1 Onderzoek, behandelplan en de rol van de algemeen practicus 1 1.1 Inleiding 1 1.2 Onderzoek en behandelplan 1 1.2.1 De eerste algemene onderzoeksfase 1 1.2.2 De tweede specifieke onderzoeksfase 4 1.2.3 Fase van overeenstemming tussen patiënt en behandelaar(s) en informed consent 5 1.3 Risico s 6 1.4 De rol van de algemeen practicus 6 Literatuur 10 2 Basisprincipes in de implantologie 11 2.1 Inleiding 11 2.2 Transfertechnieken 12 2.2.1 De terugplaatsmethode 12 2.2.2 De openlepelmethode 12 2.3 Abutments 13 2.3.1 Hoge abutments voor kroon- en brugwerk 13 2.3.2 Modificeren van hoge abutments 14 2.3.3 Lage abutments voor de overkappingsprothese 15 2.4 Kronen rechtstreeks op abutments 15 2.5 Inschroeven, uitschroeven en vastzetten 15 2.6 Typen suprastructuren 16 2.6.1 Gecombineerd implantaat-mucosaalgedragen overkappingsprothese 17 2.6.2 Voornamelijk implantaatgedragen 17 2.6.3 Volledig implantaatgedragen constructie 17 2.7 Verankeringssystemen bij uitneembare voorzieningen 17 2.7.1 Staaf-hulssystemen 17 2.7.2 Drukknoppen 18 2.7.3 Magneten 18 2.7.4 Grendels en schuifsloten 19 2.7.5 Gefreesde staafconstructies 19 2.7.6 Telescoopbrug 19 2.8 Verankeringssystemen bij vaste voorzieningen 20 2.9 Behandelplanning, proefopstelling en sjablonen 20 2.9.1 Studiemodellen en modelanalyse 21 2.9.2 Proefopstelling, röntgensjabloon en operatiesjablonen 21 2.10 Dynamische en statische driedimensionale navigatie 24 2.10.1 Dynamische navigatie 24 2.10.2 Statische navigatie 25 2.11 Vorm en vormgeving 26 2.11.1 Vormgeving van uitneembare constructies 26 2.11.2 Vormgeving vaste constructies 26 2.12 Aantal implantaten 27 BSL ID 0000 ACA_A4_2KMM Prothetiek en orale implantologie Pre Press Zeist 13/12/2006 Pg. 011
XII Prothetiek en orale implantologie 2.12.1 Aantal implantaten voor uitneembare constructies 27 2.12.2 Aantal implantaten voor vaste constructies 28 2.13 Implantaatpositie en asrichting 28 2.14 Occlusie- en articulatieconcepten in de implantologie 29 2.14.1 Het edentate occlusie- en articulatieconcept 29 2.14.2 Het dentate occlusie- en articulatieconcept 30 2.15 Occlusievlak en schroefopeningen 30 2.15.1 Materiaal occlusievlak 30 2.15.2 Schroefopeningen in het occlusievlak 31 2.16 Biomechanische aspecten en occlusale krachten 31 Literatuur 32 3 Bot, osseo-integratie en regeneratie 33 3.1 Inleiding 33 3.2 Wat is botweefsel? 33 3.3 Botremodellering 35 3.4 Botresorptie 36 3.4.1 De sterk geresorbeerde edentate onderkaak 36 3.4.2 De geresorbeerde edentate bovenkaak 36 3.5 Hoe dicht is bot? 37 3.6 Osseo-integratie 38 3.7 Regeneratie van botweefsel 40 3.7.1 Osteo-inductie 40 3.7.2 Osteoconductie 40 3.7.3 Distractieosteogenese 41 3.7.4 Geleide botregeneratie 41 3.8 Toepassingsgebieden van botregeneratie 41 3.9 Hoe verloopt het regeneratieproces? 41 3.10 Voorwaarden voor geleide botregeneratie 43 3.11 Resorbeerbare versus niet-resorbeerbare membranen 43 3.12 Groeifactoren en PRP 45 3.13 Autologe bottransplantaten 46 3.14 Botvervangende materialen 48 3.15 Osseo-integratie en regeneratie na het plaatsen van implantaten direct na extractie 49 3.16 Sinusbodemverhoging 51 3.17 Distractieosteogenese 52 3.18 Complicaties en risico s bij botregeneratie. 