Monitoring import genetisch gemodificeerd koolzaad Datum 1 februari 2012
Colofon Inspectie Leefomgeving en Transport Domein Risicovolle Bedrijven Postbus 16191 2500 BD Den Haag T 088 489 00 00 www.ilent.nl Pagina 2 van 7
Inhoud Inleiding... 4 Koolzaadstromen... 4 Monitoring import ggo-koolzaad... 4 Analyse koolzaadmonsters... 5 Conclusie... 6 Aanbevelingen... 6 Bijlage; Overzicht resultaten koolzaadmonsters geanalyseerd door het Douane laboratorium... 7 Pagina 3 van 7
Inleiding Op de wereldmarkt verschijnt een toenemend aantal genetisch gemodificeerde organismen (ggo s) dat elders wel, maar in de EU niet is toegelaten tot de markt. Het betreft vooral agroproducten. Door niet-gescheiden productie en/of verwerking kan vermenging optreden in de handelsstromen en bestaat een reële kans dat niet als ggo-geëtiketteerd of niet-toegelaten ggo s toch in Nederland worden geïmporteerd. Het Plant Research International (PRI) heeft in opdracht van het voormalige ministerie van VROM onderzoek gedaan naar die ggo s die vooral een bedreiging vormen voor het milieu. Uit het onderzoek kwam onder andere koolzaad als risicogewas. Koolzaadstromen In Nederland wordt koolzaad tot het product raapzaad gerekend, wat zowel koolzaad (Brassica napus) als raapzaad (Brassica rapa) omvat. De belangrijkste toepassingen van koolzaad zijn: 1) zaden voor olieproducten, 2) schroot, het afvalproduct van het persen van de zaden, voor veevoeders en 3) zaden voor voer voor met name vogels en knaagdieren. Met name door het gebruik als bron voor brandstof is in Nederland niet alleen de teelt, maar ook de import van koolzaad sterk in opkomst. De grootste kans op ggo-vermenging is bij importen vanuit landen waar de teelt van ggo-variëteiten is toegestaan: Canada, VS, Japan en Australië. Monitoring import ggo-koolzaad Van oktober 2010 tot en met mei 2011 heeft monitoring plaatsgevonden op de import van koolzaad. Deze pilotstudie is, op verzoek van de voormalige VROM- Inspectie, nu Inspectie Leefomgeving en Transport uitgevoerd door de Douane. De Douane heeft op basis van een risicoprofiel elf partijen die in het vrije verkeer werden gebracht geselecteerd en representatief bemonsterd (zie bijlage). In totaal zijn acht zendingen uit het risicoland Australië bemonsterd, één uit Argentinië, één uit Chili en één uit Rusland. Er zijn in de onderzoeksperiode geen partijen vanuit de risicolanden Canada, VS en Japan geïmporteerd. Circa 50% van de geïmporteerde partijen is toegepast als diervoeder en één partij is verwerkt tot olie. Van circa 40% van de partijen is het gebruiksdoel onduidelijk. De importeur is in de meeste gevallen niet bekend. Pagina 4 van 7
Analyse koolzaadmonsters De analyse van de monsters is uitgevoerd door het douanelaboratorium. Om vast te stellen of de geïmporteerde partijen al dan niet toegelaten genetisch gemodificeerd koolzaad bevat (als eventuele vermenging) zijn de monsters geanalyseerd op de aanwezigheid van een aantal genen: CaMV/nptII, aanwezig in variëteit 23-18, 23-198. Dit is een genexpressie selectiemarker cassette die kanamycineresistentie tot expressie brengt. Bar, aanwezig in variëteiten MS1, RF1 => PGS1; MS1, RF2 => PGS2; MS8 x RF3; PHY14, PHY35; PHY36. Bevatten het barnase gen afkomstig uit Bacillus amyloliquefaciens en het phosphinothricin acetyltransferase (pat) gen afkomstig uit Streptomyces hygroscopicus dat phosphinothricin acetyltransferase (PAT) produceert en zorgt voor herbicidentolerantie tegen glufosinate-ammonium. Pat, aanwezig in variëteiten HCN10; HCN92; T45. Als bar, maar dan afkomstig uit Streptomyces viridochromogenes. CPTP2-CP4 epsps, aanwezig in variëteiten GT200; GT73, RT73; ZSR500/502. Dit gen, afkomstig uit de CP4-stam van Agrobacterium tumefaciens, is verantwoordelijk voor productie van 5-enolpyruvylshikimate-3-phosphate synthase (EPSPS) en zorgt voor herbicidetolerantie tegen glyphosate. CruA; als positieve controle voor de aanwezigheid van koolzaad. Vetgedrukt: in EU-toegelaten variëteiten. Van de elf onderzochte partijen zijn twee partijen positief bevonden op het RRconstruct (CPTP2-CP4 EPSPS gen, zie bijlage). Om vast te stellen welke variëteit(en) het betreft (GT200, GT73, RT73 of ZSR500/502) is een vervolgonderzoek ingesteld door het RIKILT. In alle twee de monsters kon RT73 worden aangetoond. RT73 is een in Europa toegelaten variëteit. Het gehalte aan RT73 in beide partijen was echter zo laag dat het niet kwantificeerbaar was. In de overige onderzochte partijen kon geen genetisch gemodificeerd koolzaad worden aangetoond. Pagina 5 van 7
Conclusie Resumerend kan worden geconcludeerd dat twee van de in de pilotstudie bemonsterde partijen het EU-toegelaten RT73-koolzaad bevatte. De gehaltes aan RT73-koolzaad waren zo laag dat kwantificering niet mogelijk was en deze lagen ver onder de grens waarboven etikettering verplicht is. Aanbevelingen Gezien de resultaten is het niet noodzakelijk de controle op de import van genetisch gemodificeerd koolzaad in 2012 te continueren. Wel wordt aanbevolen om met een lagere frequentie beperktere steekproeven uit te laten voeren. Tevens zal worden onderzocht of daarnaast gebruik kan worden gemaakt van de analyses die de importeurs zelf uitvoeren. De Inspectie Leefomgeving en Transport heeft de intentie om in 2012, naast het onderzoek naar vermenging in maïszaad, in samenwerking met de Douane de import van een tweede risicogewas, alfalfa/luzerne, te monitoren. Pagina 6 van 7
Bijlage; Overzicht resultaten koolzaadmonsters geanalyseerd door het Douane laboratorium ggo-analyses land van nr gebruiksdoel Cam / herkomst CruA Pat Bar RR NptII ggo 1 Australië diervoeder OK negatief negatief negatief negatief nee 2 Australië diervoeder OK negatief negatief negatief negatief nee 3 Australië geen zaaigoed OK negatief negatief negatief negatief nee 4 Australië onbekend OK negatief negatief negatief negatief nee 5 Australië diervoeder OK negatief negatief POSITIEF negatief JA 6 Australië onbekend OK negatief negatief negatief negatief nee 7 Australië diervoeder OK negatief negatief negatief negatief nee 8 Australië olie OK negatief negatief POSITIEF negatief JA 9 Argentinië diervoeder OK negatief negatief negatief negatief nee 10 Chili zaaigoed negatief negatief negatief negatief negatief nee 11 Rusland geen zaaigoed OK negatief negatief negatief negatief nee Pagina 7 van 7