Bouwhistorisch onderzoek

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "Bouwhistorisch onderzoek"

Christel Dekker
7 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 Bouwhistorisch onderzoek BOUWHISTORISCHE NOTITIE Adres : Gedempte Zuiderdiep 8 Status : Gemeentelijk monument Periode : januari 2003 Onderzocht door : Taco Tel en Henk Wierts Auteur : Taco Tel Datum : Groningen, De voorgevel van Gedempte Zuiderdiep 8 (foto: Taco Tel) Inleiding Voor het gebouw Gedempte Zuiderdiep 8 (Martini budget hotel, voorheen hotel WEEVA) worden momenteel verbouwplannen ontwikkeld waarbij ook de kapconstructie zal worden vernieuwd. Om deze constructie te onderzoeken en documenteren is een bezoek gebracht. Daarnaast is het bouwdossier bekeken zodat de waarnemingen in de kap aan de bouwgeschiedenis kunnen worden gerelateerd.

2 Bouwhistorisch onderzoek gemeente Groningen Gedempte Zuiderdiep 8 Situering/structuur Het gebouw maakt onderdeel uit van de gesloten zuidelijke gevelwand van het Gedempte Zuiderdiep en bestaat uit een langwerpige voorbeuk met vlak daarachter een ongeveer even lange L-vormige achterbeuk die links van het midden met elkaar verbonden zijn. Het gebouw telt drie bouwlagen met over het grootste deel van de voorbeuk een zadeldak met eindschild. De overige daken zijn plat. Dit zadeldak overkapt het voorste ¾ gedeelte van de diepte van de beuk, achter het zadeldak bevindt zich nog een strook met een plat dak. Bouwgeschiedenis Het gebouw is in fasen tot stand gekomen vanaf In dat jaar werd het pand waarin vanaf 1871 de volksgaarkeuken was gevestigd herbouwd. Deze nieuwbouw werd 8 raamtraveeën breed en 2½ bouwlagen hoog met een symmetrische gevelopzet. Ter plaatste van de derde en zesde travee werd de gevel van een risaliet voorzien en op de hoeken werden pilasters aangebracht. Het flauw hellende zadeldak had een asymmetrische doorsnede doordat de voorgevel een halve verdieping hoger was opgetrokken dan de zij- en de achtergevels. Op de uiteinden van de daknok werd een schoorsteen met schoorsteenbord geplaatst. In 1886 werd het gebouw met twee traveeën naar het westen uitgebreid in dezelfde stijl als het bestaande gebouw, de symmetrische opzet van de gevel ging echter verloren. Ook het dak werd geheel in stijl verlengd. In 1918 werd de begane grond van het pand met zes raamtraveeën naar het westen uitgebreid volgens het ontwerp van architect Nijhuis. Deze zes traveeën werden geleed door een pilaster in het midden en één op de hoek. Op de voorgevel werd een gemetselde balustrade aangebracht met op de middelste en de rechter pilaster een baluster. In 1925 werd de achterkant van de asymmetrische kap van de voorbeuk veranderd zodat het aantal hotelkamertjes kon worden vergroot. Het onderste deel van de kap werd hiervoor vervangen door een plat dak met een lessenaarsdak boven de goot. Dit platte dak kwam op dezelfde hoogte als de goot aan de voorkant. Dwarsdoorsnede van de kap t.b.v. een bouwaanvraag uit 1925 (gewijzigde toestand). De tekening is door een ambtenaar van gemeentewerken van commentaar voorzien. Zo dient de zolderverdieping te zijn voorzien van een openslaand raam. 2

3 Bouwhistorisch onderzoek gemeente Groningen Gedempte Zuiderdiep 8 Tekening van de nieuwe indeling van de zolderverdieping uit De geplande hotel-/slaapkamertjes hadden slechts bescheiden afmetingen, want ze moesten voor een breed publiek betaalbaar blijven. WEEVA stond voor Woon En Eethuis Voor Allen. Ook op deze tekening het commentaar van de ambtenaar van Gemeentewerken, corresponderend met de aantekeningen op de dwarsdoorsnede. De uitbreiding uit 1918 werd in 1933 verhoogd met 1½ verdieping en voorzien ramen en pilasters zoals die aan het bestaande gebouw voorkomen. Deze verbouwing werd geleid door het architectenbureau Nijhuis en Reker. Op het verhoogde gedeelte werd wederom een gemetselde balustrade aangebracht waarbij waarschijnlijk onderdelen uit 1918 werden hergebruikt. Het zadeldak werd verlengd tot het verhoogde gedeelte en voorzien van een eindgevel. Het verhoogde gedeelte zelf kreeg een plat dak. Nadien is de balustrade grotendeels gesloopt en werd de kroonlijst doorgetrokken tot de westelijke hoek van het gebouw. De linker baluster bleef echter staan. Vermoedelijk in 1933 werd wederom de achterkant van de voorbeuk gewijzigd door het bestaande platte dak te verbreden tot aan de achtergevel ten koste van het lessenaarsdak. Het gebouw is intern en aan de achterkant ook vele malen verbouwd. In het kader van deze waarneming is hier verder geen onderzoek naar gedaan. 3

