Schoolkit 2012-2013 Set pedagogische werkinstrumenten in verband met isolatie en luchtdichtheid
Inhoudstafel Inleiding...3 Voorstelling werkinstrumenten Maquette van Brusselse woning...4 Werkinstrument «bouwknopen»...5 Werkinstrument «wetenschappelijk experiment : isolatie»...6 Werkinstrument «performante wand»...7 «Condetti systeem»...8 Blz. 2
Inleiding Het Brussels Beroepsreferentiecentrum voor de Bouwsector heeft tot doel bij te dragen tot een opleidingsaanbod dat beter afgestemd is op de noden van de sector. Het fungeert als tussenschakel tussen de verschillende spelers op het vlak van tewerkstelling, opleiding, onderwijs en de Brusselse beroepssector. In februari 2011 werd de Alliantie Werkgelegenheid Leefmilieu "Duurzaam bouwen" gelanceerd. Deze steunt op 44 maatregelen, waarvan er 8 betrekking hebben op scholen, die werden beslist in overleg met de onderwijsinstellingen. Het doel van deze maatregelen is technische en beroepsscholen met een bouw afdeling, te helpen het principe van duurzaam bouwen toe te passen om met name te voldoen aan de Brusselse uitdaging 'Passief 2015'. In dit kader begeleidde het Referentiecentrum voor de bouw de projectoproep 'Duurzaam bouwen' van Minister Cerexhe. Deze oproep was gericht aan de Brusselse secundaire scholen, opdat zij pedagogisch materiaal zouden kunnen verwerven in verband met duurzaam bouwen. Ter aanvulling van het materiaal dat de bekroonde scholen van plan zijn aan te kopen, ontwikkelde het BRC voor hen een pedagogische kit over de onderwerpen isolatie en luchtdichtheid. Deze thema's zijn namelijk cruciaal in verband met duurzaam bouwen, omdat zij de basis vormen van de technieken die moeten worden toegepast op de gebouwmantel om de energieprestaties te halen die momenteel verplicht zijn en in de nabije toekomst nog hoger zullen worden. Bovendien moeten deze technieken gekend zijn door alle bouwvakkers en vereist hun uitvoering een goede samenwerking tussen de verschillende vakgebieden die aanwezig zijn in het gebouw. Het BRC heeft daarom een aantal werkinstrumenten ontwikkeld die de leraars in staat stellen deze onderwerpen interactief en zeer concreet te bespreken in hun lessen. Deze 5 werkinstrumenten behandelen elk één facet van deze onderwerpen. Ze kunnen afzonderlijk of gezamenlijk worden gebruikt. Ze zijn zowel bedoeld voor leerkrachten van theoretische vakken als voor praktijkleraars voor alle niveaus in de bouwsector. Deze kit bestaat uit 5 werkinstrumenten: Maquette van een te renoveren woning in Brussel Het werkinstrument "Bouwknopen" (aansluitingen van wanden) Het werkinstrument "wetenschappelijk experiment: isolatie van een woning" Het werkinstrument "performante wand" "Condetti" systeem voor 2 dimensionaal werken op de wandaansluitingen Blz. 3
Maquette van een te renoveren woning in Brussel Deze maquette van een typisch Brussels huis, oorspronkelijk gemaakt door het buurthuis Bonnevie, trekt de aandacht en brengt het debat op gang. Door haar interessante schaal biedt zij de mogelijkheid een woning in haar geheel visueel voor te stellen alsof men er een dwarsdoorsnede van had gemaakt, en na te denken over de moeilijkheden die een renovatie met zich meebrengt. Dit wordt de komende jaren de belangrijkste uitdaging. Ze kan worden gebruikt door alle doelgroepen: particulieren, vakmensen, leerlingen, leraars Dit werkinstrument kan overal worden ingezet: open dagen van de school, leerlingenprojecten, workshops, enz. In dit specifieke geval van de Schoolkit werd de maquette aangepast om zich te concentreren op de energierenovatie van het gebouw (klemtoon op isolatie en luchtdichtheid) en de bouwspecialisten die hierbij betrokken zijn. De miniwoning vervult verschillende pedagogische taken: aanschouwelijk voorstellen van de verschillende mogelijke ingrepen, de isolatiemogelijkheden en wat dit met zich meebrengt, de bouwknopen en de aandachtspunten tijdens een renovatie. De leraar kan verschillende thema's aansnijden, renovatievoorbeelden kiezen en de fasering van de werkzaamheden bespreken. Op die manier kent elk vakgebied zijn taak: wie komt op welk moment en met name met betrekking tot de isolatie en de luchtdichtheid. Blz. 4
