Jaarverslag a 2015 Mondziekten, Kaak- en Aangezichtschirurgie Centrum voor Bijzondere Tandheelkunde
Jaarverslag 2015 Mondziekten, Kaak- en Aangezichtschirurgie Centrum voor Bijzondere Tandheelkunde
Inhoudsopgave 2 1 Inleiding 4 2 Patiëntenzorg MKA-chirurgie 7 2.1 Analyse Activiteiten 8 2.2 Verslag secties binnen MKA-chirurgie 9 2.2.1 MKA-chirurgie algemeen, polikliniek 9 2.2.2 MKA-chirurgie, kliniek 9 2.2.3 Oncologie 10 2.2.4 Traumatologie 12 2.2.5 Operatieve kaakorthopedie 14 2.2.6 Implantologie en Reconstructieve Preprothetische Chirurgie 16 2.2.7 Kaakgewrichtsaandoeningen en chronische orofaciale pijnen 20 2.2.8 Oral Medicine en speeksel 22 2.2.9 Secundaire Schisischirurgie 26 2.2.10 Esthetische Aangezichtschirurgie 26 2.2.11 Bijzondere Tandheelkunde 27 2.2.12 Mondhygiëne en preventie 30 2.2.13 Radiologie 31 2.2.14 Medisch Maatschappelijk Werk 32 2.2.15 Verpleging en medisch assisterend medewerkers 32 2.2.16 Zorgadministratie 34 2.2.17 Logopedie 36 3 Wetenschappelijk onderzoek 37 3.1 Onderzoeksprojecten 38 3.2 Analyse van de publicaties 42 3.3 Wetenschappelijke publicaties 45 3.3.1 Promoties 45 3.3.2 Publicaties 46 3.3.3 Vakpublicaties 57 3.4 Gehouden voordrachten, lezingen en posterpresentaties 62 3.5 Congresbezoeken, gevolgde cursussen e.d. 62 3.6 Prijzen, onderscheidingen e.d. 62 3.7 Subsidies 64 4 Specialistenopleiding en onderwijs 66 4.1 Curriculum Specialistenopleiding Kaakchirurgie 69 4.1.1 Programma vakverdieping 69 4.1.2 Patiëntenbespreking 71 4.1.3 PA-bespreking 74 4.1.4 Complicatiebespreking 74
3 5 Onderwijs 75 5.1 Onderwijs Tandheelkundestudenten 76 5.2 Onderwijs Geneeskundestudenten 76 5.3 Onderwijs Mondzorgkunde 77 5.4 Internationale Geneeskundestudenten 77 5.5 Post Academisch Onderwijs 77 5.5.1 Masterclass Gerodontologie 77 5.5.2 Cursussen in eigen beheer 78 5.5.3 Cursussen in samenwerking met Wenckebach 79 6 Managementreview Resultaatgericht Bedrijfsvoeringsysteem (RGB) 80 6.1 ISO 9001 :2008 en NTA 8009:2007 (VMS) 81 6.2 Complicatieregistratie 84 6.3 Kwaliteitsindicator apexresecties 85 6.4 Klachten 85 6.5 Patiënttevredenheidonderzoek 86 6.6 Beoordeling Kwaliteitsmanagementsysteem 87 Bijlage 1 Kaakchirurgische verrichtingen 106 1a Kaakchirurgische verrichtingen 108 1b Verrichtingen sectie Oncologie 122 1c Verrichtingen Centrum Bijzondere Tandheelkunde 125 Bijlage 2 Onderzoek 129 Bijlage 3 Bijlage 4 Bijlage 5 Overzicht van de gehouden voordrachten, lezingen en posterpresentaties 144 (Inter)nationale congresbezoeken en gevolgde cursussen 153 Overzicht bestuurlijke functies van medewerkers 164 7 Personeel 89 7.1 Personeel 90 7.2 Personeel in en uit dienst 91 7.3 Activiteiten Personeelsvereniging 91 7.4 Medewerkers in fte per 31 december 2014 92 8 Bestuur en Management 101 8.1 Samenstelling Dagelijks Bestuur van de afdeling 102 8.2 Samenstelling Disciplinegroepbestuur 103 8.3 Vertegenwoordigend Overleg (VO) 103 8.4 Bestuurlijke functies 105
1 4 Inleiding
Het is mij een genoegen u het jaarverslag 2015 van de afdeling MKA-chirurgie te kunnen aanbieden. In dit verslag geven wij verantwoording voor de geleverde prestaties in 2015 en wordt ingegaan op de kerntaken van de afdeling: patiëntenzorg, wetenschappelijk onderzoek, specialistenopleiding en onderwijs. 5 De afdeling kenmerkt zich door een bedrijfsmatige aansturing waarbij het kwaliteitsdenken en de borging hiervan goed verankerd zijn. De afdeling wordt gemonitord volgens het INK-jaarplanmodel met daarin vastgelegd de missie en visie en succesbepalende factoren binnen de vier resultaatgebieden klanten, medewerkers, maatschappij en bestuur & financiën. Door de goede en professionele inzet van alle medewerkers in de directe patiëntenzorg scoorde de afdeling zowel op de klinische als poliklinische zorg zeer goed in de door de NFU uitgevoerde benchmark. Dit wordt o.a. gedaan met de Nivel CQ-index (Consumer Reality Index), waarmee de kwaliteit van de zorg vanuit patiëntenperspectief wordt vastgelegd. Met een 8,7 scoorde de MKAchirurgie een zeer goed rapportcijfer. Nadat in 2013 het functiecentrum met de behandelkamers t.b.v. de dento-alveolaire chirurgie werd gerenoveerd, heeft de afdeling eind 2014 goedkeuring gekregen van de RvB voor de zeer noodzakelijke renovatie van de polikliniek. Dit is met inspanning van vele medewerkers uitgewerkt tot een toekomstbestendig plan van inrichting. In 2015 werd het eerste deel uitgevoerd betreffende de polikliniekkamers MKA-chirurgie. Dit zal in 2016 vervolgd worden met het CBT en de Röntgenfaciliteit. In het kader van het meerjarenbeleid van de afdeling t.b.v. de ontwikkelingen in de patiëntenzorg, wetenschappelijk onderzoek en opleiding werd in 2015 in afstemming met de Sectordirectie het 3D Facial Imaging verder geinstitutionaliseerd en werd op de afdeling het 3D-lab gerealiseerd. In 2015 werd op initiatief van de afdeling MKA-chirurgie hiertoe een samenwerkings overeenkomst gesloten tussen het UMCG / RvB en externe marktpartijen. Ook was de afdeling het afgelopen jaar zeer succesvol met het verwerven van onderzoek subsidies. Er werden een 3-tal projecten gehonoreerd t.b.v. het onderzoek op het gebied van de 3D-imaging/operatieplanning, hoofd-halsoncologie en Sjögren. Binnen de missie en visie van het UMCG zal de komende jaren het focus meer gericht zijn op de complexe klinische zorg. Binnen de afdeling MKA-chirurgie wordt hier de laatste jaren op geanticipeerd met uitbreiding van speciële spreekuren en klinische patiëntenzorg op alle aandachtsgebieden binnen de MKA-chirurgie. Door de bedrijfsmatige aansturing van de afdeling wordt daarnaast gezorgd dat het pallet van zorgverlening ook gericht kan blijven op een goede patiëntenmix om een volwaardige specialistenopleiding te kunnen blijven aanbieden.
