Voordoen (modelen, hardop denken) Waarom voordoen? Net zoals bij lezen, leren leerlingen heel veel over schrijven als ze zien hoe een expert dit (voor)doet. Het voordoen (modelen) van het schrijven van een tekst is daarom essentieel voor goed schrijfonderwijs. In deze les staat centraal: een nieuwjaarswens schrijven. Voordoen betekent niet dat leerlingen u precies na moeten doen. Maak bij het voordoen daarom duidelijk dat het voorbeelden zijn. In deze les doet u vooral voor hoe u let op een precieze formulering en spelling en grammatica. Hardop-denktekst lezen We hebben het filmpje gezien over het Glazen Huis. Serious Request is een hele grote actie en laat zien dat veel mensen graag willen dat de wereld beter wordt en alle mensen het beter krijgen. Dat is de wens van veel mensen. In deze tijd (kerst/nieuwjaar) vertellen mensen vaak wat hun wensen zijn voor anderen. Vandaag gaan we nadenken over wat we graag willen voor andere mensen in het nieuwe jaar. Ik heb zelf ook een heleboel wensen voor de wereld. Wat u schrijft op het bord Wereld Wat u zegt Ik ga eerst bedenken wat voor wensen ik allemaal heb voor de wereld. Gezondheid Ik wens dat iedereen gezond is in 2013. Onderwijs Vrede Ik wens dat er onderwijs is voor iedereen. Ik wens dat alle kinderen, in 2013 naar een goede en leuke school kunnen gaan. Er zijn veel kinderen die niet naar school kunnen, omdat ze moeten werken of geen geld hebben om naar school te kunnen. Ik wens dat iedereen naar school toe kan. Er zijn nog veel oorlogen. Ik hoop dat er dit jaar overal vrede komt. Ik heb nu verschillende woorden opgeschreven die te maken hebben met wat ik wens voor de wereld. Maar wat vind ik nu het belangrijkste? Dat wil ik gebruiken voor mijn persoonlijke wens. Ik vind onderwijs het belangrijkste. Daarom wens ik dat er op heel de wereld onderwijs is voor iedereen. Misschien kan ik het nog preciezer zeggen? Is dit een goede wens? Ik vind van wel. Er staat precies wat ik wil, en... staan er nog spelfouten in? Nee. En het is een goede Nederlandse zin. Ik heb geprobeerd om een goede wens te schrijven door: 1. Precies op te schrijven wat ik bedoel. 2. Goede Nederlandse zinnen te maken. 3. Alles goed te spellen. pagina 1 van 5 pagina 1 van 5
Les 1: Een nieuwjaarswens schrijven Deze schrijfles sluit aan bij het Nieuwsbegriponderwerp van deze week: Serious Request. De schrijftaak die deze week centraal staat, is het schrijven van een nieuwjaarswens. De leerlingen schrijven twee wensen: een voor de familie en een voor de wereld. Na het schrijven van hun definitieve teksten mogen de leerlingen hun nieuwjaarswensen op een wensenmuur hangen. De functie die de leerlingen oefenen is beschrijven. Ze maken zo goed mogelijk duidelijk wat hun wens is. Het taakkenmerk dat deze week de aandacht krijgt is spelling, grammatica en interpunctie. De leerlingen streven ernaar hun wens(kaart) zonder fouten te schrijven. Schrijftaak: De schrijftaak bestaat uit twee lessen. In les 1 schrijven de leerlingen een eerste versie van hun wensen, nadat u de schrijftaak besproken en voorgedaan hebt met behulp van de hardop-denktekst. In les 2 schrijven de leerlingen een definitieve versie en kijken ze terug op de schrijftaak. Tot slot bewaren de leerlingen hun definitieve tekst in hun Schrijfmap. Voorbereiding: Maak duo s van twee schrijfmaatjes. Zet het Nieuwsbegripfilmpje van het Jeugdjournaal klaar op www.nieuwsbegrip.nl. Als u met uw leerlingen dit filmpje al uitgebreid bekeken heeft, hoeft u het niet per se nog eens te bekijken. Zorg aan het einde van de les voor een printmogelijkheid en zorg dat de Schrijfmappen klaarliggen. Voor iedere leerling schrijfles 1. Voor iedere leerling een kopie van het leerlingblad Eerst bedenken. Voor de instructie aan de leerlingen de hardopdenktekst. Waarom ga je schrijven: Nieuwsbegripfilmpje kijken 1. Bekijk met de leerlingen het Nieuwsbegripfilmpje van het Jeugdjournaal op www.nieuwsbegrip.nl. Geef de leerlingen de opdracht goed te letten op wat verteld wordt over de bedoeling van Serious Request. 2. Laat de leerlingen de vraag beantwoorden. Wat voor tekst schrijf je en voor wie: Een nieuwjaarswens Vertel de leerlingen dat ze straks een nieuwjaarswens op een kaart gaan schrijven. Bespreek kort: hebben de leerlingen al ideeën over hoe hun kaart eruit gaat zien? pagina 2 van 5 pagina 2 van 5
