Urologie Sterilisatie bij de man Vasectomie
Urologie Inleiding Er zijn verschillende mogelijkheden om een ongewenste zwangerschap te voorkomen, bijvoorbeeld de anticonceptiepil, het condoom, het spiraaltje of sterilisatie. In overleg met uw huisarts heeft u besloten een sterilisatie te ondergaan. Het grote verschil met de drie eerstgenoemde methoden is, dat sterilisatie beschouwd moet worden als een definitieve anticonceptiemethode: in principe is sterilisatie onomkeerbaar (onherroepelijk). Een sterilisatie is daarom ook alleen dan een goede keuze wanneer u zeker weet dat u geen kinderen (meer) wilt. Het is belangrijk dat u deze folder van tevoren goed leest. Omdat uw behandelend arts u zal vragen om toestemming voor de ingreep, is het belangrijk dat u voldoende bent geïnformeerd over de ingreep, de risico s en mogelijke alternatieven. Als u nog vragen heeft kunt u altijd contact opnemen met de arts. Het telefoonnummer staat achter in deze folder. Sterilisatie is een veilige en betrouwbare vorm van anticonceptie. Het is een eenvoudige ingreep die geen invloed heeft op uw seksueel functioneren. Tijdens de sterilisatie worden de zaadleiders afgesloten, waardoor de zaadcellen het zaadvocht niet meer kunnen bereiken. Bij geslachtsgemeenschap zal alleen zaadvocht zonder zaadcellen vrijkomen, waardoor geen bevruchting kan plaatsvinden. Voorbereiding Als u bloedverdunnende middelen gebruikt (bijvoorbeeld Acenocoumard, Ascal of Acetosal), dan zult u, in overleg met uw behandelend arts, enige dagen voor de sterilisatie hiermee moeten stoppen. 1
Sterilisatie bij de man Om infectie te voorkomen vindt de sterilisatie onder steriele omstandigheden plaats. Daarom is het nodig voor de ingreep de huid van de balzak inclusief de huid rondom de basis van de penis helemaal te scheren. De sterilisatie vindt plaats op de polikliniek onder plaatselijke verdoving. U kunt deze dag gewoon eten. Als u werkt, adviseren wij u op de dag van de ingreep verder niet te gaan werken. Wij raden u aan het vervoer naar huis te regelen, u kunt beter niet zelf gaan autorijden of fietsen. Direct na de sterilisatie, tot zeker een à twee dagen na de sterilisatie, moet u een strak zittende onderbroek of zwembroek dragen. Deze broek neemt u op de dag van de sterilisatie mee naar het ziekenhuis. De sterilisatie U meldt zich op het afgesproken tijdstip op de polikliniek Urologie. De verpleegkundige haalt u op uit de wachtruimte en neemt u mee naar de behandelkamer. Daar kunt u zich uitkleden. Vervolgens neemt u plaats op de behandeltafel. Om infecties te voorkomen wordt de balzak eerst gedesinfecteerd met jodium. Als u overgevoelig bent voor jodium vragen we u dit kenbaar te maken. Na het desinfecteren van de balzak, krijgt u een verdoving. Deze bestaat uit een of twee injecties in de huid van de balzak en/of in de zaadstreng in de liesstreek. Vervolgens maakt de arts in de verdoofde huid een aantal sneetjes zodat de zaadleiders vrijkomen. De arts verwijdert van beide zaadleiders een stukje, waarna de uiteinden worden afgebonden met hechtmateriaal. Omdat de zaadleider door het lieskanaal loopt, kunt u tijdens de sterilisatie een trekkend, pijnlijk gevoel in uw liezen voelen. Als het nodig is worden de sneetjes in uw huid gehecht met oplosbaar hechtmateriaal. De hechtingen lossen na ongeveer 2
