Bruikbaar illustratiemateriaal: een handleiding voor auteurs Tekst en illustraties worden bij de uitgeverij apart verwerkt en geproduceerd. Om de kwaliteit van illustraties in boeken, tijdschriften en losbladigen te waarborgen verzoeken wij u vriendelijk om deze handleiding goed door te nemen en de instructies op te volgen. Wij geven bij de verschillende typen illustraties (foto s, tekeningen enz.) gedetailleerd aan hoe deze aangeleverd dienen te worden. De verklaring van de cursief gedrukte woorden vindt u in de woordenlijst op de laatste pagina van deze instructie. Mocht u desondanks nog vragen hebben, dan kunt u uiteraard altijd even contact opnemen met de projectleider. Het Spoor 2 Postbus 246, 3990 GA Houten telefoon (030) 6 38 38 38 fax (030) 6 38 38 39 www.bsl.nl
1.Foto s en/of dia s Bij voorkeur ontvangen wij van u originele dia s of foto s (hieronder verstaan wij ook röntgenfoto s). Deze kunnen op de gewenste resolutie en formaat door ons worden gescand. Foto s die afkomstig zijn uit boeken/tijdschriften enzovoort zijn meestal minder geschikt voor hergebruik. Dit komt doordat deze afbeeldingen zijn gerasterd. Als deze beelden opnieuw worden gebruikt ontstaat kwaliteitsverlies. De op deze manier aangeleverde afbeeldingen zullen dus een andere (mindere) kwaliteit hebben dan het origineel. Scan van dia Scan van gedrukt en dus gerasterd beeld Noteer op de achterzijde van de foto of op de voorkant van het diaraampje duidelijk leesbaar de opeenvolgende nummering en eventuele subnummering (breng nummering voorzichtig aan om doordrukken en/of vlekken te voorkomen). Geef met een kenteken op de voorzijde aan wat de rechterbovenzijde van de foto/dia is, om te voorkomen dat de afbeelding gespiegeld of op de kop wordt geplaatst. Geef op een kopie van de foto of een afdruk van de dia aan of er een uitsnede van de afbeelding moet worden gemaakt. Lever inschriften digitaal aan en geef op een kopie van de foto aan waar deze inschriften geplaatst moeten worden. Lever onderschriften/bijschriften apart aan, bij voorkeur digitaal, met een duidelijke verwijzing naar het nummer van de afbeelding. 2
2.Tekeningen op papier a. Te scannen Tekeningen kunnen onderscheiden worden in twee categorieën, te weten de lijntekening en de tekening met grijswaarden (bijv. raster of verloop). Deze tekeningen kunnen, indien van voldoende kwaliteit, worden gescand. Illustraties die uit reeds gedrukt materiaal afkomstig zijn, zullen indien mogelijk ook worden gescand of anders worden overgetekend. Lijntekening Tekening met grijswaarden Noteer op voor- of achterzijde van de tekening de opeenvolgende nummering en de eventuele subnummering. Indien niet direct duidelijk, geef dan aan wat de rechterbovenzijde is. Geef aan of er correcties moeten worden uitgevoerd (bijv. het vertalen van inschriften). Lever deze correcties bij voorkeur digitaal aan, zodat er geen fouten in bijvoorbeeld medische termen kunnen worden gemaakt. Lever inschriften digitaal aan en geef aan waar deze inschriften geplaatst moeten worden. Lever onderschriften/bijschriften apart aan, bij voorkeur digitaal, met een duidelijke verwijzing naar het nummer van de tekening. c. Opnieuw te tekenen Lever een schets aan met duidelijke inschriften. Bij voorkeur ontvangen wij de inschriften digitaal. Geef aan of er kleur moet worden gebruikt in de tekening. 3
