Staat van de beleidsinformatie 2008: bijlagen 21 mei 2008 Algemene Rekenkamer, Lange Voorhout 8, Postbus 20015, 2500 EA Den Haag
Inhoud Bijlage A Uitwerking van millenniumontwikkelingsdoelen 3 en 5 in doelstellingen en indicatoren 1 Bijlage B Omschrijving van de beleidsintensivering Gender en SRGR in de drie beleidsdocumenten 2 Bijlage C Inzet van Ministerie van BuZa op de beleidsintensivering Gender en SRGR 3 Gebruikte afkortingen 7 Literatuur 8
Bijlage A Uitwerking van millenniumontwikkelingsdoelen 3 en 5 in doelstellingen en indicatoren 1 Doelen en doelstellingen 3: Mannen en vrouwen gelijkwaardig Doelstelling 4: Wegwerken van genderongelijkheid in het basis- en voortgezet onderwijs, bij voorkeur al te realiseren in 2005, en uiterlijk in 2015 op alle onderwijsniveaus 5: Verbetering van de gezondheid van moeders Doelstelling 6: Verlaging van de moedersterfte met driekwart in 2015 ten opzichte van 1990 Doelstelling: 3 Universele toegang tot reproductieve gezondheidszorg in 2015 Bron: United Nations, 2007. Indicatoren 9. Verhouding van het aantal meisjes en jongens in het basis-, middelbaar en hoger onderwijs 9a Verhouding basisonderwijs 9b Verhouding middelbaar onderwijs 9c Verhouding hoger onderwijs 10. Verhouding van het aantal geletterde vrouwen en mannen tussen de 15 en 24 jaar 1 11. Aandeel vrouwen met betaald werk in de niet-agrarische sector 12. Percentage nationale parlementszetels dat door vrouwen wordt ingenomen. 16. Moedersterftecijfer 17. Percentage geboortes onder begeleiding van geschoold personeel uit de gezondheidszorg 19 c. Het gebruik van voorbehoedsmiddelen 2 Geboortecijfer onder adolescenten 4 Dekkingsgraad zwangerschapscontroles (minimaal één bezoek; minimaal vier bezoeken) 5 Onvervulde behoefte aan family planning 6 In de UN MDG database online (UN MDG Database Online, z.d.) brengt de VN alle meetgegevens (indien beschikbaar) samen. 1 Deze indicator is met ingang van oktober 2007 officieel vervallen (United Nations, 2007, p. 66 en verder). 2 De indicator Contraceptive prevalence rate is in oktober 2007 officieel verplaatst van MDG6 naar MDG5. Dit is overeenkomstig het advies van de Inter-agency and Expert Group tijdens haar elfde bijeenkomst. In de UN MDG database online is deze indicator in maart 2007 verplaatst van MDG6 naar MDG5. 3 Deze doelstelling heeft in het jongste overzicht van het MDG-raamwerk geen nummer toegekend gekregen. Eind 2006 heeft de Algemene Vergadering van de VN besloten tot het toevoegen van deze doelstelling aan het MDG-raamwerk. 4 Deze indicator is in oktober 2007 officieel toegevoegd aan het MDG-raamwerk. 5 Deze indicator is in oktober 2007 officieel toegevoegd aan het MDG-raamwerk. 6 Deze indicator is in oktober 2007 officieel toegevoegd aan het MDG-raamwerk.
