Vervoermarkten laten werken Vervoerkamer
Vervoermarkten laten werken De missie van de Vervoerkamer is: vervoermarkten laten werken. De Vervoerkamer staat, als onderdeel van de Nederlandse Mededingingsautoriteit (NMa), op de bres voor de keuzevrijheid van bedrijven en consumenten. De NMa werkt aan effectieve concurrentie die ten goede komt aan de consument en het bedrijfsleven. Een concurrerende omgeving stimuleert innovatie en geeft een impuls aan het bedrijfsleven om zo efficiënt mogelijk te opereren. Gezonde concurrentie draagt bij aan een goede prijs-kwaliteitverhouding van goederen en diensten. Een goed werkende markt vereist gezonde concurrentie. Aan gebrekkige marktwerking kunnen gedragingen of machtsposities van ondernemingen ten grondslag liggen. De NMa houdt daarom mededingingstoezicht. Ondernemingen mogen geen afspraken maken die de concurrentie beperken (kartelverbod). Daarnaast is het verboden om misbruik te maken van een economische machtspositie, bijvoorbeeld door het hanteren van onredelijke voorwaarden jegens afnemers of door het uitsluiten van concurrenten. Economische machtsposities kunnen ontstaan door fusies of overnames. De NMa controleert het samengaan van bedrijven om te voorkomen dat concentraties ontstaan die een goede marktwerking in de weg staan. Voor een aantal markten in de vervoersector geldt dat ondernemingen een zodanige machtspositie of zelfs een monopolie hebben dat het risico van misbruik relatief hoog is. Om deze markten goed te laten werken geldt voor deze markten niet alleen de Mededingingswet maar gelden ook de specifieke regels in de hier na volgende vervoerwetten. Missie Algemeen mededingingstoezicht Sectorspecifiek toezicht Vervoermarkten laten werken 1
Taken van de Vervoerkamer Spoorwegwet De taken van de Vervoerkamer voor de spoorsector zijn gebaseerd op de Spoorwegwet. Het toezicht is primair gericht op de contractuele relatie tussen aanbieders van spoorwegdiensten (beheerders en houders van bijzondere diensten en voorzieningen) en partijen die actief zijn op de transportmarkt (spoorvervoerders). Daarbij wordt specifiek gelet op de gedragingen van de beheerder aangezien deze het alleenrecht heeft om overeenkomsten met vervoerders aan te gaan. Het toezicht op de relatie tussen de houder van bijzondere diensten en voorzieningen (BDV houder) en de vervoerder is er op gericht dat vervoerders onder dezelfde voorwaarden en tegen een redelijke prijs toegang hebben tot de bijzondere diensten en voorzieningen. De taken van de Vervoerkamer betreffen toezicht op: naleving door de infrabeheerder van een deel van de concessievoorschriften voor het beheer van het hoofdspoor; non-discriminatoire toegang tot de spoorinfrastructuur; de inhoud, het tijdig en via de juiste procedure opstellen en beschikbaar stellen van de netverklaring (de prospectus van de infrabeheerder); non-discriminatoire toegang tot bijkomende diensten en voorzieningen op en om het spoor; de nakoming van de eisen aan toegangsovereenkomsten; de non-discriminatoire verdeling van de capaciteit van het spoorwegnet en andere noodzakelijke spoorvoorzieningen en kaderovereenkomsten; de vergoeding voor het gebruik van het spoor (gebruiksvergoeding); en het goedkeuren van meerjarige kaderovereenkomsten tussen beheerder en vervoerder. 2 Vervoerkamer
Op grond van de Wet personenvervoer 2000 (Wp2000) houdt de Vervoerkamer toezicht op de gemeentelijke vervoerbedrijven. Deze wet schrijft voor dat gemeentelijke vervoerbedrijven alleen openbaar vervoer en de daarmee samenhangende werkzaamheden mogen uitvoeren. Zo moet worden voorkomen dat het gemeentelijk vervoerbedrijf oneerlijk concurreert met andere bedrijven. De activiteiten die niet door het gemeentelijk vervoerbedrijf mogen worden verricht, moeten worden afgesplitst en dienen te worden ondergebracht in een privaatrechtelijke rechtspersoon. Hierop ziet de Vervoerkamer toe. Verder moeten gemeentelijke vervoerbedrijven jaarlijks een verklaring op laten stellen door een onafhankelijke deskundige. Met deze verklaring wordt inzicht verschaft in de financiële verhoudingen tussen het gemeentelijk vervoerbedrijf en haar dochter- en zustervervoerders. De Vervoerkamer toetst deze verklaring. Het wijzigingsvoorstel voor de Wet luchtvaart *) regelt het toezicht op de tarieven die