Boekhoudchaos bij Imtech Siem Eikelenboom, Jeroen Molenaar, Yteke de Jong Friday 18 July 2014, 04:03 update: Friday 18 July 2014, 08:18 inshare0 Imtech Rond de overdracht van de macht van Mr. Imtech René van der Bruggen aan Gerard van de Aast rijzen er steeds meer vragen over geld dat in een Pools avonturenpark is gestoken. Lees het eerste deel van de reconstructie van het FD over de fraude bij Imtech. Royal Imtech N.V. Trefwoorden: Boekhouding Maandag 28 januari 2013, vroeg in de ochtend. Op het hoofdkantoor van Royal Imtech aan de A12 nabij Gouda loopt bestuursvoorzitter René van der Bruggen even binnen bij zijn opvolger, Gerard van de Aast. Van der Bruggen overhandigt hem een A4 tje. Het bevat een overzicht van de bedragen die Imtech al heeft betaald voor de bouw van een avonturenpark in Polen. Europese dienstverlener Voor het weekend hadden de commissarissen, het bestuur en huisaccountant KPMG zich nog over de jaarcijfers gebogen. Het boekjaar 2012 moet worden afgesloten en de deadline nadert met rasse schreden. Over een week, op 5 februari, staat de publicatie gepland. Behalve Van de Aast, sinds begin januari bestuurslid, was ook Boudewijn Gerner bij dat overleg. Gerner is al sinds jaar en dag het financiële brein bij Imtech, dat uitgroeide van een lokale installateur tot een grote Europese dienstverlener in de ICT en elektrotechniek. Avonturenpark Tijdens dat overleg over de resultaten over 2012 was ook het Poolse project aan de orde gekomen. Het is verreweg de grootste opdracht die Imtech in zijn 150-jarige bestaan heeft binnengehaald. Even ten zuiden van Warschau moet een avonturenpark verrijzen met een oppervlakte van 240 hectare, groter
dan de Efteling. Het moet het Disney-park van Oost-Europa worden. De geschatte kosten op dat moment: 620 mln. Maar is eigenlijk wel bekend hoeveel Imtech op dat moment al in het project heeft gestoken? Nee. Niemand die dat wist bij de bespreking. Maar Van der Bruggen had beloofd dat even snel uit te zoeken. VolkerWessels Het is een van zijn laatste klussen. Mr. Imtech zwaait immers af. Na 25 jaar trouwe dienst staat zijn vertrekdatum gepland voor 17 april van dat jaar. Dat moet gevierd worden. Er staat een innovatiebijeenkomst gepland, gevolgd door een receptie in de Cruise Terminal Rotterdam met zo n vijfhonderd genodigden. Achter de schermen wordt gewerkt aan een gedenkboek over zijn tijd bij Imtech. Intussen staat Van de Aast te trappelen om het stokje over te nemen. De nieuwe hoogste man van Imtech komt van bouwbedrijf VolkerWessels. Ook daar was hij voorzitter van de raad van bestuur, maar hij zwaaide er de scepter over een onderneming met een kleinere jaaromzet. Roadtrip Van de Aast ziet zijn nieuwe functie dan ook echt als een promotie. Imtech heeft in binnen- en buitenland een uitstekende reputatie. De Nederlandse beurslieveling, die al zo hard is gegroeid in het afgelopen decennium, kan nog wel wat harder groeien. De ambitie is er, de lat ligt hoog. De strategie om de 8 mrd omzet te gaan halen is helder. Aan Van de Aast om die ambities te verwezenlijken. Om het bedrijf beter te leren kennen, heeft de aanstaande topman de afgelopen weken vestigingen van Imtech in Scandinavië, het VK en Duitsland bezocht, drie heel grote en belangrijke divisies van het miljardenbedrijf. Deze roadtrip heeft hem nog meer op zijn gemak gesteld. Het zit goed met Imtech. Meer dan 70 mln Op de bewuste maandag staat Van de Aast op het punt verder te reizen, naar Zweden deze keer. Maar eerst wil hij weten wat Imtech nu kwijt is aan dat Poolse project. Dus neemt hij het A4 tje aan van Van der Bruggen en scant het snel. Van de Aast schrikt hevig: alle kostenposten bij elkaar opgeteld komt het bedrag uit op iets meer dan 70 mln! Dat is wel heel veel geld voor een