Premature baby s aan de borst Kelly Janssens 2015-08-18 Kelly Janssens Page 1/8 1/8
Het vloeibare goud Moedermelk is de meest geschikte voeding voor baby s dankzij haar unieke samenstelling aan eiwitten, koolhydraten, vetten, vitamines en mineralen. Ook voor te vroeg geboren baby s is moedermelk de meest aangewezen voeding. Vers afgekolfde melk of melk die de baby rechtstreeks aan de borst drinkt, bevat vele antistoffen en verrijkende componenten. Deze nutriënten beschermen de premature baby en helpen weerstand te bieden tegen mogelijke infecties waarvoor nét hij zo gevoelig is. Moedermelk wordt specifiek bejubeld voor haar positieve eigenschappen op het sneller rijpen of primen van de darmen. Ze beschermt voornamelijk tegen een darmziekte die vaak voorkomt bij te vroeg geboren baby s (necrotiserende enterocolitis of NEC genaamd). Moedermelk toonde meermaals haar preventieve eigenschappen aan. Zo zal ze het risico op het voorkomen van algemene sepsis (bloedinfectie) en urineweginfecties verminderen. Een verbeterde visuele en neurocognitieve (leervermogen) ontwikkeling bij de premature baby zijn eveneens gunstige effecten toe te schrijven aan het vloeibare goud. Starten met kolven Als baby s te vroeg geboren worden, is het vaak niet mogelijk hen rechtstreeks te voeden aan de borst. De moeders kolven hun melk af en vinden de nodige begeleiding om dit correct en hygiënisch te doen bij de vroedvrouw op de materniteit of neonatale afdeling van het ziekenhuis. Het kolven start best onmiddellijk na de geboorte van de baby. De vroedvrouw zal instructies geven bij het manueel en nadien het elektrisch kolven als de melkproductie op gang komt. Het is normaal dat er in het begin slechts enkele druppels melk worden verzameld. Door frequent (om de twee à drie uren) en op correcte wijze te kolven, zal de productie elke kolfbeurt toenemen. Na 15 dagen is de lactatie in normale omstandigheden goed op gang gebracht. Men verwacht een productie van minstens 500 ml per dag wanneer er wordt afgekolfd voor een éénling en 750 ml per dag voor tweelingen. Als de moeder veel bloed verliest bij de bevalling of zwaar ziek is tijdens de kraamperiode, is het waarschijnlijk dat de melkproductie minder goed start. In zulke omstandigheden is het raadzaam een lactatiekundige te raadplegen. Oxytocine ( het knuffelhormoon) en lactatie Als een moeder haar baby aanlegt, krijgen haar hersenen het signaal om het hormoon oxytocine aan te maken. De rol van oxytocine bij borstvoeding is in eerste instantie de aanmaak stimuleren van een ander borstvoedingshormoon, prolactine. Dit hormoon zal de melkproductie opwekken. Oxytocine heeft daarnaast andere effecten waardoor de moeder die borstvoeding geeft, meer ontspant en een hechte band kan smeden met haar baby. 2015-08-18 Kelly Janssens Page 2/8 2/8
Hierna volgt in kort de rol van oxytocine bij borstvoeding/afkolven: Zet de toeschietreflex in gang Stimuleert de melkproductie Verdeelt de warmte in het lichaam van de moeder zodat het drinkende kind wordt verwarmd Helpt het lichaam bij het vrijgeven van opgeslagen voedingsstoffen Stelt de moeder in staat voeding beter om te zetten tijdens de spijsvertering Verlaagt de bloeddruk en concentratie stresshormoon bij de moeder Geeft de meeste voedende/kolvende moeders rust, evenredig met de oxytocineconcentratie in het bloed Maakt de moeder meer geïnteresseerd in nauwe relaties. Hoe meer pieken in de oxytocineconcentratie, hoe meer de moeder openstaat voor anderen Tijdens de borstvoedingssessie werkt het in het kind een sociaal geheugen en rust op (Uvnäs-Moberg, 2003, p. 117) Melkproductie is een complex proces waarin 2 hormonen de hoofdrol spelen en de impact van psychische en emotionele factoren niet te onderschatten is. Tijdens een borstvoedings-/afkolfsessie pieken de oxytocinegehaltes in het bloed. De oxytocine-impulsen tijdens een voedingsmoment zijn niet alleen evenredig met de hoeveelheid melk maar ook afhankelijk van de rust van de moeder. Hieruit kan afgeleid worden dat een gestresseerde, onrustige moeder minder oxytocine zal aanmaken en bijgevolg minder melk. Moeders die afkolven voor een premature baby stellen vaak dat ze stress ondervinden. Het is daarom belangrijk om de aanwezigheid van het oxytocine hormoon bij de moeder te verhogen zodat stresshormonen kunnen dalen en ze haar melkproductie optimaal kan houden. Dit kan bereikt worden door ontspanningstechnieken (lichaamsmassage, ademhalingsoefeningen,..) toe te passen of andere stappen te volgen die oxytocine kunnen opwekken bij de moeder. 2015-08-18 Kelly Janssens Page 3/8 3/8