luchtvaartmaatschappijen aan de luchthaven Schiphol betalen voor het laten landen, opstijgen en parkeren van vliegtuigen en voor de afhandeling van passagiers en hun bagage. Het door Schiphol ontwikkelde toerekeningsysteem moet door de Vervoerkamer goedgekeurd worden. De Vervoerkamer controleert, indien gebruikers een klacht indienen, of de exploitant van de luchthaven bij het opstellen van deze tarieven voldaan heeft aan de gestelde regels. Het beleid voor het loodsen van zeeschepen wordt op dit moment nog herzien door het ministerie van Verkeer en Waterstaat. Het is de verwachting dat dit tot aanpassingen leidt waardoor de Vervoerkamer toezicht zal gaan houden op de tarieven voor het loodsen van zeeschepen. De wetswijzigingen zullen waarschijnlijk begin 2007 in werking treden. Wp2000 Wet luchtvaart Loodsen Vervoermarkten laten werken 3
Tips, signalen en klachten De Vervoerkamer wil graag haar aandacht richten op overtredingen die afnemers en gebruikers het meest hinderen. Om de juiste prioriteiten te stellen, maakt de Vervoerkamer jaarlijks een ronde langs de onder toezicht gestelde ondernemingen en hun afnemers. In januari brengt de NMa haar jaaragenda uit, waarin haar aandachtspunten staan gepresenteerd. Daarnaast zijn tips, signalen en klachten van afnemers en gebruikers van groot belang om overtredingen te kunnen aanpakken. Tips en signalen Indien u een overtreding vermoedt, kunt u dit op verschillende manieren onder de aandacht van de NMa brengen. Voor het geven van tips of signalen hoeft u geen belanghebbende in de zin van de wet te zijn. Tips en signalen kunt u telefonisch, per e-mail of per brief doorgeven aan de NMa via onderstaande kanalen: NMa Informatielijn: telefoon 0800-0231 885 (van 9.00 17.00 uur) E-mail: info@nmanet.nl Website: www.nmanet.nl, via het formulier Tip ons (onder het kopje Contact ) Postadres: Postbus 16326, 2500 BH Den Haag U ontvangt altijd een ontvangstbevestiging. De NMa is genoodzaakt prioriteiten te stellen omdat capaciteit en middelen beperkt zijn. Zij hanteert hierbij criteria als het economisch belang, het consumentenbelang, de ernst van de overtreding en de doelmatigheid en efficiëntie van het optreden van de NMa. Deze werkwijze beoogt het effect van het optreden van de NMa in een markt te optimaliseren. 4 Vervoerkamer
Een formele klacht kunt u indienen op basis van artikel 71 Spoorwegwet en artikel 8.25f van de Wet luchtvaart *). De Wp2000 kent geen vergelijkbare klachtenprocedure. Formele klacht Voor de behandeling van formele klachten is van belang dat u als belanghebbende moet worden aangemerkt in de zin van de Algemene wet bestuursrecht (Awb). Daarnaast moet de Spoorwegwet respectievelijk de Wet luchtvaart *) van toepassing zijn. Tenslotte dient u voldoende informatie te hebben verstrekt. Een klacht met betrekking tot de Spoorwegwet kunt u uitsluitend schriftelijk en in de Nederlandse taal indienen. Klachten met betrekking tot de Wet luchtvaart *) kunnen zowel schriftelijk als per e-mail worden ingediend in de Nederlandse dan wel de Engelse taal. Voor beide soort klachten kunt u het bovenstaande post- en e-mailadres gebruiken. In uw klacht dient u in elk geval de volgende elementen te vermelden: uw naam, adres en telefoonnummer, de datum en uw handtekening; naam en adres van de onderneming(en) waartegen de klacht is gericht; wat van de NMa wordt gevraagd; het belang dat u heeft als verzoeker; of er andere instanties zijn die zich met deze klacht bezighouden; een zo concreet en duidelijk mogelijke beschrijving van het gedrag waarover u klaagt; alle andere relevante gegevens kunt u het beste opnemen in de bijlage bij uw klacht. Aan te leveren informatie De indiener van de klacht hoeft zelf niet aan te geven welke wet wordt overtreden, dit wordt beoordeeld door de betrokken organisatieonderdelen van de NMa. Vervoermarkten laten werken 5
