INTRODUCTIEBROCHURE Operatiekwartier Hoofdverpleegkundige planning: Annelies Vangheluwe Hoofdverpleegkundige logistiek: Marianne Lammens
2 WELKOMSTWOORD Beste student Om jullie stage op het operatiekwartier zo vlot mogelijk te laten verlopen, hebben we een introductiemap opgesteld. We zijn er ons van bewust dat een OK sterk verschilt van een gewone dienst. Het is dan ook in jullie belang de introductiebrochure grondig te lezen en als werkinstrument te gebruiken. De introductiebrochure is zo opgesteld dat je stap voor stap ons operatiekwartier met al zijn noden leert kennen. Dit is zeker geen eenvoudige opdracht, maar weet dat je er niet alleen voor staat. Elke werknemer in het operatiekwartier zal u steeds te woord staan indien u vragen hebt en die zullen er ongetwijfeld zijn! Mogen we jullie dan ook via deze weg welkom heten bij het operatieteam van het AZ Damiaan!
3 VOORWOORD a. Verpleegkundig departement Zorgmanager Martine Museeuw Hoofdverpleegkundige Operatiekwartier vplk & planning Annelies Vangheluwe Hoofdverpleegkundige Operatiekwartier Logistiek Marianne Lammens Adjunct Campus Heilig Hart Carla Spiesschaert Adjunct Campus St.- Jozef Sabrina Frejean b. Medisch departement Hoofdgeneesheer Diensthoofd Operatiekwartier Dr. De Vlieger
4 ALGEMENE GEGEVENS VERPLEEGKUNDIG TEAM: Ons team bestaat uit 2 hoofdverpleegkundigen, 2 adjuncten en een 25-tal verpleegkundigen, 2 afdelingsassistenten en 1 secretaresse. Op de recovery en sterilisatie is er een apart team en er werkt ook nog een team poetsvrouwen AANTAL OPERATIEZALEN: Campus HH: 3 zalen, een septische zaal en een ambulante zaal. Campus SJ: 3 zalen en een septische zaal. Er is een recovery en een sterilisatie op beide campussen. i ARTSEN: Algemene heelkunde - Dr. S. Depuydt (Endo)vasculaire heelkunde, vasculair labo, senologie - Dr. A. Janssen Oncologische heelkunde, senologie - Dr. F. Olivier Endoscopische heelkunde, bariatrische heelkunde, proctologie - Dr. L. Parmentier (Endo)vasculaire heelkunde, vasculair labo - Dr. S. Schepers (Endo)vasculaire heelkunde, vasculair labo Anesthesie Reanimatie - Dr. R. Ameloot - Dr. L. De Vlieger - Dr. C. Grumbers - Dr. F. Hoogmartens - Dr. G. Nackaerts - Dr. L. Nuytten - Dr. C. Pottiez - Dr. J. Tomassen - Dr. D. Van Wulpen - Dr. Ph. Vuylsteke Mond-, kaak- en aangezichtsheelkunde Stomatologie - Dr. G. Orbie
5 Neurochirurgie - Dr. G. Buyse Nek- en wervelzuilchirurgie, Ruggenmergchirurgie, Hoofd- en hersenchirurgie, Perifere zenuwchirurgie Neus- keel- en oorziekten - Dr. P. Lambert Gelaats- en halschirurgie, oormicrochirurgie, stemstoornissen, endoscopische sinuschirurgie - Dr. G. Clement Gelaats- en halschirurgie, oormicrochirurgie, endoscopische sinuschirurgie - Dr. J. Patou Gelaats- en halschirurgie, oormicrochirurgie, endoscopische sinuschirurgie Oogheelkunde - Dr. A. Declerck - Dr. B. Pollet Orthopedie - Dr. M. Backaert Orthopedie, Sportgeneeskunde, Traumatologie - Dr. T. De Geest Heup- en wervelzuilchirurgie - Dr. G. De Loore Traumatologie, Wervelzuil, Heupchirurgie - Dr. J. De Vos Hand- en voetchirurgie, Traumatologie - Dr. D. Goegebuer Totale heupprotesen, Heup- en voetchirurgie, Traumatologie - Dr. J. Van Oyen Traumatologie, Schouderchirurgie, Wervelzuil - Dr. P. Willaert Knie- en sportpathologie, pediatrische orthopedie Plastische heelkunde - Dr. S.H. Lauw Plastische heelkunde, Reconstructieve heelkunde, Esthetische heelkunde, Esthetische laser heelkunde Tandheelkunde - Lth. Surmont P. Centrum voor bijzondere tandheelkunde, Narcodontie Vasculaire heelkunde - Dr. Depuydt Paul
