PRA. Kleuren. techniek. alles voor het grafische vak

Transcriptie

1 PRA techniek Kleuren alles voor het grafische vak

2 Kleuren op de PC RGB of CMYK Kleuren, daar kun je als Signmaker of DTPer niet omheen! We komen nogal wat kleuren tegen in ons werk. Maar hoe kunnen we er voor zorgen dat als je een huisstijl ontwerpt die kleuren op al jouw verschillende producten er het zelfde uitzien? Daarover gaat deze lesbrief! We beginnen bij het begin! De kleuren om je heen kun je registreren door middel van je ogen of camera s. De kleuren ontstaan door de reflectie van het (zon)licht op een oppervlak. Je ogen RGB is een afkorting voor de primaire kleuren: Rood, Groen en Blauw. Dit zijn de kleuren die jouw ogen kunnen registreren. Ook een scanner of een digitale foto- of filmcamera registreren exact deze kleuren. Kleuren als licht RGB-kleuren gebruik je voor uitingen die bedoeld zijn voor monitoren. Denk bijvoorbeeld aan je televisie, computer, telefoon, tablet of fototoestel. Allemaal apparaten die, in tegenstelling tot papier en inkt, licht afgeven. Kleuren als reflectie Omdat je de kleuren bij drukwerk niet ziet als lichtbron, zoals een beeldscherm maar als reflectie van licht, zijn RGBkleuren niet geschikt voor drukwerk. CMYK Om kleuren te maken met inkten moeten we pigmenten gebruiken. Tot nu toe zijn er nog (bij lange na) geen pigmenten gevonden die zo zuiver zijn als de kleuren bij licht. Het beste resultaat krijgen we nu door het mengen van de kleuren Cyaan, Magenta en Yellow. Als je deze kleuren allemaal bij elkaar gooit zou je in princiepe zwart moeten krijgen, maar dat lukt tegenwoordig nog steeds niet. We verkrijgen dan een vieze grijze kleur. Daarom wordt bij het drukken nog Key (zwart) bijgevoegd. Fullcolor Als je deze CMYK-kleuren gebruikt praten we over fullcolourdrukwerk. Dus het is van belang als je begint met een klus om te weten wat er met jou bestand uiteindelijk moet gebeuren! Wordt het RGB of CMYK?! RGB-kleuren omzetten naar CMYK Je kunt achteraf je RGB-opmaakbestand om zetten naar CMYK. Bijvoorbeeld bij het maken van een PDF. Je kunt er ook voor kiezen je bestanden in Photoshop, Illustrator of een ander ontwerpprogramma om te zetten. Dit resultaat is veel beter en je kunt van te voren veel beter vaststellen wat het resultaat gaat worden. Bij het omzetten naar CMYK kunnen kleurverschillen ontstaan.! RGB-kleuren die zijn omgezet naar CMYK lijken vaak nogal flets wanneer je ze afdrukt. { 2 }