Waarborgen vertrouwelijkheid Afhandeling klacht Als uw informatie vertrouwelijke gegevens bevat die niet openbaar gemaakt mogen worden, vragen wij u dit expliciet in uw brief aan te geven en te motiveren. Deze gegevens kunt u in een aparte bijlage opnemen waarbij u duidelijk aangeeft dat het om vertrouwelijke informatie gaat. De NMa beoordeelt de vertrouwelijkheid. Gegevens over bedrijfsvoering, productieprocessen, de afzet van producten of de kring van afnemers en een specifieke leverancier worden niet openbaar gemaakt. Mocht dergelijke informatie ook in openbare bronnen te vinden zijn (bijvoorbeeld in een jaarverslag) dan zal de NMa de informatie niet als vertrouwelijk aanmerken. NMa-ambtenaren zullen bedrijfsvertrouwelijke informatie, net als alle andere informatie, met uiterste zorgvuldigheid behandelen en alleen voor de toepassing van de mededingingsregels gebruiken. Als de NMa uw informatie in een latere fase gebruikt, krijgt u de gelegenheid de vertrouwelijke gegevens aan te duiden en te motiveren waarom deze gegevens vertrouwelijk zijn. In de Spoorwegwet en de Wet luchtvaart *) zijn nadere eisen gesteld aan de afhandeling van klachten. Zo zal de Vervoerkamer binnen twee maanden een besluit nemen over een klacht aangaande de Spoorwegwet. Deze termijn begint te lopen op de dag dat voldoende informatie ontvangen is in het kader van een schikking, dan wel bij het opstellen van een rapport. Een klacht over de tarieven die Schiphol hanteert voor haar luchtvaartgebonden activiteiten wordt door de Vervoerkamer afgehandeld in de periode tussen het door Schiphol vaststellen van de tarieven en de datum waarop die tarieven in werking treden. Om deze snelle afhandeling mogelijk te maken moeten klachten binnen vier weken na vaststelling van de tarieven worden ingediend. 6 Vervoerkamer
Sancties en bevoegdheden De Vervoerkamer kan een onderzoek starten naar aanleiding van een klacht maar ook op eigen initiatief (ambtshalve). Sancties Indien de Vervoerkamer ambtshalve constateert dat de Spoorwegwet of de Wet luchtvaart *) wordt overtreden, kan de Vervoerkamer een sanctie opleggen. Aan de partij aan wie de overtreding kan worden toegerekend kan een bestuurlijke boete of een last onder dwangsom worden opgelegd. Een boete kan oplopen tot maximaal 450.000 of, indien dat meer is, 10% van de omzet van de onderneming. Indien de NMa van oordeel is dat een ingediende klacht gegrond is, kan zij zo nodig een last onder dwangsom opleggen. Indien een gemeentelijk vervoerbedrijf zich niet houdt aan de regels in de Wp2000, kan de Vervoerkamer een last onder dwangsom opleggen. Het opleggen van een bestuurlijke boete is op basis van de Wp2000 niet mogelijk. Een aantal medewerkers van de NMa (inclusief de Vervoerkamer) hebben onderzoeksbevoegdheid. Zij zijn hiervoor aangewezen door de Raad van Bestuur van de NMa. Het gaat om de volgende bevoegdheden: het betreden van iedere plaats niet zijnde een woning, het vorderen van inlichtingen inclusief het inschakelen van de sterke arm bij het vorderen van inzage in zakelijke gegevens en het onderzoek van vervoermiddelen. Voor de Spoorwegwet zijn zij tevens bevoegd tot het onderzoeken, meten en monsters nemen van zaken en het verzegelen van bedrijfsruimten en voorwerpen. Bevoegdheden Vervoermarkten laten werken 7
Rollen van EZ en V&W Het ministerie van Economische Zaken (EZ) is beheersmatig verantwoordelijk voor de Vervoerkamer en krijgt daarvoor de financiële middelen van het ministerie van Verkeer en Waterstaat (V&W). De minister van Verkeer en Waterstaat is beleidsmatig en politiek verantwoordelijk voor de goede uitvoering van de wetgeving waarop de Vervoerkamer toezicht houdt. Vanuit deze verantwoordelijkheid kan de minister beleidsregels vaststellen voor de uitoefening van bevoegdheden van de Vervoerkamer. De Vervoerkamer geeft onafhankelijk invulling aan haar toezicht. De NMa is een zelfstandig bestuursorgaan. De sanctiebesluiten worden genomen door de Raad van Bestuur van de NMa. *) De wijzing van de Wet luchtvaart is aangeboden aan de Eerste Kamer op 30 juni 2005 (Eerste Kamer der Staten-Generaal, vergaderjaar 2004-2005, Kamerstuknummer I, 28074, A). De tekst van deze brochure is afgesloten voordat de Eerste Kamer zich over het wetsvoorstel zou uitspreken. De bevoegdheden van de Vervoerkamer op basis van de Wet luchtvaart zijn van kracht zodra deze wet is aangenomen door de Eerste Kamer en in werking is getreden bij Koninklijk Besluit. Aan de brochure kunnen geen rechten worden ontleend. 8 Vervoerkamer
NMa-B/VK-jan2006
NMa Postbus 16326 2500 BH Den Haag Bezoekadres Wijnhaven 24 2511 GA Den Haag T (070) 330 33 30 F (070) 330 33 70 Informatielijn 0800-023 18 85 E-mail: info@nmanet.nl Internet: www.nmanet.nl