FACTSHEET GEMEENTE APELDOORN

MO N ITOR WONEN-ZORG P ROVINCIE GE LDERLAND 2013 FACTSHEET GEMEENTE APELDOORN voor Provincie Gelderland auteur Henk Nouws, Claasje Reijers Ruimte voor zorg Research en advies in wonen en zorg Postbus 2038, 3800 CA AMERSFOORT tel 033-465 54 51 fax 033-465 34 81 www.ruimtevoorzorg.nl December 2013

INHOUD 1 Inleiding... 2 2 Bevolkingsprognose 2013-2033... 4 2.1 Ontwikkeling in Gelderland... 4 2.2 Ontwikkeling in gemeente Apeldoorn... 4 3 Prognose verblijf voor mensen met dementie 2013 2033... 10 3.1 Aantal mensen met dementie... 10 3.2 Behoefte aan verblijf... 13 4 Ontwikkeling aanbod verpleeghuiszorg... 17 5 Vraag versus aanbod zorg voor mensen met dementie... 18 5.1 Vraag versus aanbod... 18 5.2 Witte vlekken... 18 6 Referentiecijfer woonzorg 2013 2033... 20 6.1 Omvang van het woonzorgsegment... 20 6.2 Vraag woonzorg versus aanbod... 21 7 Het potentieel aan vrijwilligers... 23 8 Toekomst verzorgingshuizen... 26 Provincie Gelderland / Ruimte voor zorg 1

1 INLEIDING Aanleiding en doel Monitor Wonen-Zorg De Monitor Wonen-Zorg provincie Gelderland wil zorgaanbieders, woningcorporaties en gemeenten ondersteunen met up-to-date informatie over de ontwikkeling van vraag en aanbod van wonen met zorg voor ouderen. Wonen met zorg is een samenhangend aanbod van een woning in combinatie met zorg: verzorgingshuizen, verpleeghuizen, kleinschalige woongroepen, z orgvilla s. Als bijproduct is in dit onderzoek ook het aangrenzende aanbod seniorenwoningen geïnventariseerd. De provincie Gelderland voert een stimulerend beleid voor zelfstandig wonen van oud e- ren. Ouderen willen zo lang mogelijk in hun eigen omgeving blijven wonen en zelf de regie houden over hun leven. Zorgaanbieders, woningcorporaties, welzijnsaanbieders en gemeenten hebben gezamenlijk de sleutel in handen om te voorzien in die vraag van ouderen. Informatie in de monitor De informatie bestaat uit twee delen: een bevolkingsprognose en daaraan gekoppelde vraagprognose, en een inventarisatie van het huidige en toekomstige aanbod van wonen met zorg. De monitor maakt een inschatting van de behoefte aan verpleeghuisplaatsen en kleinschalig wonen voor de periode 2013 2033. Met het verdwijnen van de verzorgingshuizen oude stijl, ontstaat er ruimte voor een nieuw soort woonzorgvoorziening, een waarbij de bewoners zelf betalen voor hun huur en de service. De monitor maakt ook een inschatting van de behoefte aan deze nieuwe woonzorgvoorziening woonzorg - die overigens een plek kan hebben binnen de muren van het huidige verzorgingshuis. Factsheet gemeente Apeldoorn De hoofdrapportage geeft de uitkomsten voor heel provincie Gelderland. Daarnaast is er voor iedere gemeente een verdiepingsslag gemaakt: factsheet. Deze rapportage is de factsheet voor de gemeente Apeldoorn. Regelmatig zullen in deze factsheet de lokale gegevens naast die van regio- en provincieniveau gelegd worden, om een vergelijking mogelijk te maken. Het valt aan te bevelen om ook de hoofdrapportage er bij te pakken en naast deze factsheet te leggen. Beide rapportages vullen elkaar aan en volgen dezelfde indeling. De factsheets en hoofdrapportage zijn te downloaden van de website van Provincie Gelderland: http://www.gelderland.nl/wonen onder zelfstandig wonen. De gegevens zijn ook te vinden op de kaart van Gelderland: http://www.ruimtevoorzorg.nl/onderzoek/gelderland/index.html. Waarschuwing De cijfers zijn met zorg samengeteld. De bevolkingsprognose op kernniveau kan al door een enkel bouw- of sloopplan substantieel wijzigen. De respons op de enquête onder Provincie Gelderland / Ruimte voor zorg 2

