LEZING NATUURLIJK IMKEREN WIM VAN GRASSSTEK, 3 NOVEMBER 2011

LEZING NATUURLIJK IMKEREN WIM VAN GRASSSTEK, 3 NOVEMBER 2011 Op een andere manier naar uw bijenvolk kijken was de essentie van vorige keer. Maak uw (dracht)omgeving zo dat die het bijenvolk kan dragen Warmte is heel essentiëel. De bijen moeten de 35 graden in de tros altijd kunnen handhaven. Maatregelen daarvoor: 35 mm afstand van hart tot hart tussen de raten in plaats van 38 mm. Ruimte geven van onderen en niet boven een lege bak erop plaatsen, heeft ook met de warmte te maken. Je verrast de bijen ook niet door er een bak bovenop te zetten. Je brengt ze in de stress want ze willen de eivorm handhaven. Met broednest uit elkaar trekken is dit nog een grotere stress. Inwinteren: in onderste bak twee lege ramen naast het hartraam, het bijenvolk zit met haar broed, voedsel, raten in de bovenste bak. Ruimte geven is essentieel. Onderbrekingen zijn niet fijn. Op de manier van Wim is de onderbrekingsruimte maar 1 cm in plaats van de bijna 3 cm (twee latten + tussenruimte). Waarom de twee klimramen? Anders kunnen ze alle kanten opbouwen. De nieuwe tendens is grote lange ramen dan heb je helmaal geen onderbreking meer. Belang van eigen was. Eigen was is een lichaamseigen substantie zou je kunnen zeggen. Die is onvoorstelbaar belangrijk. Van belang dat het volk uit haar eigen organisme de was zweet. Alles wat ze produceert aan was heeft betekenis. Moment van binnenkomst is van belang want elk ritme van het jaar heeft zijn eigen specifieke kwaliteiten dus geeft die ook aan de was. Ook de constellatie van de kosmos (hoe staan de sterren en de planeten). Het toestaan van darren. Ze zijn van wezenlijk belang voor de kwaliteit, voor de balans van de imme. Zonder darren zijn ze gehandicapt. Ze zijn niet nutteloos, ze zijn nuttig voor de paring maar belangrijker wellicht ze zijn huisbij en zijn informanten. Ze zijn in alle kasten welkom. In het voorjaar is de imme, het bijenvolk, onvoorstelbaar vriendelijk. Het is naar buiten gericht en verdraagt ontzettend veel. Elke controle tolereren ze. Hoe gaat u om met raatvernieuwing? In het voorjaar kunt u alleen wat aan de onderkant wegsnijden. Bij het zwermen kunt u meer vernieuwen. Zie hieronder. April 2 e controle. Voedselsituatie controleren en kijken of er ruimte genoeg is. Ontstaan van darren. Op de kastkaart noteren. Kastkaart is een wezenlijk onderdeel van het imkeren want u kunt het gewoon niet onthouden. Dat betekent dat we met een bijzonder wezen te maken hebben. Op de kastkaart arceren hoe groot het broednest is. De raten staan erin getekend (doorsnede) en dan arceert u hoe het broednest zit. Bij de volgende controle kunt u dan zien of het gegroeid is. Op de kastkaart noteren wanneer de darren geboren worden. Geboorte van darren is essentieel om te weten. 24 dagen + twee weken om geslachtsrijp te worden dus na de eerste eitjes kan er na 6 weken een zwerm komen. Als u darrenbroed ziet (gesloten) dan kunt u terugtellen, terugrekenen. Dan weet u ongeveer in welke week dat de zwerm gaat komen. Met de komst van de darren komt er een andere sfeer in uw stal. Ze brengen meer dan alleen toon/geluid. Eind april komt de dracht van het fruit. Het volk maakt dan over het algemeen de grootste explosie. Dan kunt u een honingkamer erop zetten. Als er tenminste 4 à 5 cm honinggordel boven het broed zit. Er moet voldoende voorraad zijn wilt u er überhaupt een honingkamer op zetten. U kunt er een krant tussen leggen tussen de broedbak en de honingbak dan verliest het volk minder warmte. Dit is

