Beste lezer, Als student bij Sonnevelt heb je altijd een streepje voor. Naast het lesmateriaal willen we onze studenten altijd de gelegenheid geven zich verder te verdiepen in hun vakgebied. Tijdens de opleiding leer je alles over de anatomie, fysiologie en pathologie van het menselijk lichaam. Op een gestructureerde manier leer hoe het lichaam in elkaar zit, hoe het werkt en leer je pathologieën te herkennen. In dit e-book vind je een selectie van een aantal achtergrondartikelen die op onze website staan gepubliceerd. Als je denkt dat een van de artikelen ook voor iemand anders interessant kan zijn, dan mag je dit e-book gerust doorsturen. Ik wens je veel inspiratie toe bij het lezen. Hartelijke groet, Albert Sonnevelt
Fysiologie van verslaving Verslaving kost de samenleving veel geld en gaat bovendien vaak samen met sociale problemen. Een minstens zo groot probleem is dat het moeilijk blijkt te zijn voor verslaafden om van hun verslaving af te komen. Dat probleem vindt zijn oorsprong in de fysiologie van de hersenen. Om te begrijpen hoe verslaving werkt moet je iets van die fysiologie begrijpen. Voor we naar de fysiologie gaan kijken eerst een stukje anatomie van de hersenen: de hersenen bestaat uit verschillende structuren met elk hun eigen functie. Zo zijn er gebiedjes die zorgen voor je taalbegrip, terwijl anderen zorgen dat je kunt zien of horen. Er zijn gebieden verantwoordelijk voor emoties, anderen remmen je impulsen en zorgen dat je verstandige beslissingen neemt. En je hebt natuurlijk je geheugen, waarin je belangrijke informatie op slaat. Fysiologie van de hersenen Tussen al die verschillende structuren in de grote hersenen vindt constant communicatie plaats. Dat komt doordat een zenuwcel enorme uitlopers heeft, een soort stroomdraden die elektrische signaaltjes doorgeven aan een volgende draad. Het zijn ook werkelijk elektrische signaaltjes die in je hersenen en zenuwen zorgen dat een signaal wordt doorgegeven. Behalve elektrische signalen zijn er ook chemische stoffen die er voor zorgen dat signalen worden doorgegeven. Een elektrisch signaal zorgt er voor dat er een chemische stof wordt gemaakt een neurotransmitter. Die neurotransmitter komt in een deel van de hersenen terecht en zorgt dat op die plaats veel zenuwcellen een signaal krijgen en zo zelf weer elektrische signalen doorgeven. Zo kan een neurotransmitter veel zenuwcellen tegelijk activeren. Dopamine zorgt voor het geluksgevoel Hoe zorgt de fysiologie van de hersenen er nu voor dat je iets als leuk ervaart? Die vraag is niet eenvoudig te beantwoorden, omdat de wetenschap hier nog geen eenduidig antwoord op heeft. Zo ver reikt onze kennis van de fysiologie nog niet. Wat we wel weten is dat het eten van iets lekkers of het hebben van een leuke ervaring, ervoor kan zorgen dat onze hersenen dopamine gaan aanmaken. Dopamine is een neurotransmitter die in één keer veel gebieden in de hersenen activeert. Het zorgt voor positieve emoties en een verandering in de fysiologie van het lichaam: hartslag en bloeddruk gaan omhoog. Bovendien zorgt dopamine er voor dat we die positieve ervaring onthouden, zodat we elke keer als we dat lekkere eten zien, direct wéten dat dat eten eerder een positieve ervaring veroorzaakte. Zo zorgt alleen het zien van dat eten vaak al dat je gaat eten om weer datzelfde goede gevoel te krijgen. Zo kun je door naar de fysiologie van de hersenen te kijken, uitleggen waarom we een geluksgevoel krijgen van lekker eten en leuke dingen. Evolutie en fysiologie Dat we leuke en lekkere dingen onthouden en daar een goed gevoel van krijgen, is geen toeval. Dat heeft bij de ontwikkeling van de mens waarschijnlijk een duidelijke functie gehad. Denk maar eens aan de mens in de oertijd: als de hersenen dopamine aanmaken nadat je lekker eten hebt gehad, voel je je positiever, waardoor je je energie beter kunt benutten. Dit is erg belangrijk als je in de bossen leeft en afhankelijk bent van de jacht. Het is dan goed als een succes je motiveert om meer successen te gaan halen. Bovendien is het nuttig als je onthoudt welk eten lekker was en waar dat lekkere eten zich bevond of op welke manier je dat lekkere eten te pakken kreeg en dat in tijden van honger ook weer terugvindt. Zo helpt de fysiologie van het lichaam je te overleven.
