SERIE VOOR HET VOORBEREIDEND MIDDELBAAR BEROEPSONDERWIJS HANDELS- REKENEN VOOR HET VMBO Drs. P.F. Pietersen P.H. Pietersen 5 e druk, 1 e oplage ISBN: 978 90 6355 186 5 NEDERLANDS ONDERWIJS INSTITUUT BV
Copyright: NOI Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen, verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm, database, computerbestand, internet of op welke andere wijze dan ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van het NOI. Coverdesign: studio eric wondergem bno
WOORD VOORAF Handelsrekenen voor het VBO bestaat uit een afdeling basisrekenen en een afdeling bedrijfsrekenen. In beide afdelingen wordt de rekenmachine gebruikt, zowel bij de uitleg als bij het maken van opgaven. Afdeling1bevathetbasisrekenen. Elk hoofdstuk geeft steeds een korte uitleg gevolgd door een eerste serie opgaven, daarna een herhalingsronde en tot slot een aantal praktijkberekeningen: bij de eerste serie opgaven kijken we vooruit: bij de herhalingsopgaven blikken we terug: bij de praktijkberekeningen staanwe'middenindepraktijk': De eerste twee hoofdstukken (optellen/aftrekken en vermenigvuldigen/delen) beginnen met een testopgave. Kun je die niet foutloos maken, werk dan de serie ladderopgaven onder de tekst uit. De ladderopgaven klimmen geleidelijk op tot het niveau van de test. Vanaf hoofdstuk 1.3 moeten alle opgaven worden gemaakt. Het gaat hier om opgaven over de moeilijkere onderwerpen van het basisrekenen (afronden, procenten, gemiddelden, verhoudingen enz.). In het uitwerkingenboekje zijn voor deze onderwerpen testen opgenomen, die vrij mogen worden gekopieerd. In afdeling 2bedrijfsrekenen wordt het basisrekenen toegepast op de onderwerpen van Bedrijfsadministratie en Bedrijfseconomie. Ook deze afdeling bevat herhalingsopgaven. De stippellijnen achter de opgaven zijn alleen bedoeld voor de eindantwoorden. Voor tussenberekeningen moet kladpapier of een schrift worden gebruikt. Bijdevijfdedruk,1 e oplage De kolommen Aankoop en Verkoop op blz. 94 bij vreemde valuta zijn omgewisseld. Een schema voor de juiste berekeningsvolgorde is opgenomen op blz. 20. De assurantiebelasting staat nu op 7,5%. Tevens is hoofdstuk 1.9 Maten en gewichten toegevoegd. De jaartallen zijn met drie jaar verhoogd. Voor ervaringen en suggesties houden wij ons van harte aanbevolen. Ons adres is: NOI bv, Antwoordnummer 58, 3740 VB BAARN telefoon 035-5416743, fax 035-5417341, e-mail info@noi.nl NOI
afdeling hoofdstuk paragraaf INHOUD 1 BASISREKENEN 1 OPTELLEN EN AFTREKKEN...blz. 8 Test... 8 1 Ladderopgaven optellen en aftrekken... 8 2 Het gebruik van een rekenmachine... 12 2 VERMENIGVULDIGEN EN DELEN 14... Test... 14 1 Ladderopgaven vermenigvuldigen... 14 Test... 18 2 Ladderopgaven delen... 18 3 AFRONDEN 21... 1 Opgaven afronden... 21 2 Herhalingsronde... 24 3 Praktijkberekeningen... 26 4 BREUKEN... 29 1 Opgaven breuken... 29 2 Herhalingsronde... 32 5 PROCENT- EN PROMILLEBEREKENINGEN 34... 1 Opgaven procentberekeningen... 34 2 Opgaven promilleberekeningen... 36 3 Praktijkberekeningen... 37 6 UITDRUKKEN IN EEN PERCENTAGE 42... 1 Opgaven uitdrukken in een percentage... 43 2 Herhalingsronde... 44 3 Praktijkberekeningen... 45 7 VERHOUDINGEN... 49 1 Opgaven verhoudingen... 49 2 Praktijkberekeningen... 53 8 GEMIDDELDEN 55... 1 Opgaven gemiddelden... 55 2 Opgaven gewogen gemiddelden... 57 3 Praktijkberekeningen... 61 9 MATEN EN GEWICHTEN 66... 1 Inleiding... 66 2 Lengtematen... 68 3 Oppervlaktematen... 68 4 Inhoudsmaten... 69 5 Gewichten... 70 6 Opgaven... 71
2 BEDRIJFSREKENEN 1 AFSCHRIJVINGEN 76... 1 Afschrijven van de aanschafprijs... 76 2 Afschrijven van de boekwaarde... 80 3 Herhalingsronde... 83 2 RENTEBEREKENINGEN (INTREST)... 87 1 Het berekenen van rente... 87 2 Herhalingsronde... 92 3 VREEMDE VALUTA 94... 1 Kopen van vreemde valuta... 95 2 Verkopen van vreemde valuta... 97 3 Herhalingsronde... 99 4 OMZET - KOSTEN - WINST 102... 1 Nettowinst (ondernemersinkomen)... 102 2 Bedrijfseconomische winst (economisch resultaat).. 106 3 Herhalingsronde... 111 5 BTW-BEREKENINGEN... 117 1 Het berekenen van de verkoopprijs inclusief BTW.. 117 2 Het berekenen van het BTW-bedrag in de verkoopprijs 119 3 Herhalingsronde... 123 6 GOEDERENHANDEL 126... 1 Facturen... 126 2 Goederenkortingen... 128 3 Betalingskortingen... 132 4 Het berekenen van de inkoopprijs... 137 5 Leveringen van en naar het buitenland... 139 6 Herhalingsronde... 141 7 VERZEKERINGEN 144... 1 Het berekenen van de kosten... 144 2 Het berekenen van de uitkering... 147 3 Herhalingsronde... 154 8 INDEXCIJFERS 159... 1 Het berekenen van indexcijfers... 160 2 Het gebruik van indexcijfers... 161 3 Wijziging van het basisjaar... 164 4 Procentpunten... 165 5 Herhalingsronde... 167 9 GRAFIEKEN 170... 1 Het lijndiagram... 171 2 Het staafdiagram... 177 3 Cirkeldiagram en beelddiagram... 179
2 10 RENTABILITEIT... 181 1 Het gemiddeld eigen vermogen... 181 2 De rentabiliteit van het eigen vermogen... 182 3 Het gemiddeld totale vermogen... 185 4 De rentabiliteit van het totale vermogen... 186 5 Herhalingsronde... 191 3 HERHALING 1 HERHALINGSOPGAVEN... 198 2 HERHALINGSOPGAVEN IN MEERKEUZEVORM... 213 FORMULES HANDELSREKENEN... 225