Familie en vermogen in bedrijf Maatschappelijke impact: Filantropie In dit hoofdstuk staat uw maatschappelijke betrokkenheid centraal. Niet alleen het goeddoen door u als privépersoon en familie, maar ook het goeddoen vanuit uw onderneming krijgt de aandacht. De mate waarin u met uw zakelijke of privévermogen maatschappelijke impact maakt, kan op een schaal (een continuüm) worden weergegeven. We behandelen de diverse manieren van goeddoen aan de hand van dit continuüm, in drie verschillende onderdelen: Filantropie, Impact-bewust investeren en People Planet Profit. Deze drie onderdelen verschijnen niet tegelijk, maar op verschillende tijdstippen. Ook de maatschappelijke trends binnen deze drie gebieden komen aan de orde. Het maatschappelijk continuüm De samenhang tussen sociale en financiële opbrengst van een investering wordt treffend weergegeven in een zogenoemd maatschappelijk continuüm. Dit continuüm is zowel van toepassing op de persoonlijke behoefte tot goeddoen als op maatschappelijk investeren en op bedrijfsvoering (maatschappelijk verantwoord ondernemen). Het continuüm (zie figuur) loopt van uitsluitend gericht op maatschappelijke impact (links) naar uitsluitend gericht op financieel rendement (winstmaximalisatie) (rechts). Links staan daarom de goede doelen en rechts de traditionele commerciële ondernemingen. Het continuüm laat zien dat het maatschappelijk rendement afneemt naarmate de investering meer gericht is op financieel rendement. Het een sluit het ander evenwel niet uit. Bij impact-bewust investeren wordt over het algemeen zowel maatschappelijk rendement als financieel rendement behaald.
Maatschappelijk continuüm Sociale impact Filantropie Impact-bewust investeren People Planet Profit geefmissie geefcirkel Sociaal investeren impact primair Impact investeren impact en rendement Schadevrije onderneming Verantwoorde onderneming Onderneming met alleen financiële doelstellingen Sociale bedrijfsvoering Financieel rendement Goede doelen, fondsen en Maatschappelijke organisaties Klassieke investeerders Vermogen particulieren Maatschappelijke trends De samenleving is voortdurend in beweging. In de huidige wereld neemt maatschappelijke verantwoordelijkheid een bijzonder plek in. Dit is te zien in trends op dit gebied: zowel geeftrends als trends in de sociale bedrijfsvoering en sociale investeringen. De waarde van maatschappelijke impact U kunt op diverse manieren met uw vermogen, maar ook inzet, maatschappelijke impact maken. Door positieve maatschappelijke impact te creëren vergroot u de emotionele en sociale waarde van uw vermogen. Ook vergroot u uw erfgoed voor de volgende generatie binnen uw familie en voor de samenleving. Dit kan een nieuwe dimensie aan uw vermogen geven en daarmee uw persoonlijke voldoening doen toenemen. Niet alleen als individu of familie maar ook vanuit uw onderneming kunt u op allerlei manieren maatschappelijke impact creëren: van een traditionele schenking tot meer betrokken en duurzaam geven vanuit familiewaarden. Maar ook impact-bewust investeren en maatschappelijk ondernemen behoren tot de mogelijkheden. Er zijn legio mogelijkheden - met elk hun eigen fiscale en juridische voordelen en beperkingen. Daarom is een grondige - professionele - voorbereiding een must. Maatschappelijke impact: Filantropie 2
Filantropie: goeddoen als privépersoon en familie Wanneer u afzonderlijk of als familie wilt goeddoen, dan zijn er verschillende aandachtspunten waarmee u rekening moet houden. Die aandachtspunten liggen op uiteenlopende gebieden: van maatschappelijke trends tot familiewaarden en de fiscale aspecten van verschillende geefstructuren. We zetten ze graag voor u op een rij. Geven en familiewaarden Geeftrend: betrokken en duurzaam geven Een opvallende trend is dat vermogende particulieren en families meer dan ooit verantwoordelijkheid nemen om een grotere bijdrage aan een betere samenleving te leveren. Dit doen zij met hun vermogen en inzet. Het vermogen uitsluitend overdragen aan de kinderen is niet langer de standaard. Wat straal ik uit naar de buitenwereld, is een belangrijke vraag voor