A q u a r i u m h o b b y AQUARIUMHOBBY Maandblad voor zoetwater- en zeewater aquarianen Jaargang 3, nummer 01, januari 2004 N i j v e l r d a Aquariumhobby is een uitgave van aquariumvereniging http://www.aquariumhobby.nl Wij wensen u het allerbeste voor 2004!! - In dit nummer : Uitslagavond huiskeuring 2003 Opstarten In van dit een nummer: aquarium Depotproat Uitslag verenigingskeuring 2003 Opstarten van een aquarium Depotproat ADVIES INSTALLATIE ONDERHOUD OREMUSPLEIN 56, 6815 DS ARNHEM (noord 2 minuten van BURGERS ZOO) TEL: 026-44 59 874 De grootste op zee en zoetwateraquaria van Arnhem en omgeving Wekelijks nieuwe import van vissen, planten en koralen Technische hulpmiddelen van simpel tot computer gestuurd Alle bekende merken aanwezig zoals Aqua Medic, Fisher, Ratz, Shuran, Sander, Salifert, Tetra, Sera enz.enz. Kom vrijblijvend kijken naar onze onderwaterwereld, tot ziens Gerrit, Marian en Eric OPENINGSTIJDEN: maandag 13.00-18.00 uur Dinsdag t/m/ vrijdag 10.00-18.00 uur Zaterdag 10.00 17.00 uur Elke eerste zondag van de maand 10.00 17.00 uur Leden aquariumhobby krijgen na vertoon laatst verschenen clubblad 10% korting op ons gehele assortiment
AQUARIUMHOBBY NIJVERDAL BESTUUR VOORZITTER Marco de Wit 0529-430667 voorzitter@aquariumhobby.nl SECRETARIS Wil Boelens Het Erf 12 8102 KD Raalte 0572-355175 secretaris@aquariumhobby.nl PENNINGMEESTER & LEDENADMINISTRATIE Harry Heuver 0548-655751 Postbankrekening 9347540 t.n.v. Aquariumhobby Nijverdal Veldmanserver 23 7447 BJ Hellendoorn penningmeester@aquariumhobby.nl penningmeester@aquariumhobby.nl REDACTIE Adriaan Briene 0546-572181 Kopij kan worden ingeleverd in het depot of gestuurd worden naar redactie@aquariumhobby.nl of Schapendijk 4 7642 LR Wierden CLUBGEBOUW Edwin Verhoef 0548-624061 ZOETWATERGROEP Frans Schaap 0546-824365 ZEEWATERGROEP Arno Voorhuis 0547-383364 Voor in de agenda Maandag 5 januari Nieuwjaarsbijeenkomst Al weer een jaar voorbij! Gelukkig konden we terugzien op een turbulent maar succesvol verenigingsjaar. Ook voor het komende jaar hopen we met z n allen weer volop bezig te zijn met onze mooie hobby. Om elkaar daarmee succes te wensen houden we op 6 januari om 20:00 de nieuwjaarsbijeenkomst. Gezellig even bijkletsen onder een hapje en drankje en toasten op het nieuwe jaar. We hopen op 5 januari dan ook om 20:00 alle zoet en zoutwateraquarianen te zien! Maandag 2 februari Rondgang zoetwater Op deze avond gaan we weer eens wat rond touren om wat mooie bakken te bekijken. Deze keer zoeken we waarschijnlijk eens wat meer in de richting van Raalte. We vertrekken om 19:00 Dus..wees erbij!!! s Avonds om zeven uur vertrek bij het depot. Maandag 9 februari De valkuilen bij het Zeeaquarium De valkuilen bij het zeeaquarium, dat zijn er nogal wat, dat kan ik u verzekeren. Het is dan ook niet verkeerd van deze valkuilen op de hoogte te zijn! En dat maakt deze avond zeer de moeite waard!!. Zeker als de lezing wordt gehouden door niemand minder dan J. Brokke Leerzaam en een aanrader voor iedereen! De avond begint om 20:00 in het depot. Nieuw in het depot Er zijn weer een groot aantal nieuwe planten en vissen gearriveerd! En ik mag wel zeggen dat we weer een zeer complete stelling met een ruime keus in vissen en planten hebben. Komt u eens kijken of er wat voor u bij zit! Dat alles voor gunstige ledenprijzen! Een kleine opsomming: Nannostomus espei Hemigrammus bleheri (Roodkopzalm) Apistogramma ramirezi (Wildvang!!) Apistograma Pandurini Epiplatys annulatus enz. Eheim pomp nodig?? Langskomen!! De prijs varieert van 25 Euro voor type 2211 tot en met 35 Euro voor type 2215. 82 2