Het activiteitenniveau is op hetzelfde hoge niveau gebleven. De daling in het gescoorde aantal klinische verrichtingen is een gevolg van de gewijzigde product-declaratiestructuur MKA-chirurgie, maar betreft geen daling in activiteiten. In 2015 heeft de afdeling een goede consolidatie weten te realiseren van de academische patiëntenzorg, specialistenopleiding en wetenschappelijk onderzoek. Groningen, april 2016 6 Hoofd van de afdeling MKA-chirurgie Prof dr FKL Spijkervet
2 7 Patiëntenzorg MKA-chirurgie
2.1 Analyse Activiteiten Klinisch en Poliklinisch Activiteit, Aantal 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 Eerste poliklinisch consult / EAC 9.933 9.775 9.510 9.182 9.106 9.734 9.182 8 Poliklinische consulten totaal 27.885 27.396 27.754 26.331 25.584 27.147 26.102 Klinische consulten totaal 447 420 89 45 37 26 10 Telefonische/kleine consulten 519 546 581 737 830 1.043 886 Consulten totaal 28.851 28.362 28.424 27.113 26.451 28.216 27.049 Röntgenverrichtingen 12.587 13.781 13.600 12.832 12.342 13.707 14.123 Klinische operatieve verrichtingen 5.338 5.216 4.792 3.882 4.109 5.248 2.240 Opnames 683 658 633 594 634 513 562 Verpleegdagen 2.606 2.535 2.343 2.041 2.291 2.160 2.281 Aantal bedden 12 12 12 12 12 12 12 Gemiddelde opnameduur (dagen) 3,81 3,85 3,7 3,44 3,61 3,41 4,06 Dagverpleging 458 449 446 391 422 526 421
2.2 Verslag secties binnen de MKA-chirurgie 9 2.2.1 MKA-chirurgie algemeen, polikliniek In de polikliniek worden alle dagdelen de bezetting optimaal benut om het aanbod van patiënten op zo efficiënt mogelijke wijze te verwerken. Veelal zijn er tegelijkertijd algemene spreekuren, speciële spreekuren en wordt er op alle drie behandelkamers dento-alveolaire chirurgie bedreven. De organisatie graad is hoog, waarbij de organisatie wordt gekenmerkt door kleine toegewijde teams met onderling een duidelijke taakverdeling met een maximale betrokkenheid van iedereen. De ruimtelijke beperkingen in de poliklinische faciliteiten, zoals het ontbreken van voorzieningen voor patiëntgebonden onderzoek en co-assistenten, blijven een ernstig knelpunt in de praktijkorganisatie, waardoor de kwaliteit van de procesgang onder druk staat. Ieder dagdeel functioneert een staflid MKA-chirurg als supervisor in de polikliniek, verantwoordelijk voor de procesgang in de polikliniek. Om de procesgang te verbeteren werd in 2014 een zgn. sign in geïntroduceerd. Iedere dag vindt om 7.45 o.l.v. de poliklinieksupervisor de overdracht van de dienst plaats, als wel afstemming over te verwachten knelpunten gedurende het dagprogramma. Tevens wordt in het kader van de specialistenopleiding afgestemd over de dagelijkse KPF en OSATS. De kwaliteit van de zorg wordt vooral in het poliklinisch proces bepaald. De meeste patiënten worden primair op de polikliniek gezien ( first impression ), veelal eerst door een specialist in opleiding. Op de algemene polikliniek betreft dit vaak een indicatie voor dento-alveolaire chirurgie onder plaatselijke verdoving. Bij extreme angst of wanneer de ingreep te belastend is, kan de patiënt de ingreep onder algehele anaesthesie in dagbehandeling ondergaan. Dit vindt plaats in het Operatieve Dagbehandelings centrum van het UMCG. 2.2.2 MKA-chirurgie, kliniek De afdeling MKA-chirurgie heeft 12 bedden die tot 1 oktober 2014 ondergebracht waren in de verpleegafdeling L4VA, alwaar ook de afdeling Gynaecologie-oncologie haar patiënten heeft ondergebracht. Door de accordering en uitvoering van het reorganisatieplan beddenherschikking van sector B is een verpleegafdeling Hoofdhalschirurgie gerealiseerd in beddenhuis A1VA. Deze verpleegafdeling wordt gezamenlijk gevormd met de afdelingen KNO en Oogheelkunde. Met de realisatie van deze gezamelijke verpleegafdeling wordt voor de MKA-chirurgie de zaalarts functie uitgevoerd door de Nurse Practitioners in afstemming met de AIOS. De patiënten worden dagelijks eenmaal of meerdere keren bezocht door het verantwoordelijke staflid-mka-chirurg en/of de AIOS die betrokken is bij de behandeling.
De chef de clinique, dr B van Minnen, heeft de coördinerende rol vervuld aangaande de implementatie van de gezamenlijke verpleegafdeling. Scholing en training van de betrokken verpleegkundigen krijgt voldoende aandacht, alsook de kwaliteit van de communicatie binnen de verpleegafdeling. Mw M.A Storteboom, hoofdverpleegkundige, vervult daarbij een belangrijke rol. Op het Operatiecentrum heeft de afdeling 5 dagen (10 dagdelen) de beschikking over 1 operatietafel. Ook in 2015 heeft de afdeling bovendien een tot tweemaal per maand de beschikking gekregen over een extra operatiedag t.b.v. de reconstructieve chirurgie. Daarnaast heeft de afdeling 2 dagen (4 dagdelen) de beschikking over een tafel op het operatieve dagbehandelcentrum. 10 2.2.3 Oncologie Kaakchirurgen-oncoloog: prof dr JLN Roodenburg, dr MJH Witjes, dr KP Schepman Verpleegkundig specialisten: dr MS Popma, RJM Dopheide Stagisten: dr AZ Matthews-Brzozowski, dr NB van Bakelen, drs MP Huizinga Nieuwe patiënten: 528 Consulten incl. controle: 3596 Opnames: 264 Ligdagen: 1502 De sectie oncologie draagt zorg voor de behandeling van patiënten met maxillofaciale oncologische aandoeningen binnen het samenwerkingsverband van de Werkgroep Hoofd-Hals Oncologie UMCG- MCL. Er is hier sprake van topklinische zorg, omdat deze patiëntengroep in een gespecialiseerd centrum behandeld moet worden en de patiënten voor zover mogelijk participeren in de onderzoekslijn MON ONCO. In dit kader wordt onderzoek verricht op het gebied van in vivo fluorescentie en fotodynamische therapie (PDT), het gebruik van implantaten bij oncologische patiënten, trismus, digitale 3D planning van resecties en reconstructies, voeding bij hoofdhalskankerpatiënten en moleculair biologisch onderzoek naar het metastaseringspatroon van plaveiselcelcarcinomen van de mondholte en orofarynx. Het onderzoek vindt plaats binnen een uitgebreid netwerk bestaande uit de Werkgroep Hoofd-Hals Oncologie UMCG-MCL, het PETcentrum, de Hanzehogeschool, het Centrum voor Optische Diagnostiek en Therapie (CODT) van het Erasmus MC en het Nederlands Kanker Instituut te Amsterdam. Onderwijs wordt verzorgd voor de opleidingen Geneeskunde, Tandheelkunde en Mondzorgkunde. Daarnaast worden er studenten Geneeskunde en Tandheelkunde begeleid, bij het maken van een scriptie in de Masterfase.