project dat op dat moment alleen bestaat uit een weiland met een houten poort. Waar is dat geld in vredesnaam naartoe gegaan? Onderbouwing Van de Aast vraagt Van der Bruggen of hij misschien een nadere onderbouwing van de kosten kan krijgen. Daar moet hij heel even op wachten. Twee uur later komt Van der Bruggen zijn kamer weer binnen. Nu heeft hij een document van zestien pagina s bij zich, met ingediende rekeningen. Daarop staat precies welk bedrag wanneer aan wie is betaald. Maar de bedrijven die het geld hebben ontvangen, zeggen Van de Aast helemaal niets. Alkonia? Bodon? Dus gaat hij achter zijn computer zitten en begint de bedrijven te googelen. Grote bedragen
Het vreemde is dat de meeste bedrijven geen website hebben. Probeert hij op naam te zoeken, dan levert dat evenmin iets op. Het neemt zijn onrust niet weg, integendeel. Dat kan toch niet kloppen? Wat zijn dat voor bedrijven waaraan Imtech heeft betaald? Bovendien gaat het ook nog eens om grote bedragen, van 6 mln, zelfs 7 mln. Geen bevredigende antwoorden Van de Aast vraagt zijn secretaresse zijn reis naar Zweden te annuleren. En of zij voor de volgende dag het management van Imtech Duitsland wil ontbieden. Het Poolse pretpark valt immers onder hun gezag. Misschien kunnen zij uitleg geven. De volgende morgen, om negen uur stipt, arriveren de Duitse Imtech-topman Klaus Betz, zijn cfo Axel Glasz en bestuurder Gerhard Stucky op het kantoor in Gouda. Maar welke vragen Van de Aast ook stelt, bevredigende antwoorden krijgt hij niet. Dus besluit hij zich te wenden tot de grootaandeelhouder en de directeur van Adventure World Warsaw (AWW). Misschien weten zij meer. Scheepsbouw Als de Duitsers zijn vertrokken, vraagt Van de Aast zijn secretaresse of ze AWW-directeur Peter Jan Mulder wil vragen of hij de volgende dag naar Gouda kan komen. Aan Van der Bruggen doet hij het verzoek of hij investeerder Henk Roodenburg wil bellen. Roodenburg is een bekende ondernemer. De geboren Rotterdammer is met zijn broer Joop groot geworden in de scheepsbouw. Maar anno 2013 is Henk al lang geleden uit Huisman Equipment gestapt en is hij ceo geworden bij Vekoma. Dit bedrijf, bekend van onder andere de Python in de Efteling, is een begrip op het gebied van achtbanen. Hoofdaannemer Toch is Roodenburg niet met Vekoma in het Poolse project gestapt, maar met een privé-bv. Hij is weliswaar een belangrijke investeerder in het avonturenpark, maar bestuurder is hij niet. Daarom wil hij aanvankelijk niet ingaan op het verzoek van Van der Bruggen. Wat moet Imtech van hem? Maar als Van der Bruggen aandringt, besluit Roodenburg op woensdag toch naar Gouda af te reizen. Daar treft hij tegen vier uur s middags Peter Jan Mulder. De geboren Puttenaar is de grote man achter het Poolse avonturenpark. Mulder begon met een project van ongeveer 20 mln en haalde Roodenburg, met zijn kennis van de amusementsparkindustrie, als investeerder aan boord. Maar het project kreeg pas echt vaart toen Imtech aan boord kwam. Er kwam een afval- en een waterzuiveringsinstallatie bij, en in een mum van tijd groeide het uit tot een klus van meer dan 600 mln. En geheel tegen de gewoonte in had Imtech de rol van hoofdaannemer op zich genomen. Misbruik Op de vijfde verdieping van het hoofdkantoor van Imtech schuiven Van der Bruggen en Gerner aan. Al vanaf het begin is de sfeer niet goed. Waar is mijn geld gebleven?, wil Van de Aast van Mulder weten. De aanstaande Imtech-topman verwijt Mulder dat hij helemaal geen financiers voor het park heeft en dat hij misbruik maakt van Imtech, de aannemer van het project. Mulder gaat in de verdediging. De fout ligt niet bij hem, maar bij Imtech. Dit zit heel anders in elkaar, aldus Mulder. Jouw eigen mensen zitten hier achter. Ga dat maar eens uitzoeken!