De fysiologie van verslaving De fysiologische reactie is dus nuttig, maar kan ook verkeerd uitpakken als je weinig dopamine aanmaakt. Dan ervaar je bijna nooit dat geluksgevoel. Je moet dan op zoek naar extremere vormen van geluk om een goed gevoel te krijgen. Als je dan ontdekt dat een joint of een glas bier dat gevoel wél geeft, ga je daar steeds vaker naar terug. Je hersenen worden als het ware geprogrammeerd om dat gevoel te onthouden. Het systeem heeft echter één manco : je hersenen worden er minder gevoelig voor. Naar mate je bijvoorbeeld vaker drugs gebruikt, wordt de hoeveelheid dopamine die je hersenen aanmaken kleiner. Daardoor treedt al snel gewenning op en heb je steeds meer drugs nodig voor datzelfde goede gevoel en is een verslaving is geboren. Het dopaminetekort verklaart niet alleen het gevoel van een steeds grotere bevredigingsbehoefte. Exverslaafden zijn sneller geneigd terug te vallen op het moment dat ze in de buurt komen van hun stamcafé waar ze altijd dronken, de vrienden waarmee ze samen drugs gebruikten of het casino waar ze altijd gokten. Omdat je geheugen die plaats heeft opgeslagen en verbonden heeft met dat goede gevoel, wordt ook het vermogen de juiste beslissingen te nemen beïnvloed. Verslaving is een complexe materie waarin zowel psychologie als fysiologie een voorname rol in spelen. Net als bij de ontwikkeling van verslaving is er psychologisch vaak sprake van conditionering. Bij de ontwenning van een drugsverslaving moet het goede gedrag ook weer worden geconditioneerd en daar komt veel wilskracht bij kijken. Qua fysiologie is verslaving moeilijk te verhelpen en zal afkicken in veel gevallen moeten geschieden door middel van psychotherapie en geheelonthouding. Tijdens de opleiding Medische basiskennis leer je alles over de fysiologie van het menselijk lichaam.
Fysiologie en anatomie, de basis voor elke medische opleiding Je kunt je auto niet repareren zonder te weten hoe de auto in elkaar zit, want je moet natuurlijk eerst weten hoe de auto werkt. Alleen dan kun je problemen opsporen én repareren. Zo is het ook bij iedere medicus: je kunt geen diagnose stellen of behandelingen voorschrijven, zonder dat je weet hoe het lichaam precies in elkaar zit en hoe het werkt. Alleen met die kennis kun je begrijpen hoe ziekten ontstaan en hoe ze te genezen zijn. Niet voor niets volgen artsen, therapeuten en andere genezers, eerst een medische opleiding, waar fysiologie en anatomie uitgebreid aan bod komen. Een medische opleiding is er niet alleen op universitair niveau Bij een medische opleiding denken de meeste mensen direct aan een studie geneeskunde, maar behalve deze langdurige universitaire opleiding, bestaan er veel medische en paramedische opleidingen, denk maar aan fysiotherapie, logopedie en radiotherapie. Ook opleidingen in de pseudowetenschappen, zoals homeopathie en voetreflexologie zijn hieronder te rekenen. Bij al deze beroepen is basiskennis van de fysiologie en anatomie van groot belang. Anatomie en fysiologie, wat houdt dat precies in? Anatomie is de studie van de bouw en structuur van het lichaam. Afhankelijk van de beroepsgroep is het noodzakelijk om alle botten of spieren van het lichaam te kennen, de hele bouw van het oor of de bouw van alle organen. Aan anatomie is niet veel te begrijpen, het is vooral leerwerk. Fysiologie is de studie van de processen die in het lichaam plaatsvinden. Denk bijvoorbeeld aan ademhaling, spijsvertering, bloedsomloop en het hormoonstelsel. Fysiologie draait om processen, vaak op celniveau en zelfs moleculair niveau. Dat maakt het voor veel mensen een pittig onderdeel van een medische opleiding. Pittig, maar wel noodzakelijk, omdat veel afwijkingen veroorzaakt worden door een verstoring in één van de lichaamsprocessen. Balans in de processen van het lichaam is van groot belang voor het functioneren van het lichaam. Fysiologie en anatomie, te moeilijk? Bovenstaande suggereert dat fysiologie en anatomie pittige onderdelen van een medische opleiding zijn. Hoewel veel mensen dat zo ervaren, is dat geen reden om van zo n opleiding af te zien. Juist dankzij boeken zoals de Anatomische Atlas, hoef je niet alles uit het hoofd te leren. Veel feitjes kun je nazoeken. Bovendien laten anatomie en fysiologie je de wondere wereld van het menselijk lichaam zien. Een onderwerp dat blijft boeien en voor veel mensen de moeite waard is om doorheen te bijten. Op de Open dag kun je kennismaken met docenten van de opleiding en je vragen stellen