11 Prof dr JLN Roodenburg is voorzitter van de Werkgroep Hoofd-Halsoncologie UMCG. De oncologische zorg werd verricht door prof dr JLN Roodenburg, dr MJH Witjes, dr KP Schepman, mw MS Popma, mw RJM Dopheide en de AIOS. Het toenemende aantal patiënten en de complexiteit van de chirurgische behandeling leiden met name tot nog grotere druk op de poliklinische faciliteiten en de OC capaciteit. De OC-capaciteit is voldoende, maar geeft deels ten koste van electieve topklinische zorg van overige aandachts gebieden binnen de MKA-chirurgie. Het gebrek aan onderzoekskamers en een ruimte om patiënten na een slechtsnieuwsgesprek op te vangen is zo langzamerhand onacceptabel voor een ziekenhuis dat een comprehensive cancer center is. Dit jaar startte de behandeling van 87% van de patiënten met een kwaadaardige aandoening binnen 4 weken, dat is ruim boven de landelijke norm van 80%. Het zijn vooral de complexe behandelingen bij patiënten met grote tumoren waar de diagnostiek en digitale planning van de reconstructie iets meer dan 4 weken (+/- 4,5 weken) kost. Er wordt aan gewerkt om ook dit complexe zorgpad aanvullend te bekostigen. vlnr: Prof dr JLN Roodenburg Dr KP Schepman Dr MJH Witjes
2.2.4 Traumatologie MKA-chirurgen: prof dr RRM Bos, dr B van Minnen en staf MKA-chirurgen Stagisten: dr FI Broekema, dr Matthews Brzozowski, dr SAHJ de Visscher, dr PM Meiners, dr NB van Bakelen 12 De dalende tendens in het aantal traumaconstulten dat zich jaarlijks aandiende, lijkt te stabiliseren. Voor de kwaliteit van de zorg en de opleidingfunktie is dat positief (zie bijlage 1 Verrichtingen). In 2015 werden 278 nieuwe traumaconsulten geregistreerd. Dat is een lichte stijging ten opzichte van 2014. Echter, het aantal geregistreerde verrichtingen in 2015 is 207, terwijl dat in 2014 nog op 316 uitkwam. Het gevoel bestond wel degelijk dat het aantal verrichtingen was teruggelopen, maar daarmee is het grote verschil ten opzichte van 2014 niet verklaard. Vermoedelijk speelt de nieuwe declaratiestructuur hier ook een rol in. Dit zal 2016 uit moeten wijzen. De supervisie van de traumatologie berust bij prof dr RRM Bos en/of dr B van Minnen en bij hun afwezigheid bij de staf MKA-chirurgen. Door prof dr RRM Bos en dr B van Minnen werd het onderwijs in de dentale- en aangezichts traumatologie aan studenten Tandheelkunde, Geneeskunde, Mondzorgkunde verzorgd en aan assistenten in opleiding van de Huisartsengeneeskunde, KNO, Orthopedie en Chirurgie. Daarnaast gaven zij nationaal en internationaal lezingen en cursussen op het gebied van cranio-maxillofaciale traumatologie. Het onderzoek op het gebied van de traumatologie richt zich nog altijd op resorbeerbare (osteosynthese-) materialen. Hierbij wordt samengewerkt met het Kolff-instituut, de afdeling Polymeerchemie van de RUG en de Universiteit van Twente.
Het klinisch traumatologische onderzoek bestrijkt de diagnostiek met behulp van dosisgereduceerde CT en CBCT, als ook het evalueren van repositie- en fixatietechnieken. vlnr: Prof dr RRM Bos Dr B van Minnen 13
2.2.5 Operatieve kaakorthopedie MKA-chirurgen: dr J Jansma, dr RH Schepers Orthodontist: dr AC Jongsma Stagisten: drs WL vd Velde, dr LJ Melchers, dr AZ Matthews-Brzozowski 14 Het aantal verrichtingen binnen de sectie operatieve kaakorthopedie is de laatste jaren min of meer constant. Het gemeenschappelijke orthodontiespreekuur wordt gemiddeld eens per maand gehouden op de afdeling Orthodontie en voorziet in een behoefte met betrekking tot zowel de kwaliteit van de opleidingen MKA-chirurgie en orthodontie als de kwaliteit van de patiëntenzorg. Het zorgtraject osteotomie is in 2015 afgerond, naar aanleiding hiervan wordt een verkenning uitgevoerd om het osteotomie team meer identiteit en een formeel karakter te geven. Het aantal bimaxillaire procedures neemt lichtelijk toe. Dit hangt samen met het feit dat de esthetiek bij de planning steeds meer leidend is en er als het ware top-down gepland wordt. Het aantal osteotomieën waarbij additioneel micro fat transfer (lipofilling) wordt toegepast is toegenomen, er is internationaal meer aandacht voor de toegevoegde waarde van deze behandeling bij osteotomieën. De patiënten die additioneel aan een osteotomie lipofilling krijgen vallen grotendeels in het promotieonderzoek van Jorien Tuin, waarin de effecten van lipofilling worden gemeten (volume en patiënttevredenheid). Sinds 2014 worden alle osteotomieën driedimensionaal gepland en worden veel operatiewafers 3D geprint. In 2015 is het promotie onderzoek van Joep Kraeima gestart, een gedeelte van dit onderzoek richt zich op CAD-CAM gemaakte miniplaatjes welke bij de Le Fort I osteotomie worden toegepast om de 3D geplande positie van de bovenkaak te bereiken. Mogelijk is hiermee een verbetering van accuratesse te bereiken bij bepaalde verplaatsingen va de bovenkaak.
De multidisciplinaire behandeling van patiënten met oligodontie waarbij orthodontie, operatieve kaakorthopedie, implantologie en bijzondere tandheelkunde intensief betrokken zijn blijft een belangrijke patiëntencategorie voor de afdeling. In 2014 heeft de afdeling een 3D fotocamera (stereophotogrammetry) ter beschikking gekregen, waardoor het Facial Imaging Center van de afdeling steeds meer vorm begint te krijgen. Deze camera wordt in toenemende mate ingezet bij het plannen en evalueren van patiënten. 15 vlnr: Dr J Jansma Dr RH Schepers
2.2.6 Implantologie en Reconstructieve Preprothetische Chirurgie MKA-chirurgen-implantologen: prof dr GM Raghoebar, prof dr A Vissink, dr B van Minnen Tandarts-implantoloog: dr L den Hartog Prothetisten: diverse stafleden van het CBT en het CTM van het UMCG Stagisten: dr SAHJ de Visscher, dr A van Leeuwen, drs W van de Velde 16 Het Centrum Orale Implantologie (COI) is een samenwerkingsverband tussen de afdeling MKAchirurgie en het Centrum voor Tandheelkunde en Mondzorgkunde. Door de krachten van beide afdelingen te bundelen in één centrum kan worden zorggedragen voor een hoge kwaliteit van zorgverlening voor de individuele patiënt en wordt de ontwikkeling van de Orale Implantologie gestimuleerd. De dagelijkse leiding is in handen van prof dr GM Raghoebar, prof dr HJA Meijer en dhr RM Rolvink (manager zorg/bedrijfsvoering). Patiëntenzorg Het overgrote deel van de patiënten met een prothetisch probleem, waarbij een implantologische behandeling is geïndiceerd, wordt gezamenlijk gezien door een prothetist en MKA-chirurg. Om de week vindt een dagdeel met een gemeenschappelijk spreekuur plaats, waarin gecompliceerde patiënten en patiënten met primair een tandheelkundig probleem, dat een prothetischimplantologische oplossing behoeft, worden gezien door vier teams bestaande uit een MKA-chirurg en prothetist. Daarnaast worden, vooral op de dinsdagochtend en -middag, nieuwe patiënten met een goed omschreven implantologische indicatie gezien bij wie de verwijzend tandarts al een duidelijk omschreven implantologische indicatie heeft gesteld of waarvan de vraagstelling relatief eenvoudig lijkt. Op het controlespreekuur op de dinsdagmiddag participeert een tandarts van het CBT waardoor het mogelijk is om de patiënten efficiënter te behandelen. Elke dinsdagochtend is er tevens een reconstructiebespreking waarbij lastige, veelal oncologische casus, worden besproken en wordt beoordeeld of een een implantologische behoefte bestaat in de functionele rehabilitatie van deze patiënten. Op het multidisciplinaire hoofdhalsoncologie spreekuur op de donderdagmiddag wordt beoordeeld of ook in de behandelplanning van meer standaard oncologie patiënten een implantologische behoefte bestaat. Bij hen worden dan, zo mogelijk, tijdens de ablatieve chirurgie tevens implantaten, veelal in de onderkaak, geplaatst. In 2015 werden bij 524 patiënten, 1118 implantaten geplaatst. Tevens werden 12 patiënten behandeld met extra-orale implantaten. Bij deze 12 patiënten werden de implantaten (n=26) aangebracht ten behoeve van de fixatie van 3 orbitaprothesen en 9 neusprothesen.