4 Bouwhistorisch onderzoek gemeente Groningen Gedempte Zuiderdiep 8 In 1933 ten behoeve van een bouwaanvraag aangeleverde tekening van de voorgevel van Gedempte Zuiderdiep 8 (bestaande toestand) In 1933 ten behoeve van een bouwaanvraag aangeleverde tekening van de voorgevel van Gedempte Zuiderdiep 8 (gewijzigde toestand) Waarnemingen In de linker zijgevel van het pand is muurwerk te vinden van het vroegere pand dat op deze plaats heeft gestaan. Of er nog meer restanten zijn uit de periode voor 1878 is niet onderzocht. De kapconstructie heeft een langwerpige gerende plattegrond met het breedste deel aan de oostkant. Aan deze kant heeft de kap een eindschild waarvan het deel vlak achter de voorgevel ruim onder de goot begint ter hoogte van de bovenkant van de tweede verdieping. Hierdoor steekt een deel van de voorgevel boven het eindschild uit. Dit is het laatste restant dat herinnert aan de oorspronkelijke situatie toen de kap nog een asymmetrische doorsnede had (zie foto). 4

5 Bouwhistorisch onderzoek gemeente Groningen Gedempte Zuiderdiep 8 Een deel van de voorgevel van Gedempte Zuiderdiep 8 steekt nog altijd boven het eindschild uit, hetgeen herinnert aan de oorspronkelijk asymmetrische opzet van de kap. (foto: Taco Tel) Dwarsdoorsnede van Gedempte Zuiderdiep 8 uit 1915 met daarop duidelijk zichtbaar de asymmetrische kap. 5

6 Bouwhistorisch onderzoek gemeente Groningen Gedempte Zuiderdiep 8 De kapconstructie bestaat uit rondhouten sporenparen voorzien van een haanhout. De constructie wordt aan beide kanten op twee niveau s ondersteund door rondhouten palen die onderlangs de sporen zijn aangebracht en rusten op palen die op de vloerbalken staan. De constructie is voorzien van noken hoekkeperruiters. Zoals uit de bouwgeschiedenis blijkt is de kap twee keer naar het westen uitgebreid. De oudste fase uit 1878 is goed herkenbaar in de constructie; de oorspronkelijke hoekkepers zijn nog aanwezig evenals de houtconstructie rond de vroegere schoorsteen. Ten westen van het oudste kapgedeelte bestaat de constructie uit eenvoudige driehoeksspanten. De dakbedekking bestaat aan de voor en de linker zijkant uit zwart geglazuurde oudhollandse pannen. Op het achterste dakvlak liggen rode oudhollandse pannen. De kap van Gedempte Zuiderdiep 8 richting oosten (foto: Henk Wierts) Conclusie Ondanks de vier bouwfasen waaruit de voorbeuk bestaat straalt het gebouw een duidelijke eenheid uit omdat de uitbreidingen steeds in dezelfde stijl zijn uitgevoerd als het oudste bouwdeel uit Karakteristiek voor het gebouw is de hoge lijstgevel met daarboven het flauw hellende dak waarvan de dakvoet aan de zij- en achterkant oorspronkelijk een halve verdieping lager lag dan aan de voorkant. Hierdoor steekt een gedeelte van de voorgevel boven het dak uit als een soort schijngevel. Deze oplossing zorgt ervoor dat de architectuur van de voorgevel meer benadrukt wordt en zorgt bovendien voor een harmonieuze aansluiting met de lagere bebouwing ten oosten van het hotel. Voor het aanzien van het gebouw is het van groot belang het karakteristieke uiterlijk te handhaven. Ook wanneer het dak wordt vernieuwd dient een flauwe dakhelling te worden gekozen waarbij de zijschilden een halve verdieping lager aanvangen dan het voorschild. De bestaande zwart geglazuurde oudhollandse pannen dienen te worden herlegd. 6

Vergelijkbare documenten

Bouwhistorisch onderzoek

Bouwhistorisch onderzoek BOUWHISTORISCHE VERKENNING Adres : Gedempte Zuiderdiep Status : Gemeentelijk monument Periode : mei 004 Onderzocht door : Imre van der Gaag; Marcel Verkerk Auteur : Marcel Verkerk