Verslag sessie 4 voormiddag: Belang van lokale en bovenlokale netwerken 1. Sprekers Kris De Visscher (DEMOS) Myriam Bergmans (OPZ Geel) en Roel Tulleneers (CC Geel) Koen Deweer (Handicum) Francisca Rumbaut (Kasteel van Gaasbeek) 2. Opvolgend gebruiker Carolien Daemen (slechtziend) 3. Opzet (kopie vanop website) Wil je als cultuurinstelling je toegankelijkheidd verhogen, dan betekent dit ook hett verbreden van je netwerk. Er wacht je een zoektocht in de soms onbekende en ondoorzichtige wereld van de zorg z en het sociaal cultureel werk voor personen met een beperking. Zorgvoorzieningen waar personen met een beperking overdag verblijven, vormen dikwijls een eerste en dankbaar aanknopingspunt. Op deze manier bereik je zeker de doelgroep, maar wel meestal op een groepsgebonden manierr en niet altijd volgens een eigen keuze van de personen met een beperking zelf. In deze sessie lichten we verschillende mogelijkheden toe om personen met een beperking te laten participeren aan cultuur op een meer individuele basis of in een groep waar ze zelf voor gekozen hebben. Ook gaan we dieper in op de verschillende vormen die een samenwerkins ng tussen een cultuurinstelling en een organisatie voor personen met een beperking kan aannemen. En we gaan na op welkee manier personen met een beperking niet alleen deelnemerr kunnen zijn, maar ook mee het aanbod kunnen vorm geven. 4. Verloop Inleiding De relatie tussen een aanbieder van cultuur en een gebruiker wordtt soms voorgesteld als een 1 op 1 relatie tussen instelling en individuele gebruiker. Maar die voorstelling klopt niet. Rond de instelling en de gebruiker zit, alss het goed gaat, een netwerk dat verbinding kann leggen tussen beide en de nodige ondersteuning en afstemming creëert. Wil je als cultuurinstelling je toegankelijkheid verhogen, dan betekent dit ook het verbreden van je netwerk. Lokaal én bovenlokaal, omdat veel zorg en aanbod voor personen met een beperking (PmB) nu eenmaal bovenlokaal wordt georganiseer rd. Binnen de zorg voor PmB is een evolutie aann de gang naar meer maatwerk en vermaatschappelijking. De keuzes die de cultuursector maakt, kunnen deze evolutie ondersteunen. In deze sessie laten we drie voorbeelden uit de praktijk aan het woord. We beginnen met dee samenwerking tussen het CC en het psychiatrisch centrum van Geel. Vervolgens geven we het woord aan Handicum. Zij lichten hun 1
werking en visie toe. Ten slotte gaan we dieper in op de audiogids die d het Kasteel van Gaasbeek liet ontwikkelen voor en door personen met eenn beperking. Toegankelijke cultuur in Geel We starten met een mooie samenwerkingg en dito duo presenta atie. Myriamm Bergmans van het Openbaar Psychiatrisch Centrum van Geel (OPZ) verduidelijkt vanuit de zorg haar visie op cultuurparticipatie. Roel Tulleneers van CC De Werft in Geel licht toe hoe het cultuurcentrum deze visie ondersteunt, o.a. doorr te kiezen voor een individuele benadering én door de vermaatschappelijking vorm te geven door middel van een eigen poule van vrijwilligers. Cf. powerpointpresentatie Partners in cultuur: Handicum alss inspirerendd voorbeeld Binnen de zorginstellingen komen mensen met een beperking meestal terecht in een groep waar ze niet zelf voor gekozen hebben. Ook (een deel van) de dagbesteding is niet een eigen keuze.. Maar er bestaan ook organisaties waar mensen mett een beperking zelf eenn positieve keuze kunnen maken over wat ze doen en wie ze ontmoeten. Binnen welzijn heb je, verspreid over Vlaanderen, 20 vrijetijdszorgorganisaties. Binnen het sociaal cultureel werk bestaann er verenigingen voor personen met een beperking en specifieke vormingsorganisaties. Handicumm is er één van. Koen Deweer, coördinator van Handicum, licht de specifieke mogelijkheden toe van v een samenwerking met een organisatie als de zijne. Dat die ook verder kan gaan dan de klassieke toeleiding bewijst het project cultureluren. Cf. powerpointpresentatie Niet alleen deelnemer, maar ook deelhebber: audiogids Kasteel van Gaasbeek G Doorgaans vormt toeleiding naar het bestaande aanbod de inzet van v de samenwerking. Maar een samenwerking kan ook andere vormen aannemen. Het project cultureluren iss daar een voorbeeld van. Zo ook de audiogids die het Kasteel van Gaasbeek liet maken