hen. Families willen het (familie)vermogen meer zin en een nieuwe dimensie geven: geschiedenis schrijven door positieve maatschappelijke impact te creëren. Op die manier vergroten zij niet alleen de emotionele en sociale waarde van hun vermogen voor de volgende generatie binnen de familie. Bovendien heeft geven om het geven plaatsgemaakt voor betrokken en duurzaam geven. Er is een onverminderd groot besef dat geven aan goede doelen van onschatbare waarde kan zijn voor de samenleving. Sommige wetenschappers spreken hierdoor ook wel van een Gouden eeuw van de filantropie. Donateurs willen meer betrokken zijn bij hun goede doel en gaan steeds vaker een resultaatsverbintenis aan. Zij willen weten hoeveel van hun gift daadwerkelijk is besteed aan het beoogde doel en of hiermee toegevoegde maatschappelijke waarde (public value) is gecreëerd. Met deze nieuwe benadering lijkt het eenrichtingsgeven (geefmissie) te evolueren tot een wederkerige geefovereenkomst of geefcirkel. Alleen goede doelen die duidelijk zijn over behaalde én niet behaalde resultaten dingen mee naar de gunst van de gevers. Gevers die zich niet meer zo makkelijk voor lange tijd laten binden en die zich steeds meer richten op specifieke projecten. Naast het geven van geld geeft de weldoener steeds meer van zichzelf: zijn of haar tijd en expertise. In het licht van deze trends kan geven een instrument zijn om de familiewaarden levend te houden. Geven kan een belangrijke rol spelen bij het binden van de familie en het bedrijf. Familiewaarden als het middelpunt van de geefcirkel Familiewaarden als bindende factoren binnen de familie en tussen familie en bedrijf, vormen een mooi vertrekpunt voor betrokken en duurzaam geven. De link met familiewaarden leidt tot grotere betrokkenheid bij het goede doel van uw keuze en geeft meer persoonlijke voldoening. Bovendien versterkt het de familieband - ook tussen de generaties - en de relatie tussen uw familie en uw bedrijf. Zo kan goeddoen uw familie binden en boeien, maar ook voor uw bedrijf en de samenleving een weldaad zijn. De wetgever beloont dit heilzame initiatief dan ook met allerlei fiscale faciliteiten, waarover later in dit hoofdstuk meer. Maatschappelijke impact: Filantropie 3
Om uw familiewaarden te betrekken bij uw wens om te geven begint u bij het concretiseren van die familiewaarden. Vervolgens is het cruciaal in kaart te brengen wat de wensen van uw familie ten aanzien van goeddoen zijn, waar uw prioriteiten op de korte en lange termijn liggen, wat de haalbaarheid hiervan is en welke maatschappelijke bestemming van uw vermogen het beste aansluit bij uw familiewaarden. Het gaat erom een bestemming te vinden die nauw aansluit bij de familiewaarden en die dicht aanligt tegen de interessesfeer van de familie. Dit versterkt de betrokkenheid van de familie bij het goede doel. Als u aan het geven vervolgens ook een resultaatsverplichting voor de begunstigden verbindt, is de geefcirkel rond! De juiste keuzes maken Als u eenmaal hebt vastgesteld welk doel bij u en/of uw familie past, dient zich een aantal vervolgvragen aan. Wat wilt u bijvoorbeeld geven: alleen een financiële bijdrage of ook kennis en expertise? En wilt u alleen schenken, of wilt u daarbij ook een bepaald resultaat zien? Hoeveel tijd wilt u aan het goede doel besteden, en doet u dit alleen of samen met anderen? Als laatste stap in de keuzefase: wilt u zelf een doel opzetten of maakt u gebruik van reeds bestaande goede doelen? In hoeverre is fiscaliteit voor u doorslaggevend, en welke fiscale regelingen kunt u benutten? Welke geefvorm spreekt u het meeste aan? En wilt u de volgende generatie nu al betrekken bij uw keuzes en visie? Maatschappelijke impact: Filantropie 4
