De Belgische/Vlaamse evolutie in energiewetgeving 1980-2020

De Belgische/Vlaamse evolutie in energiewetgeving 1980-2020 Peter Wouters WTCB Brussel 21 april 2016

Jaren 60 Dubbel glas in gebouwen Waarom? Thermisch comfort Vermijden condensatie Energiebesparing niet echt belangrijk

1973 2050?

Jaren 70 en 80 Nieuwe ramen met dubbel glas Energiebesparing Minder tocht ( betere luchtdichtheid) Minder snel condensatie Centrale verwarming i.p.v. individuele kachels Mogelijkheid van beter comfort op woningniveau Individuele kachels zorgden voor goede lokaalventilatie (Open) CV ketel in de kelder zorgt voor goede ventilatie in de kelder

Lokalen per woning met condensatie of schimmel Studie Nationale Maatschappij voor de Huisvesting (1984-1986) 2.5 2 1.5 1 0.5 0 20 30 40 50 60 70 80 90 Année Bouwjaar van de woonwijk

Koudebruggen In 1960 waren er geen koudebruggen We hebben ze uitgevonden door te isoleren

Vlaamse wetgeving in 1992: k-waarde eis EIS: k muur 0.6 W/m²K * * Of 1 W/m²K indien men kan aantonen dat er geen condensatierisico is

Vlaamse wetgeving in 1992: K-peil 1 september 1992: K65 1 september 1993: K55

K SENVIVV (VLIET studie) Isolatiepeil 200 nieuwbouwwoningen 140 120 Eengezinswoningen Appartementsgebouwen 100 80 60 40 20 0 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 Datum bouwaanvraag

VLIET SENVIVV Overzicht per periode... 80 70 Weinig of geen evolutie K 60 50 40 30 20 10 Geen eis Eis K65 Eis K55 0 Eengezinswoningen Appartementsgebouwen

Vaststellingen Sinds 1992 : Vlaamse wetgeving op isolatie van woningen «K55» Ervaringen met de wetgeving : Wordt onvoldoende toegepast Dit blijkt duidelijk uit de SENVIVV studie Evolutie in de behoeften : Algemene doelstelling 1 : Niet enkel isolatie belangrijk, ook zonnewinsten, ventilatie, energieproductie, verlichting, hernieuwbare energie, Het Comfort realiseren cruciaal van : randvoorwaarden die een Zomercomfort, grotere garantie visueel comfort, bieden dat een Goede luchtkwaliteit belangrijk maar niet evident dergelijke wetgeving behoorlijk wordt toegepast

Vaststellingen Algemene doelstelling 2 : Sinds 1992 : Vlaamse wetgeving op isolatie «K55» Ervaringen Bepalingsprocedures met de wetgeving : uitwerken die Wordt onvoldoende toegepast Dit blijkt zeer duidelijk uit SENVIVV studie beter beantwoorden aan de behoeften van vandaag Evolutie in de behoeften : Niet enkel isolatie is belangrijk, ook zonnewinsten, ventilatie, energieproductie, verlichting, hernieuwbare energie, Comfort is cruciaal : Zomercomfort, visueel comfort Goede luchtkwaliteit belangrijk en niet evident

Wetgevend kader in Vlaanderen : Nieuw Decreet Decreet Ruimtelijke Ordening (18 mei 1999) Art. 100 3 De stedenbouwkundige vergunning bedoeld in artikel 99, 1, 1 en 6, moet worden geweigerd wanneer niet is voldaan aan de regels voor : l l l l de globale energetische prestatie-eisen thermische isolatie, de ventilatie- voorzieningen en de minimale eisen voor het binnenklimaat zoals vastgesteld door de Vlaamse regering.

