams-Brabant (16,6%) die een vergelijkbaar aandeel leerlingen hebben. In de provincie Limburg (12,1%) en het Brussels Hoofdstedelijk Gewest (4,3%) lopen het kleinste aantal leerlingen school. Pagina 23 van 222

2.3.2 Derde graad Tabel 7 Provinciale spreiding van de instellingen in de derde graad een studierichting van het studiegebied Algemeen secundair onderwijs voor het schooljaar 2012-2013 Onderwijsvorm Studierichting Provincie Totaal aso ANT BHG LIM OVL VBR WVL Aantal (N) Economie-moderne talen 92 20 44 71 48 54 329 Economie-wetenschappen 9 5 3 15 10 12 54 Economie-wiskunde 73 14 41 57 41 50 276 Grieks-Latijn 32 5 10 28 16 23 114 Grieks-moderne talen 1 4 0 2 1 0 8 Grieks-wetenschappen 6 2 2 5 2 4 21 Grieks-wiskunde 17 7 3 12 11 8 58 Humane wetenschappen 68 16 31 41 34 33 223 Latijn-moderne talen 74 14 34 58 38 48 266 Latijn-wetenschappen 56 12 20 50 32 31 201 Latijn-wiskunde 66 14 37 60 37 47 261 Moderne talen-wetenschappen 61 13 27 65 36 45 247 Moderne talen-wiskunde 32 2 7 23 14 16 94 Rudolf Steinerpedagogie 1 0 0 1 0 0 2 Wetenschappen-wiskunde 89 17 39 70 47 58 320 Yeshiva 2 0 0 0 0 0 2 Pagina 24 van 222

Tabel 8 Provinciale verdeling van de inschrijvingen per studierichting van het studiegebied Algemeen secundair onderwijs in de derde graad voor het schooljaar 2012-2013 Onderwijsvorm Studierichting Provincie aso ANT BHG LIM OVL VBR WVL Totaal N % N % N % N % N % N % N Economie-moderne talen 2.302 22,8% 484 4,8% 1.106 10,9% 2.620 25,9% 1.731 17,1% 1.860 18,4% 10.103 Economie-wetenschappen 129 15,7% 100 12,2% 42 5,1% 229 27,9% 141 17,2% 179 21,8% 820 Economie-wiskunde 682 27,0% 89 3,5% 386 15,3% 558 22,1% 353 14,0% 457 18,1% 2.525 Grieks-Latijn 150 25,6% 30 5,1% 37 6,3% 148 25,2% 96 16,4% 126 21,5% 587 Grieks-moderne talen 2 9,1% 14 63,6% 0 0,0% 4 18,2% 2 9,1% 0 0,0% 22 Grieks-wetenschappen 19 20,9% 4 4,4% 19 20,9% 26 28,6% 4 4,4% 19 20,9% 91 Grieks-wiskunde 148 29,8% 61 12,3% 33 6,7% 118 23,8% 91 18,3% 45 9,1% 496 Humane wetenschappen 2.740 29,1% 408 4,3% 1.198 12,7% 2.075 22,0% 1566 16,6% 1.428 15,2% 9.415 Latijn-moderne talen 765 24,4% 133 4,2% 386 12,3% 775 24,7% 483 15,4% 594 18,9% 3.136 Latijn-wetenschappen 626 26,4% 74 3,1% 186 7,8% 617 26,0% 460 19,4% 408 17,2% 2.371 Latijn-wiskunde 1.070 26,7% 146 3,6% 574 14,3% 939 23,4% 663 16,5% 617 15,4% 4.009 Moderne talen-wetenschappen 847 22,3% 145 3,8% 428 11,3% 1.098 28,9% 698 18,4% 587 15,4% 3.803 Moderne talen-wiskunde 218 40,3% 10 1,8% 25 4,6% 127 23,5% 67 12,4% 94 17,4% 541 Rudolf Steinerpedagogie 34 10,9% 0 0,0% 0 0,0% 277 89,1% 0 0,0% 0 0,0% 311 Wetenschappen-wiskunde 3.166 25,5% 340 2,7% 1.632 13,1% 2.814 22,7% 2.028 16,3% 2.441 19,7% 12.421 Yeshiva 87 100,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 0 0,0% 87 Totaal 12.985 25,6% 2.038 4,0% 6.052 11,9% 12.425 24,5% 8.383 16,5% 8.855 17,5% 50.738 Pagina 25 van 222