door en voor personen met een beperking. Franciscaa Rumbaut van het Kasteel van Gaasbeek geeft tekst t en uitleg bij het project. Ze gaat dieper in op de achterliggende visie, de netwerkvorming, de uitwerking u en indien mogelijk de effecten van een dergelijk project. Meer info: zie deze link: http://www.kasteelvangaasbeek.be/kinderenenjongeren.asp?id=33 Cf. powerpointpresentatie 5. Afsluiter Verschillende organisaties die werken met mensen met een beperking zijn aangesloten bij het Fonds Vrijetijdsparticipatie. Dagcentra verbondenn aan een beschutte werkplaats, w organisaties die met mensen met een beperking op uitstap gaan, psychische dagcentra, beschut b wonen voor mensen met een handicap, thuisbegeleidingsdiensten Er kunnen dus heel wat diensten aansluiten. Het enige criterium is dat eigen activiteiten binnen het centrum niet worden betoelaagdd en dat de middelen gebruikt worden voor activiteiten buitenshuis, met als doel het leefwereldperspectief van mensen in armoedee te verbreden (dus NIET: buitenhuisactiviteit die door koepel of instelling zelf georganiseerd 2
worden) ). Het moet dus gaan over toegankelijk maken van reguliere activiteiten zoals uitstap naar CC, museum, jeugdkamp, beurtenkaart aangepast zwemmen Je vindt meer informatie in de bijlage: Het fonds vrijetijdsparticipatie in een notendop. Cf. bijlage 6. Websites http://cultuur.handicum.be. http://www.kasteelvangaasbeek.be/ /kinderenenjongeren.asp?id=33 3
Wat is het Fonds Vrijetijdsparticipatie voor mensen die in armoede leven?? Het Fonds Vrijetijdsparticipatie is een initiatief van de Vlaamse Minister vann Cultuur met als doel mensen die in armoede leven meer en volwaardig te laten participeren aann culturele activiteiten, sportactiviteiten en het jeugdwerk doorr bestaande drempels te verlagen en mensen te stimuleren tot deelname en ontwikkeling van de eigen creativiteit. Wat doet het Fonds Vrijetijdsparticipatie Het Fonds Vrijetijdsparticipatie stimuleert de deelname aan vrijetijdsactiviteitenn (= cultuur, sport en jeugdwerk) op 4 manieren: Door via een financiële tussenkomst de deelnameprijs van mensen in armoede aan vrijetijdsactiviteiten betaalbaar te maken. We noemen dit de 80/20 regel. Door met de vrijetijdsindustrie te onderhandelen om mensen in armoede op een betaalbare en toegankelijke manier te kunnen laten participeren aan evenementen. Door samenwerking af te sluiten met bovenlokaal gesubsidieerd e initiatievenn (zowel permanent als tijdelijk). Enkele voorbeelden hiervan zijn musea met een nationalee uitstraling, tijdelijke tentoonstellingen en sport en jeugdkampen. Door het verlenen van (telefonische) ondersteuning o aan de vrijetijdswerking van lokale organisaties van en met mensenn in armoede. o aan vrijetijdsaanbieders om hun aanbod toegankelijker te maken voor mensen in armoede. Voor wie en met wie werkt het Fonds Vrijetijdsparticipatie We werken voor en met mensen in armoede die lid of cliënt zijn van een privatee welzijnsorganisatie of welzijnsvereniging. Omdatt mensen in armoede heel moeilijk detecteerbaar zijn, werd gekozen om samen te werken met lokale welzijnsorganisaties die dagelijks mett deze mensenn werken en een sterke vertrouwensband genieten. Deze organisaties staan in voor de omkadering en de toeleiding. Opgelet: in sommige steden of gemeenten is er een lokale afsprakennota vrijetijdsparticipatie voor mensen in armoede afgesloten. Organisaties die hier gevestigd zijn, kunnen enkel beroep doen op ons aanbod bovenlokaal gesubsidieerde initiatieven en vrijetijdsindustrie. Het aanbod vind je terug in onze vrijetijdsbundel, die drie maal per jaar verschijnt. Wat wordt bedoeld met een private welzijnsorganisatie? Het Fonds staat open voor alle organisaties die mensen in armoede als doelgroep van hun werking hebben. Enkele voorbeelden: verenigingen waar armen het woord nemen, Welzijnsschakel wonen, dagcentra, thuisbegeleidingsdiensten Overheidsinstellingen komen niet in aanmerking aangezien ze enerzijds een eigen financiering hebben groepen, buurtwerkingen, centra voor Basiseducatie, diensten begeleid hiervoor waarop ze beroep kunnen doen ( vb: federale middelenn socio culturele participatie van het