17 Een bijzondere patiëntencategorie zijn de patiënten met oligodontie. Sinds 2005 functioneert in het UMCG een oligodontieteam bestaande uit een team van MKA-chirurgen, een orthodontist, een tandarts MFP en een tweetal vaste assistentes. De intakes zijn sinds 2013 gestructureerd. In 2015 werden 139 patiënten met oligodontie en 48 patiënten met hypodontie gezien binnen het oligodontie team. Het ingestelde modeloverleg en dinsdagmiddagspreekuur (dr A Visser, drs KI Janssen) op de afdeling orthodontie voor consulten en esthetische/ prothetische behandeling van patiënten met schisis en/of oligodontie die orthodontische behandeling nodig hebben, voorziet in een grote behoefte om alle zorgplannen steeds weer te actualiseren op basis van tussentijdse beoordelingen. Wekelijks is er het gecombineerde spreekuur MFP/orthodontie en om de week het oligo-implantologie spreekuur. Om de enorme administratieve workload en de complexe logistiek voor patiënten en behandelaars in goede banen te leiden zijn er nu twee assistentes die het team ieder met 4 uur per week ondersteunen. Onderwijs aan studenten tandheelkunde en geneeskunde Vanuit het COI werden patiëntencolleges en themacolleges (prof dr GM Raghoebar, prof dr HJA Meijer, dr A Visser) rond de thema s implantologie, reconstructieve preprothetische chirurgie en oligodontie verzorgd voor zowel studenten tandheelkunde als geneeskunde. PAOT/PAOK Leden van het COI waren betrokken bij de organisatie van PAOT en PAOK cursussen en traden daarbij ook deels als docent op. Collegae Meijer en Raghoebar zijn lid van de congrescommissie van de NVOI. In oktober werd op de klinische avond voor tandartsen een voordracht gehouden over periimplantaire ontstekingen. Onderzoek Op 21 oktober 2015 promoveerde collega de Waal op het proefschrift Peri-implant infections. Promotores waren Prof dr AJ van Winkelhoff, Prof dr GM Raghoebar, Prof dr EG Winkel en Prof dr HJA Meijer. Gerdien Telleman heeft op 26 september 2015 tijdens het congres van de European Association for Osseointegration in Stockholm de Research Competition Award 2015 ontvangen voor de beste wetenschappelijke voordracht.
De wetenschappelijke publicatieprijs 2015 van de Nederlandse vereniging voor Orale Implantologie werd uitgereikt aan collega de Waal voor het artikel: de Waal YC, Raghoebar GM, Meijer HJ, Winkel EG, van Winkelhoff AJ. Implant decontamination with 2% chlorhexidine during surgical periimplantitis treatment: a randomized, double-blind, controlled trial. Clin Oral Implants Res 2015;26:1015-1023. 18 Vanuit het COI zijn diverse publicaties in (inter)nationale tijdschriften verschenen, waarvan een groot deel is gepubliceerd in het eerste kwartiel van tijdschriften uit het doelgebied. Ook werd een groot aantal voordrachten in het binnen en buitenland gehouden. Drie promovendi bevinden zich in de afrondingsfase van hun proefschrift en zullen hun proefschrift naar verwachting in 2016 verdedigen. Voor details betreffende het onderzoek, de verschenen publicaties en de gehouden voordrachten door de leden van de werkgroep wordt verwezen naar de paragraaf over onderzoek, i.h.b. de beschrijving van het onderzoeksprogramma MON-Kolff en de daarbij behorende bijlagen. Visie op de toekomst De implantologie is nog steeds erg dynamisch. Patiënten zijn steeds minder genegen om uitneembare constructies te dragen waardoor de vraag naar vaste constructies op implantaten blijft toenemen. Voorts ligt de nadruk steeds meer op het functionele resultaat en de esthetiek. Een belangrijk uitgangspunt is hierbij het bewerkstellingen van een voorspelbaar resultaat met weinig nabezwaren. Het in Groningen verrichte onderzoek speelt op deze behoeften in door te trachten behandelingen te vereenvoudigen met behoud van een goed resultaat. De tendens dat steeds complexere patiënten worden behandeld houdt aan, hetzij patiënten met een complex tandheelkundig probleem, hetzij patiënten met een gecompromitteerde gezondheid. Daarnaast geldt ons centrum als een nationaal expertisecentrum voor implantologische complicaties. Meer en meer worden dergelijke casus door tandarts(-implantologen) en MKA-chirurgen voor diagnostiek en behandeling naar onze afdeling verwezen.