geen regel. Honingkamer kunt u met kunstraat geven of met natuurbouw. Combi kan ook bv vier kunstraten en de rest laten uitbouwen. Als u ze een lege ramen geeft en u houdt niet echt bij wat er buiten (het weer) gebeurt dan kan het zijn dat ze spekraat gaan maken. Vervelend als u nog nooit eerder op deze manier geïmkerd hebt. Voor de eerste keer is aan te raden om dan bv vier raten kunstraat te geven. Als het in het voorjaar stormachtig hard gaat dan al snel spekraat. Hoe zet ik kunstraat vast zonder ijzerdraad? Raampje met een spleet kun je de kunstwafel in doen en bv aangieten met vloeibare was. U moet de ramen er pas inzetten als het volk er aan toe is dan bouwen ze het zelf meteen vast. Als u een woesteling met slingeren bent dan heeft u misschien ijzerdraad nodig. Met slingeren eerst één kant half leeg slingeren, de andere kant helemaal leeg slingeren en dan weer de ene kant leegslingeren. Dus één keer extra draaien. Grappig dat we nu praten over zwermen, tegen midwinter. Elke keer is het weer een bekoring als je een zwerm meemaakt. Misschien moet u wel het meest loslaten de angst om uw zwerm te verliezen. We moeten niet zo bang zijn om een zwerm kwijt te raken. Juist die angst zorgt ervoor dat de zwerm ook weggaat. De eigen was is enorm belangrijk voor de verbinding binnen het bijenvolk en voor het ontstaan van het verdere verloop. De eerste tekenen van de zwermdrift naast de darren die rondlopen: de speeldoppen. De plaats waar speeldoppen voorkomen daar komen ook de zwermdoppen voor. Speeldop heeft altijd een dikke bodem. Dat is een eerste indicatie dat u te maken hebt met een speeldop en niet met een zwermdop. De speeldop vernauwt zich aan de onderkant. De moerdop is veel ragdunner en heeft een vingerhoedachtige vorm. De eerste moerdoppen komen voor op de grens van fijnwerk en grofwerk, dus werksterraat en darrenraat. Op de overgang van vrouwelijk naar mannelijk. Dat is een belangrijke plek, is iets specifieks. Later komen ze aan de rand voor. Het volk hecht een enorme grote waarde aan moeren, aan jonge moeren, aan het broed dat uit moet groeien tot moeren. Dat broed krijgt veel begeleiding en verzorging. Als het volk zoveel waarde hecht aan hun koningin dan zou men verwachten dat ze de meest maagdelijke was daarvoor gebruiken maar dat doen ze juist niet. Ze knagen de was uit de omgeving van de raat waar de moerdop komt te hangen. Dat betekent niet alleen van dat specifieke raam maar meerdere ramen naast elkaar zie de dwarsdoorsnede. De verbinding tussen werkbij en koningin wordt daarmee optimaal. De bijen die geboren zijn uit die omgeving waar de moerdop hangt, zijn ook de bijen die meegaan in de zwerm. U kunt zich voorstellen wat een chaos u veroorzaakt als u het broednest uit elkaar haalt. We hebben daar geen erg in. Voedersapklieren van verzorgbijen veranderen elke vijf uur van samenstelling van het sap. Wees vol respect en blijf met uw vingers van het broednest af! Op het moment dat de eerste moerdop belegd is dan ontstaat er een soort deling in het volk. Het georganiseerde, de saamhorigheid valt weg. Reguliere imkerij probeert zolang mogelijk uit te stellen dat die saamhorigheid wegvalt. Hoe meer doppen belegd worden hoe meer invloeden er in het volk komen. Er komen steeds meer spelers op het toneel. Welke bijen trekken met de voorzwerm weg? Dat zijn de bijen die voordat de eerst moerdop belegd was, met de koningin samen waren. Die alleen haar hebben gekend en die niet onder de invloed zijn van andere moerdoppen. Dan zijn er ook bijen in het volk die zich met de koningin in de nog gesloten doppen verbonden voelen. Die zijn onder haar invloed. We hoeven niet altijd in de kast te kijken of de zwerm aanstonds is. De buitenkant geeft een goed beeld van wat er binnen ontstaat.