Uitslagavond huiskeuring 2003 Op 24 November was het weer gezellig druk op ons depot in het Nijvere dal. En da s geen wonder ook want wie wil er nu niet weten wie de mooiste bak van de vereniging heeft? Zo rond achten was het dan ook al weer gezellig druk. De beamer voor het tonen van de digitale plaatjes stond ook al helemaal klaar en in de startblokken. Nog met grote dank aan Jan Harbers dat we deze schitterende apparatuur mochten gebruiken. Zonder digitale technieken gaat bijna niks meer lijkt het wel. Nu nog het wachten op onze Groningse keurmeester, Geert van Laarhoven. Over achten al? Dat geet toch wal goed mien jong? Een telefoontje van Geert, en het bleek dat bij Assen een vrachtwagen met gasflessen was gekanteld. Hierdoor was de weg in beide richtingen afgesloten. Tjaah, dan wordt het wat later.. En de deelnemers aan de huiskeuring moeten nog maar even wachten. Ja, wat wij al niet doen om de spanning nog even op te voeren! No een poosje arriveerde onze redder in nood met z n vrouw en kon de avond pas echt goed beginnen. Na een korte inleiding van Marco kon dan Geert eindelijk aan de hand van de door Marco en Harry gemaakte digitale foto s de bakken van de deelnemers bespreken. Hierbij blijkt maar eens weer eens dat zo n avond als deze ECHT NIET alleen voor de deelnemers aan de huiskeuring is. Door Geert werden de bakken namelijk besproken op een manier waarbij er toch nog aardig wat voor ons aquarianen te leren viel. Ook voor diegenen die dit jaar niet mee deden. Nou en als de bespreking van de gekeurde bakken ook nog samengaat met wat discussie en wat mooie verhalen over vroeger, nou dan heb je al wel in de gaten dat het zo laat kan worden. Maarre ook aan zo n bespreking komt een keer een eind, een aantal begon al wat ongeduldig te worden, rustig, rustig, nog eerst een pauze met de nodige hapjes en drankjes. Ook dat was dit jaar weer goed voor elkaar. Vooral die warme hapjes waren lekker! Ja, ja, die keuringsuitslag.die komt zo. Achter de grote tafel gezeten kwamen dan eindelijk de uitslagen en de beoordelingsformulieren tevoorschijn. En de uitslag zag er als volgt uit: No. Naam Plaats Puntentotaal Punten biologisch 1 L. de Jong Rijssen 392,5 63 2 F. Schaap Almelo 385 61 3 R. Ghielen Raalte 385 60 4 J.G.H. Lichtenberg Rijssen 384,5 61,5 5 A. Briene Wierden 384 61 6 E. Verhoef Nijverdal 380,5 59,5 7 W. Boelens Raalte 376,5 59 8 B. Meulenbelt Nijverdal 371 58 9 G. Melissie Nieuwleusen 361,5 56 Zo eindelijk was het hoge woord er dan weer uit. Loek en Annie hebben de eerste plaats in de wacht gesleept. En nu wacht hun de zware taak de eer op de districtskeuring hoog te houden! Ook Adriaan, Wil en Edwin hebben zich al voor de districtskeuring opgegeven. Die zal in februari ergens plaats vinden. Diegenen die meer als 60 punten biologisch hebben kunnen een bondsdiploma tegemoet zien. Opmerkelijk is het grote verschil nog tussen no.1 en 2. Moeilijk om onze Loek bij te houden. No s 2 t/m 5 liggen dan allemaal weer dicht bij elkaar, dat wordt volgende keer spannend! Na de uitslag viel een zware last van de aanwezigen af. En er werd dan ook vrolijk bijgekletst. Zo werd het een vrolijke boel, nou da s op de foto al wel te zien. Uiteraard de nodige verhalen over vroeger, over algen, over.nou ja noem maar op. Dan wordt het natuurlijk al snel een keer laat. En dan kun je een keurmeester natuurlijk niet zondermeer laten gaan. Nou daar hebben we ook wel wat op gevonden. Want wat past nou beter bij Geert van Laarhoven als een emmer bier? 83 3