De belangrijkste adviezen worden hieronder vermeld: o De band met het kind versterken door huid-huidcontact toe te passen (of te kangoeroeën) met de baby ( s) o Borst- en/of tepelmassage toepassen voor het kolven o Kolven in een rustige omgeving met gedempt licht, op dezelfde plaats en volgens hetzelfde ritueel o Foto s en een knuffellapje van de baby bij zich houden of beter dicht bij de baby kolven, kunnen de toeschietreflex doen versnellen en de melkproductie bevorderen. In ieder geval blijft het belangrijk om frequent te kolven ( om de twee à drie uren) en de vochtbalans op peil te houden door voldoende water te drinken. Indien problemen met kolven blijven aanhouden, is het aangewezen een lactatiekundige te consulteren. 2015-08-18 Kelly Janssens Page 4/8 4/8
Geduld en liefde bij het oefenen aan de borst Een moeder geeft haar pasgeborene de beste start in het leven door te kiezen voor borstvoeding. Als de baby omwille van medische redenen niet bij haar kan blijven, is het raadzaam direct na de geboorte af te kolven. De ontwikkeling van de baby en de hechting tussen hem en de ouder zullen optimaal gestimuleerd worden door zo snel en frequent mogelijk op een veilige manier huid-huidcontact te bieden (indien de medische toestand van beiden dit toelaten). Deze kangoeroesessies zullen tevens de melkproductie bij de moeder een boost geven. Als de premature baby alert wakker is, kan hij ter hoogte van de tepel worden gelegd en kan hij de borst verkennen (ook wel sabbelen, tepelen of snuffelstage genoemd). In deze eerste fase is het nog niet de bedoeling dat hij gaat drinken aan de borst. De baby zal eerder ruiken, likken en sabbelen aan de tepel en na een tijdje leren aanhappen. Als hij al goed kan aanhappen en begint te zuigen wordt in een volgende fase de overgang gemaakt naar borstvoeding. Hierbij zal een zekere tijd volledige of gedeeltelijke sondevoeding (moedermelk via de maagsonde toedienen) de gelegenheid bieden om te oefenen met de baby aan de borst. De baby leert correct te happen, gecoördineerd te zuigen, ademen en slikken aan de borst. Dit proces verloopt in stappen en zal soms het geduld van ouders op de proef stellen. Tijdens deze oefensessies is de prematuur snel moe en zal de moeder nadien afkolven omdat de baby nog niet alle melk efficiënt uit de borst kan zuigen. De moeder mag hierdoor zeker niet ontmoedigd raken. De slaap is immers heel belangrijk voor een optimale ontwikkeling van de fragiele pasgeborene. Gedurende elke borstvoedingssessie leert hij echter iets bij en werkt hij samen met de moeder naar het ontslag toe. 2015-08-18 Kelly Janssens Page 5/8 5/8
Eens thuis kan de moeder beroep doen op een zelfstandige vroedvrouw of lactatiekundige om de begeleiding verder te zetten. In de eerste weken is ook thuis professionele ondersteuning essentieel. Om een te vroeg geboren baby volledig aan de borst te voeden is tenslotte naast liefde en geduld, ook motivatie een onmisbare factor tot succes. Een lactatiekundige opzoeken is mogelijk op de website van de Belgische Vereniging van Lactatiekundigen: http://www.bvl-borstvoeding.be/ 2015-08-18 Kelly Janssens Page 6/8 6/8
Referenties Artikels Alexandre C, Bomy H, Bourdon E, Truffert P, Pierrat V. (2007) Accompagnement des mères de nouveau-nés prématurés dans leur projet d allaitement maternel. Evaluation d un programme de formation dans une unité périnatale de niveau III. Archives de pédiatrie, 14: 1413-1419 Bahtia, J. (2013) Human milk and the premature infant, Annals of nutrition and metabolism; 62, 3, p. 8-14 Hill PD, Aldag JC, Demirtas H, Zinaman M, Chatterton RT. (2006) Mood states and milk output in lactating mothers of preterm and term infants. Journal of Human Lactation, 22: 305-314 Jones E, Dimmock PW, Spencer SA. (2001) A randomised controlled trial to compare methods of milk expression after preterm delivery. Archives of Disease in Childhood-Fetal and Neonatal Edition, 85: 91-95 Kair, L.R., Flaherman, V.J., Newby, K.A. e.a. (2015) The Experience of breastfeeding the late preterm infant: A qualitative study. Breastfeeding Medicine, februari. Nyqvist, K.H., e.a. (2010) State of the art and recommendations Kangaroo mother care: application in a high-tech environment. Acta Paediatrica, 1-8 Trajanovska M, Burns S, Johnston L. (2007) A retrospective study of breastfeeding outcomes in an Australian neonatal intensive care unit. Journal of Neonatal Nursing, 13: 150-154 Venancio SI, de Almeida H. (2004) Kangaroo Mother Care: scientific evidences and impact on breastfeeding. Jornal de Pediatria, 80: S173-180 2015-08-18 Kelly Janssens Page 7/8 7/8
Boeken Jones, E. en King, C. (2005) Feeding and nutrition in the preterm infant Uitgeverij Elsevier, Churchill Livingstone, Oxford. Riordan J. ( 2005) Breastfeeding and human lactation. Uitgeverij Jones and Barlett publishers, Boston. Uvnäs-Moberg, K. (2003) De oxytocine factor. Uitgeverij Thoeris, Amsterdam. World Health Organization (WHO). (2003) Global strategy for infant and young child feeding. Switzerland: World Health Organization, 7-8, Geneva. 2015-08-18 Kelly Janssens Page 8/8 8/8