Hooikoorts: heftige afweer in het lichaam In de lente begint voor veel Nederlanders de ellende: het gras groeit, de bloemetjes bloeien en al het stuifmeel in de lucht veroorzaakt misère onder de hooikoortspatiënten. In Nederland heeft zo n tien tot twintig procent van de bevolking last van hooikoorts. Het stuifmeel, ook wel pollen, van planten en bloemen veroorzaakt een heftige reactie van onze afweer. De afweer ziet deze deeltjes aan voor ziektekiemen en besluit direct de aanval in te zetten. Mei tot september: afweer aan het werk Patiënten met hooikoorts hebben last van een loopneus of verstopte neus, veel niezen, jeuk aan de neus, rode ogen die jeuken en tranen, jeuk aan het gehemelte en soms gehoest. De meeste patiënten krijgen hun klachten tussen februari en september, vooral als het weer droog, warm en winderig is. In de middag hebben ze er het meest last van, omdat dan de hoeveelheid stuifmeel in de lucht het hoogst is. Tijdens en na een regenbui is de hoeveelheid stuifmeel dat rondzweeft in de lucht lager, dus dan zijn er minder klachten. De bomen die vroeg in het seizoen de meeste problemen veroorzaken zijn de hazelaar en de els. Zij verspreiden hun stuifmeel in februari en maart. In april komt de populier in bloei, op de voet gevolgd door de berk en es. In mei verspreiden de eik en de wilg hun pollen. Gedurende de zomer zorgen vele kruiden zoals zuring, weegbree, bijvoet en ganzenvoet voor het meeste ongerief. Gedurende het hele hooikoortsseizoen zijn echter de grassoorten de grootste boosdoener. De hele lente en zomer staan verschillende soorten in bloei en veroorzaken ze klachten. Afweer in actie Hooikoorts treedt op als de pollen door de celmembranen in de neus heen gaan en daar zogeheten mastcellen activeren. Deze cellen hebben een poortwachtersfunctie. Zodra ze geactiveerd worden door een lichaamsvreemde stof scheiden ze veel ontstekingsfactoren uit, waaronder histamine. Die activeren een grote cascade van reacties: het immuunsysteem wordt geactiveerd en de tegenaanval wordt ingezet. Nuttig, als er echt gevaar is. In het geval van hooikoorts veroorzaakt het echter vooral veel overlast. Dankzij de ontstekingsfactoren ontstaat er in de neus een vochtophoping die de luchtwegen gedeeltelijk blokkeert. Ook produceert de neus veel slijm dat de gevaarlijke stoffen zo snel mogelijk uit het lichaam verwijdert. Door de hoeveelheden histamine raakt de neus ook nog eens flink geïrriteerd. Soms spreidt de reactie zich uit naar oor en keel, waar de vochtophopingen de sinussen en de gehoorbuis blokkeren. Hierdoor ontstaat een omgeving waar verscheidene soorten bacteriën maar al te graag leven, wat kan leiden tot infecties. Ook in de ogen kan een flinke afweerreactie optreden. Net als in de neus worden de mastcellen geactiveerd met de daaropvolgende afweerreactie. De ogen worden rood, geïrriteerd en lopen vol met tranen. Kruisallergie: het afweersysteem ziet geen verschil Hooikoorts valt vaak samen met een voedselallergie. In de meeste gevallen gaat het hier om een kruisallergie, waar één allergie de andere veroorzaakt. Dat komt doordat een van de allergenen, het stuifmeel of het voedsel, erg veel op de andere lijkt. Het afweersysteem ziet geen verschil en gaat beide gevaren met dezelfde verve te lijf. Voor welk voedingsmiddel je precies op moet passen ligt aan de allergie voor het soort pollen. Iemand die bijvoorbeeld hooikoorts krijgt door berkenpollen heeft een behoorlijke kans om ook last te krijgen van onder andere appel, peer, hazelnoot, pinda, aardappel, framboos en prunus-soorten. Als iemands afweersysteem extreem reageert op bijvoetpollen, dan moet hij oppassen voor keukenkruiden zo als koriander, komijn en anijs, evenals selderij, wortel, appel en kiwi. Mensen die last hebben van alle graspollen in de lucht, kunnen maar beter afblijven van onder andere papaja, banaan, avocado en boekweit. Het komt ook voor dat mensen allergisch zijn voor meerdere pollen tegelijk. Dan moeten ze oppassen voor alle bovengenoemde voedingsmiddelen.