Aan de voorkant van de kast komt een dikke laag bijen, kunnen wel vijf lagen dik zijn. Op de tros die aan de voorkant zit worden al dansen gelopen. Als de weersomstandigheden goed zijn zie je vanaf drie dagen van tevoren baard/trosvorming. Niet verwarren met de baardvorming die ontstaat vanuit een te hoge temperatuur. Op een bepaald ogenblik ontstaat de zwerm. Meestal op het midden van de dag. Bij de voorzwerm tussen 12.00 en 14.00. (let wel dit is een indicatie, kan altijd eerder of later zijn) Voordat de zwerm gaat zuigen ze zich eerst naar binnen om zich vol te eten en dan gaan ze. Het geluid en de geur van de zwermtros, ruikt u alleen op het moment dat de tros zich net gevormd heeft. Er zal vast verschil in geur zitten tussen de verschillende zwermen. Het oogt heel wild maar als je midden in de zwerm staat dan kun je de lemniscaatachtige (achtvormige) bewegingen zien. Op dat moment voelt u de sfeer die een zwerm uitstraalt. De zwermsfeer is adembenemend, immens. Dan ziet u daar zo n kluit bijen die zich centreert in een tros. Langzaam wordt de tros groter. Als de koningin zich erbij voegt dan wordt het een echte zwermtros. De vorm van de tros geeft aan of het een voor- of nazwerm is. Wim weet van te voren wanneer zijn zwermen afkomen. Interactie tussen imme en Wim. Hij weet niet precies welke volken zwermen maar wel hoeveel. De voorzerm blijft zo n 25-40 meter in de buurt. Wat is de reden om steeds op dezelfde plek te hangen? Niet exact bekend. Het zijn speciale plekken. Wellicht de geur? In ieder geval een goede plek. Rondom die plek hangt er een goede sfeer. Aan die tak hangt nog een beetje was zegt een spreker. U ziet al snel witte puntjes van was ontstaan op de plek waar de zwerm hangt. Het is warm in de tros. Dus op het moment dat de zwerm zich vormt is het altijd dat u zelf rust bewaart Er is niemand die met plezier kan imkeren als ie ongeduldig is. De imme tolereert dat niet. Voor bijen bestaat geen tijd. Bijen moet u behandelen als iets waardevol, het is een moment waar u van moet genieten. Minstens een kwartier tot 20 minuten wachten totdat de hele zwerm hangt, niet proberen binnen 10 minuten te scheppen. De voorzwerm blijft minstens 4-5 uur hangen als ie tenminste niet in de zon hangt. Op het moment dat ie afkomt vliegt ie altijd richting de zon. Een zwerm die in een kerstboom hangt, hangt altijd uit de zon. VRAAG: Ik heb alleen maar hoge bomen. Gaat de zwerm dan hoog zitten? Vraag met eerbied aan de bijen of ze alsjeblieft in de lage bomen willen gaan hangen. Je kunt zo beïnvloeden waar ze gaan hangen. Dit vragen kun je hardop doen maar kan ook gewoon in je innerlijk. VRAAG: Ik zie een zwerm hangen kun u dan zeggen van welke kast ie komt? NEE. Wim heeft wel eens vermoedens. Zwerm hangt aan de takken dan zorgt u dat u een lege korf (vlieggat dicht) hebt die fris ruikt, schoon. U kunt hem opfrissen met tijm en vers gras. U gaat zelf ook niet in een muf hok zitten. U schudt aan de tak. Alle bijen hoeft u er niet in te slaan. U zet de korf rustig neer op de grond. Stel de zwerm hangt wel hoog dan gaat u voorzichtig naar beneden maar zorg ervoor dat u de onderkant dus de opening van de zon afhoudt. Met de rug naar de zon toegekeerd. De zwerm wil niet in de zon zitten. Dan gaan ze er snel vandoor. Hoe zit het met de methode een steen onder de korf plaatsen op de grond? U kunt beter de korf open laten staan want op de rand zitten allemaal stertselende bijen die de geurstof verspreiden. Die stof wordt dan heel ver in de omgeving verspreid en de bijen die opgevlogen zijn komen dan snel in de korf. Veel sneller dan als ie op z n kop op een steen staat. Openhouden is dus het advies. Wim zorgt dat de voorzwermen en nazwermen niet tegelijk afkomen.