19 vlnr: Prof dr GM Raghoebar Prof dr A Vissink Dr B van Minnen
2.2.7 Kaakgewrichtsaandoeningen en chronische orofaciale pijnen MKA-chirurgen: prof dr FKL Spijkervet, dr B Stegenga Stagisten: dr LM Vos, dr MS Ma, drs W vd Velde De afdeling is een erkend topreferentie-instituut op het terrein van de kaakgewrichtsaandoeningen en chronische orofaciale pijnen. 20 Met betrekking tot het klantenperspectief betreft het vooral die patiënten met kaakgewrichtsklachten, chronische pijn en andere medisch onverklaarde klachten, die reeds een initieel traject zonder succes hebben doorlopen en derhalve complex, moeilijk te diagnosticeren en/of te behandelen zijn. Deze patiënten worden op het speciële spreekuur van één van de bovengenoemde stafleden (op woensdag en vrijdag) gezien. Vanuit het perspectief van de processen, die met deze patiëntencategorie samenhangen, werden 996 nieuwe patiënten in 2015 in de meeste gevallen direct verwezen door collega-specialisten vanuit het hele land of via de polikliniek door tandartsen en artsen, zowel uit de regio als (ver) daarbuiten. De zorgcoördinatie vond plaats door dhr G Seubers. Patiënten met een complex en soms onbegrepen pijnbeeld bij wie psychosociale factoren een prominente rol (lijken te) spelen worden periodiek gezien op een gecombineerd spreekuur met de klinisch psycholoog (Dr B Stegenga en Mw dr CFEC van Linden van den Heuvell). Daarnaast bestaat er een nauw samenwerkingsverband met het Centrum voor Bijzondere Tandheelkunde, een tandarts-gnatholoog (dr JJR Huddleston Slater), de afdeling Revalidatie (fysiotherapie, Prof dr PU Dijkstra) en diverse praktijken voor orofaciale fysiotherapie in de regio. Poliklinische behandelingen bestonden vooral uit niet-chirurgische en medicamenteuze therapie, splinttherapie (in samenwerking met het Centrum Bijzondere Tandheelkunde), fysiotherapie (afdeling Revalidatie en externe fysiotherapiepraktijken), intra-articulaire / intra-musculaire medicamenteuze therapie, arthrocentesis en diagnostische arthroscopie (n=112). Tevens wordt, zowel met betrekking tot de diagnostiek alsook de behandeling, samengewerkt met de afdelingen neurologie, neurochirurgie en het pijncentrum. De klinische behandelingen van 35 patiënten, uitgevoerd door prof dr FKL Spijkervet, bestonden in het merendeel van de gevallen uit het chirurgisch opheffen van de gevolgen van fibrosering en ankylosering van het kaakgewricht en arthroscopische chirurgie, wanneer arthrocentesis onvoldoende effect sorteerde of om kaakgewrichtsluxaties te behandelen door middel van arthroscopische
verstijvingstechnieken. Condylectomie werd toegepast bij de behandeling van condylaire hyperplasieën (n=4) en de gemodificeerde condylotomie in geval het geïndiceerd is een luid knappend kaakgewricht te behandelen (n=3). 21 In september 2015 heeft ook de speciële cursus voor assistenten in opleiding tot specialist in gemodificeerde vorm plaatsgevonden. De kwaliteit en organisatie daarvan werd als uitstekend gewaardeerd. Met betrekking tot het innovatie- en leerperspectief is de missie van de sectie kaakgewrichts aandoeningen en chronische orofaciale pijnen het uitbreiden en uitdragen van kennis op het gebied van orofaciale pijnen en de behandeling van kaakgewrichtsaandoeningen om deze in de praktijk te implementeren. Ter verwezenlijking van dit doel is het van essentieel belang dat de patiëntenzorg op topreferentieniveau wordt voortgezet en deze te koppelen aan prospectieve klinische studies. vlnr: Prof dr FKL Spijkervet Dr B Stegenga
22 2.2.8 Oral Medicine en speeksel MKA-chirurgen: prof dr FKL Spijkervet, prof dr A Vissink Specialist Oral Medicine: drs K Delli MSc Cöordinatoren patiëntenzorg: JA van den Akker, JM Baldi-Ekelhoff AIOS: dr SAHJ de Visscher, dr NB van Bakelen, dr LM Vos, drs W van de Velde Onderzoekers: N Ariani, K Delli, A Hoeksema, E Haacke, H Groenewegen, K Janssen, RM Moerman, J van Nimwegen, mw M de Smit, JM Schuurhuis, G van Zuiden, T van der Meulen, G Verstappen Mondhygiënisten: JM Baldi-Ekelhoff, W Goot-Roggen, H Groenewegen, S Loomans, S Oort, C Zegger Patiëntenzorg In 2015 werden 1024 polikliniekbezoeken afgelegd tav het Oral Medicine spreekuur. Het Sjögren expertise centrum van het UMCG, dat in samenspraak met de afdeling Reumatologie en Klinische Immunologie wordt verzorgd, is in 2014 ISO-9001 gecertificeerd binnen de UMCG kwaliteitscertificering. Daarnaast is het centrum door de NFU erkend als expetise centrum. Elke donderdagmiddag zijn er drie spreekuren t.b.v. de Oral Medicine, waarvan één spreekuur wordt verzorgd door prof dr A Vissink, één spreekuur door de mondhygiënisten (controle spreekuur voor Sjögren patiënten) en één spreekuur door afwisselend prof dr FKL Spijkervet en drs K Delli. Daarnaast is er nog wekelijks een spreekuur voor het bepalen van de speekselklierfunctie t.b.v. de diagnostiek en/of therapie evaluatie, en is er wekelijks een behandelkamer programma voor o.a. het nemen van speekselklierbiopten (lip, parotis), slijmvliesbiopten (auto-immuungerelateerde aandoeningen) en het spoelen van speekselklieren (prof dr FKL Spijkervet). Ook is er wekelijks een operatieprogramma op het centrale operatiecomplex voor o.a. verwijderen van speekselklieren en sialoendoscopie (prof dr FKL Spijkervet) en verzorgt K Delli mede de het echografisch onderzoek van de speekselklieren van patiënten die verdacht worden of lijden aan het syndroom van Sjögren. Op het Oral Medicine spreekuur werden zowel patiënten met het syndroom van Sjögren als patiënten met benigne afwijkingen van het mondslijmvlies en de speekselklieren gezien. Een substantieel deel van deze patiënten werd verwezen door medisch specialisten of MKA-chirurgen van elders (topreferentie zorg). De samenwerking met de afdelingen Reumatologie en Klinische Immunologie, Hematologie, Oogheelkunde en Pathologie verliep uitstekend.
23 De verschillende spreekuren werden gekenmerkt door een intensieve samenwerking met de vakgroepen reumatologie en klinische immunologie (prof dr H Bootsma, mw dr E Brouwer, mw dr AJ Stel, dr W Abdahulahad, mw dr J Westra), hematologie (dr GW van Imhoff), oogheelkunde (drs N Sillevis Smit-Kamminga, dr J Vehof), dermatologie (prof dr MF Jonkman, dr J Terra), pathologie (prof dr PM Kluin, dr B van der Vegt) en Revalidatie (dr C Maathuis, F Schepers) van het UMCG, en de afdeling pathologie van het Martini Ziekenhuis (dr JE van der Wal). Tevens werd maandelijks een MALT bespreking gehouden t.b.v. de nieuwe en controle patiënten met deze met het syndroom van Sjögren geassocieerde aandoening (dr G van Imhoff, prof dr H Bootsma, prof dr FKL Spijkervet, prof dr A Vissink, G van Zuiden). In 2015 werd het Sjögren expertise centrum van het UMCG erkend als een landelijk expertisecentrum voor deze aandoening. Onderzoek De genoemde intensieve samenwerking behelsde niet alleen de patiëntenzorg, maar kwam ook tot uiting in gezamenlijk gedragen onderzoeksprojecten. In 2015 werden samen met de afdeling Reumatologie en Klinische Immunologie drie nieuwe subsidies verkregen van in totaal 680.000 (Reumafonds: REgistry of Sjögren s syndrome in University Medical Center Groningen: a LongiTudinal study (RESULT).The parotid connection; Reumafonds: Defective human salivary gland stem cells: the cause of primary Sjogren s syndrome?; Colgate: Saliva and Parotid Gland Drug-Induced Xerostomia Study -SPIX Study). K Delli ontving de award voor best original publication 2015 van Oral Diseases voor haar artikel Diagnostic properties of ultrasound of major salivary glands in Sjögren s syndrome: a meta-analysis Oral Dis 2015;21:792-800. Het onderzoek binnen de Oral Medicine o.l.v. prof dr A Vissink en prof dr FKL Spijkervet beweegt zich vooral op het grensvlak van basaal en klinisch wetenschappelijk onderzoek: De combinatie van basaal en klinisch onderzoek kenmerkt zich door een jarenlange samenwerking met de afdelingen Straling en Celstress Biologie (prof dr RP Coppes, prof dr HH Kampinga), Medische Oncologie (prof dr EGE de Vries), Radiotherapie (prof dr RP Coppes, prof JA Langendijk, dr R Steenbakker, dr P van Luik) en Stamcelbiologie (prof dr G de Haan, dr R van Os) op het gebied van het mechanisme en de preventie van bijwerkingen van oncologische behandeling. Het in medio 2009 gestarte, door ZonMW gesubsidieerde 7-jarig onderzoeksproject naar de mogelijkheden voor de toepassing van stemceltransplantatie t.b.v. regeneratie van de bestraalde speekselklier toont goede progressie. Het onderzoek bevindt zich momenteel in de good medical