Algemeen nut beogende instelling Nederland telt tussen de 55.000 en 60.000 algemeen nut beogende instellingen (anbi s). Dit zijn instellingen die een algemeen belang nastreven. Het is niet altijd duidelijk wat het begrip algemeen belang omvat. Het gaat in ieder geval om een nietparticulier belang. Maar de belangen van een kleinere groep mensen in de samenleving kunnen al een algemeen belang zijn. Denk aan het vinden van een geneesmiddel tegen een bepaalde ziekte. Maar een anbi mag zich niet richten op een belang van een beperkte of afgesloten groep mensen, zoals een bepaalde familie. Het belang is dan niet meer algemeen. Verkrijgen van anbi-status De Belastingdienst merkt een instelling alleen als anbi aan als aan bepaalde voorwaarden is voldaan. Een van de voorwaarden is dat de instelling een algemeen belang behartigt in een van de volgende categorieën: welzijn, cultuur, onderwijs (waaronder wetenschap en onderzoek), natuur, milieu, duurzaamheid, gezondheidszorg, jeugd- en ouderenzorg, ontwikkelingssamenwerking, dierenwelzijn, religie, levensbeschouwing, spiritualiteit, het bevorderen van de democratische rechtsorde, volkshuisvesting, het (financieel) ondersteunen van een andere anbi of een combinatie van de eerdere categorieën. Verliezen van anbi-status Als een instelling niet meer aan de voorwaarden voldoet, dan kan de anbi-status worden ingetrokken, mogelijk zelfs met terugwerkende kracht. Dan zal de anbi alsnog schenk- en erfbelasting moeten gaan afrekenen over eerder ontvangen schenkingen en erfenissen. Publicatieplicht voor anbi s Sinds 1 januari 2014 geldt voor anbi s de elektronische publicatieplicht. Dit is om gehoor te geven aan de maatschappelijke roep om transparantie. Als een anbi hier niet aan voldoet, dan riskeert ze intrekking van de anbi-status. Welke gegevens moeten gepubliceerd worden? Het gaat onder andere om contactgegevens, doelstelling, hoofdlijnen van het actuele beleidsplan en de financiële verantwoording binnen zes maanden na afloop van het boekjaar. Ook de namen van de bestuurders moeten openbaar zijn. Wanneer er een reëel gevaar voor de persoonlijke veiligheid van de bestuurders bestaat, kan een ontheffing worden verkregen voor het publiceren van de namen daarvan. De uitzondering geldt ook voor bestuurders van kerkgenootschappen, maar dan vanwege privacyredenen. Informatieplicht bij verlies anbi-status Als een instelling haar anbi-status heeft verloren of gaat verliezen, moet de voormalige anbi de Belastingdienst per kalenderjaar uit eigen beweging informeren over haar schenkingen, de verkrijgers ervan en het verloop van het anbivermogen. Als de instelling deze informatieplicht niet nakomt, kan de instelling een boete krijgen die afhankelijk van de omstandigheden flink kan oplopen. De informatieplicht geldt zolang het voormalige anbi-vermogen meer dan 25.000 euro bedraagt. Zijn de statuten in orde? In de praktijk blijken de statuten van anbi s vaak gebreken te vertonen. Een belangrijk voorbeeld daarvan is de formulering van de liquidatiebepaling. Instellingen die vóór 22 juni 2012 de anbi-status hebben gekregen en hun statuten na deze datum wijzigen, moeten de liquidatiebepaling in hun statuten aanpassen aan de eisen van de zogenoemde Geefwet. Dit vereiste houdt in dat eventueel positief vermogen van de instelling bij liquidatie ten goede komt aan een anbi of een buitenlandse instelling met een soortgelijk doel. In de praktijk vergeten anbi s vaak deze wijziging door te voeren, wat tot vervelende gevolgen kan leiden. Filantropie: goeddoen Maatschappelijke als privépersoon impact: Filantropie en familie 5
Sociaal belang beogende instelling Zoals haar naam doet vermoeden is een sbbi een instelling die een sociaal belang nastreeft. Dit houdt in dat de sbbi activiteiten ontplooit voor en met mensen, en dat ze hiermee bijdraagt aan een gezonde en veerkrachtige maatschappij en het bevorderen van de sociale cohesie. De wet zegt niet in hoeverre dit sociaal belang moet worden behartigd. De invulling van deze voorwaarde is overgelaten aan de praktijk en de rechter. Voorbeelden van sbbi s zijn muziekverenigingen, dorps- of buurthuizen of (amateur) sportverenigingen. Eenmalige giften aan een sbbi zijn niet aftrekbaar in uw aangifte inkomstenbelasting. Schenken aan een sbbi Wilt u schenken aan een sbbi, let er dan op dat die schenking alleen aftrekbaar is voor de inkomstenbelasting als het gaat om een periodieke gift. Daarnaast dient de sbbi meer dan 25 leden te hebben en mag deze niet