zorgaanbieders was 90% op locatieniveau. De ontbrekende locaties zijn met behulp van openbare informatie zo goed mogelijk aangevuld. De enquête is een momentopname. Plannen worden gemaakt en weer geschrapt. Cijfers zijn handig, maar vervangen niet de dialoog. Provincie Gelderland / Ruimte voor zorg 3

2 BEVOLKINGSPROGNOSE 2013-2033 2.1 ONTWIKKELING IN GELDERLAND Provincie Gelderland heeft medio 2013 nieuwe bevolkingscijfers gepubliceerd, gebaseerd op het Primos model. De cijfers laten zien dat de bevolking van Gelderland de komende twintig jaar licht blijft groeien, 50-duizend inwoners er bij op een totaal van 2-miljoen. Tabel 1 Bevolkingsontwikkeling provincie Gelderland 2013 2033 (bron: provincie Gelderland / Primos) 0-4 106.923 104.436 106.523 108.484 108.787 5-9 116.594 108.911 106.537 108.633 110.823 10-14 128.881 117.856 110.222 108.283 110.475 15-19 124.691 129.085 118.059 110.978 109.509 20-24 122.221 121.328 125.459 115.786 110.061 25-29 112.066 118.477 116.867 121.022 112.550 30-34 111.823 113.397 119.009 117.750 122.262 35-39 117.710 113.507 114.605 120.455 119.449 40-44 151.355 118.729 114.108 115.478 121.453 45-49 156.079 150.387 118.594 114.001 115.540 50-54 151.103 154.330 148.828 117.925 113.381 55-59 136.927 148.616 151.761 146.676 116.536 60-64 129.838 133.167 144.680 148.000 143.302 65-69 116.674 123.752 127.380 138.630 142.300 70-74 83.159 108.736 115.797 119.863 130.877 75-79 63.779 73.724 97.727 104.384 108.594 80-84 46.822 51.010 59.846 80.577 86.066 85-89 26.831 30.983 34.390 41.079 56.597 90-94 10.168 12.593 15.212 17.159 20.778 95+ 2.233 3.191 4.072 5.024 5.794 2.015.877 2.036.215 2.049.676 2.060.187 2.065.134 2.2 ONTWIKKELING IN GEMEENTE APELDOORN Op de volgende bladzijdes is de bevolkingsontwikkeling van gemeente Apeldoorn weergegeven. Enkele zaken vallen op: De bevolking neemt in 20 jaar tijd af met -0,1%. In de provincie als geheel groeit de bevolking licht met 2%; Het aantal 75-plussers groeit met met 76% (provincie 85%); Het aantal 85-plussers groeit met met 92% (provincie 112%). Provincie Gelderland / Ruimte voor zorg 4

Tabel 2 Bevolkingsontwikkeling gemeente Apeldoorn 2013 2033 0-4 8.042 8.018 8.160 8.232 8.222 5-9 8.913 8.214 8.190 8.342 8.420 10-14 9.648 8.973 8.309 8.300 8.452 15-19 9.225 9.456 8.764 8.131 8.117 20-24 8.380 8.313 8.488 7.865 7.360 25-29 8.305 8.089 7.936 8.088 7.534 30-34 8.631 8.958 8.886 8.705 8.883 35-39 9.503 8.874 9.083 9.137 8.940 40-44 12.155 9.567 8.941 9.123 9.225 45-49 11.846 12.053 9.523 8.933 9.108 50-54 12.014 11.672 11.841 9.389 8.842 55-59 10.901 11.734 11.462 11.600 9.242 60-64 10.552 10.564 11.368 11.173 11.293 65-69 9.666 9.995 10.045 10.846 10.715 70-74 6.565 8.984 9.306 9.428 10.212 75-79 5.211 5.823 8.040 8.396 8.539 80-84 3.938 4.176 4.738 6.633 6.950 85-89 2.356 2.594 2.851 3.279 4.696 90-94 959 1.076 1.241 1.412 1.653 95+ 185 247 288 330 387 156.995 157.380 157.460 157.342 156.790 Figuur 1 Bevolkingsontwikkeling gemeente Apeldoorn 2013 2033 Provincie Gelderland / Ruimte voor zorg 5

