Juridische aspecten taken verpleegkundig specialist 29 september 2011 Paula Boshouwers/Margriet Crijns Van Doorne 1
De Wet BIG Doel van de Wet BIG: Het bevorderen van kwaliteit van zorg die beroepsbeoefenaren verlenen Het beschermen van de patiënt tegen ondeskundig en onzorgvuldig handelen van beroepsbeoefenaren 2
De Wet BIG Stelsel van titelbescherming Kern van dit stelsel: Opleidingseisen Registratie Beschermde beroepstitels Deskundigheidsgebieden 3
Voorbehouden handelingen Heelkundige handelingen Verloskundige handelingen Injecties Puncties Narcose Het gebruik van radioactieve stoffen of toestellen die ioniserende stralen uitzenden Electieve cardioversie Defibrillatie Electronconvulsieve therapie Steenvergruizing Endoscopieën Catheterisaties Ivf Voorschrijven geneesmiddelen 4
Voorbehouden handelingen Uitvoering door zelfstandig bevoegden Indiceren en uitvoeren van voorbehouden handelingen Niet-zelfstandig bevoegden opdracht geven tot het uitvoeren van voorbehouden handelingen Eis van bekwaamheid Eis van deskundigheid Uitvoering door niet-zelfstandig bevoegden Uitvoeren voorbehouden handeling in opdracht Afhankelijk van deskundigheid Afhankelijk van bekwaamheid 5
Niet zelfstandig bevoegden Opdrachtnemer zonder functionele zelfstandigheid: Alleen bevoegd voorbehouden handelingen in opdracht van een zelfstandig bevoegde uit te voeren Vier eisen aan opdracht: 1. Opdracht van een zelfstandig bevoegde (arts, tandarts of verloskundige) 2. Bekwaamheid opdrachtnemer 3. Voor zover redelijkerwijs nodig in acht nemen aanwijzingen van zelfstandig bevoegde 4. Voor zover redelijkerwijs nodig onder toezicht van zelfstandig bevoegde 6
Niet zelfstandig bevoegden (2) Bekwaamheid wordt bepaald door: Kennis: over de techniek en doel van de handeling, anatomie, risico s (contra-indicaties), voor- en nazorg, mogelijke complicaties, hoe te handelen bij complicaties Deskundigheid /vaardigheid: mbt de uitvoering van de handeling en de bijkomende activiteiten (beslissen, interpreteren, communiceren, attitude etc.) 7
Niet zelfstandig bevoegden (3) Dus: Bekwaamheid is méér dan het technisch juist uitvoeren van de handeling maar moet in een context worden bezien: namelijk de situatie van de patiënt op dat moment. N.B. De Wet BIG stelt geen eisen aan de wijze waarop de bekwaamheid behaald is. Een (beroeps)opleiding is dus geen voorwaarde voor bekwaamheid, en geeft ook geen garantie, maar is een (van de) manieren om bekwaam te worden. 8
Niet zelfstandig bevoegden (4) Wat is toezicht/tussenkomst? aanwezig zijn op de plaats van de handeling (kan overnemen/ingrijpen) telefonisch bereikbaar (kan aanvullende aanwijzingen geven) Wat zijn aanwijzingen? - observeren van de patiënt - handelen bij complicaties - het geven van specifieke voorschriften bij het uitvoeren van de voorbehouden handeling - protocollen 9
Niet zelfstandig bevoegden (5) Welke vorm van aanwijzingen/toezicht? aanwijzingen, toezicht en tussenkomst zijn niet in iedere situatie en in dezelfde mate nodig de taak en de plicht van de arts te bepalen wat nodig is daarbij belangrijke overwegingen: complexiteit handeling/situatie, kans op complicaties/bijwerkingen protocollen opdrachtnemer kan aangeven dat toezicht/tussenkomst gewenst is 10
Niet zelfstandig bevoegden (6) Opdrachtnemer met functioneel zelfstandige bevoegdheid: Niet van toepassing is de eis van toezicht en tussenkomst Overige eisen bij opdracht wel van toepassing Verpleegkundigen zijn functioneel zelfstandig bevoegd tot: Het geven van subcutane, intramusculaire of intraveneuze injecties Catheterisatie van de blaas bij volwassenen, alsmede het inbrengen van een maagsonde of een infuus Het verrichten van een venapunctie en van een hielprik bij neonaten 11
Taakherschikking Het structureel herverdelen van taken, met bijbehorende bevoegdheden en verantwoordelijkheden, tussen beroepen in de individuele gezondheidszorg Verticaal: Van arts naar verpleegkundige Horizontaal: Binnen een beroepsgroep (medisch specialist naar huisarts) Nieuwe beroepsgroepen (verpleegkundig specialist) Protocollering/verantwoordelijkheidsverdeling 12