53 Literatuur 54 4 Weefselreacties op biomaterialen 55 4.1 Inleiding 55 4.2 Implantatieprocedure 55 4.3 Wondgenezing 56 4.3.1 Ontstekingsmediatoren 56 4.3.2 Fibrineadhesie en de provisorische matrix 56 4.3.3 Bloedplaatjes en bloedvaten 57 4.3.4 Ontstekingscellen 57 4.3.5 De herstelfase 57 4.3.6 Groeifactoren 57 4.4 Afweerreacties 58 4.4.1 Biocompatibele materialen voor tandvervanging. 58 4.4.2 Ruwheid van het implantaatoppervlak 60 4.5 Interactie tussen weefsels en implantaatmateriaal 60 4.6 Mechanische belasting en functionele aanpassing 61 4.7 Reacties van de peri-implantaire weefsels en de biologische afstand 63 Literatuur 68 5 De overkappingsprothese voor de edentate onderkaak 69 5.1 Inleiding 69 5.2 Aantal implantaten en uitvoering van de mesostructuur 69 5.2.1 Twee implantaten met staafconstructie 70 BSL ID 0000 ACA_A4_2KMM Prothetiek en orale implantologie Pre Press Zeist 13/12/2006 Pg. 012
XIII 5.2.2 Twee implantaten met knopretentiesysteem 71 5.2.3 Vier implantaten met staafconstructie 71 5.2.4 Vier tot zes implantaten met een gefreesde mesostructuur 72 5.3 Prothetiek 73 5.3.1 Planning 73 5.3.2 Aanpassen van tijdelijke voorzieningen 74 5.3.3 Vervaardiging van een mesostructuur en overkappingsprothese 74 5.3.4 Nazorg 83 5.4 Variatie in osseo-integratieperiode 84 5.4.1 Vroeg en direct belasten 84 Literatuur 86 6 Brugconstructies voor de edentate onderkaak 89 6.1 Inleiding 89 6.2 Behandelplanning 90 6.2.1 Specifieke patiënten voorlichting 90 6.2.2 Aantal en positie van de implantaten in de geresorbeerde edentate kaak 90 6.2.3 Cantileverlengte 91 6.2.4 Prothetische vormgeving en esthetiek 91 6.3 Chirurgische aspecten 94 6.3.1 Plaatsen van de implantaten 94 6.4 Prothetiek 96 6.4.1 Plaatsen abutments 96 6.4.2 Definitieve afdruk 96 6.4.3 Registratie 98 6.4.4 Controle proefopstelling in was 99 6.4.5 Passen metaaldeel van de brug 102 6.4.6 Plaatsen 103 6.4.7 Nazorg en periodieke controle 104 6.5 Variaties 104 6.5.1 Inleiding 104 6.5.2 Directe belasting in de geresorbeerde onderkaak 105 6.5.3 Directe belasting in de niet-geresorbeerde onderkaak 107 6.5.4 Een brugconstructie op telescoopkronen 113 Literatuur 116 7 De overkappingsprothese voor de edentate bovenkaak 117 7.1 Inleiding 117 7.1.1 Resorptie van de bovenkaak 117 7.1.2 Reinigingsmogelijkheden 117 7.1.3 Wensen van de patiënt 118 7.1.4 Financiële mogelijkheden 118 7.2 Aantal implantaten en uitvoering van de suprastructuur 118 7.3 Prothetiek 118 7.3.1 Planning 118 7.3.2 Aanpassen van tijdelijke voorzieningen 120 7.3.3 Vervaardiging van een mesostructuur en overkappingsprothese 121 7.3.4 Nazorg 128 7.4 Variaties 128 Literatuur 130 8 Brugconstructies voor de edentate bovenkaak 131 8.1 Inleiding 131 8.2 Diagnostiek, voorlichting en behandelplanning 131 8.2.1 Implantaatposities en proefopstelling 134 8.2.2 Vormgeving van de brugconstructie 137 8.2.3 Kunstharselementen of porselein? 138 8.2.4 Occlusale schroefopeningen? 138 8.2.5 De operatiesjabloon 139 8.3 Chirurgische aspecten 140 8.4 Prothetiek 141 8.4.1 Afdrukprocedure 141 BSL ID 0000 ACA_A4_2KMM Prothetiek en orale implantologie Pre Press Zeist 13/12/2006 Pg. 013