Het werkinstrument «Bouwknopen» (aansluitingen van wanden) De modules stellen een "detailvergroting" voor van bepaalde bouwknopen van de maquette van een typisch Brusselse woning, en zijn gemaakt op schaal 1/5. De bedoeling ervan is technisch correcte oplossingen te laten zien met alle details inzake materiaalkeuze en hun uitvoering tijdens thermische verbeteringswerken bij een renovatie. Er werd voor drie aansluitingen gekozen omdat deze vaak voorkomen bij renovatiewerkzaamheden (2 dakaansluitingen) of omdat de aansluiting een technische moeilijkheid aan de oppervlakte brengt met risico's op gebreken voor het gebouw als de keuzes en de uitvoering niet correct gebeuren (aansluiting binnen isolatie van de muur en van de balklaag). Bij renovaties bestaat er echter niet zoiets als een 'ideale' oplossing die overal geldig is. De architect of de aannemer moet zich dus geval per geval aanpassen en op zoek gaan naar de oplossing die geen gebreken met zich meebrengt voor het gebouw. Het doel van het werkinstrument is zich vragen te stellen en na te denken over 'hoe een gebouw correct te isoleren en luchtdicht te maken, met welke methode, welke materialen enz.' en over typisch Brusselse kenmerken. Blz. 5
Het werkinstrument «wetenschappelijk experiment : isolatie van een woning» Dit pedagogisch werkinstrument heeft tot doel aan te tonen 'waarom men moet isoleren' en de belangrijkste fysische principes van een gebouw duidelijk te maken. Het zal vooral in combinatie met of vóór de andere werkinstrumenten worden gebruikt, omdat de overgebrachte boodschap niet dezelfde is. Hier leert de leerling 'waarom men moet isoleren', terwijl het bij de andere werkinstrumenten eerder over het 'hoe' gaat. Dit wetenschappelijke experiment kan door verschillende leerkrachten worden gebruikt, met name in de theoretische vakken: wetenschappen, technologie, fysica enz. Blz. 6
Het werkinstrument «performante wand» Dit pedagogisch werkinstrument wil een antwoord geven op de vraag "hoe een performante wand uitvoeren?", met de klemtoon op de thermische functie. Het maakt een concrete voorstelling mogelijk en roept vragen op over de uitvoering van een wand: met welke materialen, wat zijn hun functies, hoe de isolatie en de luchtdichtheid verzekeren? Het gebruik werd zo eenvoudig mogelijk gehouden om de actieve medewerking van de deelnemers te bevorderen. Het instrument is transporteerbaar en zelfdragend zodat het overal kan worden gebruikt. Het werkinstrument bestaat uit verschillende delen, waaronder een reële wand in 3 dimensies met stalen van verschillende materialen. Met het 2D gedeelte kunnen de grote isolatie en luchtdichtheidsprincipes worden besproken aan de hand van een doorsnede van het huis, pictogrammen en kernwoorden. Het werkinstrument wordt aangevuld met bijbehorende didactische platen en documenten. Blz. 7
«Condetti»-systeem voor 2-dimensionaal werken op de wandaansluitingen Het "Condetti" systeem wordt gebruikt om 2 dimensionale verbindingen tot stand te brengen met behulp van papierstroken die de verschillende materialen (hout, metselwerk, isolatiematerialen enz.) in verschillende dikten en doorsneden voorstellen. Het is de bedoeling dat in kleine groepjes van 3 of 4 personen wordt gewerkt rond verschillende voorgestelde aansluitingen. Elke subgroep doet een presentatie voor de hele groep. Bij elke presentatie wordt bijzondere aandacht besteed aan de isolatie en de luchtdichtheid. Neem gerust contact met ons op als u meer informatie wenst: BRC Bouw vzw Hoofdkantoor: Vilvoordsesteenweg 66 1120 Neder Over Heembeek Vestiging: François Malherbelaan 42 1070 Anderlecht Ondernemingsnummer: 0895 337 714 02 528 88 88 / 02 524 00 06 info@cdr brc.be / www.cdr brc.be Projectverantwoordelijke ecologisch bouwen: Anaïs Mulnard Blz. 8
Blz. 9