Tabel 3 Toename / afname bevolking, 75-plus, 85-plus, gemeente Apeldoorn, tussen 2013 en 2033 totaal 75+ 85+ abs % abs % abs % Apeldoorn Centrum 189 3% 446 69% 140 89% Apeldoorn West -1.700-8% 532 23% 127 18% Apeldoorn Zuidwest -1.155-8% 966 79% 342 103% Apeldoorn Zuid -372-2% 998 67% 302 73% Apeldoorn Zuidoost -3.427-13% 1.600 111% 455 111% Apeldoorn Oost 2.420 13% 1.784 191% 632 280% Apeldoorn Noordoost 2.913 15% 1.235 75% 457 119% Apeldoorn Noord 974 7% 701 49% 235 51% Uddel en omgeving 47 2% 186 117% 86 246% Hoog Soeren en omgeving -27-8% 13 26% 10 83% Hoenderloo en omgeving -402-25% 77 58% 32 103% Loenen en omgeving 675 21% 279 96% 107 165% Beekbergen en omgeving 144 3% 378 79% 149 93% Lieren en omgeving -79-7% 53 58% 24 171% Klarenbeek en omgeving 12 1% 159 135% 67 335% Wenum, Wiesel en Beemte -417-14% 169 66% 71 108% Apeldoorn : Gemeente totaal -205 0% 9.576 76% 3.236 92% Figuur 2 Aandeel ouderen in de bevolkingsontwikkeling gemeente Apeldoorn 2013 2033 Provincie Gelderland / Ruimte voor zorg 6

Tabel 4 Ontwikkeling aantal 75-plussers gemeente Apeldoorn, 2013-2033 Apeldoorn Centrum 646 696 845 983 1.092 Apeldoorn West 2.277 2.118 2.390 2.636 2.809 Apeldoorn Zuidwest 1.221 1.404 1.764 2.005 2.187 Apeldoorn Zuid 1.496 1.575 1.898 2.219 2.494 Apeldoorn Zuidoost 1.436 1.845 2.424 2.817 3.036 Apeldoorn Oost 934 1.292 1.790 2.302 2.718 Apeldoorn Noordoost 1.643 1.805 2.170 2.584 2.878 Apeldoorn Noord 1.418 1.404 1.671 1.917 2.119 Uddel en omgeving 159 204 264 312 345 Hoog Soeren en omgeving 50 43 48 58 63 Hoenderloo en omgeving 133 138 170 184 210 Loenen en omgeving 292 345 440 510 571 Beekbergen en omgeving 478 506 607 749 856 Lieren en omgeving 92 105 123 136 145 Klarenbeek en omgeving 118 151 197 251 277 Wenum, Wiesel en Beemte 256 285 357 387 425 Apeldoorn : Gemeente totaal 12.649 13.916 17.158 20.050 22.225 Tabel 5 Ontwikkeling aantal 85-plussers gemeente Apeldoorn, 2013-2033 Apeldoorn Centrum 157 178 199 221 297 Apeldoorn West 712 656 652 679 839 Apeldoorn Zuidwest 332 407 471 518 674 Apeldoorn Zuid 414 447 470 526 716 Apeldoorn Zuidoost 411 501 575 664 866 Apeldoorn Oost 226 336 428 573 858 Apeldoorn Noordoost 384 467 530 623 841 Apeldoorn Noord 461 439 471 530 696 Uddel en omgeving 35 52 68 88 121 Hoog Soeren en omgeving 12 16 17 15 22 Hoenderloo en omgeving 31 32 44 46 63 Loenen en omgeving 65 81 104 119 172 Beekbergen en omgeving 160 175 191 219 309 Lieren en omgeving 14 16 20 24 38 Klarenbeek en omgeving 20 33 45 67 87 Wenum, Wiesel en Beemte 66 81 95 109 137 Apeldoorn : Gemeente totaal 3.500 3.917 4.380 5.021 6.736 Provincie Gelderland / Ruimte voor zorg 7

