NatGeoFoto MACROFOTOGRAFIE FOTO- OPDRACHT 6 MACROFOTOGRAFIE Veel artikelen in National Geographic Magazine hebben de natuur als onderwerp. Soms gaat het over grote dieren en enorme bomen, soms ook over de minuscule zaadjes van een tomaat of de ragfijne facetogen van een insect. Om die heel kleine dingen te laten zien, maken onze fotografen gebruik van macrofotografie. Dat levert vaak spectaculaire resultaten op waarvan velen zullen denken dat deze voor hen onbereikbaar zijn. Maar niets is minder waar. Ook met relatief eenvoudige middelen kan een verrassend resultaat worden behaald. De enige voorwaarde is: durf te experimenteren.
Door te fotograferen met een wat grotere beeldhoek is het vaak mogelijk ook de natuurlijke omgeving van een bloem of insect in de foto op te nemen. VLIEGEND HERT Macrospecialist Leon Baas fotografeerde voor National Geographic juli 2013 het vliegend hert. Dit naar verhouding kolossale insect de mannetjes worden wel negen centimeter lang ziet er vervaarlijk uit, maar met de grote kaken kunnen ze niet bijten. Het vliegend hert is in Nederland en België een bedreigde soort en wordt dan ook beschermd. Leon Baas laat het dier zien in zijn natuurlijke habitat: oude loofbossen waar dood hout niet wordt opgeruimd. Dergelijke gebieden zijn schaars in de Lage Landen. Voor deze foto s trok Baas naar het noordoosten van Twente. Voor zijn bijzondere manier van fotograferen ontwikkelde hij zelf een lens met een zeer grote scherptediepte maar dit is zeker geen vereiste voor geslaagde macrofoto s.
DE THEORIE Traditioneel wordt een opname pas een macrofoto genoemd als het afgebeelde onderwerp op het negatief of tegenwoordig op de sensor méér dan levensgroot wordt afgebeeld; de afbeeldingsmaatstaf is dan groter dan 1:1. Een andere benadering is om te kijken naar de grootte waarop het onderwerp door de toeschouwer wordt gezien. De 35mm-beelddiagonaal van een negatief of van een sensor wordt bij het kijken op een ipad of op een computerscherm al snel zeven tot vijftien keer vergroot. Praktischer is om af te spreken dat het bij macrofotografie gaat om het maken van foto s van dichtbij, zodat er details of structuren zichtbaar worden die je op het eerste gezicht ontgaan. Je ziet het onderwerp vaak groter dan in het dagelijks leven. Statief Een statief is handig en soms zelfs onontbeerlijk. Vaak is er een langere sluitertijd nodig omdat je flink moet diafragmeren. Bovendien is de scherptediepte bij macro-opnamen heel klein. Een statief kan dan helpen om je camera stil te houden en om rustig scherp te stellen. Let erop dat je met het statief ook dicht bij de grond kunt komen, of koop een extra tafelstatief.
OP ZOEK NAAR ONDERWERPEN Voor macrofotografie liggen de onderwerpen vaak letterlijk voor het oprapen. Soms hoef je niet eens de deur uit. Veel (kleine) objecten lenen zich voor het maken van macrofoto s. Daarbij kan het heel verrassend zijn om ook eens een alledaags voorwerp van dichtbij te fotograferen, wat bijzondere patronen en structuren kan opleveren. Of kijk naar de bloemen, planten en insecten in je tuin of in een vaas. De fotografen van National Geographic gebruiken macrofotografie doorgaans om het nog onbekende gedrag of uiterlijk van dieren en planten vast te leggen. Bij planten is dat vaak wat makkelijker, zij bewegen immers niet. Insecten en andere dieren worden vaak onrustig van de aanwezigheid van een fotograaf. In dat geval kan het helpen om te werken met een langere brandpuntsafstand. En wat bij macrofotografie heel belangrijk is: heb geduld en blijf proberen die ene opname voor elkaar te krijgen. Buiten Als je buiten fotografeert, neem dan een vuilniszak of een stuk zeil mee voor als je zittend of liggend op de grond wilt fotograferen. Je blijft dan schoon en droog.
WELKE CAMERA? Heel veel camera s zijn van huis uit al geschikt voor close-upopnamen. Zoek op de camera naar een tulp, dat is het symbool van de macrostand. Vooral compactcamera s kunnen vaak van heel dichtbij scherpstellen, waarbij de van nature grotere scherptediepte nog eens extra helpt. Ook telefoons kunnen vaak al vanaf enkele centimeters scherpstellen. Wie de smaak van macro te pakken heeft gekregen, zal graag werken met een spiegelreflexcamera of een (spiegelloze) systeemcamera. Hiervoor zijn hulpmiddelen beschikbaar als macrolenzen, balgen, instelsleden, tussenringen, ringflitsers en voorzetlenzen. Een volledige macro-uitrusting kan zo flink in de papieren lopen. Voor mensen die af en toe eens van dichtbij willen fotograferen, zijn de voorzetlenzen een voordelige optie al bereik je daarmee niet de kwaliteit van een echt macro-objectief. Veel moderne camera s hebben een uitklapscherm, zodat je comfortabel vanuit een laag standpunt kunt fotograferen.
DE NATUUR IN Het voorjaar en de zomer zijn bij uitstek geschikt voor het fotograferen van bloeiende planten in de vrije natuur. Niet alleen staan er dan veel planten in bloei, er is ook vaak meer (zon)licht dan in het najaar en de winter. Bloemen trekken talloze insecten aan. Zoals bij alle vormen van natuurfotografie, is het nuttig kennis te hebben van de dieren en planten die je wilt fotograferen. Vaak zijn planten, insecten en paddenstoelen overigens makkelijker te vinden dan bijvoorbeeld reeën of eekhoorns. Door te fotograferen met een wat grotere beeldhoek is het vaak mogelijk ook de natuurlijke omgeving van een bloem of insect in de foto op te nemen. Een teleobjectief of een speciaal macro-objectief zal het onderwerp juist isoleren van de omgeving. Paraplu Neem een doorzichtige witte paraplu mee als je buiten in zon en wind fotografeert. Deze kan het licht zachter maken en soms ook de wind tegenhouden, zodat je geen bewegingsonscherpte krijgt.
COMPOSITIE Zoals bij alle vormen van fotografie, speelt de compositie een grote rol. Veel beginnende macrofotografen zijn vooral bezig om hun onderwerp scherp op de foto te krijgen, en vaak is dat inderdaad al een hele kunst. Maar een scherpe foto is niet per se meteen een goede foto. De compositieregels die gelden voor normale fotografie werken uiteraard ook bij macro: zet het onderwerp niet precies in het midden (tenzij u uw postzegelverzameling fotografeert), probeer met een diagonaal de kijker het beeld in te trekken of werk met contrasten in kleuren, structuren en licht/donker. Er zijn zo veel mogelijkheden om uw foto net iets meer te laten zijn dan alleen een registratie van een onderwerp. Durf, en laat je verrassen door je eigen creativiteit. Deze uitgave is opgesteld door de redactie van National Geographic. De foto s zijn inzendingen voor de National Geographic Fotowedstrijd, tenzij anders vermeld. Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of welke andere wijze dan ook, zonder schriftelijke toestemming van de uitgever. Deze uitgave is onder voorbehoud van kennelijke fouten en vergissingen, druk- en zetfouten. Voor vragen en/of suggesties kun je contact opnemen via online@nationalgeographic.nl. KLIK HIER VOOR FOTOGRAFIEPRODUCTEN IN ONZE WEBSHOP