Kijken naar de taak: zo pak je het schrijven van een nieuwjaarswens aan 1. Gebruik de hardop-denktekst. 2. Doe hiermee de opdracht klassikaal voor. Let vooral op het precies formuleren van uw bedoeling. En geef aan dat spelling en goede zinnen (grammatica) belangrijk zijn op een wenskaart. Wens de leerlingen succes bij het schrijven van hun nieuwjaarswens. Laat de leerlingen het blad Eerst bedenken voor zich nemen en wijs hen op de vijf vragen. Bespreek met hen de vragen en vul op het bord de antwoorden in. Vraag 1. Wat voor tekst schrijf je? 2. Aan of voor wie schrijf je? 3. Waarom schrijf je? 4. Wat schrijf je? 5. Hoe schrijf je het op? Vandaag Een nieuwjaarswens Voor je familie en de hele wereld. Om te laten zien dat je graag wilt dat iemand gelukkig is. En dat je het belangrijk vindt dat we leven in een fijne wereld. Wat ik andere mensen gun en wat er beter kan in de wereld. Door precies te zeggen wat ik wil. En in goed Nederlands te schrijven (spelling, zinnen en leestekens). Wat ga je schrijven: verzamel ideeën De leerlingen vullen het schema in. Ze mogen alles opschrijven wat hen te binnen schiet. Schrijfmaatjes mogen overleggen, bijvoorbeeld of iets bij familie of de wereld hoort. Hoe ga je schrijven: zinnen maken De leerlingen maken zinnen, zowel voor hun familiewens als hun wereldwens. Loop tussen de leerlingen door en geef feedback. Help hen verder als ze vastlopen, bijvoorbeeld door samen het begin van een zin te bedenken, de wens preciezer te formuleren of twee wensen in één wenstekst samen te voegen. Schrijven: een eerste versie maken Laat de leerlingen hun twee wensen schrijven. Geef nogmaals aan dat ze in hun wens zo precies mogelijk moeten zeggen wat ze willen. Geef op dezelfde manier ondersteuning als in opdracht 5. Controleren: je eerste versie bekijken Geef de leerlingen de tijd om nog een keer hun wensen door te lezen met de checklist bij de opdracht. Laat ze de checklist invullen. Wat ze nog willen veranderen, passen ze aan. Wijs erop: een tekst wordt vaak beter door te herlezen en te veranderen! pagina 3 van 5 pagina 3 van 5
Afronding: Rond de les af met het maken van afspraken over het eventueel printen, bewaren (in de Schrijfmap) en het later bespreken van de eerste versie in les 2. Vertel de leerlingen dat ze in de volgende les hun nieuwjaarswensen helemaal afmaken en op twee nieuwjaarskaarten schrijven. Handleiding Les 2: Een nieuwjaarswens schrijven Voor iedere leerling schrijfles 2. Voor iedere leerling een kopie van het leerlingblad Eerst bedenken. Een map om alle ideeën in te bewaren. Stevig papier om wenskaarten te maken, teken- en plakmateriaal. Voorkennis: Herinner de leerlingen aan les 1. Wat hebben ze toen gedaan? Herhaal met hen de vijf punten uit Eerst bedenken: 1. Wat voor tekst schrijf je? 2. Aan of voor wie schrijf je? 3. Waarom schrijf je? 4. Wat schrijf je? 5. Hoe schrijf je het op? Schrijfmaatjes: Zeg de leerlingen dat ze straks in tweetallen schrijfmaatjes zullen vormen om bij elkaar te kijken hoe ze hun nieuwsjaarwens nog kunnen verbeteren. Maak duidelijk dat je een tekst vaak nog kunt verbeteren. Het is goed om het aan een ander te laten lezen. Die kan dan vertellen hoe de tekst beter kan worden. Reageren: de nieuwjaarswens van je schrijfmaatje lezen 1. Benoem waar de leerlingen op moesten letten bij het schrijven van de eerste versie van hun nieuwjaarswens: precies zeggen wat je bedoelt, alle woorden goed spellen en goede zinnen maken. 2. Daarna vullen de leerlingen de checklist in op het opdrachtblad van hun schrijfmaatje. Herschrijven: de definitieve kaart met nieuwjaarswens maken Laat de leerlingen de opmerkingen van hun schrijfmaatje lezen en daarna definitieve wenskaarten maken. Ze maken een wenskaart voor de familie en een voor de wereld. Ze schrijven hun wensen op de kaarten en maken er een mooi uitgevoerde kaart van, door de kaart te versieren of een mooie vorm te geven. De wenskaarten ophangen op een wensenmuur Bespreek de wenskaarten. Wie wil er zijn wens voorlezen? pagina 4 van 5 pagina 4 van 5
Wie wil er wat over zijn of haar wens vertellen? Waarom juist die wens? Kunnen we sommige wensen in vervulling laten gaan? Hoe? De leerlingen hangen hun wenskaarten op aan de wensenmuur. Terugkijken: het schrijven bespreken Laat de leerlingen de vragen maken. Geef een aantal leerlingen de beurt om terug te kijken op hoe ze het aangepakt hebben, en te vertellen wat goed ging en wat nog beter kan. Afronding: Laat de leerlingen de opdrachten en hun werk (een kopie of foto van de wenskaart) opbergen in hun Schrijfmap. Bewaar deze goed voor de reflectieles in week 7 van 2013. Geef de leerlingen een compliment voor hun inzet. Beoordeling: Wilt u de leerlingen feedback geven op hun beschrijving, let dan vooral op het doel van vandaag: precies je wens beschrijven alles goed spellen goede zinnen maken Leerlingen op A-niveau moeten hun wens kunnen beschrijven, maar het kan zijn dat ze er nog niet de best passende woorden voor kunnen vinden. Ze zullen voornamelijk enkelvoudige zinnen gebruiken en misschien een of twee spelfouten over het hoofd zien. Hebben de leerlingen hun wens origineel beschreven, schrijven ze moeilijke woorden foutloos of gebruiken ze samengestelde zinnen, dan kunt u bonuspunten geven. Bewaar uw eventuele beoordelingen voor de reflectieles in week 7 van 2013. pagina 5 van 5 pagina 5 van 5