Tabel 9 Evolutie van het aantal inschrijvingen per studierichting van het studiegebied Algemeen secundair onderwijs in de derde raad Onderwijsvorm Studierichting 2008-2009 2009-2010 2010-2011 2011-2012 2012-2013 Gemiddelde Gemiddelde (%) Economie-moderne talen 10.772 10.607 10.413 10.154 10.103 (N) 10.410 20,1% aso Economie-sport (*) 24 26 28 16 0 23 0,0% Economie-wetenschappen 118 425 703 773 820 568 1,1% Economie-wiskunde 3.114 2.890 2.584 2.565 2.525 2.736 5,3% Grieks-Latijn 802 738 620 585 587 666 1,3% Grieks-moderne talen 19 21 20 18 22 20 0,0% Grieks-wetenschappen 115 94 87 94 91 96 0,2% Grieks-wiskunde 499 487 467 480 496 486 0,9% Humane wetenschappen 9.716 9.743 9.454 9.364 9.415 9.538 18,4% Latijn-moderne talen 3.939 3.748 3.511 3.260 3.136 3.519 6,8% Latijn-wetenschappen 2.564 2.471 2.484 2.452 2.371 2.468 4,8% Latijn-wiskunde 4.362 4.312 4.260 4.094 4.009 4.207 8,1% Moderne talen-sport (*) 15 7 9 6 0 8 0,0% Moderne talen-wetenschappen 4.152 3.985 3.816 3.683 3.803 3.888 7,5% Moderne talen-wiskunde 725 662 656 639 541 645 1,2% Rudolf Steinerpedagogie 352 350 327 298 311 328 0,6% Wetenschappen-wiskunde 11.840 11.965 11.900 12.081 12.421 12.041 23,3% Yeshiva 77 80 72 80 87 79 0,2% Totaal (N) 53.205 52.611 51.411 50.642 50.738 51.721 100,0% (*) De studierichtingen Economie-sport en Moderne talen-sport maakten deel uit van de proeftuinen. Deze proeftuinen werden inmiddels opgeheven. Leerlingenaantal In de geanalyseerde periode zitten gemiddeld 51.721 leerlingen in de derde graad van het studiegebied Algemeen secundair onderwijs. Het leerlingenaantal daalt gedurende deze schooljaren met 4,6% (2.467 leerlingen). In Wetenschappen-wiskunde, de studierichting met de meeste leerlingen in de derde graad van het studiegebied Algemeen secundair onderwijs, neemt het leerlingenaantal tussen de schooljaren 2008-2009 en 2012-2013 toe met 4,9% (581 leerlingen). Ook in de eerder kleine studierichtingen Economie- Pagina 26 van 222