Bijlage B Omschrijving van de beleidsintensivering Gender en SRGR in de drie beleidsdocumenten 2 Omschrijving van de beleidsintensivering Thema s die daarbij worden genoemd Reden van intensivering Kabinetsagenda Begroting 2008(beleidsagenda) Beleidsbrief Een actieve agenda voor vrouwenrechten, met name SRGR, onderwijs voor meisjes en het Rechten van vrouwen en jongeren (ook: Gender en reproductieve gezondheid) tegengaan van moedersterfte Rechten en kansen voor meisjes SRGR en vrouwen, met extra aandacht Family planning voor onderwijs Aanpak van geweld tegen vrouwen Vrouwen als stille slachtoffers HIV/Aids van geweld Formele werkgelegenheid en SRGR gelijke kansen op de arbeidsmarkt Tegengaan van moedersterfte Dit is één van de terreinen waarop Zonder substantiële verbetering van de nood het hoogst is en waar met de positie van vrouwen worden inzet van de Nederlandse overheid MDG3 noch de andere MDG s de grootste winst kan worden gehaald. geboekt Moedersterfte is één van de meest dramatische voorbeelden van ongelijkheid tussen rijk en arm (tussen landen en binnen landen). Gelijke kansen en rechten voor vrouwen en SRGR (ook: Gender en SRGR) Gelijke kansen en rechten voor vrouwen en meisjes SRGR Tegengaan moedersterfte Integratie SRGR en Hiv- /aidspreventie Twee deelonderwerpen op het terrein van lichamelijke veiligheid: Bestrijding van geweld tegen vrouwen Vrouwen als stille slachtoffers van oorlog en conflict Gelijke rechten en kansen voor vrouwen en meisjes zijn voor het kabinet een absolute prioriteit én een noodzakelijke voorwaarde voor het bereiken van alle overige millennium ontwikkelingsdoelen.
Bijlage C Inzet van Ministerie van BuZa op de beleidsintensivering Gender en SRGR 3 Beleidsbrief Begroting 2008 Inzet van Buitenlandse Zaken Prestaties intensivering MDG3 (volgens overzicht) Prestaties OD 5.3 Reconstructie Algemene Rekenkamer op basis van nader onderzoek MDG3-fonds voor het tegengaan van genderongelijkheid (Akkoord van Schokland) 5.3.1. In 2008 zal de verhoogde inspanning voor de versterking van de positie van vrouwen en de verhoogde bijdrage voor de inhaalslag op de MDG3 zichtbaar worden in de krachtenbundeling van verschillende nationale en internationale spelers. Zij zullen extra gaan investeren in gelijkheid via een gemeenschappelijk MDG3-fonds. Met andere partijen oprichten van en doen van uitgaven uit een virtueel MDG3-fonds, 7 dat lokale en regionale organisaties steunt die actief zijn op het gebied van het bevorderen van gendergelijkheid in ontwikkelingslanden 2008: 10 miljoen 2009: 15 miljoen 2010: 15 miljoen Extra steun aan twee internationale vrouwenorganisaties op het terrein van vrouwenrechten resp. tegengaan vrouwenbesnijdenis. Deze steun wordt alsnog ondergebracht in het MDG3-fonds. 8 2008: 4 miljoen 2009: 4 miljoen 2010: 6 miljoen Bestrijding van geweld tegen vrouwen agenderen als elementair 5.3.2. Realisatie van een effectief multi-partner initiatief met belangrijke organisaties uit het door Nederland Extra bilaterale middelen voor de bestrijding van geweld tegen vrouwen in 7 Het virtuele gedeelte van het fonds zit hem in het feit dat de verschillende partijen in het fonds nog niet hun middelen samenvoegen en/of samen uitgeven, maar dat ze wel met elkaar overleggen over de meest optimale inzet van middelen. BuZa is de enige die middelen in het MDG3-fonds zal inleggen en uitgeven, maar stemt dit wel af met de andere partijen. Die andere partijen zijn Women on Top, Women in Leadership, HIVOS, Oxfam/Novib, Cordaid, WO=MEN, ICCO en Kerk in Actie, Mama Cash en World Population Foundation (Tweede Kamer, 2007, p. 31). 