Urologie twee weken op en hoeven niet te worden verwijderd. De ingreep duurt zo n 20 tot 30 minuten. Na de sterilisatie Om een nabloeding te voorkomen, kunt u het de rest van de dag, het beste wat rustig aan doen. Als de verdoving is uitgewerkt, kan het gebied van de balzak en liezen pijnlijk worden. Hiervoor kunt u een pijnstiller innemen, bijvoorbeeld paracetamol. Geadviseerd wordt de eerste twee dagen na de sterilisatie een strakke onderbroek of zwembroek te dragen. Om te voorkomen dat de hechtingen te snel oplossen kunt u de eerste vijf dagen na de ingreep beter geen bad nemen of gaan zwemmen. U mag wel douchen. De dag na de sterilisatie kunt u in het algemeen uw dagelijkse werkzaamheden weer oppakken. De eerste dagen na de sterilisatie kunt u echter zware werkzaamheden, fietsen, sporten, zwemmen of zwaar tillen beter vermijden. Daarnaast raden we u af om tijdens de eerste vijf dagen geslachtsgemeenschap te hebben. Wondcontrole na de sterilisatie Als u of uw behandelend arts het nodig vinden kan er een afspraak worden gemaakt voor een wondcontrole door uw behandelend arts. Meestal is dit echter niet nodig. Complicaties die kunnen ontstaan na de sterilisatie De eerste dagen gaan meestal gepaard met een wat pijnlijk en beurs gevoel in de zaadballen en pijn tijdens het lopen. De balzak en/of de basis van de penis kunnen tijdelijk wat blauw zijn. Ook wat bloed- of vochtverlies uit de wondjes is niet verontrustend en gaat meestal weer snel over. Bij ongeveer vier procent van de mannen treedt een nabloeding of wondinfectie op. 3
Sterilisatie bij de man U moet uw behandelend arts waarschuwen als: u koorts krijgt, boven de 38.5 C; er een sterke zwelling van de balzak optreedt; een wondje blijft bloeden; u veel pijn heeft. De afdeling Urologie is tijdens kantoortijden te bereiken via het telefoonnummer (050) 361 44 11. Buiten deze tijden kunt u in geval van spoed contact opnemen met de centrale van het UMCG (050) 361 61 61 en vragen naar de dienstdoende uroloog. Weken tot maanden na de sterilisatie kan nog een onschuldige ontstekingsreactie optreden: er ontstaat dan aan het uiteinde van de doorgenomen zaadleider een knobbeltje, een zogenaamd spermagranuloom. Dit knobbeltje is meestal vrij klein en geeft zelden aanleiding tot klachten. Als het wel pijn veroorzaakt kan het eventueel worden verwijderd. Vruchtbaarheid Na de sterilisatie bent u niet meteen onvruchtbaar! In de maanden na de sterilisatie komen bij een zaadlozing namelijk nog zaadcellen vrij. Daarom moet u tijdens deze periode bij geslachtsgemeenschap een voorbehoedsmiddel gebruiken. Drie maanden na de sterilisatie met voldoende zaadlozingen (minstens 3 maal per week) zijn er meestal geen zaadcellen meer aanwezig in het zaadvocht. Na een periode van ongeveer drie maanden zal in het laboratorium een zaadmonster worden onderzocht. Dit onderzoek is essentieel om uw onvruchtbaarheid te kunnen vaststellen. Voor het onderzoek van het zaadmonster heeft u in het ziekenhuis een potje en een formulier meegekregen. Wij vragen u om via masturbatie al het sperma in het potje op te vangen. U brengt het potje samen met het formulier binnen twee uur op de plek die op het formulier staat aangegeven. De uitslag van het laboratoriumonderzoek krijgt u ongeveer twee weken later 4