Het opstarten van een aquarium We hebben er allemaal wel eens aan moeten geloven. Het opstarten van een aquarium Of het nu voor zeewater of voor zoutwater is. We moeten er allemaal doorheen, door die opstartfase. Hierbij een artikel wat u hierbij mischien wat helpen kan. In de opstartfase zijn er nog maar weinig bacterien aanwezig. Die moeten zich allemaal nog ontwikkelen en kolonien gaan vormen. In het begin hebben de bacterien zelfs nog geen goede plaatsen gevonden om zich te vestigen en zo onstaan in de beginfase wel eens de kaamlaagjes of wordt het water troebel. Dat verdwijnt meestal vanzelf weer. Wat voor bacterien komen er nu het eerst? volgens het schemaatje hiernaast is Ammonia/Ammoniak het eerst in de bak. Het eerste vormen zich dan vooral bacterien (nitrosomonas marina) die ammonium/ammoniak omzetten naar nitriet. Klinkt logisch toch? Nou dat klinkt logisch, en inderdaad in het nitrificatie proces vormen die nitrosomonasjes zich als eerste. Maar die nitrificerende bacterien groeien erg langzaam. Ze verdubbelen elke 24/36 uur. Andere bacterien verdubbelen zich elke 20 minuten! Die supersnel groeiende bacterien zijn vooral de demineraliserende bacterien. En die zullen dan ook als eerste kaamlaagjes en kolonien in het aquarium gaan vormen. Nou willen bacterien best wel snel groeien. Maar dan moeten ze ook wat te eten hebben. Zo kun je bijvoorbeeld wel een flesje met opstartbacterien in de bak gooien om het proces te versnellen maar dan moeten ze wel voedsel hebben! En vooral in het begin zijn de meeste bakken nog klinisch schoon. In de opstartfase moeten we dus ook al zorgen voor voldoende voedsel. Er moet vanaf het begin al gevoerd worden. Ook als er nog geen vissen in de bak zitten. Dit alles om de bacterie groei goed op gang te krijgen. Natuurlijk niet meteen zwaar voeren, maar langzaam opbouwen. We zien het in de grafiek hiernaast. Als eerste vormen zich de demineraliserende bacterien (Heterotrophen). Een paar vissen in de opstart fase is aan te raden voor het leveren van wat ammoniak. Ook de demineraliserende bacterien zullen (bij voldoende organisch materiaal) al na een paar dagen een bijdrage aan de ammoniakproduktie gaan leveren (ze groeien immers gruwelijk snel!). Zo gauw er ammoniak is zal ook langzaam het nitrificatie proces op gang komen en zal het ammonia(k) worden omgezet naar nitriet. Dit doen weer andere bacterien, vooral de Nitrospira en Nitrobacter. We zien dan langzaam het nitrietpeil in het aquarium stijgen. Nu moeten de bacterien die nitriet omzetten naar nitraat zich beginnen te vormen. Ook die bacterien die nitriet naar nitraat omzetten zijn bepaald geen snelle groeiers. Ze vermeerderen zich ook niet elke 20 minuten maar dit duurt ook weer 24/36 uur. En ondertussen stijgt het nitrietpeil door tot gevaarlijk hoge waarden! Om hoge ammonia(k) en nitrietpieken te voorkomen mag er in de opstartfase niet teveel vis en rottend organisch materiaal in de bak zijn. Daarom nooit direkt veel vis in de bak en nooit direkt volop beginnen te voeren. Door de trage groei van nitrificerende bacterien duurt het zo een maand voor hun kolonien in een bak op peil zijn. In een aquarium met een lage watertemperatuur kan het opstarten nog langer duren omdat de biologische processen dan veel langzamer verlopen. Bij zulke aquaria kan men overwegen tijdelijk voor het opstarten een hogere temperatuur toe te passen (zeker als er nog geen vissen in de bak zijn). 84 4