Gelijkgestemden voorzwermen kunnen samenvliegen. Als ze met een nazwerm samenvliegen heb je een knokpartij. Vijf of zes jaar geleden gebeurde dat bij Wim. In een turkse hazelaar. Wim probeerde de zwermen in tweeën te scheppen maar ze vlogen steeds weer bij elkaar. Dat de jonge koningin en oude koningin bij elkaar vliegen is iets aparts, dat gebeurt niet snel. Als de zwerm in de korf zit laat u hem minstens tien minuten zitten. De bijen zijn ontzettend vriendelijk (tenminste als je geen parfum draagt) Iemand die een bijzondere verbinding heeft met z n bijen kan deelgenoot worden. Als de zwerm nog hangt dan kunt u er met uw hand gewoon in. Dus niet als ie al in de korf zit! Heeft alles met eerbied te maken niets met stoerdoenerij. U doet het met eerbied en devotie. Als u de moer hebt gaat de zwerm makkelijk in de korf. Zo niet nog een keer scheppen. Dan opdoeken. U moet een ademende doek hebben want een tros heeft veel lucht nodig. Als u ooit een volk gehad hebt dat warmgelopen is dan hebben ze geen vleugels meer over. Die verbranden en ze spuigen alle nectar uit. Als het volk opgedoekt is en ze lopen in een cirkel heel hard aan de rand van de korf. Dan de doek eraf halen. Waarschijnlijk is de moer dan niet meegekomen. Als u met zwermen wilt werken nooit de moer knippen. Sowieso bent u gehandicapt met een geknipte moer. U zet de zwerm op een koele plek bijvoorbeeld in een kelder. Mag wel in het licht als het maar koel is en goed kan ventileren. Dit was de situatie dat de zwerm makkelijk te scheppen was. Vaak aan boomstammen of aan gesteltakken. Nooit met een bezem werken. Gebruik een veer. Een volk dat met een bezem behandeld wordt dan komen ze tussen de haren en daar worden ze supernijdig van. Als de zwerm tegen een paal hangt dan korf eronder houden en met veer een de zwerm aan de onderkant een stukje van de paal afstrijken en dan meteen de korf tussen paal en zwerm steken. Zo steeds verder omhoog. Moer zit meestal aan de schaduwkant. Soms ziet u de moer wel eens aan de buitenkant van de tros lopen. Ze gaat namelijk steeds van de buitenkant naar de binnenkant Waarschijnlijk om de geur weer even vrij te geven. Zorg dat u uw spullen van tevoren klaar hebt. Twee dagen in de kelder of koele plek laten staan. 40-50 speurbijen hebben allemaal een prachtige locatie gevonden. Ze proberen allemaal hun ideale plek er door te drukken. Als de zwerm er al een tijdje hangt dan hebben ze al een heleboel locaties gecheckt, vele zijn er afgevallen. Stel u schept de zwerm nog net voordat ie vertrekt. Als je hem meteen in de kast doet dan is de zwerm de volgende ochtend weg omdat er al een locatie gekozen is. De beslissing is dan al gevallen over waar heen te trekken. Als u hem twee dagen in de kelder laat staan dan is dat geheugen van waar ze naar toe wilden gaan voorbij. Het kan zelfs zijn dat een zwerm 3-4 dagen blijft hangen. Vooral met slecht weer komt dit voor of er is geen geschikte nestplek. Een zwerm die eenmaal uitgetrokken is zwermt nooit meer terug naar de kast waar ze uitkomt. Het is daarom een belediging om de zwerm weer in dezelfde kast te doen. Het zwermen heet niet voor niets de geboorte van een nieuw volk. Een koninginnerooster mag niet in een kast waar je net een zwerm in gedaan hebt. Als de zwerm namelijk werkelijk de keus gemaakt heeft voor een locatie dan duwen ze de koningin door het rooster heen of laten haar afvallen. De beslissing een koninginnerooster te gebruiken is gebaseerd op angst. VRAAG: Is in de kelder zetten ook gebaseerd op angst? Als u de imme helemaal zelf laat kiezen dan bent u zelf zo uitgeïmkerd. In 2004 of 2005 was het enorm droog. In juli vielen de blaadjes al uit de bomen. Er zat geen stuifmeel in de volken. Voor het verdere verloop in de herfst is dit dodelijk. Wim had iedereen gewaarschuwd. Wim had een enorme dracht aan de klimop en de asters. In de loop van de herfst was er voor zijn volken ruim voldoende stuifmeel. 95% van de bijen in de omgeving was