6 Urologie-Andrologie - Dr. P. Mattelaer - Dr. D. Ponette - Dr. J. Darras Verloskunde en Vrouwenziekten - Dr. S. Bafort - Dr. B. Rombaut - Dr. B. Timmermans - Dr. R. Vercamer
7 DE MEEST VOORKOMENDE INGREPEN Gynaecologie: ORL: hysteroscopie en curettage endometriumresectie sectio abdominale hysterectomie vaginale hysterectomie laparoscopie TVT conisatie borsttumorectomie, mastectomie, okselevidement tonsillectomie adenoïdectomie diabolo s tympanoplastie otosclerose FESS septoplastie Neurochirurgie trepanatie chronisch subduraal hematoom ventriculoperitoneale drainage cerebraal aneurysma cervicale fusie lumbale fusie PLIF discushernia ulnaristranspositie intracraniële drukmeting/ drainage carpal tunnel syndroom
8 Algemene heelkunde: (laparoscopische) anteriorresectie (laparoscopische) galblaas borsttumorectomie, mastectomie, okselevidement (laparoscopische) breuk (laparoscopische) appendectomie gastrectomie splenectomie aortobifemorale bypass embolectomie aneurysma schildklier Orthopedie/ traumatologie: PFN Cervicale fusie Lumbale fusie, laminectomie Os enkel Os pols UTN/ UHN Peessutuur Bipolaire heupprothese Osteosynthese schouder DE VERPLEEGKUNDIGE De taken van de verpleegkundige kunnen als het ware in drie verdeeld worden. We spreken dan ook van: de anesthesieverpleegkundige de omloopverpleegkundige de instrumenterende verpleegkundige De anesthesieverpleegkundige Tijdig opbellen van de patiënt op de afdeling (± 15 minuten voor de start van de volgende ingreep). Optrekken van medicatie volgens wensen van de anesthesist: analgeticum, hypnoticum en curare (indien algemene anesthesie), eventueel ook een antibioticum. Klaarleggen van intubatiemateriaal, eventueel plaatsen van een maagsonde (indien algemene anesthesie).
9 Hulp bij positioneren patiënt. Plaatsen van infusen, bloedprikken. Helpen bij intubatie (! crushinductie). Hulp bij plaatsen rachi of epidurale. Hulp bij het plaatsen van een CVD en arteriële lijn. Op het moment dat de omloopverpleegkundige zich gaat schrobben, neem jij, als anesthesieverpleegkundige, de taken van de omloopverpleegkundige op jou. De omloopverpleegkundige Je staat dan in voor: sonderen wassen, ontvetten en ontsmetten van de patiënt (hou hierbij steeds het principe van minst naar meest bevuild in acht) aangeven van steriel materiaal tellen van de kompressen bij grotere operaties wordt de zaal aangevuld: naalden, spuiten, Daarnaast blijven ook de taken van de anesthesieverpleegkundige jouw verantwoordelijkheid. De instrumenterende verpleegkundige De taak van de instrumenterende verpleegkundige is in de eerste plaats gericht op het binnen bereik klaarzetten van het juiste instrumentarium in de juiste volgorde. Men zal ook dikwijls met speciale wensen van de chirurg rekening moeten houden: preoperatieve desinfectie van de handen aantrekken van steriele handschoenen steriel aankleden opdekken van de steriele tafel afdekken van de patiënt nazorg van de steriele instrumenten Recovery Volgen van de patiënt post-op - parameters: - P-BD-Sat (0 2 ) - UD - Nakijken wonde - Redondrain Houding van patiënt en installatie. Pijnopvolging eventueel pompen.