Urologie telefonisch doorgegeven. Zowel voor het inleveren van het zaadmonster als voor het telefonische consult heeft u een afspraak meegekregen. Wanneer er geen zaadcellen meer zichtbaar zijn in het monster is de sterilisatie geslaagd en de behandeling afgerond. In dit geval bent u onvruchtbaar en kunt u of uw partner stoppen met het gebruik van voorbehoedsmiddelen. Het kan echter voorkomen dat u meerdere malen een zaadmonster moet inleveren, tot het laboratoriumonderzoek aantoont dat er geen zaadcellen meer aanwezig zijn. Wat verder van belang kan zijn Er is een kleine kans (circa een procent) dat de uiteinden van de zaadleiders weer aan elkaar groeien waardoor de zaadcellen weer in het zaadvocht kunnen komen. U bent dan opnieuw vruchtbaar. Ook al werden tijdens laboratoriumonderzoek in uw zaadmonster geen bewegende zaadcellen (meer) gevonden, dan nog is na langere tijd hernieuwde vruchtbaarheid mogelijk. Soms worden in zaadmonsters gedurende een langere periode steeds niet-bewegende zaadcellen gevonden. Meestal verdwijnen deze binnen een jaar. Alleen als bewegende zaadcellen worden gevonden in het zaadmonster zult u, na overleg met uw behandelend arts, opnieuw worden gesteriliseerd. Sterilisatie is in principe een definitieve ingreep. Slechts in enkele gevallen kan een sterilisatie ongedaan worden gemaakt. Dit lukt echter niet altijd! U moet er daarom zeker van zijn, dat u deze ingreep wilt ondergaan. Aan een zaadmonster is met het blote oog niet te zien of iemand gesteriliseerd is. Na sterilisatie bestaat een zaadmonster uit vocht afkomstig uit de zaadblaasjes en de prostaat. De zaadcellen, die nog steeds in de testikels worden gemaakt, worden in de bijbal door het lichaam afgebroken. Er zijn nadelen verbonden aan de sterilisatie. Zo n vijf procent van de mannen die zich laat steriliseren heeft kans op chronische pijn in de balzak. Zo n twee tot zes procent van de mannen na 5
Sterilisatie bij de man sterilisatie krijgt spijt van de ingreep, meestal vanwege een hernieuwde kinderwens. De sterilisatie is weliswaar te herstellen, maar dit lukt niet altijd en vaak is door de sterilisatie de vruchtbaarheid verminderd. Wie van beide partners zich laat steriliseren, is een persoonlijke keuze. Het voordeel van sterilisatie van de man is dat het een relatief lichte ingreep betreft, die poliklinisch onder lokale verdoving kan worden uitgevoerd. Sterilisatie heeft geen enkele invloed op uw seksueel functioneren. Benadrukt moet worden dat sterilisatie geen enkele bescherming biedt tegen seksueel overdraagbare aandoeningen zoals aids, gonorroe of syfilis. Kosten De kosten voor een sterilisatie worden vrijwel nooit door de zorgverzekeraar vergoed. De prijs van deze poliklinische ingreep kunt u opvragen bij de Afdeling Patiëntgegevensverwerking van het UMCG. Deze afdeling is van maandag tot en met donderdag van 10.00 tot 16.30 uur bereikbaar. Het telefoonnummer is (050) 361 22 02. Ook de kosten van een hersteloperatie worden vrijwel nooit vergoed. Wat te doen in geval van ziekte of verhindering? Mocht u door ziekte of om andere redenen verhinderd zijn uw afspraak met uw behandelend arts na te komen, dan wordt u verzocht zo snel mogelijk contact op te nemen met de polikliniek Urologie. De polikliniek is van 9.00 tot 12.00 uur bereikbaar, telefoonnummer (050) 361 21 67. Dit is belangrijk omdat dan in uw plaats een andere patiënt kan worden behandeld. 6
Urologie Vragen In deze folder staat de algemene informatie over een sterilisatie beschreven. Deze informatie krijgt u nadat u een gesprek met een behandelend arts heeft gehad. Als er omstandigheden zijn die aanleiding geven om de behandeling te wijzigen, dan zal de arts dit met u bespreken. Als u na het lezen van deze folder nog vragen heeft, dan kunt u op werkdagen contact opnemen met de afdeling Urologie. Het telefoonnummer is (050) 361 44 11. 7
Sterilisatie bij de man Aantekeningen 8
Patiënteninformatie vlc 492/0702