dood. In dat jaar wist Wim niet waar de zwermen gingen hangen omdat ze de omgeving introkken. De doorstart kan kilometers zijn. De omgeving werd weer bevolkt door de bijen van Wim. Als de zwermen blijven hangen blijven ze hangen en anders zijn ze weg. Simpel zat. VRAAG: Lokkorven, kasten kun je die neerzetten. Wim heeft er geen ervaring mee. Het is niet erg sympathiek als u met meerdere op een stal staat. Wellicht helpt het om ze te vragen op een specifieke plek te gaan hangen. Wim doet dit hardop. U kunt de bijen ook in een kast doen en twee dagen wegzetten. Als er maar genoeg ventilatie is. Heeft de zwerm na twee dagen in de kelder al twee of drie handgrote vlakken uitgebouwd? Dat is voor Wim een manier om te kijken naar de kwaliteit van het volk. Zwerm neemt voor 3-4 dagen voedsel mee. Wat ze in de honingmaag hebben. Ontwikkeling van de zwerm maakt heel veel dingen los. Pauze. Hoe kan men aan de buitenkant zien dat er gezwermd gaat worden? Aan de trosvorming op de voorkant van de kast drie dagen van tevoren. Verder het stomp staan van de raten. Dit betekent dat de onderkant bijna horizontaal is uitgebouwd. De onderkant is stomp. Als dit zich manifesteert heeft het geen zin om de zwerm tegen te houden. Een kunstzwerm is altijd het moment van de imker. Het belang van de imker. Het zwermen heeft echt een eigen moment. Zowel de voor- als nazwerm. Het kan zijn dat er gesloten doppen in zitten maar dat de zwerm niet afkomt omdat het bijvoorbeeld slecht weer is. De doppen die op dat moment uit moeten komen die worden afgebeten en de anderen blijven zitten. Het volk maakt dat in evenwicht. Het volk heeft altijd mogelijkheden. Het voordeel van natuurzwermen is dat de zwerm altijd een eigen samenstelling is. Als u ramen afslaat dan weet u niet of die bijen een verbintenis met de koningin hebben. Iemand die met een zwerm werkt die weet dat er vuur in zit. Een kunstzwerm is niet te vergelijken met een natuurzwerm qua karakter. VRAAG: Ik zou het wel willen maar dan zwermt mijn hele volk leeg. Dat klopt wel een beetje want u heeft het al die jaren onderdrukt. Hetzelfde als met darrenraatbouw het zal zo n vier jaar duren voordat de imme geheel eigen is geworden. Dat betekent natuurlijk niet dat u vier jaar lang alle volken kaal laten zwermen. Laat minstens ieder jaar een voor- en een nazwerm afkomen. En natuurlijk heb je volken die meer zwermen dan anderen. Of juist minder. Dit jaar was het zeer opmerkelijk dat er weinig zwermen waren. Een bijzonder teken. Kan aan het weer liggen. Als de voorzwerm eraf is dan zet Wim bij die kast een steen op z n kant. Hij doet niks aan het bijenvolk. Wat is er leuker om in de avond naar de bijen te lopen en te luisteren. Als er een tuter is dan kantelt Wim de steen of zet er een merkteken op. Als je tuters en kwakers hebt dan komt er een nazwerm af dus dan komt de volgende dag bij voldoende weersgesteldheid de eerste nazwerm af. Die is wat wispelturige dan de voorzwerm, van 10.00 tot 18.00 uur kan die zwermen. Het weer is ook wat minder van belang. Met een zonnige periode tussen de buien door kan ze gaan. Is ook ongeduldiger en zit minder lang. Jeugd is ongeduldig. Deze zwerm hangt meestal in delen dit komt omdat er meerdere koninginnen in zitten. Je hebt niet de tekens op de vliegplank vooraf, geen baardvorming. De tuter bepaalt wanneer ze vertrekt maar er is op dat moment zo n chaos dat de kwakers heel snel uit de cel kruipen en meegaan. In een volk zitten veel nieuwe koninginnen en als ze netjes wachten op hun beurt dan komen ze nooit aan de beurt. Het is een soort drift om eruit te komen. De nieuwe koningin(nen) heeft een omgeving die aan haar verwant is en die drijft haar mee naar buiten. Dat is de reden waarom u die verschillende trosvormingen ziet. Uiteindelijk vormt het