3 RGB of CMYK hoe zit dat nu eigenlijk Kleuren waarnemen heeft alles te maken met je ogen en het daar binnen vallende licht. Dit kan op twee manieren gebeuren: Door licht uit een lichtbron als een beeldscherm of door reflectie van bijvoorbeeld zonlicht op een kleur. Mengen van deze kleuren gaat dan heel anders. Additieve menging (RGB ) Additieve kleurmenging ontstaat door menging van licht van verschillende kleuren. Door de menging kan een andere kleur ontstaan. Wanneer drie lichtbronnen met de primaire kleuren rood (R), groen (G) en blauw (B) samenvallen, ontstaat in principe wit. Lichtbron Additieve kleurmenging wordt onder andere gebruikt bij beeldschermen, waarbij elk van de drie lichtbronnen gevormd wordt door een enkel lichtpunt, een pixel. Voor het oog vallen de bronnen dan samen. De som van kleuren De term additief komt van optellen, wat bij deze vorm van kleurmenging gebeurt. We beginnen zonder licht (zwart), en tellen daar licht met bepaalde kleuren bij op. Subtractieve menging (cmyk) Bij weerkaatsing van licht gaat het toch heel anders. Als licht weerkaatst op een voorwerp of kleur absorbeert de kleur al het licht en weerkaatst alleen die kleur. Bij geen kleur reflecteert al het licht en krijg je dus wit. Bij drukken of schilderen kiezen we dus juist wit als ondergrond. De kleuren rood groen en blauw geven dan helemaal niet meer het resultaat als eerder beschreven. Een beter reslutaat krijgen we dan met de Secundaire additive kleuren Cyaan (C), Magenta (M) en Geel (Y). Voor een dieper zwart (K van Key) wordt zwart los bijgevoegd. Kleuren aftrekken De term subtractief komt uit het Latijn: subtrahere betekent aftrekken, wat bij deze vorm van kleurmenging plaatsvindt. GROEN geel ROOD cyaan ADDITIEVE KLEURMENGING (RGB) MAGENTA magenta BLAUW RGB-kleursysteem Bij het RGB-kleursysteem worden de Primaire Additieve kleuren rood (R), groen (G) en blauw (B) gebruikt. Dit systeem wordt bijna altijd toegepast bij lichtbronnen als beamers, tv s en beeldschermen dus ook je CMYK-kleursysteem Gebruik je CMY dan wordt al het licht geabsorbeerd en zou je zwart moeten krijgen. Doordat we niet perfecte inkten kunnen maken krijgen we een vuilbruine kleur. Om mooi zwart te krijgen, wordt apart zwart (K van Key) afgedrukt.vandaar dat men spreekt van vierkleurendruk of fullcolor. GEEL CYAAN SUBSTRACTIEVE KLEURMENGING (CMYK) { 3 }

4 Pantone kleuren Kleurstalen en afspraken Maar hoe zorgen we er nu voor dat waar je je drukwerk ook laat doen dat de kleur toch gelijk blijft?! Een van de oplossingen is om te kiezen voor losse drukinkten die van te voren op de juiste kleur worden gemengd. Als elke drukker dit gelijk doet hebben we altijd de juiste kleur! Pantone is de naam van een bedrijf dat kleurcoderingen publiceert. Alle Pantone-kleuren zijn vastgelegd in een universeel kleurstysteem; Pantone Matching System. Iedere kleur heeft een uniek nummer met de daarbij behorende specificaties. Hierdoor kunnen drukkers wereldwijd met een vooraf bepaald recept dezelfde kleur bereiken. Het woord matching ( overeenkomen of samenvallen ) geeft aan dat het overeenkomen van een bepaalde kleur de doelstelling is. Kiezen voor een drukinkt op kleur zorgt voor mooie en diepe verzadigde kleuren. Het bedrijf Pantone heeft in 1963 simpelweg afspraken gemaakt hoe elke kleur heet en hoe die er vervolgens uit moet zien. Kleurenwaaiers Pantone levert kleurenwaaiers met daarop alle kleuren afgedrukt. Deze waaiers zijn leidend! Alle kleuren moeten er uit zien zoals die in de waaiers zijn afgedrukt! Zo niet dan moet de drukker dit kosteloos overdoen. De belangrijkste waaiers zijn de PMS waaiers (Coated paper, Uncoated paper, Matte paper, Textile Cotton) Pantone, is kiezen voor zekerheid Het voordeel van het gebruik van PMSkleuren is dat het resultaat dus altijd en overal hetzelfde is. Hierdoor voorkom je afwijkingen ten opzichte van je beoogde kleuren en voorkom je misverstanden. Kies voor je huisstijldrukwerk dus altijd voor PMS-kleuren in plaats van CMYKkleuren; briefpapier, enveloppen, visitekaartjes en with compliments cards vormen dan een mooi geheel! Een kleur die bestaat uit een echte inkt op kleur noemen we een steunkleur of spotcolor. Meer kleurendruk Ook is het mogelijk CMYK-kleuren te combineren met een specifieke Pantonekleur. Dit wordt ook wel meerkleurendruk genoemd. Monotone of Duotoon Ook kun je afbeeldingen afdrukken met een PMS inkt. Eén kleur noem je dan Monotone en twee kleuren noem je dan Duotoon. Vroeger werd dit veel gebruikt om ook de kosten te besparen. In Adobe CC zijn de staalbibliotheken van Pantone overal op te roepen. Voor het ontwerpen zijn er zelfs stiften van alle kleuren te krijgen. { 4 }

