Spreektekst AO Passend Onderwijs 10 februari 2016 Voorzitter, We spreken vandaag over passend onderwijs. De VVD is blij dat we hier nu anderhalf jaar mee op weg zijn en dat we dankzij passend onderwijs een einde hebben weten te maken aan het indicatiecircus in ons onderwijs. Het is nog maar kort geleden dat 1 op de 5 leerlingen een stempeltje kreeg, er werd dus niet gekeken naar wat het kind wel kon, maar naar wat het kind niet kon. Gelukkig zijn we daarvan af, het systeem van passend onderwijs is positief, het gaat uit van talenten van elk kind en het moet ertoe leiden dat scholen met die talenten aan de slag gaan. De VVD is daar voorstander van, wij geloven in het recht van elk kind op goed bij hem of haar passend onderwijs. Dat is niet alleen voor de kinderen die het betreft van onschatbare waarde, maar ook voor de maatschappij als geheel. Al deze talenten hebben we nodig om ook in de toekomst Nederland het mooie land te laten blijven dat het nu is. Talent is te kostbaar om te verspillen. De essentie moet dan ook zijn: wat heeft dit individuele kind nodig om zijn of haar talent te kunnen ontwikkelen. En juist op dat punt valt nog wel wat te verbeteren. Ik wil vandaag een aantal punten benoemen waar nog verbeteringen nodig zijn. Leerplicht 2.0 Maatwerk is voor de VVD het sleutelbegrip. Juist omdat kinderen niet altijd in het ideaal plaatje passen gaat het om de vraag wat een leerling nodig heeft om wél onderwijs te kunnen volgen. De staatssecretaris heeft de mogelijkheden om maatwerk te bieden uitgebreid, een deel van het onderwijs kan ook buiten een school gevolgd worden en zelfs private onderwijsinitiatieven kunnen ingeschakeld worden. Door het nieuwe maatwerk komen er nog meer mogelijkheden om passend onderwijs aan te bieden. Maar daarmee is het papier nog niet omgezet in de praktijk. Ik wil de staatssecretaris dan ook vragen om vaart te maken met de invoering. Want nog te veel kinderen gaan niet naar school. Deze kinderen zijn wat de VVD betreft de dupe van scholen die hun zorgplicht niet serieus nemen. Hoe verhoudt dit 1
zich tot de wet, vraag ik de staatssecretaris. Gaan scholen die kinderen weigeren op de vingers getikt worden? Doet de inspectie hier nu al onderzoek naar en mag ik er vanuit gaan dat er bij tekortkomingen een bekostigingssanctie volgt? Graag een heldere toezegging op dit punt. We hebben aan de ene kant de leerplicht waar ouders zich aan moeten houden en aan de andere kant de zorgplicht waar scholen zich aan moeten houden. Toch werkt het vaak niet. Ouders zitten met de handen in het haar en kiezen soms uit wanhoop maar voor een leerplichtontheffing, zoals Iederin dit in hun brief schrijft. Daarnaast hoor ik dat kinderen nog te vaak toch weer gelabeld en in een hokje van hun aandoening worden gestopt, waar ouders en kind helemaal niet gelukkig mee zijn. Dat kan wat de VVD betreft echt niet: passend onderwijs moet nu juist gaan over wat het individuele kind wél kan! Soms moet er gepast en gemeten worden, mensen bij elkaar gebracht, procedures op elkaar afgestemd etc. Daarvoor heeft de staatssecretaris nu onderwijsconsultenten, onderwijszorgconsulenten en een tijdelijk interventieteam ingesteld. Ik wil echter graag helderheid en duidelijkheid voor ouders en kinderen, zonder te veel bureaucratie. Het rapport van de kinderombudsman geeft aan dat hiervoor doorzettingsmacht geregeld moet worden, zodat in een regio kinderen op een school geplaatst kunnen worden ook als school en ouders er samen niet uitkomen. Echter, slechts in 60% van de samenwerkingsverbanden is dit nu geregeld. De VVD wil dit regelen voor alle scholen met één aanspreekpunt, één persoon die ervoor gaat zorgen dat kinderen niet thuiszitten maar aan het onderwijs deel gaan nemen. Iemand die kinderen dus ook op school moet kunnen plaatsen als men er niet uitkomt, maar die ook de leerplicht kan handhaven als ouders niet willen meewerken. 2
We kunnen daarvoor kijken naar de rol van de leerplicht ambtenaar. Het doel is, zoveel mogelijk de leerbare kinderen naar school. De leerplichtambtenaar richt zich nu echter alleen op de verantwoordelijkheid van de ouders. Ik denk dat de leerplichtambtenaar ook een rol zou kunnen vervullen om er voor te zorgen dat deze kinderen ook daadwerkelijk naar school gaan, dat de zorgplicht van scholen ook daadwerkelijk invulling krijgt. Zij kunnen de schakel worden tussen onderwijs, ouders, gemeente incl jeugdzorg. Deze leerplichtambtenaar 2.0 moet samen met ouders en scholen op zoek naar een oplossing, eventueel met maatwerk, maar hij is ook de stok achter de deur om er samen uit te komen. Ik wil de staatssecretaris vragen om deze leerplichtambtenaar 2.0 te onderzoeken en voor het meireces de Kamer hierover te informeren. Speciaal Onderwijs Bij inclusief en dus bij passend onderwijs hoort dat je leerlingen niet indeelt op leeftijd maar op mogelijkheden. Dat je het kind echt centraal stelt. Niet alleen in het reguliere onderwijs, ook in het speciaal onderwijs loopt de ontwikkeling van leerlingen niet altijd synchroon met het feit dat zij ouder worden. Nu is het zo dat het basis en voortgezet speciaal onderwijs daarom onder dezelfde regelgeving vallen. Er wordt nagedacht om het speciaal