Tekst: Jan Bol Foto s: BDP.khandekar, Jan Bol Tekeningen: BDP.khandekar, Bartels, Klein Poelhuis Het zuidelijke deel van het nieuwe Gerrit Komrij College in Winterswijk kreeg een opvallende dakconstructie. De zacht glimmende dakbedekking daarvan accentueert de afdeling LWOO, Leerwegondersteunend onderwijs. Een accent in een schoolgebouw dat de synthese is van diverse vormen van voortgezet onderwijs, met verder nog VMBO en HAVO + VWO. Die synthese kreeg gestalte in een atrium met daarin een bijzonder gebouwelement. dakvlak doorgetrokken en omgevouwen Het nieuwe Gerrit Komrij College in Winterswijk is een school met verschillende typen secundair onderwijs: VMBO, HAVO + VWO en Leerwegondersteunend onderwijs (LWOO). Deze diversiteit is aan de architectuur af te lezen. Accent op nieuw schoolgebouw in winterswijk Het atrium in het nieuwe Gerrit Komrij College in Winterwijk functioneert als een. Vandaaruit vindt eenieder zijn weg naar klaslokaal, praktijkruimte, studieruimte, administratie of bibliotheek. Middenin het atrium staat op ranke poten een reusachtig bouwvolume, bekleed met gelamineerde panelen. Het was oorspronkelijk de bedoeling om dit gebouwhoge volume te hangen aan een schijfvormige dakconstructie, die als een paraplu het binnenplein zou beschermen tegen weersinvloeden. Dat idee bleek te bewerkelijk en te duur en de bruikbaarheid van het atrium te beperken, met name in de winter, zo licht architect Marcel Seelen van architectenbureau BDP.khandekar toe. We hebben een oplossing gevonden in een slanke zelfdragende staalconstructie die het volume optilt van het maaiveld, waardoor de indruk van de hanging basket bleef. Het is een opvallend en spannend gebouwelement. Seelen vervolgt: Het Gerrit Komrij College is de unilocatie voor wat ooit drie scholen op verschillende locaties waren. We brachten in ons ontwerp het Leerwegondersteunend onderwijs (LWOO), het VMBO en HAVO + VWO onder één dak. Het atrium en de hanging basket fungeren als scharnier in die pluriforme scholengemeenschap. Het straatniveau dient als centrale ontmoetings- en overblijfruimte. In het centrale bouwvolume zijn een college- of theaterzaal en de gemeenschappelijke onderwijsvoorzieningen voor scheikunde, natuurkunde, biologie en handvaardigheid ondergebracht. 23
Onderin het zuidelijk hoofdvolume van het schoolgebouw was een praktijkruimte bestemd voor de richting bouwkunde. Die ruimte bleek door het geringe aantal aanmeldingen niet langer nodig. In de vrijgekomen ruimte kreeg de openbare bibliotheek van Winterswijk een plaats. Met als gevolg dat ook anderen dan leerlingen en onderwijspersoneel hun weg vinden naar het nieuwe Gerrit Komrij College en kinderen wellicht en passant nieuwsgierig worden naar het soort onderwijs dat deze school biedt. Accent Het idee van de paraplu boven het atrium werd om technische en daaraan gekoppelde budgettaire redenen ingewisseld voor een praktischer oplossing met een gesloten dakconstructie waardoor het binnenmilieu beter te beheersen is. Ook in het onderliggende atrium, dat nu voor verschillende gezamenlijke binnenhuisactiviteiten, eventueel ook door derden, te gebruiken is. Boven het atrium ligt nu een flauw gebogen dak dat, gerekend vanaf de noordelijke gebouwvleugel ofwel het hoogste bouwvolume, met een licht afschot overspant naar het lagere zuidelijke gebouwdeel. Het dak boven het atrium is aan de beide lange zijden lichtdoorlatend. Ter hoogte van de zuidelijke gebouwvleugel gaat het dakvlak in een vloeiende beweging over in een sterk gebogen overkapping van de derde en de hoogste, de vierde verdieping. Dit zijn de verdiepingen van het LWOO. Gelijkvormige, gelamineerde houten liggers dragen het dak boven het atrium. Deze constructie sluit aan op de stalen constructie van het sterk gebogen dakvlak van de zuidvleugel, dat is gedekt met aluminiumkleurige, zacht glimmende Kalzip felsdakprofielen. Het is een accent in een schoolgebouw waarvan de hoofdvolumes voornamelijk zijn opgetrokken uit een prefab betonnen skelet met bakstenen buitengevels in verschillende tinten en met licht getinte gesausde binnengevels. De noordelijke en zuidelijke gebouwvleugels omsluiten met hun gebogen vorm als het ware het atrium, dat aan oost- en westzijde is voorzien van gebouwhoge glazen kopgevels. Het gebouw is daardoor in de lengterichting transparant. Tussen de noord- en de zuidvleugel van het Komrij College is een atrium. De begane grond dient als ontmoetings- en overblijfruimte. Het LWOO kreeg een bijzondere plaats in het gebouw, onder de gebogen kap, op de zuidvleugel, links van het atrium. 24