Op tafel Van de Aast is verbaasd: Wie dan? Klaus Betz, zegt Mulder. Klaus Betz, de meest gerespecteerde man van dit bedrijf?, zegt Van de Aast, die nu zo van zijn à propos is dat hij besluit de vergadering heel even te schorsen. Mulder loopt naar buiten en steekt een sigaret op. Roodenburg komt bij hem staan. Hij is verbijsterd. Van de Aast had het over geldstromen en vennootschappen waar hij niets van af weet. Hij vraagt Mulder om opheldering. Mulder moet alles op tafel gooien. Als de vergadering wordt hervat, zegt Mulder dan ook: Heren, het is Betz, de ceo van Imtech Duitsland. Het is Imtech Polen. Ga al die betaalde rekeningen maar eens goed onderzoeken! Van de Aast buigt zich naar voren en vraagt Mulder: Heb jij mensen van Imtech betaald? Nee. Waar zijn die miljoenen dan heen gegaan? Die zijn gebruikt om grond aan te kopen, antwoordt Mulder. Briljant, zegt Van de Aast, maar als het project is goedgekeurd, had je toch een lening kunnen krijgen? Het was een lening, zegt Mulder, die nu op zijn beurt verbaasd is, van Imtech, aan het park. Dan is het gesprek voorbij. Mulder heeft het gevoel dat hij als een kwajongen het pand is uitgezet. Roodenburg is met stomheid geslagen. Het meest doordat hij tot dan toe nooit iets heeft geweten van de door Van de Aast aangetroffen onregelmatigheden. Hij weet dat er al langer problemen zijn met de financiering van het park, maar dit? Mulder is boos. Hij heeft alles afgestemd met de top van Imtech Polen en Duitsland. Ook Van der Bruggen en Gerner hebben altijd geweten van de problemen met de financiering. Maar het bestuursduo stelt zich nu ineens tegenover hem op. Mulder wordt min of meer fraude voor de voeten geworpen. Wat is hier aan de hand? Actie Ook bij Van de Aast knaagt het. Hij heeft geen goed gevoel overgehouden aan de ontmoeting met Mulder. Het is duidelijk dat Imtech grote problemen heeft. Uit de overzichten blijkt dat er grote bedragen van Imtech naar onbekende bedrijfjes zijn gegaan. Maar zijn dat inderdaad leningen geweest, zoals Mulder beweert? Van de Aast onderneemt meteen actie. Hij zet Imtechs huisaccountant Willem Riegman van KPMG aan het werk en neemt contact op met de advocaten van De Brauw Blackstone Westbroek. Een crisis kan Imtech nu niet gebruiken. Drastischer maatregelen
Imtech is al op de korrel genomen door een analist van ABN Amro. Van der Bruggen en Gerner, als door een wesp gestoken, zijn publiekelijk de strijd aangegaan met deze analist. De ABN Amro-analist blijft in hun ogen maar zeuren over het feit dat Imtech zijn rekeningen in Duitsland niet int. Hedgefondsen speculeren op een koersdaling. Nee, een crisis had op geen ongunstiger moment kunnen komen. Nog zes dagen en dan moet Imtech jaarcijfers publiceren. Maar kloppen die cijfers wel? Tijd voor drastischer maatregelen, denkt Van de Aast. Gerner krijgt de opdracht de huisbankiers van Rabobank te ontbieden. En of Sipko Schat, dan nog bestuurder bij Rabobank, ook kan aanschuiven? Heksenketel Nog diezelfde avond komt de Rabobank-delegatie naar Gouda. Daar voert Van de Aast het woord. Hij heeft net de investeerders van het Poolse pretpark gesproken en vreemde betalingen aangetroffen. Ik wil meer kredietruimte, ik weet niet wat er nog allemaal aan zit te komen, vertelt hij de bankiers. Schat kent Van de Aast nog uit de tijd dat hij bij bouwbedrijf VolkerWessels werkte. Van de Aast is in zijn ogen een nuchtere man, betrouwbaar. Hoeveel denkt Imtech nodig te hebben? Van de Aast schat dat er in het ergste geval nog eens 100 mln onvoorziene kosten bij kunnen komen, op de 70 mln die al is verdwenen. Daarmee zit je op 170 mln. Goed voor zijn geld De mannen sluiten af op 200 mln. Dat moet meer dan genoeg zijn. Bovendien, zo redeneren de bankiers, als Imtech het geld moet terugbetalen zal dat geen probleem zijn. Met een beurswaarde van 2 mrd is een aandelenuitgifte van 10% van het kapitaal voldoende. Als het al zover zou komen, want Imtech beschikt over een groot orderboek en stabiele kasstromen. Daarnaast geef je met zo n ruim krediet als bank het signaal aan de buitenwereld (aandeelhouders, opdrachtgevers en leveranciers) dat je vertrouwen hebt in het bedrijf. In een projectenbusiness is essentieel dat een opdrachtgever weet dat de aannemer goed is voor zijn geld. Voorgelogen Maar haast is wel geboden. Van de Aast vraagt de bankiers daarom of ze snel kunnen handelen. Ze zitten immers op koersgevoelige informatie. En ook staat op korte termijn een bijeenkomst met alle bankiers en Amerikaanse geldschieters gepland. Met name die laatsten moeten worden gerustgesteld. Geen probleem, aldus Rabobank. Schat gooit binnen Rabobank zijn gewicht in de strijd om de financiering zo snel mogelijk op te tuigen. Intussen wordt in allerijl een team van bankiers samengesteld, die de daaropvolgende dagen de commissarissen en de accountant aan kruisverhoren onderwerpen. KPMG-accountant Riegman bezweert de bankiers dat hij alle nodige vragen heeft gesteld. Maar ik ben ook voorgelogen, zegt de accountant. Aangeslagen Normaal gesproken is het erg rustig op het hoofdkantoor. Er werken maar 45 mensen in het gebouw langs de A12. Maar deze dagen verandert het in een heksenketel. Auto s rijden af en aan. Teams van accountants, juristen en Rabo-bankiers rennen door de gangen en vullen de zalen. Tot diep in de nacht wordt er gewerkt. De Goudse cateraars draaien overuren en rijden af en aan met pizza s en Chinese maaltijden.