onderworpen zijn aan vennootschapsbelasting. Een schenking of een erfenis die een sbbi verkrijgt, is onder voorwaarden vrijgesteld van schenk- en erfbelasting. Steunstichting sbbi Een steunstichting sbbi is een instelling met het uitsluitende doel om een bepaalde (normale) sbbi financieel te ondersteunen. Deze stichting is alleen opgericht om geld in te zamelen voor het jubileum van een sbbi. Het moet dan gaan om een sbbi die is aangesloten bij een landelijke koepel op het gebied van sport of muziek en het geld moet worden gebruikt voor de viering van een vijfjarig jubileum. De kwalificatie-eisen zijn zeer specifiek en complex, waardoor er weinig van de regeling gebruik is gemaakt. Schenken aan een steunstichting sbbi U kunt uw eenmalige gift aan een steunstichting sbbi onder voorwaarden aftrekken in uw aangifte inkomstenbelasting. Hierbij gelden een drempel en plafond die afhankelijk zijn van uw inkomen.als u liever via uw bv schenkt aan een steunstichting sbbi, dan geldt een giftenaftrek voor de vennootschapsbelasting van ten hoogste 50 procent van de winst met een maximum van 100.000 euro. Een steunstichting sbbi die een gift of een erfenis ontvangt, hoeft onder voorwaarden geen schenk- en erfbelasting te betalen. Culturele instelling Sommige anbi s kwalificeren als culturele instelling. Dit zijn anbi s die zich uitsluitend of nagenoeg uitsluitend richten op cultuur. Dit moet ook blijken uit de statuten. Maar wanneer houdt een anbi zich precies bezig met cultuur? Wat als cultuur kwalificeert is in de parlementaire geschiedenis niet duidelijk aangegeven. De wetgever verwijst daar namelijk naar de definitie van cultuur in het Nederlands woordenboek. Het anbi-team van de Belastingdienst bepaalt uiteindelijk of een anbi kwalificeert als culturele instelling. Hiervoor hebben zij een beoordelingskader opgesteld in samenwerking met het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. Schenken aan een culturele instelling Als u wilt schenken aan een culturele instelling dan mag u uw gift met 1,25 vermenigvuldigen voor de giftenaftrek inkomstenbelasting, met een maximum van 1.250 euro. Dit wordt de multiplier genoemd. Doet u de gift via uw bv, dan mag u uw gift met 1,5 vermenigvuldigen voor de giftenaftrek vennootschapsbelasting, met een maximum van 2.500 euro. Naar verwachting vervalt de multiplier voor giften aan culturele instellingen per 31 december 2017. Haast is dus geboden als u nog van deze turbo-aftrek wilt profiteren. Filantropie: goeddoen Maatschappelijke als als privépersoon impact: en Filantropie en familie 6 6
Geefstructuren Het schenken aan goede doelen heeft niet alleen maatschappelijke impact en kan voldoening geven, maar is ook fiscaal aantrekkelijk. Er bestaan verschillende fiscaal voordelige manieren om betrokken en duurzaam te geven. Hierbij geldt dat de wens van de schenker voorop staat: wat wilt u geven, aan wie en hoe lang? Wanneer eenmaal inzichtelijk is geworden wat u als weldoener precies wilt, en u daarin de juiste keuzes hebt gemaakt, komt het aan op het kiezen van de juiste vorm van de gift, variërend van eenvoudig schenken tot gedeeld geven. In deze paragraaf leest u meer over een aantal geefstructuren en de fiscale aspecten. 1. De gift Een gift veronderstelt vrijgevigheid. Dit betekent dat u geen tegenprestatie van de verkrijger vraagt. Ook moeten beide partijen weten dat een van de twee iets krijgt: ze moeten zich bewust zijn van de bevoordeling van een van beiden door de gift. Onder voorwaarden is de gift aftrekbaar in uw aangifte inkomstenbelasting. Daarnaast is onder voorwaarden de instelling die de gift krijgt geen schenkbelasting verschuldigd. In de praktijk is de ontvanger van de gift vaak een algemeen nut beogende instelling (anbi), een sociaal belang behartigende instelling (sbbi) of een culturele instelling. Voor zulke instellingen geldt vaak een dergelijke vrijstelling van de schenk- en erfbelasting. Ook worden giften gedaan aan steunstichtingen van sbbi s. Wanneer is uw gift aftrekbaar in uw aangifte inkomstenbelasting? Afhankelijk van de vorm van de gift kan deze geheel of