XIV Prothetiek en orale implantologie 8.4.2 Registratie 142 8.4.3 Passen proefopstelling of tijdelijke brug. 144 8.4.4 Passen in metaal 148 8.4.5 Opbakken van porselein 149 8.4.6 Plaatsen 149 8.4.7 Nazorg 150 Literatuur 150 9 Enkelvoudige fronttandvervanging 153 9.1 Inleiding 153 9.2 Voorlichting en besluitvorming 156 9.3 Conventionele (gesloten) procedure voor de enkelvoudige fronttandvervanging 157 9.4 Botdefecten 158 9.5 Verdikken van de gingiva 159 9.6 Prothetische diagnostiek en implantaatplanning 160 9.6.1 Positie van de implantaten 160 9.6.2 Sjablonen 162 9.7 Tijdelijke voorzieningen 163 9.7.1 Plaatprothese 163 9.7.2 Etsbrug 163 9.8 De afdrukprocedure 166 9.9 De tijdelijke kroon 167 9.9.1 Soorten tijdelijke kronen 167 9.10 Definitieve afdruk en vervaardigen van het definitieve abutment met de definitieve kroon 173 9.10.1 Vormgeving en materiaalkeuze van het abutment 174 9.11 Plaatsen van de definitieve kroon 177 9.12 Nazorg 179 9.13 Variaties 179 9.13.1 Kroon en abutment geheel uit keramiek en vastgeschroefd 179 9.13.2 Individueel abutment met opgebakken schouder 180 9.13.3 Direct implanteren na extractie 182 9.13.4 Direct restaureren na implanteren 184 9.13.5 Direct implanteren na extractie en direct restaureren 186 9.13.6 Restaureren, bot regenereren en tandvlees opdikken direct na extractie 188 Literatuur 189 10 Meervoudige fronttandvervanging 191 10.1 Inleiding 191 10.2 Algemene regels bij meervoudige fronttandvervanging 191 10.3 Prognose van de frontelementen 192 10.4 Esthetische prognose en papilhoogten 193 10.5 Wanneer geen implantaten? 194 10.6 Stappenplan 194 10.7 Atraumatische extractie en regeneratie van alveoli 196 10.8 Chirurgische fase 196 10.8.1 Botregeneratie van lokale botdefecten 196 10.8.2 De implantatieprocedure in combinatie met locale augmentatie. 198 10.8.3 Abutmentchirurgie 199 10.9 Prothetische fase 199 10.9.1 Tijdelijke kronen en tijdelijke brug 199 10.9.2 Definitieve kronen en definitieve brug 201 Literatuur 204 11 Solitaire kronen en brugconstructies in de zijdelingse delen 205 11.1 Inleiding 205 11.2 Onderzoek en behandelplanning 205 11.2.1 Parodontaal onderzoek 205 11.2.2 Endodontisch onderzoek 206 11.2.3 Röntgenonderzoek en botvolume 207 11.2.4 Occlusieanalyse 208 BSL ID 0000 ACA_A4_2KMM Prothetiek en orale implantologie Pre Press Zeist 13/12/2006 Pg. 014
XV 11.2.5 Diagnostisch opwassen 210 11.2.6 Voorlichting en besluitvorming 210 11.2.7 Implantaatplanning 211 11.2.8 Boorsjabloon 211 11.3 Implantatieprocedure 212 11.4 Prothetiek 215 11.4.1 Afdrukken 215 11.4.2 Vastschroeven of cementeren 216 11.4.3 Selecteren en modificeren van het abutment 217 11.4.4 Vervaardiging van de kroon 218 11.4.5 Reinigen van de implantaatonderdelen 219 11.4.6 Passen en plaatsen 220 11.4.7 Plaatsen van abutments 222 11.5 Nazorg 223 Literatuur 223 12 Nazorg en complicaties 225 12.1 Inleiding 225 12.2 Periodiek preventief onderzoek van de peri-implantaire weefsels 225 12.2.1 Onderzoek 225 12.2.2 Peri-implantaire mucositis 226 12.2.3 Peri-implantitis 228 12.3 Periodiek preventief onderzoek van de suprastructuur 229 12.4 Reparatie van de suprastructuur 230 12.4.1 Reparaties van uitneembare prothetische constructies 230 12.4.2 Reparaties van vaste prothetische constructies 234 Literatuur 235 BSL ID 0000 ACA_A4_2KMM Prothetiek en orale implantologie Pre Press Zeist 13/12/2006 Pg. 015