VLIET-project EPIGOON Doelstelling : Uitwerken van degelijk onderbouwde voorstellen voor het invoeren van een EPN wetgeving in Vlaanderen Partners : WTCB, KUL, WenK Sint Lucas, Physibel, Daidalos TNO-BOUW (1ste fase) Contractuele context Eerste contract : mei 1998-april 2000 Tweede contract : zomer 2000 - begin 2002

Nederland: Ontwikkeling EPC-eis woningen 1,4 < dec. 1995 1996-97 1998-99 2000 1,2 1,0 0 EPIGOON - 12/01/2000

Elke lidstaat dient te implementeren een rekenmethodiek conform bijlage 1 minimale eisen energiecertificaat bij nieuwbouw, verkoop of verhuur inspectie van boilers

www.epbd-ca.eu

Maximum E-peil! Enorm snelle evolutie!! Bijna geen leercurve! Vlaams Gewest

10 mei 2016

Impact op technologie & innovatie

Luchtdichtheid & Ventilatie 1983 Nationaal R&D programma energie - België beslist om deel te nemen aan het Air Infiltration Centre (AIC) - Doelstelling: hoe infiltratieverliezen verminderen 1986: AIC wordt AIVC - Air Infiltration and Ventilation Centre - Goede luchtkwaliteit is belangrijk

inspectie SMS controles luchtdichtheid 2000 1800 1600 1400 1200 1000 800 600 400 200 0 0 200 400 600 800 1000 1200 1400 1600 1800 2000 SMS

In situ controle

PLEIADE project Louvain-La-Neuve Rijwoning Goede architectuur Zomercomfort Goede luchtkwaliteit Visueel comfort Energiezuinig

K-peil 35 30 25 20 K-peil volgens eenvoudige berekening K-peil volgens gedetailleerde berekening Gemeten K-peil 15 10 K23 K28 K27 5 0 Norm Detailberekening Meting

K-peil 35 30 25 20 K-peil volgens eenvoudige berekening K-peil volgens gedetailleerde berekening Gemeten K-peil 15 10 K23 K28 K27 5 0 Norm Detailberekening Meting

Voorbeelden Koudebruggen / bouwknopen U-waarde raamprofielen Rendement CV ketel, warmtewisselaar Verlichting kantoren en scholen ATG-E voor innovatieve systemen

2016

Toekomst?

Toekomst? 2026? Is BEN het eindpunt? kwh en kw BIM en smart Renovatie challenge

Gebouwen Auto met fossiele brandstoffen met PV of zonneboiler (BEN) enkel hernieuwbare energie op benzine of diesel hybride auto elektrische auto

Wat indien er geen wind? Wat indien er geen zon? Stockage is duur! Flexibele gebouwen!

3D bouwknopen Energie Akoestiek

In voorbereiding: SBO projectvoorstel New generation building assessment tools Huge impact over 10 yrs of EPB tools! How should the next generation look like? Align with EU directives! Need for dynamic simulations? Include part load behaviour! Include new electrical & thermal production units, loads and storage Impact of shared services (local electrical, thermal grids, production and storage)? Impact of, leverage on BIM-trends and big data? Impact on building stock? Socio-economic aspects and impact? Project (if granted) will run for 4 years need for a social user field group You will be able to impact the project activities to maximise the societal impact You will be able to follow-up the results to adopt them in the working of your organisation Filing date: 23/05/2016 including your letter of interest?! Project partners: Ghent University EnergyVille BBRI PHP Contact: Arnold.Janssens@UGent.be or Jeroen.DeMaeyer@UGent.be (0471/58 88 32)

Renovatie challenge 100% 0% 80% Power Sector Current policy -20% 60% Residential & Tertiary -40% Industry 40% -60% Transport 20% -80% Non CO 2 Agriculture Non CO 2 Other Sectors 0% -100% 1990 2000 2010 2020 2030 2040 2050

Energetische renovatie Duurzaam bouwen Woonuitbreiding Daglicht Hernieuwbare energie Duurzaam waterbeheer Stabiliteit Toegankelijkheid Zomercomfort Slimme woning Akoestiek

Besluiten Tussen 1980 en 2005 vrij beperkte evolutie in energiewetgeving In 2006 zeer grote wijziging door invoering EPB met handhavingskader Sinds 2010 zeer snelle evolutie Deze trend zal zich vermoedelijk doorzetten in de toekomst Bestaande bouw is DE uitdaging Op middellange termijn ( 2025 ) een grondige evolutie in EPB methodiek?