gedeeltelijk in aftrek komen op uw persoonlijke inkomen. Indien uw inkomen in een jaar niet toereikend is voor het in aftrek brengen van de gift, dan kan het restant van de gift in het daaropvolgende jaar in aftrek worden gebracht. Gewone gift Voor gewone, niet-periodieke giften aan een anbi of een steunstichting sbbi geldt dat de schenking aftrekbaar is voor zover deze meer bedraagt dan één procent van uw verzamelinkomen, met een minimum van zestig euro (drempel). Daarnaast geldt een maximumaftrek van tien procent van uw inkomen (plafond). U moet uw gift bovendien met schriftelijke stukken kunnen aantonen, zoals bankafschriften of kwitanties. Eenmalige giften aan een sbbi zijn niet aftrekbaar. VOORBEELD: Gert-Jan 1 Gert-Jan wil in 2016 een eenmalige gift aan een anbi doen van 100.000 euro. Hij verwacht dat in 2016 zijn box 1-inkomen 90.000 euro en zijn box 3-inkomen 30.000 euro bedragen. Gert-Jan heeft geen (overige) persoonsgebonden aftrekposten. Zijn verzamelinkomen bedraagt dus 120.000 euro over 2016. Voor Gert-Jan is de gift aftrekbaar als deze hoger is dan 1.200 euro (dit is één procent van 120.000 euro). Vervolgens geldt een maximale aftrek van tien procent van het verzamelinkomen (in deze situatie 12.000 euro). Gert-Jan kan dus maar een bedrag van 12.000 euro in aftrek brengen en 88.000 euro van zijn gift is voor hem niet aftrekbaar. Als Gert-Jan met zijn box 1-inkomen in het hoogste belastingtarief van 52 procent valt, dan levert deze aftrek hem 6.240 euro op en kost de schenking hem netto 81.760 euro (88.000 euro minus 6.240 euro). Verzamelinkomen Het verzamelinkomen is het gezamenlijke bedrag van uw inkomen in box 1, 2 en 3, vóór toepassing van persoonsgebonden aftrekposten zoals alimentatiebetalingen. Er is onderscheid tussen gewone en periodieke giften. Maatschappelijke impact: Filantropie 7
Periodieke giften Sinds 1 januari 2014 hoeft u niet meer naar de notaris voor aftrekbare periodieke giften aan anbi s en verenigingen met meer dan 25 leden. Een overeenkomst tussen de gever en de instelling mag ook, maar die moet wel voldoen aan een aantal voorwaarden. Beide partijen moeten een exemplaar van de ondertekende overeenkomst bewaren als bewijsstuk. Aandachtspunt Op de site van de Belastingdienst staan modellen voor deze overeenkomst. Maar de formulering in deze modellen is juridisch niet optimaal en zou later tot geschillen tussen de gever en de instelling kunnen leiden. Het is raadzaam de overeenkomst samen met uw adviseur op te stellen. Bij complexe schenkingen, zoals van een kostbaar kunstobject, kunt u beter kiezen voor een notariële schenkingsakte. Periodieke gift Periodieke giften zijn aftrekbaar als ze de vorm hebben van minimaal vijf jaarlijkse, vaste en gelijkmatige periodieke uitkeringen die uiterlijk eindigen bij overlijden. Dit is veelal het overlijden van de schenker maar het kan ook het overlijden van een andere persoon zijn zoals de erfgenaam van de schenker, zodat de termijn van de periodieke gift ook na het overlijden van de schenker blijft doorlopen. Er zijn nog andere beëindigingsmogelijkheden van een periodieke gift: faillissement of verlies van anbi-status van de verkrijgende instelling, en arbeidsongeschiktheid en onvrijwillige werkloosheid van de donateur. Voor het bepalen of er sprake is van een vaste en gelijkmatige uitkering, is niet de financiële waarde van de gift beslissend, maar de hoeveelheid daarvan. Dit is vooral van belang bij giften in natura met een jaarlijks schommelende waarde, zoals een kunstverzameling. In de schenkingsovereenkomst moet dan staan dat de delen die de donateur gaat overdragen even groot zijn, bijvoorbeeld elk jaar een vijfde gedeelte van de kunstverzameling. Anders dan bij gewone giften geldt voor periodieke giften geen drempel of plafond. Uw periodieke gift is dus volledig fiscaal aftrekbaar. Het fiscale voordeel van een periodieke gift kan worden geïllustreerd aan de hand van het voorbeeld van Gert-Jan. Toekomst giftenaftrek Regelmatig zijn er geluiden dat de giftenaftrek beperkt of zelfs afgeschaft moet worden, omdat die niet bijdraagt aan de doelstelling, het