In de grafiek hieronder is een voorbeeld gegeven hoe het opstartproces over van 60 dagen eruit kan zien. Al na een paar dagen begint langzaam de concentratie ammonia(k) te stijgen. Dan steeds sneller en een 14 dagen na het opstarten bereikt het ammionia(k) z'n hoogste niveau om dan weer te dalen. De Nitrosomonas bacterien zijn dan in staat om de produktie van ammoniak bij te houden en om te zetten naar nitraat. Die piek hoeft niet precies na 14 dagen te vallen maar kan ook iets eerder of later vallen. Hoe gunstiger de omstandigheden voor de bacterien des te eerder en des te lager de piek. Al voor de ammonia(k)piek op zijn hoogtepunt is begint er zich ook al nitriet in de bak op te hopen (blauwe lijn). De concentratie nitriet loopt steeds sneller op om na zo'n 3 weken na het opstarten een hoogtepunt te bereiken en dan ook weer te dalen. Dan zijn de Nitrospira in staat om de nitriet produktie bij te houden en om te zetten naar nitraat. Afhankelijk van de omstandigheden kan deze nitrietpiek zo'n 2 tot wel 4 weken na het opstarten optreden. De bak in dit voorbeeld heeft wel een probleem met zo'n hoge nitrietpiek! Het nitraatgehalte zien we vanaf het begin al op 2,5 mg/ltr staan. Dit komt omdat in de bak leidingwater zit waarin al nitraat aanwezig is. Vanaf zo'n 14 dagen zien we het nitraatgehalte langzaam stijgen. Door waterververversen daalt het nitraatgehalte rond dag 42 even om daarna weer toe te nemen naar een evenwicht. Dit evenwicht waarop het nitraatgehalte zich uiteindelijk insteld is afhankelijk van: nitraat produktie Afhankelijk van hoeveelheid voer die wordt toegevoerd en omgezet naar nitraat. Aanwezige niveau nitraat in verversingswater Evt. toevoegingen van voedingsstoffen voor planten Nitraat afname Nitraat opname door de planten Omzetting nitraat naar N2/N2O e.d. door denitrificatie Frequentie en hoeveelheid waterverversing Hiernaast een ander voorbeeld van een verloop van een opstartfase. We zien hier dat de pieken van ammonia(k) en nitriet veel lager liggen. Dit door een lagere belasting van de bak in de beginfase. Ook zien we dat de pieken eerder verschijnen. Dit komt door de combinatie van lagere belasting en een hogere ph dan de vorige opstartcyclus. Bij een alkalische bak groeien de bakkies immers harder dan bij een zure bak. Het nitraat verloop ziet er ook vreemd uit. Het begin niveau van 2,5 mg/ltr is hetzelfde gebleven. Maar dan daalt het nitraat gehalte. Dit komt omdat de planten al beginnen te 85 5
groeien. Ze hebben liever ammonium om te groeien maar dat is er nog niet. Dus gebruiken ze het nitraat. Hierdoor daalt het nitraatgehalte. Later als de nitraatproduktie volop loopt zien we het nitraatgehalte weer stijgen. De stijging is echter wel langzamer als in het vorige voorbeeld omdat de planten nog steeds wat nitraat blijven opnemen. Nemen de planten erg veel nitraat op dan kan die stijgende lijn ook een dalende lijn worden. Gebrek aan nitraat en ammoniak komt in de opstartfase nog wel eens voor. Gevolg? Blauwalg. In de grafiek zien we verder bij week 43 een stijging van het nitraat. Dit komt door een grote waterverversing. We verversen immers met water waar 2,5 mg/ltr nitraat in zit. En in de bak zit op dat moment water met minder nitraat. Een andere vraag is dan, als die nitrificerende bacterien het snelste groeien bij een hogere ph (7,5-8) kunnen we dan het