Medicijnen voor een extreme afweerreactie Als eerste redmiddel bij hooikoorts zetten artsen vaak antihistamine in. De ontstekingsfactor histamine is de grote boosdoener als het gaat om geïrriteerde ogen en neus. De antihistaminica blokkeren de werking van histamine en voorkomen de ontstekingsreactie. Het nadeel is dat het medicijn ingenomen moet worden voordat er contact is met stuifmeel, omdat dan het effect het grootst is. Komt iemand zonder medicijnen in aanraking met stuifmeel, dan treedt de ontstekingsreactie wel gewoon op. Een neusspray met corticosteroïden wordt ook wel ingezet om de extreme reactie van het afweersysteem te verminderen. Ze hebben hetzelfde effect als de antihistaminica, maar werken op andere ontstekingsfactoren. Over het algemeen is deze therapie zeer effectief, al veroorzaakt het af en toe neusbloedingen. Soms zijn traditionele antihooikoortsmiddelen niet afdoende. In dat geval kan een arts besluiten om een desensibilisatiekuur aan te bieden. Bij deze therapie krijgt de patiënt minuscule hoeveelheden van de allergieopwekkende stof geïnjecteerd. Die hoeveelheid is niet genoeg om een afweerreactie op te wekken. Bij elk bezoek wordt een klein beetje meer geïnjecteerd, zodat het afweersysteem langzaam went aan grotere hoeveelheden van het allergeen. Echter, omdat de behandeling duur is en drie tot vijf jaar duurt wordt hij niet vaak ingezet. Bovendien is deze behandelwijze niet effectief bij alle patiënten. Een klein deel heeft zelfs last van serieuze neveneffecten, zoals een verstopping van de luchtwegen. Voor sommige patiënten is het echter de laatste kans op een snotneusvrij leven. In de opleiding komen de luchtwegen uitgebreid aan bod.
Artrose, een pijnlijke gewrichtsaandoening De naam Artrose is in de geneeskunde de naam voor een aandoening aan het kraakbeen in gewrichten. Vaak wordt artrose ook wel gewrichtsslijtage genoemd. Artrose ontstaat wanneer er meer kraakbeen verloren gaat, dan er door het lichaam wordt aangemaakt. Bovendien neemt het vloeistofgehalte in de gewrichten af. Deze vloeistof, synovia, dient om het gewricht soepel te laten bewegen en om schokken op te kunnen vangen. Door de slijtage van het kraakbeen en de vermindering van de gewrichtsvloeistof, kunnen de botten over elkaar gaan schuren en dat kan erg veel pijn veroorzaken. Artroseklachten komen vooral voor aan handen, knieën, nek, schouders en heupen. Klachten en symptomen van artrose Artrose kenmerkt zich met pijnlijke klachten aan gewrichten tijdens beweging. Ook is vaak sprake van stijfheid en stramheid, met name na een rusttijd, zoals de nachtrust. In ernstiger gevallen kan zelfs sprake zijn van een krakend gevoel tijdens beweging. Bovendien kan langdurige artrose bewegingsbeperkingen en standsverandering veroorzaken. Soms kan vochtophoping plaatsvinden ten gevolge van een ontstekingsreactie. Bij artrose aan de handen ontstaan vaak verdikkingen aan de gewrichten, met name de knokkels. Oorzaken van artrose Er zijn diverse oorzaken van artrose: Erfelijkheid: artrose komt voor bij iedereen. De gradatie is afhankelijk van genetische factoren. Wanneer artrose veel voorkomt in de familie kan deze zich reeds op lagere leeftijd aandienen of het ontwikkelt zich in hogere snelheid Chronische overbelasting: of verkeerde belasting, zoals een verkeerde werkhouding of intensief sporten Overgewicht: overgewicht speelt een voorname rol bij artrose in knieën, heupen en enkels Ontstekingsreactie: ontstekingsreacties versnellen de afbraak van gewrichtskraakbeen Behandeling van artrose Er zijn diverse manieren van behandeling van artrose. Gehele genezing van artrose bestaat niet. Conservatieve behandeling: verlichting van pijn en behouden van gewrichtsfunctie