bevorderen van giften aan goede doelen. In 2016 gaat de overheid de giftenaftrek evalueren. Ook komt er een onderzoek naar het gelijktrekken van de periodieke en gewone giften. De toekomst van de giftenaftrek is dus niet zeker. De overheid heeft de laatste jaren echter het beleid om maatschappelijke organisaties minder afhankelijk te maken van directe overheidssubsidies en particuliere initiatieven voor ondersteuning van die organisaties meer te stimuleren. Daarin speelt de giftenaftrek een belangrijke rol, want zo kunnen burgers zelf uitmaken welke goede doelen zij willen ondersteunen. Deze vorm van directe democratie versterkt de maatschappelijke en financiële betrokkenheid bij goede doelen. Voor de aftrekbaarheid van de gift moet de ontvanger een anbi zijn of een vereniging die voldoet aan bepaalde voorwaarden. 1 1 Het gaat onder meer om de voorwaarden dat de vereniging minstens 25 leden heeft en geen vennootschapsbelasting hoeft te betalen. Maatschappelijke impact: Filantropie 8
VOORBEELD: Gert-Jan 2 Gert-Jan heeft na overleg met zijn adviseur besloten om het bedrag van 100.000 euro te schenken aan een anbi in vijf gelijke delen van 20.000 euro. Zijn verzamelinkomen bedraagt nog steeds 120.000 (waarvan 90.000 euro in box 1 en 30.000 euro in box 3). De periodieke gift vermindert het box 1-inkomen. Dit betekent dat Gert-Jan in box 1 maximaal 90.000 euro in aftrek kan brengen. Als gevolg van de geplande schenking zal het verzamelinkomen in het eerste jaar van de schenking omlaag gaan naar 100.000 euro. In beginsel kan Gert-Jan van 2016 tot 2021 zijn box 1-inkomen jaarlijks met 20.000 euro verlagen. Als Gert-Jan met zijn box 1-inkomen in het hoogste belastingtarief van 52 procent valt, dan levert deze aftrek hem jaarlijks 10.400 euro (20.000 euro maal 52 procent) op en kost de schenking hem netto 9.600 euro. Als Gert-Jan gedurende vijf jaar de gedeeltelijke schenkingen kan aftrekken tegen het hoogste belastingtarief, dan kost de schenking van totaal 100.000 euro hem 48.000 euro. 2. Schenken met behoud van vermogen: gedeeld geven Het is mogelijk om een schenking te doen waarbij niet alleen de belangen van het goede doel gediend zijn, maar ook het belang van de schenker. In de Verenigde Staten en Canada is deze vorm van schenken al enkele decennia bekend onder de naam planned giving of shared giving. In de kern komt deze geeftechniek erop neer dat een schenker een belang houdt bij het vermogen dat hij schenkt. Dit kan op verschillende manieren worden bereikt. Twee van deze methoden worden nader toegelicht. Overdracht van blote eigendom met behoud van vruchtgebruik Het is mogelijk om als schenker alleen de blote eigendom van (een gedeelte) van zijn vermogen aan een anbi te over te dragen. Op deze manier houdt de schenker recht op een rendement van het geschonken vermogen tot aan zijn overlijden (het zogenoemde vruchtgebruik ). Dit kan de schenker doen door de blote eigendom te verkopen aan de anbi en de koopsom in (minimaal vijf) gelijke jaarlijkse termijn kwijt te schelden. Gedurende het leven dient de anbi het rendement dat op het vermogen wordt behaald uit te keren aan de donateur. Op deze manier wordt het vermogen gedeeld. De anbi verkrijgt de blote eigendom van het vermogen en de schenker geniet als vruchtgebruiker de levenslange vruchten hiervan. Het voordeel voor de schenker is dat hij of zij tijdens leven de jaarlijkse inkomsten uit het vermogen blijft ontvangen en tegelijkertijd fiscale privileges kan benutten. Hoe dit voordelig kan uitpakken blijkt uit het volgende voorbeeld. VOORBEELD: Anna Anna is zestig jaar oud. Ze bezit een effectenportefeuille ter waarde van 250.000 euro. Anna wil de blote eigendom van de effectenportefeuille schenken aan een anbi. Afgesproken wordt dat de anbi jaarlijks drie procent van het vermogen als vergoeding uitkeert aan Anna. Dit komt in principe neer op 7.500 euro per jaar. De fiscale waarde van de blote eigendom van de effectenportefeuille hangt af van Anna s leeftijd. Nu zij zestig jaar oud is, bedraagt de blote eigendom volgens berekentabellen 2 100.000 euro. Anna verkoopt de blote eigendom van 100.000 euro aan een anbi en scheldt de koopsom in vijf gelijke termijnen van 20.000 euro kwijt. Bij een inkomstenbelastingtarief van 52 procent resulteert dit in een jaarlijkse belastingbesparing van 20.000 euro maal 52 procent, dus 10.400 euro (52.000 euro over vijf jaar). Na vijf jaar bezit Anna alleen nog het vruchtgebruik van de effectenportefeuille. Daarnaast is zij jaarlijks minder inkomstenbelasting in box 3 verschuldigd, doordat de waarde van het vruchtgebruik afneemt naarmate Anna ouder wordt. 