8 Het MDG3-fonds wordt dus groter (2008: 10 + 4 miljoen, 2009: 15 + 4 miljoen, 2010: 15 + 6 miljoen) dan aanvankelijk voorzien, waarbij tegelijkertijd nu al vast ligt dat daaruit een bedrag ter hoogte van 4 miljoen (2008) + 4 miljoen (2009) + 6 miljoen (2010) besteed wordt aan de genoemde twee organisaties. In eerdere informatie die aan de Tweede Kamer is verstrekt, werd de steun aan de organisaties voor vrouwenrechten en tegengaan van vrouwenbesnijdenis nog als aparte maatregel benoemd naast de investeringen in het MDG3-fonds (Tweede Kamer, 2007, p. 129, 162-163). 9 Dit is een voortzetting van reeds lopend beleid. In de begroting 2007 was één van de na te streven resultaten bij OD 5.5: In vijf post-conflictlanden zijn maatregelen genomen om seksegerelateerd geweld aan te pakken zoals demobilisatie en ontwapening, hervorming van de
vrouwenrecht, uitbreiding van gefinancierde maatschappelijk middenveld, de VNorganisaties en andere relevante actoren, gericht op publiciteitscampagnes door het integreren van huiselijk en concrete bestrijding van geweld tegen vrouwen en het seksueel geweld in hiv/aids en opheffen van straffeloosheid in een aantal SRGR voorlichting, opvangen en ontwikkelingslanden; Nederland zal hieraan een concrete verzorgen van slachtoffers en het bijdrage leveren in drie OS-partnerlanden. opheffen van straffeloosheid; (Akkoord van Schokland) Agenderen van seksegelijkheid 5.3.3. Seksegelijkheid zal op de agenda worden voor het High Level Forum on Aid geplaatst van het High Level Forum on Aid Effectiveness Effectiveness in Accra in Accra in 2008, dat de vooruitgang bespreekt van de uitvoering van de Verklaring van Parijs over effectiviteit van hulp. Nederland steunt actief de 5.3.4. Nederland zal hervorming van de VN op zodanige instelling van een nieuw manier ondersteunen dat deze op het gebied van MDG3 coördinerend VN-orgaan op het effectiever gaat functioneren en individuele organisaties gebied van gender11 doen wat zij zeggen. Nederlands Nationaal Actieplan 5.3.5. Nederland zal een Nationaal Actieplan opstellen voor de uitvoering van VNveiligheidsresolutie 1325 over 1325 voor zijn uitvoering van VN Veiligheidsraad resolutie vrouwen, vrede en veiligheid In toelichting: Actieve genderdiplomatie in de (politieke) dialoog op nationaal niveau. Prestaties intensivering MDG5 Prestaties OD 5.5 Concrete afspraken over betere 5.5.1. Mede door inzet van Nederland zal de nationale plannen voor internationale coördinatie rondom gezondheidssystemen gezondheidssystemen en betere verbeterd zijn en in tenminste drie landen resulteren in afstemming en ondersteuning van betere nationale plannen en betere afstemming en donoren en internationale ondersteuning van donoren en internationale organisaties organisaties aan deze plannen (gemeenschappelijke prestatie voor OD 5.4 en OD 5.5). vijf partnerlanden 9 ; bij de besteding ervan 4 moet aansluiting worden gezocht met reeds bestaande lokale initiatieven 10. Concrete invulling nog niet bekend, is afhankelijk van de jaarplannen die ambassades indienen. 2008: 6 miljoen 2009: 6 miljoen 2010: 9 miljoen Bij het High Level Forum on Aid Effectiveness in Accra 2008 is één van de rondetafeldiscussies gewijd aan het thema seksegelijkheid Geen extra uitgaven. Wel scherpere inzet van Nederland op de agenda Nederland zet in op de vorming van één nieuw coördinerend VN-orgaan op het gebied van gender waarin de bestaande VN-organisaties gericht op vrouwen opgaan. Geen extra uitgaven. Wel scherpere diplomatieke inzet van Nederland Nederland stelt een Nationaal Actieplan 1325 op (gerealiseerd december 2007). 