3.Digitaal materiaal a. Lijntekeningen Materiaal dat digitaal wordt aangeleverd moet minimaal een resolutie hebben van 1200 dpi en zijn opgeslagen als een EPSbestand (Adobe Illustrator). Lijntekeningen in andere bestandsformaten zoals Powerpoint, Word, JPG, BPM, enzovoort zijn helaas voor ons niet bruikbaar. Deze tekeningen worden als basis gebruikt om te (her)tekenen in een bruikbaar formaat. Lever het digitale materiaal altijd als apart bestand aan. Neem de afbeeldingen dus niet op in het tekstbestand. Geef de afbeeldingen een duidelijk herkenbare documentnaam. Lever altijd een print aan van het digitale materiaal met een duidelijke verwijzing naar het nummer van de afbeelding. Inschriften moeten als tekst in een aparte laag worden opgeslagen en aangeleverd. Lijntekening Inschriften in aparte laag Lijntekening samengesteld Lever lijntekeningen altijd in zwart-wit. Indien er toch kleur in de tekening moet komen, pas dan uitsluitend CMYK-kleuren toe. Indien RGB-kleuren worden gebruikt zal de kleurinformatie bij het drukken wegvallen. 4 500,00 450,00 400,00 350,00 300,00 250,00 200,00 150,00 100,00 50,00 0,00 1 4 7 10 13 16 19 22 25 Lijn opgebouwd uit full colot (CMYK( 500,00 450,00 400,00 350,00 300,00 250,00 200,00 150,00 100,00 50,00 0,00 1 4 7 10 13 16 19 22 25 Lijn omgezet naar RGB, valt bij full-color druk weg
b. Tekening met grijswaarden Materiaal dat digitaal wordt aangeleverd moet een resolutie hebben van minimaal 300 dpi op een formaat van 10 15 cm en zijn opgeslagen als een gray-scale-bestand. Tekeningen in andere bestandsformaten zoals Powerpoint, Word, JPG, BPM, enzovoort zijn helaas voor ons niet bruikbaar. Deze tekeningen worden als basis gebruikt om te (her)tekenen in een voor ons bruikbaar formaat. Lever altijd een print aan van het digitale materiaal met een duidelijke verwijzing naar het nummer van de afbeelding. Lever het digitale materiaal altijd als apart bestand aan. Neem de afbeeldingen dus niet op in het tekstbestand. Geef de afbeeldingen een duidelijk herkenbare documentnaam. c. Foto s Full-colour foto s moeten worden aangeleverd met een resolutie van minimaal 300 dpi in CMYK en een formaat van circa 10 15 cm. Zwart-wit foto s moeten worden aangeleverd met een resolutie van minimaal 300 dpi in gray-scale en een formaat van circa 10 15 cm. Alleen foto s in TIF- of EPS-formaat kunnen door ons worden gebruikt. Andere bestandsformaten kunnen meestal niet worden gebruikt. Gaat u andere bestandsformaten aanleveren, dan kan dit alleen na overleg met projectleider en/of productiebegeleider. Zij zullen de beelden op bruikbaarheid beoordelen. Foto s gemaakt met een digitale camera hebben meestal een resolutie van 72 dpi. Deze foto s kunnen wij verkleinen om zodoende toch een resolutie van 300 dpi te verkrijgen. Dit heeft echter wel tot gevolg dat de afbeelding sterk verkleind wordt. Het originele materiaal moet dus van groot formaat zijn, anders is het niet bruikbaar. 5 Afbeelding met een resolutie van 72 dpi Dezelfde afbeelding, verkleind om een resolutie van 300 dpi te krijgen
Pagina s en foto s van internet hebben een resolutie van 72 dpi en zijn daarom niet goed reproduceerbaar (zie ook bovenstaand punt, foto s gemaakt met digitale camera). Lever altijd een print aan van het digitale materiaal met een duidelijke verwijzing naar het nummer van de afbeelding. Lever het digitale materiaal altijd als apart bestand aan. Neem de afbeeldingen dus niet op in het tekstbestand. Geef de afbeeldingen een duidelijk herkenbare documentnaam. 6 Afbeelding van internet