2 Dit zijn de berekentabellen voor de schenk- en erfbelasting. Maatschappelijke impact: Filantropie 9
Blote eigendom Een eigenaar van blote eigendom (de hoofdgerechtigde) heeft niet het genot van dat goed. Dus de bloot eigenaar kan het niet zelf gebruiken. Dit genot komt aan de vruchtgebruiker toe. Als iemand bijvoorbeeld de blote eigendom van een effectenportefeuille schenkt, blijft de donateur de rente- en dividendinkomsten ( de vruchten ) ontvangen. Bij overlijden van de schenker groeit het vruchtgebruik automatisch aan bij de eigenaar van de blote eigendom, die daardoor het volle eigendom verkrijgt. Als u overweegt om vermogen aan een goed doel na te laten, vormt gedeeld geven een goed alternatief. Bij het nalaten van vermogen is namelijk geen giftenaftrek mogelijk en bij gedeeld geven wel. Verstrekken van lening zonder of met lage rente Het is ook mogelijk aan een anbi een renteloze of laagrentende lening te verstrekken. De donateur schenkt (een deel van) de rente in de vorm van een gift. Bij een renteloze lening bestaat de eenmalige (gewone) gift uit het verschil tussen de nominale waarde en de contante waarde van de lening. Jaarlijks is de donateur 1,2 procent inkomstenbelasting verschuldigd over de waarde van de vordering (box 3). Bij het verstrijken van de looptijd wordt de lening afgelost en ter aflossing sluit de anbi een deposito af bij de bank voor de contante waarde. Het is ook mogelijk de aflossingen kwijt te schelden door middel van een periodieke gift. 3. Oprichten van een fonds of een familiestichting Fonds op naam Het is soms mogelijk om met de anbi af te spreken aan welk doel de anbi de gift zal besteden. Grotere goede doelen bieden hierbij soms de mogelijkheid aan om een fonds op naam van de schenker op te richten. Door middel van een fonds op naam krijgt u als schenker de mogelijkheid om aan uw gift een specifieke bestemming te geven die past binnen de grotere doelstelling van de anbi. Het fonds op naam vormt als het ware een afgescheiden deel binnen het totale vermogen van de anbi. De anbi gaat het besteden op een manier die u hebt voorgeschreven. De regels van het fonds - waaraan u eventueel uw naam kunt verbinden - kunt u in overleg met de betreffende anbi vastleggen. Vaak is aan de instelling van een fonds op naam een minimumbedrag gekoppeld. De fiscale gevolgen van een gift aan een fonds op naam verschillen niet met die van een gewone of periodieke gift. VOORBEELD: Mark Mark wil een bedrag van 200.000 euro aan een anbi lenen tegen een rente van twee procent. De looptijd van de lening is vijf jaar. Mark heeft met de anbi afgesproken dat de anbi de rente niet hoeft te betalen. Dit betekent dat hij minimaal de komende vijf jaar een bedrag van 4.000 euro per jaar aan de anbi zal schenken (twee procent van 200.000 euro). In totaal bedraagt de periodieke gift vijf maal 4.000 euro, dus 20.000 euro. Bij een aftrek tegen 52 procent levert dit Mark een totale belastingbesparing op van 10.400 euro (2.080 euro per jaar). Het rendement dat de anbi tijdens de looptijd van de lening met het vermogen behaalt, kan zij besteden aan het goede doel. De lening valt bij Mark in box 3 waarover hij 1,2 procent inkomstenbelasting verschuldigd is. Maatschappelijke impact: Filantropie 10