Verpleegkundig specialist In 2009 zijn vijf verpleegkundig specialismen aangewezen: - Verpleegkundig specialist acute zorg bij somatische aandoeningen - Verpleegkundig specialist chronische zorg bij somatische aandoeningen - Verpleegkundig specialist preventieve zorg bij somatische aandoeningen - Verpleegkundig specialist intensieve zorg bij somatische aandoeningen - Verpleegkundig specialist geestelijke gezondheidszorg 13
Verpleegkundig specialist (2) Algemeen besluit Specialismen Verpleegkunde Omschrijving verpleegkundig specialist: Zelfstandigheid (=mogen) Deskundigheid (=kunnen) Beroepsontwikkeling (=willen) Competentiegebieden CanMeds: Klinisch handelen Communicatie Samenwerking
Verpleegkundig specialist (3) Besluit verpleegkundige specialisme intensieve zorg bij somatische aandoeningen Deskundigheidsgebied Behandelen en begeleiden Specifieke competenties Klinisch handelen staat centraal
Zelfstandige bevoegdheid verpleegkundig specialisten Besluit tijdelijke zelfstandige bevoegdheid verpleegkundig specialisten - nog niet in werking Met dit besluit worden de verpleegkundig specialisten als beroepsgroep aangewezen Tevens worden voorbehouden handelingen aangewezen waarvoor een zelfstandige bevoegdheid aan de verpleegkundig specialist wordt verleend De bevoegdheid is gekoppeld aan de opleidingseis (advanced nursing practice) 16
Zelfstandige bevoegdheid verpleegkundig specialisten (4) De verpleegkundig specialist is zelfstandig bevoegd tot voorbehouden handelingen, voor zover: Binnen de uitoefening van het deelgebied van het specialisme Het handelingen betreft met beperkte complexiteit Het routinematige handelingen betreft Het handelingen zijn waarvan de risico s te overzien zijn Uitvoering volgens landelijk geldende richtlijnen, standaarden en daarvan afgeleide protocollen Per verpleegkundig specialisme zijn de voorbehouden handelingen omschreven 17
Zelfstandige bevoegdheid verpleegkundig specialisten (5) Tot welke voorbehouden handelingen de verpleegkundig specialist zelfstandig bevoegd (zullen) zijn is afhankelijk van soort VP. Ander andere (en hier relevant): verrichten van heelkundige handelingen verrichten van puncties voorschrijven van UR-geneesmiddelen 18
De mammacareverpleegkundige Is een gespecialiseerde verpleegkundige Is een opdrachtnemer met functioneel zelfstandige bevoegdheid voor sommige voorbehouden handelingen: injecties, catheterisatie, maagsonde, infuus, venapunctie, hielprik Voor andere voorbehouden handelingen: in principe toezicht/tussenkomst (en aanwijzingen) van de arts nodig, tenzij: niet noodzakelijk (vanwege lage complexiteit, protocollen, zie hiervoor) (na inwerkingtreding besluit VS): mammacareverpleegkundige tevens verpleegkundig specialist is en het een voorbehouden handeling betreft waarvoor de VS zelfstandig bevoegd is (indien nodig: wel aanwijzingen) 19
De mammacareverpleegkundige In alle gevallen beoordeelt de mammacareverpleegkundige de eigen bekwaamheid: Ben ik bekwaam om de handeling uit te voeren? heb ik voldoende kennis? beheers ik de handeling technisch? 20
Jullie vragen: Wat is de (interne) opleiding tot mammacare verpleegkundige waard? lichamelijk onderzoek en follow-up, rechten en plichten
Opleiding Van belang voor bereiken bekwaamheid Maar: geen garantie voor bekwaamheid Moet in de praktijk beoordeeld worden Daaruit volgt dat het gevolgd hebben van een opleiding in het ene ziekenhuis niet per se kwalificeert in het andere ziekenhuis Natuurlijk wel belangrijke indicatie dat bekwaamheid er is (samen met ervaring)
Lichamelijk onderzoek / follow-up Aflopen: - Is sprake van voorbehouden handeling? - Waarvoor je een functioneel zelfstandige bevoegdheid hebt - NB hier mogelijk in de toekomst een (formeel) verschil tussen (gespecialiseerde) verpleegkundige en verpleegkundig specialist - Zo ja, geen toezicht nodig - Zo nee, wel toezicht nodig ter beoordeling arts (maar ook deels eigen verantwoordelijkheid) - Aanwijzingen nodig? dan die opvolgen - Liggen deze vast in protocollen - dan die volgen - Ben je bekwaam? daar kan opleiding rol spelen
VRAGEN?
Contact Paula Boshouwers Advocaat Gezondheidsrecht t +31 (0)20 6789 537 f +31 (0)20 7954 537 m +31(0)6 11388537 boshouwers@vandoorne.com Margriet Crijns Advocaat Gezondheidsrecht t +31 (0)20 6789 492 f +31 (0)20 7954 492 m +31(0)6 20245844 crijns@vandoorne.com Van Doorne N.V. Jachthavenweg 121 1081 KM Amsterdam Postbus 75265 1070 AG Amsterdam t +31 (0)20 6789 123 f +31 (0)20 7954 589 e info@vandoorne.com w www.vandoorne.com 25