24 practice (GMP) fase. De CCMO (centrale commissie mensgebonden onderzoek) aanvraag voor het mogen opstarten van de klinische studie bevindt zich in de afrondingsfase. De tweede onderzoeksrichting waar het basaal en klinisch onderzoek nauw met elkaar verwezen is, is het onderzoek op het terrein van de immuungerelateerde aandoeningen, in het bijzonder het syndroom van Sjögren en de blaarvormende aandoeningen van het mondslijmvlies (prof dr FGM Kroese, prof dr H Bootsma, dr EH Brouwer, dr AJ Stel, dr S Arends, dr GW van Imhoff, drs N Sillevis Smit-Kamminga, dr J Vehof, prof dr PM Kluin, dr B van der Vegt, dr JE van der Wal, prof MF Jonkman, dr HH Pas). Het Sjögrenonderzoek richt zich momenteel vooral op interventietherapie (rituximab, abatacept), vroeg diagnostiek m.b.v. speeksel (proteomics) en de pathogenese van zowel het syndroom van Sjögren als het gerelateerde MALT lymfoom. Ondersteuning voor de verschillende studies is verkregen van de NIH, Roche, Bristol- Myers Squibb, het Reumafonds and Colgate. M.b.t. de onderzoekprojecten op gebied van het grensvlak oncologie-oral medicine en het terrein van de immuungerelateerde aandoeningen bestaan nationaal hechte samenwerkingsverbanden met de afdeling Orale Biochemie van ACTA (prof dr ECI Veerman), het Erasmus MC (prof dr R Hendriks, dr MA Versnel) en de afdeling Reumatologie/Immunologie van het UMCU (dr JAG van Roon). Internationaal lopen samenwerkingsverbanden, vooral in het kader van door de National Institutes of Health (NIH) gefinancierde studies, met de groepen van prof DT Wong (UCLA, Los Angeles), prof K Moser (Oklahoma) en prof N Rhodus (Minnesota) op het gebied van de proteonomics, genomics en systemsbiology van speeksel en speekselklierweefsel in de diagnostiek van auto-immuunaandoeningen. Daarnaast bestaat een groot aantal internationale samenwerkingsverbanden met andere onderzoekers en onderzoeksinstellingen. Diverse leden van de Sjögren werkgroep participeren in werkgroepen van de European League Against Rheumatism (EULAR) en American College of Rheumatology (ACR), hetgeen ook naar voren komt in diverse gezamenlijke publicaties. De derde onderzoeksrichting behelst onderzoek naar de effecten van mondaandoeningen (in het bijzonder parodontaal verval) op de algehele gezondheid en omgekeerd de algehele gezondheid op de mondgezondheid. Het onderzoek naar odontogene foci bij oncologische patiënten wordt vorm gegeven met de afdeling Radiotherapie en Hematologie (prof H Langendijk, dr R Steenbakkers, dr B Span). In 2014 werd het onderzoek naar de relatie van parodontaal verval en HIV-activatie bij AIDS patiënten, en de relatie van parodontaal verval met trombose vorming opgestart samen met de afdelingen Hematologie en Infectieziekten (dr V Tichelaar en dr W Bierman). Tevens wordt binnen deze onderzoeksrichting samen gewerkt met de afdeling Medische Microbiologie en Orale Micrbiologie (prof AJ van Winkelhoff), de disciplinegroep Parodontologie van het CTM (mw drs M de Smit) en met de afdeling Reumatologie en Klinische Immunologie (dr E Brouwer, dr J Westra) verricht.
Onderwijs Door Prof dr A Vissink werden in 2015 twee onderwijsweken verzorgd en door prof dr FKL Spijkervet werden in 2015 acht onderwijsweken verzorgd bij de opleiding Tandheelkunde. Drs K Delli heeft 2 onderwijsweken verzorgd bij de opleiding Mondzorgkunde. Het onderwijs betreft bijwerkingen van genees middelen in het hoofdhalsgebied, speekselklierpathologie, slijmvliesafwijkingen, odontogene en orofaciale ontstekingen, focus onderzoek, en botafwijkingen. Tevens werd onderwijs verzorgd t.a.v. de opleiding Geneeskunde over speekselklierpathologie en slijmvliesafwijkingen. 25 Visie op de toekomst Het aantal verwijzingen van complexe patiënten naar onze afdeling blijft groeien evenals de steeds prominentere rol die het Groninger Oral Medicine onderzoek (inter)nationaal krijgt. Deze groei en de groeiende (inter)nationale aandacht voor het onderzoek dat in Groningen binnen de Oral Medicine wordt verricht, maakt het ook mogelijk om regelmatig grote(re) subsidies voor i.h.b. het Sjögren onderzoek te verkrijgen cq de interesse te wekken van de industrie voor het uitvoeren van (grote) klinische trials op onze afdeling. Voorts worden leden van de Sjögrenwerkgroep regelmatig uitgenodigd voor voordrachten op Internationale congressen, voor investigator meetings met de grote subsidiegevers en de industrie, en maken zij dee luit van diverse werkgroepen van EULAR en ACR, hetzij als lid, hetzij als coördinator. M.b.t. de patientenzorg zal K Delli na haar promotie meer voor deze zorg worden ingezet waardoor de capaciteit zal toenemen. vlnr: Prof dr A Vissink Prof dr FKL Spijkervet
2.2.9 Secundaire Schisischirurgie MKA-chirurgen: dr J Jansma, dr RH Schepers Tandartsen: dr C Stellingsma en drs E Janknegt Orthodontist: prof dr Y Ren Stagisten: drs WL vd Velde, dr LJ Melchers, dr AZ Matthews-Brzozowski 26 De patiëntenaantallen binnen het aandachtsgebied schisis zijn al vele jaren stabiel. De laatste jaren neemt het aantal aanmeldingen bij het schisisteam van het UMCG enigszins af. Een duidelijke verklaring is hier niet voor gevonden. In 2015 heeft het Schisisteam Noord, waarin de samenwerking van de schisisteams van het MCL en het UMCG tot uiting komt, vorm gekregen. Dit samenwerkingsverband is door de beide Raden van Bestuur bekrachtigd. De najaarsvergadering van de NVSCA werd in 2015 in Leeuwarden georganiseerd. Het voorzitterschap van de Schisiswerkgroep van het UMCG is in 2015 overgegaan naar dr C Stellingsma, het secretariaat (mw F Vegter-Wildeboer) is daarmee over gegaan en thans gevestigd op de poli MKA-chirurgie. In de komende jaren zal de aandacht voor protocolisering van de schisis zorg worden vergroot. 2.2.10 Esthetische Aangezichtschirurgie MKA-chirurgen: dr J Jansma, dr RH Schepers Onderzoeker: drs AJ Tuin De Esthetische Aangezichtschirurgie ontwikkelt zich zeer goed. Er wordt inmiddels een breed pallet aan esthetische ingrepen aangeboden. Er is een spreekuur voor cosmetische aangezichtschirurgie, waar naast de blepharoplastieken, ook uitgebreidere cosmetische ingrepen worden gevraagd. In toenemende mate worden esthetische ingrepen uitgevoerd bij patiënten die op de afdeling een oncologische ingreep hebben ondergaan of zijn behandeld i.v.m. een aangezichtstrauma. Door de verantwoordelijke stafleden worden frequent voordrachten verzorgd in het kader van de esthetische aangezichtschirurgie. Ook wordt een bijdrage geleverd aan de scholing van de AIOS MKA chirurgie in Nederland via de KIO cursus en het LOKO. Op geplande momenten wordt een spreekuur gerealiseerd vanuit de cosmetische aangezichtschirurgie samen met dr SA Koopmans van de afdeling Oogheelkunde en dr WD Noorda (Centrum voor Bijzondere Tandheelkunde), waarop patiënten met problematiek rond oogbolprothesen worden onderzocht en vervolgens behandeld.