Iedereen werk zich een slag in de rondte, behalve Van der Bruggen. De man die Imtech opbouwde en opstuwde in de vaart der volkeren, zit al die dagen alleen in zijn kantoor. Hij is totaal ontredderd. Bij de gesprekken met de accountants, de juristen en de bankiers is Van der Bruggen niet aanwezig. Soms loopt een oude bekende even naar binnen en krijgt dan een lauwe groet terug. De ceo is duidelijk aangeslagen. Niet in control Dat geldt ook voor zijn financiële man, Boudewijn Gerner. Het financiële brein achter de enorme expansie van Imtech, in 2011 onderscheiden met de prestigieuze CFO Special Achievement Award, is nauwelijks aanspreekbaar. Het valt de bankiers ook op dat Gerner vrijwel blind alles tekent wat hem wordt voorgehouden. In normale doen is de cfo een scherpe onderhandelaar. Zo kennen ze hem bij de banken. Maar daar is nu niets meer van over. Gerner is duidelijk niet in control. Terwijl scherp op alle uitgaande geldstromen moet worden gelet, laat hij nog twee grote betalingen de deur uit gaan. Op vragen over het Poolse project komt Gerner niet verder dan wat algemene antwoorden. Het hoofdkantoor in Gouda blijkt niet op de hoogte van de vele garanties en financieringen bij de lokale vestigingen. Dat is onderdeel van de decentrale bevoegdheden van de werkmaatschappijen. Een centraal administratief systeem is er niet. Welke verplichtingen staan uit? Bij wie, en welke bedragen? Gerner heeft geen idee. Het zal uiteindelijk een batterij accountants van EY (voorheen Ernst & Young) twee maanden kosten om enige duidelijkheid te krijgen. Geen rustdag Hoewel er geen volledige informatie over de situatie beschikbaar is, besluit Rabobank vertrouwen te houden in het bedrijf en de aanpak van Van de Aast. De bank krijgt het voor elkaar om binnen vier dagen 200 mln extra kredietruimte beschikbaar te stellen. Ondanks deze meevaller is op zondag 2 februari de spanning te snijden. Dit is bepaald geen rustdag. Morgenochtend gaat de beurs open, gaat de handel in beurslieveling Imtech van start. Overal in het Imtech-kantoor zitten mensen met dikke dossiers en beeldschermen voor zich. Er wordt keihard doorgebuffeld. Aandacht voor de moderne kunstwerken aan de muur hebben ze nu niet. 'Het is mijn verhaal' Om middernacht komt een bewaker met een herdershond het pand binnen. Hij kijkt beduusd naar al die mannen die daar, in pak en met rode gezichten, rondbenen. Rond deze tijd is het gebouw normaliter pikdonker. Maar nu wordt er nog gewerkt, krijgt de bewaker te horen. Het duurt nog tot twee uur voordat iedereen het eens is over de tekst van een persbericht dat die maandagochtend, voorbeurs, zal verschijnen. Van de Aast bemoeit zich hoogstpersoonlijk met de tekst: Het is mijn verhaal, ik wil er grip op hebben. Reconstructie Deze reconstructie is tot stand gekomen op basis van gesprekken met betrokkenen, e-mailwisselingen en documenten.