wel een deel. U kan zo n nazwerm in deeltjes scheppen. In de nazwerm vindt u snel de moer omdat die ongeduldiger zijn en veel over de tros lopen. Als je haar in een drieraamskastje zet komen de bijen die bij haar horen er vanzelf bij. Er is geen eenheid nog niet. Normaal gesproken schep je de hele zwerm. Dat doe je net zo als bij de voorzwerm. In de eerst volgende nacht maken de koninginnen onderling uit wie er overblijft. Alle potentie is er wel om ooit een imme te worden maar de imme is er nog niet. De voorzwerm heeft al een leggende koningin maar de nazwerm heeft een koningin die nog op bruidszwerm moet. Ze zitten eerst 4-5 dagen in de nieuwe behuizing en dan gaat de koningin op bruidsvlucht. Paringsvlucht kan niet heel lang wachten, binnen een maand. Jonge koningin is tussen de 4-8 dagen geslachtsrijp. Nazwerm vliegt verder weg en zit vaak hoger. Er wordt dus iets van u gevraagd. Deze laat zich minder sturen. Twee dagen in de kelder is van belang om rust in de tros te brengen. De saamhorigheid gaat beter als ze in een donkere koele omgeving staan. U bent natuurlijk bang dat na de eerste nazwerm er weer een komt. Na een half uur of uur hoort u alweer een nieuwe tuter. Het tuten en kwaken is dezelfde beweging. Ze drukken met?? op de cel. Ze komen op de 19 e dag. Als u het genoeg vindt grijpt u in en breekt u de doppen. Na de tweede nazwerm is dat een goed moment. Hoe maakt u een keuze? Welke dop laat u inlopen? De mooiste manier is om het volk zelf te laten beslissen. Als u de doppen breekt is het altijd een gok of u de goede hebt. Na de tweede nazwerm is het een goed moment om de raten te vervangen want de verstoring die u nu doet is het allerkleinst. U kunt slechte ramen naar buiten hangen. Er is nu de meeste onsamenhang in de kast. Ook de nazwerm is heel kwetsbaar. Ze heeft een eigen moment gekozen maar ze is zo wispelturig, zoveel zwermdrift dat ze gedoemd zijn te mislukken. Als u de zwermdrift uitstelt, bijvoorbeeld omdat u dracht binnen wilt halen. Hoe later ze aan zwermen toekomen hoe minder de kwaliteit. De zwermen die na de langste dag (21 juni) komen hebben de grootste moeite om tot ontwikkeling te komen. Een week verschil, zelfs dagen, kan een enorm verschil uitmaken in ontwikkeling. U moet proberen het eigen ritme van het zwermgebeuren niet te verhinderen. Daar heeft u soms moed voor nodig. u gooit uzelf in het diepe want u laat ze zelf beslissen. Nazwerm niet teruggeven aan het volk. Is een belediging. Als u bijvoorbeeld maar drie volken wilt hebben, geef dan deze zwerm weg. Er zou een soort punt gemaakt kunnen worden waar vraag en aanbod is van zwermen. VRAAG: Ik wil wel zwermen maar ik kan niet laten zwermen maar er zijn ook plekken in de natuur die om bijen vragen. Bijvoorbeeld bij boeren of natuurgebieden. Er zijn geweldige verhalen te vertellen over waar en hoe u een zwerm geschept hebt. Bij de eerste keer roep er een ervaren imker bij. U hoeft niet in paniek te raken dat de zwerm weg is. Zeker als er veel mensen in de buurt wonen. Wim vertelt dat hij een keer een grote zwerm geschept heeft tussen mensen die aan het bbq-en waren. 20-25 mensen visite. Dames die opgedirkt waren achteraan en de kinderen vooraan. De zwerm zat in een sering. Op die manier als u met een zwerm in aanraking komt dan raakt u begeistert. Als u voor het eerst in zo n situatie komt dan wordt u zenuwachtig, u transpireert en weet niet waar u moet beginnen. U maakt een veels te woeste slag. Dan heeft u het hele gebeuren verstoord en de poppen aan het dansen. Kijk eerst bij een ervaren imker. Nooit van boven naar beneden scheppen. Altijd van onder naar boven. Ze hangen namelijk boven vast. Als je van boven naar beneden veegt dan maak je ze allemaal los. Wim heeft geen pak aan maar wel een pak bij zich.