Vanuit de afdeling MKA-chirurgie UMCG wordt de landelijke voortrekkersrol blijvend gestalte gegeven. Zowel dr Jansma (voorzitter) als drs Schepers (lid) hebben zitting in de Werkgroep Esthetische Aangezichtschirurgie (WEAC). De Master opleiding (M.Sc.) in esthetische aangezichtschirurgie heeft in 2015 duidelijk vorm gekregen. De eerste 2 groepen Nederlandse MKA chirurgen hebben het modulaire gedeelte van de opleiding in Duitsland afgerond. De scholingsdag esthetische aangezichtschirurgie georganiseerd onder de naam: WEACADEMY heeft een jaarlijks terugkerend karakter gekregen en wordt gehouden op de zaterdag na de dag Hoofdzaken welke jaarlijks in het eerste kwartaal gepland staat. 27 Het promotieonderzoek van Jorien Tuin, gestart in 2014 maakt goede vorderingen. De wetenschappelijke input vanuit de MKA-chirurgie in dit specifieke vakgebied is van groot belang om blijvend een rol van betekenis te kunnen realiseren. Dr J Jansma Dr RH Schepers 2.2.11 Bijzondere tandheelkunde: angstbegeleiding en gehandicaptenzorg (A&G), maxillofaciale prothetiek (MFP) en zorg voor de medisch gecompromitteerde patiënt. Tandarts MFP: mw dr A Korfage, prof dr HJA Meijer, dr WD Noorda, dr H Reintsema, dr C Stellingsma, mw dr A Visser, mw drs N Vosselman (tandarts MFP io.) Tandarts Gehandicaptenzorg: drs H Bakker (tandarts gehandicaptenzorg io), mw dr EM Janknegt- Biadaszkiewicz Tandarts (oriënterend CBT): drs H Bies Medisch Psycholoog: mw dr GFEC van Linden van den Heuvell Tandtechnici MFP: dhr JA Beekes In 2014 vond een heroriëntatie op het assortiment van de bijzondere tandheelkunde in het UMCG plaats, die in 2015 werd doorgezet. De focus van de CBT patiëntenzorg ligt daarbij op de maxillofaciale prothetiek, de tandheelkundige zorgverlening aan gehandicapten en die aan medisch gecompromitteerde patiënten (zie bijlage consultering CBT 2015 naar diagnosegroepen ).
Spreekuren voor angstbegeleiding en gnathologie kunnen niet meer worden aangeboden. In het kader van de accreditatieprocedure van COBIJT werd het centrum op 20 november 2015 gevisiteerd op bovengenoemde aandachtsgebieden, op basis waarvan de visitatiecommissie adviseerde de accreditatie voort te zetten. De formatie van het centrum kon per 1 januari 2015 worden uitgebreid met 0,6 fte tandarts MFP in opleiding en 0,6 fte tandarts zich oriënterend op de bijzondere tandheelkunde. 28 Door de tandartsen van het CBT werd, naast hun primaire zorgtaak, tevens aandacht besteed aan onderzoek, opleiding en onderwijs, als ook aan vertegenwoordigende taken (zie de individuele beschrijvingen elders in het jaarverslag). Aangaande het financieel perspectief werden in 2015 in de patiëntenzorg 4451 werkuren stoeltijd gerealiseerd. Het aantal nieuwe consulten bedroeg 998 (daling 17%), maar ook het aantal no-show afspraken daalde in 2015 tot 210 uur (14%). Het aantal saneringen onder algehele anesthesie bedroeg in 2015 134 sessies (toename 15%). Vanuit het CBT werd voortgaand geparticipeerd in diverse multidisciplinaire werkgroepen en spreekuren binnen het UMCG, zoals voor de hoofd-hals oncologie, OSAS, congenitale afwijkingen (schisis, oligodontie / ectodermale dysplasie en epidermolysis bullosa) en aan MKA ondersteunende spreekuren. Vanuit de bedrijfsvoering werd in 2015 gestart met een vervangingproject voor de administratiesoftware. De complexe regelgeving en uitvoeringswijze met onder andere een vereiste gedigitaliseerde declaratieprocedure maakte dat in 2015 de financiële afwikkelingen sterk vertraagd werd. Begin 2016 zal het project beëindigd moeten worden door de implementatie van de nieuwe software. Tevens werd in 2015 gestart met de voorbereidingen voor een volledige renovatie van de CBT behandelkamers. Dit zal ook in 2016 zijn beslag moeten krijgen. In het kader van het innovatie- en leerperspectief werd door stafleden van het CBT voortgaand geparticipeerd in diverse onderzoeksprojecten op het gebied van implantologie, hoofd-hals oncologie, geriatrische tandkunde, toepassingen van digitale technologie, kokhalsproblematiek en het gebruik van materialen en technieken binnen de gelaatsprothetiek, wat leidde tot diverse publicaties (zie hiervoor het onderzoeksoverzicht elders in het afdelingsjaarverslag) en de promotie van dr A Korfage op 29 april ( Dental Implants in Maxillofacial Prosthodontics ).