opstartproces versnellen door in het begin wat hogere ph's aan te houden? Het antwoord daarop is ja. Dat zagen we al in dat laatste opstart voorbeeld. Maar zoals Cruijffie al zei. "Elk voordeel hep ze nadeel". Door hogere ph's groeien de bakkies sneller maar kijk eens bij het deel over Stikstof. Bij hogere ph's meer kans op een ammoniak vergifiging! En omdat we bij het opstarten een ammoniak piek kunnen verwachten is het verstandig om zeker de eerste 14 dagen de ph niet te verhogen. Kunnen we daarna de ph wel verhogen?, jazeker!! na de ammonia(k) piek komt immers de nitrietpiek en hoe hoger de ph Des te minder schadelijk zijn de effekten van de nitrietpiek. Noodgevallen In noodgevallen weten we nu dus meteen wat we moeten doen als bij het opstarten de concentraties ammonia(k) of nitriet te hoog worden: Ammoniak piek ph verlagen! als er CO2 op de bak staat gebruik deze dan om de ph wat te drukken (normaal niet doen, dit is een noodgeval) Nitriet piek ph verhogen Als er CO2 op de bak staat, afschakelen. Evt. de bak beluchten met een pompje Ook in een ingelopen aquarium blijft het nog oppassen geblazen. Het aantal bacterien stelt zich namelijk in op de belasting van het aquarium. Veel voeren, veel vis dan waarschijnlijk ook veel meer bacterien in de bak dan wanneer je weinig vis hebt en/of weinig voert. Als je dan in een al langer draaiend aquarium met een lage belasting in een keer veel gaat voeren en veel vis toevoegd dan zal het even duren voor de bacterien voldoende zijn uitgebreid om het extra ammonia(k) en nitriet op te vangen. Dit kan dan tot gevolg hebben dat er in de tussentijd een piek van ammoniak en nitriet ontstaat. Het resultaat? Dode vissen. Zo nou da s nogal een verhaal!! Had u ooit gedacht dat opstarten zo moeilijk was?? Nou het valt in de praktijk gelukkig mee, rustig opbouwen en de bak niet meteen volstouwen met vis, dan gaat het meestal wel goed. Nog vragen over het opstarten, nou dan kunt u altijd terecht bij ons op het depot. Daar zitten er altijd wel wat die er alles vanaf weten. Nou de spanning voor de vereniginskeuring is weer voorbij. Loek en Annie zijn zeer verdienstelijk eerste geworden. Nou kunnen ze zich mooi bezig houden voor de districtskeuring. Ach, t houdt ze van de straat af en anders doen wij het want Annie is tegenwoordig achter de bar te bewonderen. Weer helemaal in hun nopjes, Loek en Annie Frans krijgt de 2 e prijs van Marco. 1 e plaats op de huiskeuring We hebben wat vreemde snuiters op de vereniging rondlopen Gefeliciteerd!!! Maar dit zijn wel twee hele fraaie exemplaren Ja, de tandjes zijn goed gepoetst Frans!! 86 6
En dat er door Annie een frisse wind door het depot waait is dan ook goed te merken. Wie moet mijn worstje hebben?? Eeehhhhh Gelukkig bedoeld ze de Bifi-worstjes die er nu te koop liggen. Nog even en dan moeten we ook aan de ballen van Loek. Op de hondenvereniging schenen ze die erg lekker te vinden. Waar eindigt dit??? Het uitstapje naar Urk, Eehhmmm.da s wat minder goed nieuws ben ik bang. Dat gaat namelijk niet door omdat het Urk niet lukte e.e.a. rond te krijgen. Hopelijk krijgen we volgend jaar nog eens een herkansing? De deelname van onze kant was er deze keer genoeg. Mischien is dit gewoon een typisch geval van drie keer is scheepsrecht. Dan moet het de volgende keer dus wel lukken! Standaard reaktie op deze strakke actie?? Geen groter plezier, dan met een emmer bier Zoenen!!!..Zoenen!!!! Wil heeft nog wat moeite de emmer los te laten De bak van Harry