Flipje Tiel. De zwerm hing aan de golfplaten. 12 meter hoog. Bijen vlogen aan met stuifmeel en nectar. Er brak een raat af met gesloten broed. Het stukje viel eraf op de heftruck en de chauffeur weg. Daar moet u als beginner niet aan denken. Als u deze raten wilt bewaren dan spijl je die raten in de korf vast. Een zwerm op een heel ongunstige plek dan kun je ze met een raam broed lokken. Zelfs uit een andere kast want broed laten ze niet in de steek. De koningin bepaalt niet de plek zij voegt zich er later bij. Een koningin in een zwerm kunt u redelijk goed onderscheiden vooral bij een oudere moer want die hangen met hun achterlijf naar beneden. Dus u kunt het aan de houding zien. Nazwermen. Bij Wim maken de bijen deel uit van zijn wezen en dan kan men van alles aan ze vragen. Dit kan extreem worden. Wim had gevraagd om veel zwermen en in begin mei bij 10-12 graden oostenwind gingen zijn volken zwermen. Volstrekt waanzinnig. Dus ze hebben zo extreem aan de vraag van Wim voldaan dat Wim er van schrok. De volken gaven zich gewoon weg aan de vrager. Dit jaar zegt Wim tegen zijn bijen: ik wil heel graag dat jullie je eigen moment kiezen en ik wil niets van jullie vragen. Wim heeft geen doppen gebroken. Overal is een voor- en nazwerm afgekomen. Dus nu zitten er koninginnen op al zijn volken die door henzelf zijn bepaald. Angst dat ze niet de winter doorkomen is iets van deze tijd. Vroeger kwam men altijd door de winter. Geen verlies. Nu wel. U kunt niet zien aan de buitenkant of u ze volgend jaar nog hebt. Als een volk zich niet kan handhaven kunt u het ook laten sterven. Om ze sterker te maken mag u ook een volk laten wegkwijnen als het niet levensvatbaar is. Zwermen is een geweldige manier om de varroa de das om te doen. Varroa kan namelijk niet omgaan met broedloze perioden. De Indische bij, waar de varroa vandaan komt, zwermt namelijk niet zo erg. Alleen eens in de drie jaar en dan is de kast zo vervuild dat ze wegtrekken. Zwermmoeren ipv redcelmoeren kan je doen als je echt niet kunt laten zwermen. Een redcelmoer wordt geboren in een zeshoekige cel dus feitelijk een werkstercel. Daar werken heel andere krachten op in dan in een koninginnedop. Redcelmethode maken veel imkers gebruik van als ze een kunstzwerm maken. Is absoluut niet het moment van de imme zelf. Deze redcelkoningin krijgt de verzorging en het voedsel de eerste drie dagen van een werkster en niet van een koningin. Het is bekend dat zo n volk minder onderlinge binding heeft. Moer is op topproductie als ze 2-3 jaar oud is. Alles pleit voor zwermmoeren. Een redcelkoningin kan nooit dezelfde binding hebben, dezelfde kwaliteit hebben als de zwermkoningin. Hier een voorbeeld daarvan: vroeger schepte Wim de voorzwerm voor driekwart. De eerste nazwerm werd dan een dikkere nazwerm. De voorzwerm heeft 9 dagen voorsprong op de nazwerm. Vandaag de dag vliegen de bijen niet meer terug bij Wim. Ook al laat hij een deel hangen die bijen vliegen niet meer terug naar de kast want de verbinding tussen werkbij en koningin is zo groot dat ze zich niet meer kunnen verbinden met de kast waar ze uit kwamen.