wetenschappen (594,9% - 702 leerlingen), Grieks-moderne talen (15,8% - 3 leerlingen) en Yeshiva (13,0% - 10 leerlingen) stijgt het aantal leerlingen gedurende deze periode. Voor Economie-wetenschappen kan deze stijging verklaard worden door het toenemend aantal scholen die deze studierichting aanbieden. In alle andere studierichtingen neemt het leerlingenaantal af. Procentueel zijn de dalingen het grootst in volgende studierichtingen: Grieks- Latijn (26,8% - 215 leerlingen), Moderne talen-wiskunde (25,4% - 184 leerlingen), Grieks-wetenschappen (20,9% - 24 leerlingen), Latijn-moderne talen (20,4% - 803 leerlingen) en Economie-wiskunde (18,9% - 589 leerlingen). De evolutie van het leerlingenaantal per pool kan eveneens in kaart gebracht worden. o Wetenschappen is de enige pool waar het leerlingenaantal in de geanalyseerde periode toeneemt. In de vijf studierichtingen met wetenschappen als pool stijgt het totale leerlingenaantal met 3,8% (717 leerlingen). o De vier studierichtingen met de pool Grieks zijn eerder kleine studierichtingen. De daling van het leerlingenaantal is verhoudingsgewijs het grootst in deze pool en bedraagt 16,7% (239 leerlingen). o Ook in de vier studierichtingen met Latijn als pool en in de zes studierichtingen met Moderne talen als pool is de daling van het totale leerlingenaantal groter dan 10,0%. Deze daling bedraagt respectievelijk 13,4% (1.564 leerlingen) en 10,3% (2.017 leerlingen). o In de vier studierichtingen met de pool Economie, in Humane Wetenschappen en in de vijf studierichtingen met de pool Wiskunde bedraagt de daling van het leerlingenaantal minder dan 5,0%. Het leerlingenaantal neemt respectievelijk af met 4,1% (580 leerlingen), 3,1% (301 leerlingen) en 2,7% (548 leerlingen). In Rudolf Steinerpedagogie daalt het aantal leerlingen met 11,6% (41 leerlingen) in de derde graad van het studiegebied Algemeen secundair onderwijs in de geanalyseerde periode. In Yeshiva ten slotte stijgt het aantal leerlingen in de derde graad met 13,0% (10 leerlingen) in de geanalyseerde periode. Verdeling van het leerlingenaantal over de studierichtingen Meer dan 60% van de leerlingen in het studiegebied Algemeen secundair onderwijs volgt de studierichting Wetenschappen-wiskunde (23,3% - 12.041 leerlingen), Economie-moderne talen (20,1% - 10.410 leerlingen) of Humane wetenschappen (18,4% - 9.538 leerlingen). Nadien volgen volgens afnemende grootte Latijn-wiskunde (8,1% - 4.207 leerlingen), Moderne talen-wetenschappen (7,5% - 3.888 leerlingen), Latijn-moderne talen (6,8% - 3.519 leerlingen), Economie-wiskunde (5,3% - 2.736 leerlingen), Latijn-wetenschappen (4,8% - 2.468 leerlingen), Grieks-Latijn (1,3% - 666 leerlingen), Moderne talenwiskunde, (1,2% - 645 leerlingen) en Economie-wetenschappen (1,1% - 568 leerlingen). In de overige studierichtingen, namelijk Grieks-wiskunde (0,9% - 486 leerlingen), Rudolf Steinerpedagogie (0,6% - 328 leerlingen), Grieks-wetenschappen (0,2% - 96 leerlingen), Yeshiva (0,2% - 79 leerlingen), Economie-sport (0,0% - 23 leerlingen), Grieks-moderne talen (0,0% - 20 leerlingen) en de proeftuin Moderne talen-sport (0,0% - 8 leerlingen) is minder dan 1% van de leerlingen ingeschreven. Met uitzondering van Humane wetenschappen, Rudolf Steinerpedagogie en Yeshiva zijn alle studierichtingen in het studiegebied Algemeen secundair onderwijs tweepolig. Gemiddeld 38,8% van de leerlingen volgt een studierichting met de pool Wiskunde, 36,9% met de pool Wetenschappen, 35,6% met de pool Moderne Talen, 26,5% met de pool Economie en 21,0% met de pool Latijn. De pool Grieks wordt slechts door 2,4% van de leerlingen gevolgd. Pagina 27 van 222

Provinciale spreiding Met uitzondering van Grieks-moderne talen, Rudolf Steinerpedagogie en Yeshiva worden de verschillende studierichtingen van de derde graad van het studiegebied Algemeen secundair onderwijs in alle provincie aangeboden. De grootte van het aanbod verschilt naargelang van de studierichting. Grieks-moderne talen wordt niet ingericht in Limburg en West-Vlaanderen. Rudolf Steinerpedagogie kan enkel in Antwerpen en Oost-Vlaanderen gevolgd worden, Yeshiva in Antwerpen. De helft van de leerlingen in de derde graad van het studiegebied Algemeen secundair onderwijs is ingeschreven in de provincies Antwerpen (25,6%) en Oost-Vlaanderen (24,5%), gevolgd door West-Vlaanderen (17,5%) en Vlaams-Brabant (16,5%) die een vergelijkbaar aandeel leerlingen hebben. In de provincie Limburg (11,9%) en het Brussels Hoofdstedelijk Gewest (4,0%) lopen het kleinste aantal leerlingen school. 2.3.3 Voorbereidend jaar op het hoger onderwijs Tabel 10 Provinciale spreiding van de instellingen die een voorbereidend jaar op het HO aanbieden in het studiegebied Algemeen secundair onderwijs voor het schooljaar 2012-2013 Onderwijsvorm Studierichting Provincie Totaal ANT BHG LIM OVL VBR WVL Aantal (N) aso Bijzondere wetenschappelijke vorming 1 0 0 1 0 0 2 Tabel 11 Provinciale verdeling van de inschrijvingen in het voorbereidend jaar op het HO voor het schooljaar 2012-2013 Onderwijsvorm Studierichting Provincie Totaal ANT BHG LIM OVL VBR WVL Aantal (N) N % N % N % N % N % N % aso Bijzondere wetenschappelijke vorming 51 67,1% 0 0,0% 0 0,0% 25 32,9% 0 0,0% 0 0,0% 76 Tabel 12 Evolutie van het aantal inschrijvingen in het voorbereidend jaar op het HO Onderwijsvorm Studierichting 2008-2009 - 2010-2011 2011-2012 2012-2013 Gemiddelde (N) Gemiddelde (%) Bijzondere wetenschappelijke vorming 2009 47 2010 47 49 64 76 57 100,0% aso Totaal (N) 47 47 49 64 76 57 100,0% Pagina 28 van 222