Beweging: inactiviteit van de gewrichten resulteert alleen in meer stijfheid en pijn. Beweging is een zeer voornaam element in de pijnbestrijding van artrose. Belangrijk is daarbij is vermijding van explosieve bewegingen en piekinspanningen. Wandelen en fietsen zijn de beste vormen van bewegen, omdat deze de gewrichten wel in beweging houden, maar niet te veel belasten. Beweging in combinatie met afvallen: overgewicht is een belangrijke oorzaak van artrose. Door het grote gewicht dat op met name de heup- knie- en enkelgewrichten rust, moet het kraakbeen in die gewrichten het erg ontgelden. Afvallen in combinatie met beweging brengt niet alleen verlichting in letterlijke zin; ook de pijn zal verlichten. Geneesmiddelen: vaak begint men met pijnstillers, zoals paracetamol. Als paracetamol niet meer werkt kan worden overgegaan op ibuprofen of diclofenac. Glucosamine is sinds 2005 niet meer receptplichtig en kan bij vrijwel elke drogist worden gekocht. Glucosamine helpt bij de pijnbestrijding en gaat de afbraak van kraakbeen tegen. Operatie: het laatste redmiddel is een operatie. Operatie geschiedt in de regel alleen wanneer er sprake is van totaal versleten gewrichten. Deze worden dan vervangen door een kunstgewricht. Dergelijke operaties worden doorgaans bijna alleen bij knieën en heupen uitgevoerd. De slaagkans van 99% is zeer groot en de kans op complicaties is zeer laag.
Artrose is een aandoening waar vrij weinig tegen te doen is. De behandeling bestaat voornamelijk uit pijnbestrijding en de therapieën zijn vooral gericht op het draaglijk houden van de klachten. Artroseklachten, mits niet in een vergevorderd stadium, zijn goed te behandelen met medicijnen. Slechts in uiterste gevallen wordt overgegaan tot een operatie en wordt het versleten gewricht vervangen door een kunstheup of knie. De werking van gewrichten, gewrichtsklachten en behandeling daarvan komen aan bod in de lessen van de opleiding.
Ziekte van Ménière: stoornis aan slakkenhuis en evenwichtsorgaan De ziekte van Ménière is een verstoring in het binnenoor, met name in het slakkenhuis en het evenwichtsorgaan. Het kenmerkt zich door periodieke aanvallen van gehoorverlies, draaiduizeligheid en oorsuizen. De ziekte manifesteert zich in de meeste gevallen bij mensen van middelbare leeftijd, zowel vrouwen als mannen. Het blijken vaak perfectionistische, zorgzame mensen te zijn met een groot verantwoordelijkheidsgevoel. Lange tijd heeft men vermoed dat stress een belangrijke oorzaak is van de aanvallen. Het blijkt echter dat veel aanvallen juist in rust ontstaan. De onzekerheid die ontstaat door de onverwachtse aanvallen bij patiënten, zou wel eens de stress kunnen veroorzaken, in plaats van dat de stress de aanvallen veroorzaakt. De oorzaak van de ziekte is niet volledig bekend en daardoor is de behandeling niet eenvoudig. Toch zijn er wel behandelingen die hun nut bewezen hebben. Het slakkenhuis Het oor bestaat uit een oorschelp, die met de gehoorgang verbonden is met het binnenoor. In het middenoor is de gehoorgang onderbroken door het trommelvlies. Als geluid in de vorm van een trilling het oor binnenkomt, trilt dit trommelvlies mee. Deze trillingen worden doorgegeven aan het slakkenhuis, dat samen met het evenwichtsorgaan in het binnenoor ligt. In het slakkenhuis bevinden zich haartjes die deze trilling opvangen en omzetten in een impuls, dat via de gehoorzenuw naar de hersenen wordt gestuurd. Pas als het signaal daar aankomt, realiseer je je dat je iets hoort. Tussen het slakkenhuis en het evenwichtsorgaan bevindt zich een soort zakje, verdeeld in drie compartimenten. In ieder compartiment bevindt zich een vloeistof. De vloeistof in het middelste compartiment bevindt zich endolymfe