Bij- en nascholing van de eigen medewerkers blijft een belangrijk kwaliteitinstrument, onder andere via deelname aan vakverdieping binnen de afdeling en congresbezoek en waarbij actieve participatie wordt voorgestaan (zie de individuele beschrijvingen elders in het jaarverslag). Ook het uitdragen van kennis blijft een belangrijke taakstelling. In samenwerking met de International Society for Maxillofacial Rehabilitation (ISMR) werd in het UMCG van 18-20 juni een driedaags internationaal congres georganiseerd met als thema Supportive Care in Head and Neck Rehabilitation. Het congres werd voorafgegaan door een driedaagse workshop Head and Neck Reconstruction 3.0. Het programma werd door de ca. 120 deelnemers als zeer succesvol ervaren. 29 In april bezocht dr Anil Mathew, hoofd van de afdeling Prothetische Tandheelkunde van Amrita University uit Kochin (India) gedurende 1 maand het CBT en de afdeling MKA chirurgie om zich te verdiepen in maxillofaciale rehabilitatie in combinatie met implantologie en de toepassing van clinical outcomes in research (met name trismus gerelateerd). Van uit centrum werden ook in 2015 de masterclasses serie gerodontologie weer aangeboden (coördinatie dr A Visser), waarvoor vanuit de professie zeer veel animo blijft bestaan. Voor de opleidingen tandheelkunde en mondzorgkunde werden in 2015 door diverse stafleden van het CBT colleges verzorgd over de multidisciplinaire zorgverlening aan bijzondere zorggroepen en de rol van de bijzondere tandheelkunde daarin, zoals over aangeboren dentale afwijkingen, schisis, mensen met een lichamelijke of verstandelijke beperking, met syndromen en in relatie tot de hoofdhals oncologie. Rechtstreekse betrokkenheid bij de opleiding tandheelkunde vindt plaats als onderdeel van het coschap MKA-chirurgie en in de driedaagse beroepsoriënterende stage Maxillofaciale Prothetiek plus halfjaar durende Master IP-stage Maxillofaciale prothetiek. Dr H Reintsema, hoofd CBT
2.2.12 Mondhygiëne en preventie 30 Met betrekking tot het klantperspecief zijn de mondhygiënisten betrokken bij diverse zorgprocessen. Zo participeren zij in de supportive care van de hoofd- hals oncologie werkgroep, de OSAS werkgroep en het Sjögrenteam. Het behandelen van (focus)patiënten voor, tijdens en na de medische behandeling is een essentieel onderdeel van de werkzaamheden van de mondhygiënisten. De patiëntencategorieën die het betreft zijn de hoofd-halsoncologie, orgaantransplantatie, implantologie en de verschillende patiëntencategorieën van de Bijzondere Tandheelkunde. Daarnaast zijn zij werkzaam op de afdeling Radiotherapie en Kindergeneeskunde oncologie en de diverse verpleegafdelingen van de afdeling MKAchirurgie, KNO en de Interne Geneeskunde. In 2015 werden 474 (in 2014 588) patiënten voor een eerste consult door de subdiscipline mondhygiëne gezien. Van deze patiënten waren 85% focuspatiënten en 15% overigen. Het verwijzingspatroon van de focuspatiënten was als volgt: kinderkliniek 11% transplantaties en patiënten van de cardiologie 7.5% diverse oncologische afdelingen 81.5%. De mondhygiënisten verzorgden hun eigen administratie, planning en verslaglegging ten aanzien van de patiëntenzorg. Omtrent het interne processenperspectief kan worden gemeld dat er een nieuwe mondhygiënist in dienst is getreden, omdat een mondhygiënist andere taken op het gebied van onderzoek binnen de afdeling MKA chirurgie op zich heeft genomen en daardoor minder patiëntenzorg kan uitvoeren. Tevens is de ondersteuning van de mondhygiënisten voor de onderzoeken binnen het Sjögren zorgtraject uitgebreid. In het afgelopen jaar werden er twee stagiaires van de opleiding Mondzorgkunde Groningen begeleid. Er vond wekelijks een werkoverleg met de mondhygiënisten plaats waarin o.a. de patiëntoverdracht van de diverse afdelingen passeert, werkafspraken worden gemaakt en incidenten en complicaties t.a.v de patiëntveiligheid worden besproken. Inzake het Innovatie- en leerperspectief ondersteunden zij vijf klinisch wetenschappelijke onderzoeken op het gebied van het Obstructief Slaapaneu Syndroom, het Syndroom van Sjögren en orofaryngeaal en intestinaal microbioom. Daarnaast verzorgden de mondhygiënisten onderwijs voor de opleiding Oncologie- en Kinderoncologieverpleegkundige en voor de opleiding Mondzorgkunde in de vorm van een keuzemodule. Tevens werd er deelgenomen aan diverse congressen, symposia, cursussen, klinische lessen en vakverdiepingsbijeenkomsten in het kader van bij- en nascholing. Ten aanzien van het financieel perspectief kan worden gezegd dat de activiteiten van de mondhygiënisten voor het merendeel voortvloeien uit medische/tandheelkundige verrichtingen, welke gefinancierd zijn middels een DBC zorgproduct. Mw JM Baldi-Ekelhoff
2.2.13 Radiologie De polikliniek MKA-chirurgie beschikt over een eigen röntgenafdeling, waar digitale radiodiagnostiek plaatsvindt. Naast apparatuur voor intra-orale opnametechnieken beschikt de röntgenafdeling over een OPG/ telex-toestel en een conebeam CT. Bovendien worden er regelmatig röntgenopnamen gemaakt op het ODBC, OC en de IC. 31 Op de afdeling werken 5 radiodiagnostisch laboranten, allen in deeltijd. Er werden ruim 16.000 röntgenopnamen gemaakt. Deze opnamen werden gemaakt t.b.v. van patiëntenzorg en wetenschappelijk onderzoek. Vooral het aantal opnamen, waaronder veel conebeam CT s, voor wetenschappelijk onderzoek nam ook nu weer toe. Het aantal OPG s dat gemaakt wordt neemt langzaam iets af. Daarentegen worden er steeds meer tandfilms en CBCT s gemaakt. Voor de afdeling Radiologie zijn ongeveer 500 sinus- CBCT s met reconstructies gemaakt, omdat de CBCT, met een nagenoeg gelijke stralingsdosis, veel meer informatie verschaft dan conventionele sinusopnamen. Er is ook een toestel voor het maken van digitale 3D foto s. In de loop van het jaar nam het aantal daarmee gemaakte foto s duidelijk toe. Af en toe wordt bijscholing gegeven aan collegaradiodiagnostisch laboranten van de afdeling Radiologie. Y Sanders
2.2.14 Medisch Maatschappelijk Werk Door het Medisch Maatschappelijk Werk wordt jaarlijks separaat een jaarverslag uitgebracht. 2.2.15 Verpleging en medisch assisterend medewerkers 32 Aangaande het Klantperspectief richt de verpleging en assistentie zich primair op de poliklinische spreekuurondersteuning van de secties binnen Mondziekten, Kaak- en Aangezichtschirurgie en Bijzondere Tandheelkunde. Met betrekking tot de MKA- chirurgie werden naast de algemene - en spoedspreekuren, de speciële spreekuren betreffende de kaakgewrichtaandoeningen en chronische pijn, oncologie, operatieve kaakorthopedie, oral medicine (speeksel), preprothetische chirurgie/ implantologie, aangezichtschirurgie en traumatologie ondersteund. Daarnaast werd geassisteerd op de poliklinische behandelkamers ten behoeve van de dento-alveolaire chirurgie, kaakgewrichtspoelen (arthrocentesis), laserchirurgie (oncologie), preprothetische chirurgie/implantologie, cosmetische chirurgie en traumatologie (verwijdering osteosynthese materiaal). Tevens werd er geassisteerd bij de operatieve dagbehandeling ten behoeve van MKA- chirurgie en Bijzondere Tandheelkunde, gedurende vier halve dagen per week. Voor wat betreft de Bijzondere Tandheelkunde vond ondersteuning plaats van de behandelspreekuren ten behoeve van de differentiaties maxillofaciale prothetiek, angstige- en/of gehandicapten en ziekenhuistandheelkunde. De verpleging en assistentie verrichtten naast de assisterende taken ook werkzaamheden op het gebied van de zorgadministratie, logistiek, huishouding en hielden zich daarnaast ook bezig met de ondersteuning van het wetenschappelijk onderzoek. De regieverpleegkundigen wisten zich in het bijzonder belast met bedrijfsvoerende polikliniektaken en verzorgden de planning van het klinische operatieprogramma. De planning van de operatieve dagbehandeling wordt door een daarin gespecialiseerde doktersassistente vanuit de polikliniek MKA- chirurgie verzorgd. Vanuit het Interne processenperspectief kan worden opgetekend dat in 2015 het ziekteverzuim bij de verpleging & assistentie 1,7% tegen 4,3% in 2014 bedroeg; het UMCG- gemiddelde bedroeg 3,97% (was 3,51% in 2014). De Afdeling MKA-chirurgie als geheel heeft een ziekteverzuim exclusief zwangerschappen van 0,88% en blijft daarmee ruimschoots onder het UMCG-gemiddelde. Met iedere medewerker wordt in het jaargesprek gesproken over het ziekteverzuim (indien aan de orde) en bij alle medewerkers is daaraan de conclusie gekoppeld kunnen worden dat het gaat om niet werkgerelateerd ziekteverzuim.