12 Geen extra uitgaven. Wel bredere afstemming en coördinatie dan zonder de beleidsintensivering het geval zou zijn geweest Maken van resultaatsafspraken over gender in de jaarplannen 2008 van de andere beleidsdirecties en ambassades ( strakkere vorm van gender mainstreaming) Geen extra uitgaven. Verbetering van de bestaande aanpak om gezondheidssystemen te verbeteren in twee partnerlanden: Ethiopië en Mali. Concrete invulling nog niet bekend, is afhankelijk van meerjarige strategische plannen van de ambassades. Op basis daarvan wordt ook verdeling tussen decentrale (via ambassades) en centrale veiligheidssector (Democratische republiek Congo) en maatregelen tegen zoutzuurgeweld (Bangladesh) (BuZa, 2006, p. 74). 10 Vooralsnog zijn negen landen geselecteerd: Ghana, Ethiopië, Mozambique, Guatemala, Bangladesh, Nicaragua, Zuid-Afrika, de Democratische Republiek Congo en Macedonië (Tweede Kamer, 2007, p. 133). 11 Deze prestatie staat niet in het overzichtsschema op p. 27, maar wel in de toelichtende tekst op p. 28 van de Beleidsbrief. Volgens het departement behoort de prestatie tot de beleidsintensivering. 12 Begin november 2007, voorafgaand aan de begrotingsbehandeling 2007, is de Tweede Kamer meegedeeld dat het Nationale Actieplan 1325 uiterlijk in december 2007 zal worden vastgesteld (Tweede Kamer, 2007, p. 133). Deze prestatie is dus al gerealiseerd in 2007, terwijl hij als nog te realiseren prestatie in de begroting voor 2008 is opgenomen.
Toename van het gebruik van dienstverlening en producten op het gebied van seksuele en reproductieve gezondheid en rechten, onder andere door een prijsdaling van het vrouwencondoom en de ontwikkeling van hittebestendige oxytocine tegen bloedingen bij bevallingen in OS-landen, zoals vastgelegd in het Akkoord van Schokland. Ondersteuning van de Reproductive Health Supplies Coalition ter verbetering van de logistiek en distributie van middelen voor reproductieve gezondheid. 5.5.2. Mede door de Nederlandse inzet in de Reproductive Health Supplies Coalition zal in een aantal (OS-partner)landen de logistiek en distributie rondom middelen voor reproductieve gezondheid structureel verbeterd zijn. 5.5.3. Door de activiteiten van een door Nederland ondersteund publiekprivaat samenwerkingsverband zal de prijs van het vrouwencondoom zodanig dalen dat dit voor veel meer vrouwen betaalbaar is geworden. besteding (via departement) van middelen 5 bepaald. Mogelijke invullingen: Betalen van de kosten van het analyseren en van het ontwerpen van oplossingsstrategieën voor bottle necks in de samenwerking tussen internationale organisaties, nieuwe internationale fondsen, donoren en ontwikkelingslanden op het gebied van gezondheidszorg. Verbeteren van programma s die ambassades voorstellen (inhoudelijke en financiële onderbouwing, finance tracking en evaluatie en monitoring) Ondersteunen van regionale aanpak van (bij-)scholen van vroedvrouwen (af te stemmen met de onderwijssector) Maatregel vloeit voort uit het in september 2007 gesloten International Health Partnerschip. 2008: 3 miljoen 2009: 5 miljoen 2010: 9 miljoen Meer SRGR-diensten en middelen beschikbaar, met name in noodsituaties (post-conflictgebieden en fragiele staten). Maatregel komt neer op een intensivering van de bestaande inzet in RHSC. Concrete invulling grotendeels nog niet bekend, is afhankelijk van voorstellen die organisaties momenteel uitwerken. Mogelijke invullingen: Verhogen bijdrage UNFPA Leveren van bijdrage aan beschikbaar maken van medische abortuspillen. Al wel is besloten tot: Bijdrage aan MSI voor het betrekken van private partners bij het beschikbaar stellen van SRGRdienstverlening en middelen. 13 2008: 4 miljoen 2009: 6 miljoen, waarvan 2 miljoen voor MSI 2010: 6 miljoen, waarvan 2 miljoen voor MSI Bij elkaar brengen van de relevante spelers (nationaal, multilateraal, internationaal) en leveren van een bijdrage aan het fonds dat wordt opgericht om de productie, social 13 MSI staat voor Mary Stopes International, een internationale NGO.