Zelf opgerichte (familie)stichting Als u meer invloed wilt uitoefenen op de bestedingen van uw giften, kunt u zelf een anbi oprichten. Wanneer de instelling aan alle voorwaarden van een anbi voldoet, kan de inbreng van uw vermogen in de anbi vrij van schenkbelasting plaatsvinden. U bent bij deze variant meer betrokken bij de uiteindelijke besteding van uw gift en dat kan veel voldoening geven. Vergeleken met een fonds op naam, waarbij u kunt profiteren van de kennis en ervaring van de anbi, neemt de variant van een eigen stichting meer tijd in beslag en is meer deskundigheid vereist. Het is daarom raadzaam bij het oprichten van een eigen anbi de hulp van een adviseur in te schakelen. Kwijtschelding erfbelasting in ruil voor kunst- en cultuurbezit Als u de erfbelasting wilt betalen met kunstvoorwerpen of cultuurgoederen uit de nalatenschap, dan moet u daarvoor een verzoek indienen tot kwijtschelding van erfbelasting. De kwijtschelding kan oplopen tot 120 procent van de waarde van de kunstvoorwerpen die u aan de Staat wilt overdragen, maar niet meer dan de belasting en belastingrente die u moet betalen. Eerst beoordeelt een adviescommissie of de voorwerpen uit de nalatenschap voldoende nationaal kunst- of cultuurhistorisch belang hebben. Het is ook mogelijk dat een erflater voor zijn overlijden vraagt of voorwerpen uit zijn nalatenschap aan de voorwaarden voldoen. Sinds kort is duidelijk dat de regeling ook van toepassing is als de kunstvoorwerpen in gedeelde eigendom vanuit de nalatenschap in betaling worden gegeven. Maatschappelijke impact: Filantropie 11
4. Schenken aan een anbi via uw vennootschap Als u via uw bv wilt schenken aan een anbi, dan komt ook deze gift onder voorwaarden in aanmerking voor een giftenaftrek, maar dan in de vennootschapsbelasting. De gift spruit dan voort uit uw charitatieve behoefte als grootaandeelhouder. Een van de voorwaarden voor de giftenaftrek is dat u als aandeelhouder geen doorslaggevende zeggenschap hebt over de anbi als verkrijger van uw gift. Dit zou de anbistatus van de verkrijger - die vereist is voor de giftenaftrek - in gevaar kunnen brengen. De aftrek bedraagt ten hoogste 50 procent van de winst met een maximum van 100.000 euro. Aan de kant van de anbi s zijn alle giften en erfenissen die zij verkrijgen onder voorwaarden vrijgesteld van schenk- en erfbelasting. Als u een grote bijdrage aan een goed doel wilt leveren, is het fiscaal gezien voordeliger deze bijdrage als zakelijke last vorm te geven (in plaats van als gift). Dit kan door het aangaan van een sponsoringsrelatie waarbij de anbi bijvoorbeeld de naam van uw bedrijf op haar website of in andere uitingen vermeldt. Ook is het mogelijk de bijdrage aan het goede doel in te bedden binnen een eventueel corporate responsibility -beleid van uw onderneming. Door op deze manieren een duidelijke koppeling aan te brengen met het belang van uw bedrijf zijn de kosten (in beginsel) volledig aftrekbaar van de winst. Maar in deze situaties kan wel nog btw aan de orde zijn als de anbi in kwestie een tegenprestatie levert (bijvoorbeeld naamsbekendheid). Conclusie Vermogende particulieren en families zetten zich steeds intensiever in voor goede doelen, door het verschaffen van kapitaal of anderszins. Bij het bepalen van de te steunen goede doelen, en het vormgeven van de steun zelf, kan de link met familiewaarden een zeer bruikbare zijn. Er moeten immers veel keuzes worden gemaakt met (langdurige) gevolgen voor de familie. Goeddoen op basis van de familiewaarden is daarnaast een krachtig middel om uw familie en uw bedrijf te binden en te boeien. Goeddoen kan op allerlei manieren worden vormgegeven, waarbij fiscale faciliteiten een rol kunnen spelen. Van belang hierbij is of u eenmalig een gift wilt doen, of meer structureel. En of u in hoge mate actief betrokken wilt zijn bij het goede doel, of slechts zijdelings. Ook is het type goede doel van belang. Maar hoe u ook wilt goeddoen, filantropie kan veel voordelen hebben voor uzelf, uw familie en de maatschappij. Dit is het derde onderwerp in de reeks Familie en vermogen in bedrijf. Gedurende het jaar volgen meer onderwerpen rondom familievermogen, zie pwc.nl/familiebedrijven. Onderwerpen waarover u niet vroeg genoeg in gesprek kunt gaan met uw familieleden en adviseurs. Voor meer informatie: Casper de Nooijer 088 792 19 35 Charlotte Zandvoort-Gerritsen 088 792 47 94 Maatschappelijke impact: Filantropie 12