vloeistof, in de buitenste compartimenten perilymfe vloeistof. Het evenwichtsorgaan Aan de andere kant van dit zakje bevindt zich het evenwichtsorgaan. Het evenwichtsorgaan bestaat uit drie halve cirkelvormige kanaaltjes. Daarnaast bevat het evenwichtsorgaan een ovaal en een rond zakje. Deze kanaaltjes en zakjes zijn allemaal gevuld met vocht. Ze werken als een soort waterpas. De kanaaltjes bevatten evenwichtszintuigen, die het gedrag van het vocht meten. Zij geven die informatie steeds door aan de hersenen. De kanaaltjes reageren vooral op draaiingen van het hoofd. Daardoor kan je nog een tijdje duizelig zijn na een ritje in een draaimolen, omdat het vocht in de kanaaltjes nog tot rust moet komen. De zakjes tussen het evenwichtsorgaan en het slakkenhuis geven vooral informatie aan de hersenen over de stand van het hoofd ten opzichte van de zwaartekracht, vergelijkbaar met de werking van een waterpas. De signalen die de hersenen uit het evenwichtsorgaan krijgen, worden gecombineerd met signalen uit onze ogen. Ook de wil speelt hierin een rol. Zo zorgt het evenwichtsorgaan samen met andere zintuigen dat je niet omvalt, maar wel je hoofd schuin kan houden als je daar bewust voor kiest.
Storing in het slakkenhuis verstoort het evenwichtsorgaan Bij de ziekte van Ménière ontstaat er een probleem in het middenoor. Men vermoedt dat een aanval ontstaat door een ophoping van endolymfe vloeistof in het middelste van de drie zakjes bij het evenwichtsorgaan. Hierdoor komt er druk op dit compartiment te staan, wat de eerste symptomen van Ménière kan opwekken. In sommige gevallen kan dit membraan scheuren, waardoor de endolymfe en perilymfe vloeistoffen vermengd raken. Lange tijd dacht men dat de hoge druk en het scheuren van het membraan het evenwichtsorgaan zelf verstoorden, waardoor die geen goede signalen meer naar de hersenen kon sturen. Uit onderzoek blijkt echter dat het probleem ontstaat doordat de vloeistof in contact komt met de zenuwuiteinden van het evenwichtsorgaan. Dat verstoort de signalen naar de hersenen, wat uitmondt in draaiduizelingen die gepaard gaan met misselijkheid en braken. Ook de gehoorproblemen en het oorsuizen ontstaan vermoedelijk doordat deze vloeistof de trilharen in het slakkenhuis of de zenuwuiteinden van het slakkenhuis verstoort. Behandeling van stoornis aan het evenwichtsorgaan Er bestaat nog geen genezende behandeling tegen de ziekte van Ménière. Die kan ook pas worden ontwikkeld als de oorzaak van de stoornis bekend is. Het is bijvoorbeeld nog altijd niet bekend hoe de overproductie van de endolymfe vloeistof ontstaat. Toch zijn er diverse behandelingen. Allereerst wordt vaak het medicijn Bètahistine voorgeschreven, hoewel de werking hiervan niet bewezen is. Het zou de aanvallen moeten verminderen. Artsen schrijven daarbij vaak rust en regelmaat voor, ondanks het feit dat het niet zeker is of stress een aanval kan veroorzaken. Bij sommige patiënten helpt een prismabril om de duizeligheid te verminderen. Als de ziekte van Ménière zich vooral beperkt tot één oor, kan een gentamicinetherapie een oplossing zijn. Hierbij wordt het antibioticum gentamicine in het middenoor gespoten, in de buurt van het evenwichtsorgaan en het slakkenhuis. Dit antibioticum vernietigt de sensoren in het evenwichtsorgaan, waardoor het evenwichtsorgaan niet meer werkzaam is. Het andere oor neemt de functie van het evenwichtsorgaan over en de evenwichtsstoornissen en duizeligheid behoren tot de verleden tijd. Deze behandeling blijkt ook het gehoor vaak sterk te verbeteren. Tijdens de opleiding leer je alles over de anatomie van het lichaam, maar ook over pathologie en fysiologie. Als je vragen hebt over de opleiding kun je deze stellen aan de studiecoach