Training van vroedvrouwen voor bevallingen onder professionele begeleiding 5.5.4. Mede door de Nederlandse ondersteuning van internationale NGO s zal in ten minste drie (OSpartner)landen het gebruik door jongeren van dienstverlening en producten op het gebied van seksuele en reproductieve gezondheid significant zijn vergroot. 5.5.5 Mede door de Nederlandse bijdrage aan de training van vroedvrouwen zullen meer vrouwen adequate begeleiding hebben bij bevallingen. (Deze maatregel valt niet duidelijk onder één van de bovengenoemde prestaties) 15 marketing en logistieke keten van het vrouwencondoom op te zetten. 14 2008 t/m 2010: 5 miljoen (niet uitgesplitst) Uitgaven vallen niet onder OD 5.3 maar OD 5.6 (Akkoord van Schokland) Vanaf 2008 specifieke afspraken maken binnen de strategische allianties met internationale NGO s over SRGR-gebruik door jongeren. Geen extra uitgaven Geven van steun aan een internationale organisatie voor het verbeteren van de dienstverlening tijdens de zwangerschap, geboorte en kraamtijd. 2008: 2 miljoen 2009: 2 miljoen 2010: 2 miljoen Bijdrage aan Global Health and Health Systems Research (Akkoord van Schokland). 16 Met de uitkomsten van het onderzoek kan het Nederlandse beleid over mondiale gezondheid een betere wetenschappelijke onderbouwing krijgen (wat werkt wel en niet) 2008: 1 miljoen 2009: 2 miljoen 2010: 3 miljoen 6 14 In antwoord op een Kamervraag is aangegeven dat het Schoklandakkoord over het vrouwencondoom beoogt om in een veldtest na te gaan of de productafname stijgt als de prijs drastisch omlaag wordt gebracht. Als de veldtest slaagt zal de toegang tot het vrouwencondoom op termijn net zo groot zijn als die tot mannencondooms. Momenteel is de prijs van een vrouwencondoom tot tien keer die van een mannencondoom (Tweede Kamer, 2007, p. 142). 15 Het departement geeft aan dat de maatregel nog het best zou passen bij prestatie 5.5.1. 16 Dit Akkoord van Schokland is niet genoemd in de beleidsbrief.
Gebruikte afkortingen 7 BuZa MDG MSI NGO OD OS RHSC SRGR UN UNFPA VN Buitenlandse Zaken Millennium Development Goal Marie Stopes International Niet-gouvernementele organisatie Operationeel doel Ontwikkelingssamenwerking Reproductive Health Supplies Coalition Seksuele en reproductieve rechten United Nations United Nations Population Fund Verenigde Naties
Literatuur 8 BuZa (2006). Vaststelling van de begrotingsstaat van het Ministerie van Buitenlandse Zaken (V) voor het jaar 2007; Memorie van toelichting Tweede Kamer, vergaderjaar 2006-2007, 30 800 hoofdstuk V, nr. 2. Den Haag: Sdu. Tweede Kamer (2007). Vaststelling van de begrotingsstaten van het Ministerie van Buitenlandse Zaken (V) voor het jaar 2008: Verslag houdende een lijst van vragen en antwoorden. Tweede Kamer, vergaderjaar 2007-2008, 31200 V, nr. 12. Den Haag: Sdu. United Nations (2007). Report of the Secretary-General on the work of the Organization. New York.