begint nu wat te lopen. Water erin. Zout erin. En vervolgens is Harry nog dagen in de weer geweest met een kwast om dat zout maar opgelost te krijgen. Dat viel nogal tegen en het was best een komisch gezicht Harry zo met een kwast over de bodem te zien schrobberen. Het was wat oud zout wat hier nog op de vereniging lag. En ach, zout is zout. Dat verouderd niet. Maar dit is wel heel speciaal zout blijkbaar. Wat het bestuur betreft, Wij zoeken versterking!! Marco heeft te kennen gegeven er volgend jaar mee te stoppen als voorzitter van de vereniging. Ook Frans Schaap stopt met het voorzitterschap van de zoetwatergroep. Dus als er leden zijn die belangstelling voor de functie van voorzitter of voorzitter-zoetwater hebben. Laat het ons weten!! Als artikel is deze keer een gecombineerd artikel geplaatst voor zoet- en zeewater. Voor zeewater is de kopij voorziening wat problematisch. Dus heeft u wat te vertellen over uw bak? Laat het ons weten en stuur wat op!! Zo netjes hoeft het echt niet, Jong geleerd, oud gedaan. Vraag het onze Lichtenberg maar!! Verder willen wij Hans Schuurmans bedanken voor de fraaie opmaak van ons verenigingsblad. Het resultaat was altijd grote klasse en we hebben dan ook mede dankzij hem een blad om trots op te zijn. Helaas kan hij het werk niet meer doen wegens andere drukke werkzaamheden. Maar wij willen Hans bij deze nogmaals bedanken voor zijn grote bijdrage en inzet. Nu komen wij er pas achter hoeveel werk het al die tijd is geweest om het blad klaar te krijgen. In deze mag ook Jan Harbers niet onvermeld blijven die er nog steeds voor zorgt dat alles keurig bij de drukker komt en er goed uitziet en last but not least Henk Klein Nagelvoort die ervoor zorgt dat al die bladen toch maar weer bij u in de bus vallen. Bedankt allemaal Jongens!!! En uiteraard namens het bestuur de allerbeste wensen voor 2004!! Tot ziens op de nieuwjaarsbijeenkomst! AQUARIUMHOBBY NIJVERDAL LIDMAATSCHAP Aquariumhobby Nijverdal Met lidmaatschap van één bond naar keuze (N.B.A.T. of N.B.B.Z.) 67,50 per jaar Lidmaatschap Aquariumhobby Nijverdal Met lidmaatschap N.B.A.T. en N.B.B.Z. 102,50 per jaar Jeugdleden 20,00 per jaar Betaling contributie vooruit en alleen automatische incasso. Opzeggen schriftelijk of e-mail bij de penningmeester o.v.v. naam en adres voor 1 november van het lopende jaar CLUBGEBOUW Prins Hendrikstraat 36 Nijverdal geopend Iedere donderdag 19:00 22:00 Iedere zaterdag 14:30 17:30 en tijdens clubactiviteiten ZOETWATER EN ZEEWATER Maandagavond 5 januari Nieuwjaarsbijeenkomst Aanvang 20:00 op depot Maandagavond 2 Februari Rondgang zoetwateraquaria Vertrek om 19:00 bij depot Maandagavond 9 Februari De valkuilen bij een Zeeaquarium door J. Brokke!! Aanvang 20:00 op depot WACHTWOORD CLUBBLAD INTERNET bifi 87 7
Bij ons is mogelijk al uw kopieerwerk te laten verzorgen. Wij doen alles wat met een kopieermachine te maken heeft. u kunt zelf uw kopieën maken of wij doen het voor u. Ook verkopen en verhuren wij kopieermachines en natuurlijk doen wij ook het onderhoud en de service ervan. Website www.kopieercentrum.nl E-mail info@kopieercentrum.nl Argonstraat 8, 7463 PD, te Rijssen Tel: 0548-541200 Fax: 0548-540139 Aanbiedingen uit het depot Vissen of planten nodig??? Kom eens langs op ons depot. Op zoetwatergebied een ruime keus aan planten en dieren. Zie ook 1 e pagina in dit blad! Heeft u planten over?? Gooi ze niet weg maar lever ze op het depot in. U kunt er een ander verenigingslid blij mee maken! AAN