Identiteit Het gebogen, zacht glimmende dakvlak als overkapping van de derde en vierde verdieping van de zuidvleugel van het Gerrit Komrij College is niet zomaar een accent in de architectuur. De afwijkende bouwvorm van de kap met staalconstructie geeft een eigen identiteit aan de verdiepingen waar het LWOO is ondergebracht. Dit onderwijstype is bestemd voor leerlingen die moeite hebben met leren en lastig, letterlijk, bij de les zijn te houden. Het is daarom ook de bedoeling dat leerlingen tijdens pauzes niet ver van de leerplek af gaan, meer bij elkaar blijven. Zodat docenten beter zicht kunnen houden op deze leerlingen. De staalconstructie is binnen deels zichtbaar, zoals aansluitingen van liggers op kolommen en windverbanden. Binnenin de lokalen zijn de gebogen stalen liggers in het zicht gelaten. Dat geeft een sfeer van ateliers eerder dan van klaslokalen. Met name de vierde verdieping heeft hoge ruimten, tot de nok van de kap. De stalen spanten steunen af op de derde verdieping dus van de zuidvleugel. Tussen de dakvoet en de dakrand van het onderliggende volume met de drie onderste bouwlagen is een ruimte gemaakt voor een dakterras. Het is geschikt als buitenruimte voor de afdeling LWOO. Voorselectie Architectenbureau BDP.khandekar kreeg de opdracht voor het ontwerp van het Gerrit Komrij College en ook de naast de school gelegen sporthal na een aanbesteding met voorselectie. De aanbesteding werd gedaan door de gemeente Winterswijk in samenwerking met adviesbureau Kleissen en Partners. Het betreft een openbare school. BDP is een Brits architectenbureau dat in Nederland samenging met het bureau Khandekar dat vestigingen heeft in Benthuizen en in Deventer. De Britse tak heeft onder meer veel ervaring in het bouwen van scholen voor primair en secundair onderwijs en wil die expertise gebruiken voor projecten in Nederland. Het Gerrit Komrij College is een eerste en geslaagde aanzet daartoe. Een heel opvallend element is de hanging basket die weliswaar niet echt hangt maar op slanke kolommen staat en deels het schijfvormig dak van het atrium draagt. Projectgegevens Gerrit Komrij College Winterswijk Opdrachtgever : gemeente Winterswijk /Gerrit Komrij College (voorheen OSG De Driemark) Architect : BDP.khandekar architecten, London / Benthuizen Projectarchitect : Marcel Seelen Bouwmanagement : Kleissen en Partners, Hengelo Aannemer : Bouwcombinatie WAM & Van Duren - WBC, Winterswijk Adviseurs constructies : Bartels Ingenieursbureau, Lochem installaties : Enervisie, Winterswijk bouwfysica : Cauberg Huygen, Zwolle Houtconstructies : GLC Houtconstructies, Rijssen Staalconstructies : Klein Poelhuis konstruktie, Winterswijk Installaties W : Ingenieursbureau Wolter & Dros, Warnsveld E : Croon Elektrotechniek, Apeldoorn Bruto vloeroppervlakte : 12.500 m 2 (school) en 4.160 m 2 (sporthal) 25
De dakbedekking van de gebogen kap is van Kalzip felsprofielen. In verband met de belijning is het hele dakoppervlak zorgvuldig in tekening uitgewerkt. De staalconstructie van de gebogen kap op de zuidvleugel is op verschillende plaatsen in het zicht gelaten. Dat geeft een aparte sfeer aan de lesruimten. De constructie van de gebogen kap op de zuidvleugel is uitgevoerd in staalprofielen. 26
De hoofdconstructie van het schoolgebouw is grotendeels in prefab elementen uitgevoerd. Veel voorbereiding, maar een korte bouwtijd. De opdracht voor de nieuwe uni locatie van de drie scholen van de oorspronkelijke OSG De Driemark omvatte tevens een stedenbouwkundige component, omdat de nieuwbouw van een school op een locatie direct ten zuiden van het spoor en van het station in Winterswijk meteen ook een herontwikkeling van dit gebied, een voormalig spoorwegemplacement, inluidt. Het is vanuit het centrum een sprong over het spoor. De sporthal is voor de school ook de sportvoorziening. In het programma van eisen was in de school zelf een gymnastiekzaal gedacht. Door dit deel uit het ontwerp te halen ontstond een heldere verdeling tussen onderwijs en sport. Onder de sporthal die op kolommen staat, is half verdiept een parkeergelegenheid gemaakt en een fietsenstalling. Tussen het schoolgebouw en de sporthal door loopt een route onder het spoor, voor voetgangers en langzaam verkeer. Het is een nieuwe verbinding noord-zuid, met onder andere ook een P+R-terrein voor trein- en busreizigers. Onderin het schoolgebouw kreeg de Openbare Bibliotheek van Winterswijk een plaats. Ter nagedachtenis aan naamgever Gerrit Komrij (1944-2012) staat bij de bibliotheek een vitrine met boeken en handschriften. 27