Bij digitale bestanden is het verstandig om vooraf door de projectleider te laten bekijken of het materiaal aan de gestelde eisen voldoet, en dus bruikbaar is. Let op: de uitgeverij gaat ervan uit dat alle aangeleverde illustraties auteursrechtvrij zijn! 4.Beeldproeven Het is de gewoonte om van het door u aangeleverde materiaal een beeldproef te vervaardigen. Indien u zwart-wit materiaal heeft aangeleverd dan ontvangt u een laserprint van de gescande/getekende beelden. Bij full-colour materiaal ontvangt u eerst een zwart-wit proef om te controleren of het materiaal juist gescand is (dus niet gespiegeld of op de kop) en om aan te geven of er uitsnedes gemaakt moeten worden. Indien noodzakelijk kunnen daarna nog de volgende kleurproeven worden gemaakt: kleurenprint: dit is een uitdraai uit een kleurenprinter. Deze print geeft een indicatie van de kleuren, maar mag niet als referentie voor de uiteindelijke drukkleur gebruikt worden. irisprint/rainbowprint: een uitdraai van een hoogwaardige kleurenprinter op speciaal papier. De kleurechtheid van deze print is ongeveer 80%. matchprint: deze proef wordt van films gemaakt op een speciale papiersoort. Van de gebruikte films wordt uiteindelijk ook gedrukt. Dus deze proef benadert de werkelijkheid voor 90%. persproef: deze proef wordt ook van films gemaakt, maar afgedrukt op hetzelfde papier als waarop het boek gedrukt gaat worden. Deze proef geeft een 95% beeld van het gedrukte resultaat. Een matchprint of een persproef wordt alleen gemaakt in uitzonderlijke gevallen, aangezien aan het vervaardigen hoge kosten zijn verbonden. De uitgever besluit of deze proef bij een uitgave gemaakt mag worden. 7
Verklaring van termen Resolutie: Fijnheid van het raster waarop de digitalisering berust, uitgedrukt in het aantal dots per inch. Uitsnede: Het gedeelte van een originele afbeelding dat in een boek of andere uiting opgenomen wordt. De uitsnede moet bepaald worden voor het scannen of voor het opmaken. Rasteren: Een foto is een verzameling van grote en kleine puntjes die allemaal even zwart zijn. Door de menselijke waarneming mengen deze puntjes zich met het wit van het papier tot grijstinten. Het vertalen van een zwart-wit foto, die dus uit verschillende grijstinten bestaat, naar een verzameling van minieme puntjes die de afbeelding weergeeft, heet rasteren. Men drukt de rasterfijnheid uit in het aantal punten per strekkende centimeter. Raster 48 heeft dus 48 punten op een centimeter. DPI: Dots per inch, puntjes per inch. Dit is een maat om aan te geven hoe grof of verfijnd een digitaal opgebouwde afbeelding is weergegeven. CMYK-kleuren (cyaan, magenta, yellow en black): De kleuren cyaan, magenta en geel zijn in de grafische industrie heel belangrijke kleuren: het zijn de primaire drukkleuren. Alle andere kleuren kunnen tot stand komen door menging van deze drie kleuren in combinatie met het wit van het papier. Een samendruk van magenta en geel levert rood, geel plus cyaan levert groen en cyaan en magenta wordt blauw. De 3 kleuren samen leveren een neutrale zwarte kleur. RGB-kleuren: Rood, groen en blauw zijn de primaire lichtkleuren. Delen rood, groen en blauw vormen samen wit. Vanzelfsprekend, want het witte licht bestaat globaal uit een rood gebied, een groen gebied en een blauw gebied. Rood plus groen geeft geel, rood plus blauw levert magenta en groen plus blauw wordt cyaan. Gray-scale: opslaan van een illustratie in grijswaarden. 8