OCMW) en anderzijds vrijetijdsparticipatie van mensen in armoede ook een opdracht is op lokaal niveau. We hanteren het principe dat de aanvraag voor tussenkomsten gaat over het toegankelijk maken van de activiteiten voor de doelgroep, daarom komen eigen activiteiten niet in aanmerking, en mogen deze activiteiten niet de reguliere animatie/leefgroepwerking vervangen. Daarom kunnen sommige verzorginsinstellingen niet aansluiten. Wat is de 80/20 regel? Het Fonds Vrijetijdsparticipatie wil deelname aan vrijetijdsactiviteiten niet totaal kosteloos maken. We komen voor maximaal 80% tussen in de deelnameprijs van culturele activiteiten, inschrijving sportclubs en inschrijving jeugdkampen/jeugdbeweging. Het dienen wel activiteiten te zijn erkend door lokale, provinciale, vlaamse of federale overheid. Wat verstaan we onder deelnameprijs? Deelnameprijs = toegang of lidmaatschap (+ gids + vervoer + babysit). Deelnemen aan vrije tijd kost meer dan enkel het toegangskaartje. Daarom komt het Fonds Vrijetijdsparticipatie ook tussen in de vervoersonkosten, reservatiekosten en de kosten voor babysit 1. Bij een begeleid bezoek worden ook de onkosten voor de gids 2 vergoed. Het Fonds Vrijetijdsparticipatie komt niet tussen in consumpties, parking en vestiairekost. Het Fonds Vrijetijdsparticipatie en de lokale netwerken Vanaf januari 2008 kunnen alle gemeenten in Vlaanderen via het participatiedecreet bijkomende middelen ontvangen om de vrijetijdsparticipatie van mensen in armoede te bevorderen. Deze middelen zijn rechtstreeks bestemd voor de mensen in armoede en hun verenigingen. De voorwaarde is duidelijk: plaatselijk een Afsprakennota Vrijetijdsparticipatie tot stand brengen. Deze nota geldt als een vorm van contract waarin alle belangrijke lokale partners samen afspraken maken hoe er de komende jaren verder wordt gewerkt aan de participatie van mensen in armoede aan cultuur, sport en jeugdwerk. Kort, krachtig, duidelijk en vooral gedragen door iedereen. De verplichte lokale partners zijn: Gemeentelijke diensten Vrijetijd, OCMW en verenigingen en organisaties die mensen in armoede als doelgroep hebben. Dit samenwerkingsverband noemen we het "Lokaal Netwerk Vrijetijdsparticipatie". Als een gemeente er voor kiest om een afsprakennota vrijetijdsparticipatie op te maken heeft dat belangrijke gevolgen voor organisaties uit die gemeente reeds een beroep deden op het Fonds Vrijetijdsparticipatie. Organisaties en verenigingen die gevestigd zijn in een gemeente met een Afsprakennota Vrijetijdsparticipatie kunnen enkel aanspraak maken op een tussenkomst van het Fonds Vrijetijdsparticipatie via het Aanbod Vrijetijdsindustrie en Bovenlokale Gesubsidieerde Initiatieven. Hoe wordt je lid en vraag je een tussenkomst aan? Je stuurt een mailtje naar info@fondsvrijetijdsparticipatie.be met de voorstelling van jullie organisatie en de aanvraag tot lidmaatschap. Omdat we niet alle organisaties kennen, vragen we een folder of het jaarverslag mee te sturen. Je krijgt van ons een organisatiefiche toegestuurd. We vragen naar organisatiegegevens en een vaste contactpersoon. Lid worden is kosteloos. 1 enkel een babysit-beurt door een bij een erkende instelling (bv. De gezinsbond, solidariteit voor het gezin, thuiszorgdiensten, ) aangesloten babysit komt voor subsidiëring in aanmerking. Het buurmeisje, het nichtje, kunnen we niet vergoeden. 2 Gids: hieronder verstaan we ook het huren audiogidsen.
Wanneer de organisatiefiche is teruggestuurd krijg je van ons een welkomstbundel met een gepersonaliseerd aanvraagformulier. Vanaf dan kan je tussenkomsten aanvragen Voor tussenkomsten voor zelfgekozen activiteiten vul je het aanvraagformulier in met de informatie van de activiteit, de geschatte kosten en het aantal deelnemers en begeleiders/vrijwilligers. We verwerken de aanvragen éénmaal per week, als je aanvraag wordt goedgekeurd ontvang je een goedkeuringsbrief en een financieel verslag. Dit verslag stuur je samen met de financiële bewijsstukken op, nadien worden je kosten voor 80% terugbetaald. Voor tussenkomsten uit het vast aanbod vul je het bestelformulier in en stuur je dit zowel naar de organisator als naar het Fonds. Daarna ontvang je van het Fonds een goedkeuringsbrief en een financieel verslag. Van de organisator ontvang je de reservatiebevestiging en de vraag tot betaling.