basisonderwijs onder de wet PO te brengen en het voortgezet speciaal onderwijs onder de wet VO. Maar, gezien de discussie die wij hier in de Kamer hebben over vroeg-selectie en het dichter bij elkaar brengen van PO en VO, is dit wat de VVD betreft de verkeerde route De VVD is er geen voorstander van om de knip tussen basisonderwijs en voortgezet onderwijs ook nog eens in het speciaal onderwijs te vergroten. Eén van de minpunten van de huidige inrichting is namelijk ook de knip tussen samenwerkingsverbanden PO en VO. Dit zijn twee gescheiden werelden waardoor de ondersteuning voor het kind aardig in het gedrang kan komen. Heb je de ondersteuning voor je kind in het PO geregeld, kun je bij de overgang naar het VO weer opnieuw beginnen in een samenwerkingsverband met weer andere regels. Is dat nu wel echt het kind centraal stellen, wil ik de staatssecretaris vragen? 3
Voorzitter, Een mooi voorbeeld van écht inclusief onderwijs is daar waar speciaal basisonderwijs en regulier basisonderwijs eigenlijk in elkaar overlopen, waar de mogelijkheden van de kinderen en niet het systeem centraal staan. Daarvoor hebben we twee jaar geleden de Symbiose regeling verruimd. Ik zie nu echter dat scholen die deze onderwijsvorm in de praktijk brengen tegen de grenzen van deze regeling aanlopen. Is de staatssecretaris bereid om met deze scholen in gesprek te gaan om te bezien welke mogelijkheden er zijn voor hun? Dyslexie ondersteuning Voorzitter, wij zijn blij dat de staatssecretaris het besluit om leerlingen met dyslexie geen spelingscontrole meer te laten gebruiken, heeft teruggedraaid. Leerlingen beginnen al in het voor-eindexamenjaar met hun voorbereidingen op het eindexamen. Als dan een half jaar voor dit eindexamen ineens de spelregels gewijzigd worden is dat niet fair. Het blijft echter wel een groot punt van zorg bij de VVD dat wij in Nederland zoveel meer leerlingen met dyslexie hebben dan in de ons omringende landen en dat dit aantal zo enorm is toegenomen de laatste jaren. Graag een reactie van de staatssecretaris. Doveninternaat Haren: Voorzitter, ons bereiken bezorgde berichten van ouders over het doveninternaat in Haren. De staatssecretaris heeft nu de ontmanteling met een jaar uitgesteld. Maar is er inderdaad zicht op een passende alternatieve wijze van onderwijs voor deze kinderen of rechtvaardigt deze doelgroep een eigen aanpak? Graag een reactie van de staatssecretaris. Voorzitter, mijn laatste thema zijn de meervoudig gehandicapte kinderen Twee weken geleden was ik op bezoek bij TylTylschool De Maasgouw in Maastricht. Op deze school zit Mick. Mick is meervoudig gehandicapt en heeft de eerste 17 jaar van zijn leven vrijwel niet kunnen communiceren. Trots als een pauw vertelde hij mij nu wie hij was, wat zijn lievelingseten, wie zij favoriete begeleider in de school en wat voor weer het buiten was. Hij deed dit door met één vinger het juiste vakje op zijn 4
communicatiescherm aan te raken dat voor hem, geholpen door de school, was ontwikkeld. Mede door zijn computer is hij nu in staat om te communiceren met zijn omgeving, keuzes te maken, zijn gevoelens te uiten, hij kan de aandacht vragen of gewoon iemand roepen. Voorzitter, wat een wereld ging er voor deze jongen open, wat een ontwikkeling maakt hij door, doordat hij zich nu kan uiten. Voorzitter, dit soort voor ons kleine dingen, zijn grote stappen voorwaarts voor deze kinderen. Dat is wat zij leren op deze scholen. Dat is waar de mensen op deze scholen aan werken. Een klein stukje meer zelfredzaamheid, een klein beetje meer eigenwaarde. Wie nog nooit een TylTylschool heeft bezocht zou dat eigenlijk echt eens moeten doen. Het is een dusdanig specifieke doelgroep, dat eigenlijk meteen overduidelijk is welke kinderen het hier betreft. Vraag is dan ook of er niet met de TylTyl scholen gekeken kan worden om te kijken in hoeverre deze bovenregionale voorziening op een betere/efficiëntere manier in passend onderwijs ingepast kunnen worden. Namens de schooldirecteur wil ik de staatssecretaris bedanken voor de regeling EMB gelden; de procedure was duidelijk en vlot. Maar leerlingen zoals Mick zijn echt van de buitencategorie. De motie Elias/Ferrier, die ik al vaak in deze debatten over passend onderwijs heb aangehaald, vraagt om voor deze kinderen een passende aanpak zonder te veel bureaucratie te organiseren. Dat zou toch makkelijker moeten kunnen dan dat de directeur bij elke vergadering van de 10 of meer samenwerkingsverbanden waar zij in vertegenwoordigd zijn aanwezig moet zijn? Graag een reactie van de staatssecretaris. Bij een van de vorige AO s over Passend Onderwijs heb ik gesproken over mijn voormalig collega die is gaan strijden voor een menswaardig bestaan voor haar meervoudig gehandicapte zoon. Ieder die ademt kan leren. Ieder die ademt wil leren. Over deze strijd heeft zij een boek geschreven, dat ik namens haar graag aan de staatssecretaris wil overhandigen. Voorzitter, De richting die we met het Passend Onderwijs zijn ingeslagen is de juiste, maar we zijn er nog niet Het individuele kind en zijn talenten staan centraal, echter 5
nog te vaak alleen nog op papier. Wat de VVD betreft gaan we er voor zorgen dat dit de praktijk wordt. 6