10 DAGINDELING VAN HET OPERATIEKWARTIER: Het operatieprogramma loopt iedere dag van 07.45 tot 18.00 uur in 7 zalen. Eén verpleegkundige maakt om 07.00 uur de 6 zalen klaar, de rest van de verpleegkundigen hebben dienst tussen 11.00 en 20.30 uur. Een vast uur voor het middagmaal is er niet, er wordt gegeten tussen twee operaties door en dit gedurende een half uur. STUDENTEN OP HET OPERATIEKWARTIER: Op de eerste stagedag zal de student een rondleiding krijgen door de verantwoordelijke van dienst en zal er tevens besproken worden wat er precies van de student wordt verwacht. Op de eerste stagedag ligt het accent voornamelijk op een algemene kennismaking met de afdeling. De basisdoelstelling van de stage kan worden omschreven als: De student de mogelijkheid bieden om kennis te maken met basisattitudes, vakkennis en technische vaardigheden van verpleegkundigen op een operatiekwartier. Kennisname betekent niet dat de stage uitsluitend een kijkstage is. Het hangt grotendeels van de student af hoe de stage verloopt en wat er in de stage allemaal aan bod komt. Toon voldoende interesse en geef aan dat je actief wenst te participeren in de werking van de afdeling. Aan het einde van de stage moet je in staat zijn de verschillende verpleegkundige aspecten op een operatiekwartier te beschrijven; Basisattitude betekent dat je spontaan een houding aanneemt die geen risico s inhoudt, voornamelijk met betrekking tot steriliteit en hygiëne. De specifieke vakkennis op een operatiekwartier is heel ruim. Het betreft kennis met betrekking tot het verloop van de ingreep, gebruik van apparatuur en instrumentarium. Het is een ideale gelegenheid om de theoretische bagage die je verzameld hebt tijdens de opleiding aan de praktijk te toetsen! De specifieke technische vaardigheden hebben rechtstreeks te maken met het takenpakket van de OK-verpleegkundige, zoals het hanteren van de pakketten met steriele inhoud of het positioneren van een patiënt op een operatietafel. Indien je als student blijk geeft van voldoende interesse, kennis en handigheid zal het zeker mogelijk zijn in een aantal taken te participeren.
11 DE DOELSTELLINGEN VOOR HET VERDERE VERLOOP VAN DE STAGE - In de loop van de korte stageperiode toch zoveel mogelijk verschillende operaties bijwonen, dit om een algemeen beeld te krijgen van een operatiekwartier. - Hulp bieden bij de anesthesie. - Aanleggen van een perifeer infuus. - Installatie en positionering van een patiënt (belangrijk!). - Voorbereiden van de operatiestreek. - Aangeven van steriel materiaal aan de instrumentist. - Steriele hulp aan de chirurg. Al deze taken gebeuren onder toezicht van een verpleegkundige!
12 VERPLEEGKUNDIGE TAKEN BIJ HET BEGIN VAN EN TIJDENS EEN OPERATIE - De juiste tafel met patiënt op de zuil plaatsen. - Tafel verhogen en het onderstel verwijderen. - De armsteunen op de juist hoogte aanbrengen, fixeren. - Perfusiestaander plaatsen aan het hoofdeind. - Naaldje prikken of hulp bij aansluiten perfusie en fixeren. - Monitorstickers kleven. - Bloeddrukmanchet aanbrengen. - Aanbrengen diathermieplaat afh van ingreep, zuiger installeren. - Saturatiemeter aanbrengen. - Larynxmasker of tube klaarleggen. - Hulp bij inductie. - Set openleggen en steriel materiaal aanbrengen. - Reinigen intubatie materiaal. - Ontsmetten operatiestreek. - Aansluiten coagulatie en zuiger. - Emmers plaatsen. - Na de operatie hulp bij verband of gips. - Patiënt begeleiden naar de recovery en installatie in bed aanbrengen van monitoring. - Zaal opruimen en klaarmaken voor de volgende ingreep. Heb je vragen of suggesties m.b.t. deze introductiebrochure, aarzel dan niet contact te nemen met Thierry Claeys, begeleidingsverpleegkundige AZ Damiaan. tclaeys1@azdamiaan.be