5 Colormanagement Kleuren voorspellen met ICC-profielen Als het grafisch productieproces één belangrijke opdracht heeft, dan is dit wel het zo goed en precies mogelijk nabootsen van kleuren. Tegenwoordig kun je op je beeldscherm een hele goede simulatie maken van de kleuren zoals die van de pers zou rollen. Om je apparatuur hiervoor in te stellen kun je kleurprofielen gebruiken. Door middel van ICC-profielen kun je van te voren zien hoe het drukwerk er uit komt te zien. Je kunt dan dus nog bijstellen. Door het gebruik van profielen veranderen de kleuren dus niet in je bestanden. Het laat alleen zien hoe je kleuren zullen zijn na het printen of drukken. Aanpassingen of bijstellen kun je dan zelf doen. Aangezien we met verschillende apparaten in verschillende fazen van de keten te maken hebben, dan is het duidelijk dat dit niet zo eenvoudig is. (Zie afb.) Voorspellen Om te kunnen voorspellen hoe de kleuren er uit komen te zien moet je precies weten hoe de diverse apparaten, zoals scanners, beeldschermen, printers en drukpersen zich gedragen. Je wilt weten welke kleuren ze kunnen maken en hoe je ze precies moet aansturen om een specifieke kleur te krijgen. ICC profielen Tegenwoordig kunnen we dit doen door van elk apparaat een ICC-profiel te maken. Zo n profiel beschrijft hoe een apparaat afwijkt van de ideale toestand. Bij kleurenprofielen moeten we een onderscheid maken tussen pers- of simulatieprofielen enerzijds en papier- of uitvoerprofielen anderzijds. Vier soorten profielen Er zijn vier grote groepen profielen die je tegenkomt: 1. Invoer apparatuurprofiel (bijvoorbeeld het profiel van een digitale camera of van een scanner) bevat alleen maar informatie om kleuren van RGB naar CIE-LAB om te zetten en niet omgekeerd. 2. Weergave apparatuurprofiel (een monitor) bevat alleen maar informatie voor een omzetting naar RGB. 3. Uitvoer apparatuurprofiel (bijvoorbeeld een printer, proofer of drukpers) bevat alleen maar informatie voor een conversie van CIE-LAB naar CMYK. 4. Uitvoer papierprofiel Op welke ondergond je afdrukt maakt natuurlijk ook heel veel uit voor het resultaat. Papierprofielen worden aan de printer/drukpers aangemaakt per papiersoort en zijn uniek. Verschillen zoals papiercoating, grammage, kwaliteitsinstellingen, calibratiecurves, enz. spelen allemaal een belangrijke rol. Fase Invoeren Fase Opmaken Fase Rippen Fase (Af)drukken workflow Scan profiel Cameraprofiel Monitor profiel Uitvoerprofiel (apparaat en papier) International Color Consortium Het ICC-profiel is een open standaard ontwikkeld door het International Color Consortium. Dit is in 1993 door acht bedrijven opgericht. ColorSync van Apple werd gekozen om de ICC-standaard op te baseren. Adobe Agfa Apple Kodak het FOGRA-Instituut Microsoft Silicon Graphics Sun Microsystems Taligent ( { 5 }