Tabel 6 Aandeel 65-plus, 75-plus, 85-plus op totale bevolking, provincie en regio s, 2013-2033 2013 2033 65+ 75+ 85+ 65+ 75+ 85+ Provincie 17,3% 7,4% 1,9% 26,7% 13,5% 4,0% Achterhoek 19,4% 8,4% 2,2% 30,2% 15,1% 4,5% De Vallei 15,9% 7,0% 1,8% 24,0% 12,4% 3,7% Noord-Veluwe 17,6% 7,6% 2,0% 26,5% 13,6% 4,4% Rivierenland 15,6% 6,2% 1,5% 26,4% 12,9% 3,7% Stadsregio 16,7% 7,1% 1,9% 25,6% 12,7% 3,7% Stedendriehoek 19,6% 8,5% 2,3% 29,5% 15,3% 4,8% Tabel 7 Aandeel 65-plus, 75-plus, 85-plus op totale bevolking, gemeente Apeldoorn, 2013-2033 2013 2033 65+ 75+ 85+ 65+ 75+ 85+ Apeldoorn Centrum 22,5% 10,2% 2,5% 32,9% 16,7% 4,5% Apeldoorn West 21,5% 10,7% 3,3% 27,5% 14,3% 4,3% Apeldoorn Zuidwest 19,8% 8,4% 2,3% 31,7% 16,4% 5,1% Apeldoorn Zuid 17,4% 8,0% 2,2% 26,7% 13,6% 3,9% Apeldoorn Zuidoost 14,8% 5,4% 1,6% 26,3% 13,2% 3,8% Apeldoorn Oost 12,9% 5,0% 1,2% 25,1% 12,9% 4,1% Apeldoorn Noordoost 19,3% 8,5% 2,0% 25,1% 13,0% 3,8% Apeldoorn Noord 22,2% 10,8% 3,5% 27,7% 15,0% 4,9% Uddel en omgeving 14,1% 5,6% 1,2% 22,9% 12,0% 4,2% Hoog Soeren en omgeving 30,4% 14,3% 3,4% 33,5% 19,6% 6,8% Hoenderloo en omgeving 20,4% 8,2% 1,9% 32,6% 17,1% 5,1% Loenen en omgeving 21,7% 9,0% 2,0% 28,8% 14,5% 4,4% Beekbergen en omgeving 24,6% 11,0% 3,7% 36,3% 19,1% 6,9% Lieren en omgeving 20,8% 7,7% 1,2% 26,9% 12,9% 3,4% Klarenbeek en omgeving 16,0% 6,5% 1,1% 29,2% 15,1% 4,8% Wenum, Wiesel en Beemte 19,3% 8,4% 2,2% 31,2% 16,1% 5,2% Apeldoorn : Gemeente totaal 18,4% 8,1% 2,2% 27,5% 14,2% 4,3% Provincie Gelderland / Ruimte voor zorg 8

Figuur 3 Aandeel 85-plussers gemeente Apeldoorn in 2033 Provincie Gelderland / Ruimte voor zorg 9

3 PROGNOSE VERBLIJF VOOR MENSEN MET DEMENTIE 2013 2033 De vergrijzing zal tot gevolg hebben dat de vraag naar zorg toeneemt. In dit hoofdstuk kijken we naar een specifiek deel van deze vraag: mensen met dementie en de behoefte aan opname in een kleinschalig project of verpleeghuis. Het aantal mensen met dementie kan worden berekend door middel van leeftijds - en sexe-specifieke prevalentiecijfers. Dankzij de bevolkingsprognose is het mogelijk om ook de groei van dementie de komende twintig jaar te berekenen. In de hoofdrapportage is uitgelegd hoe deze berekening precies werkt. Hieronder is cijfermateriaal bijeengebracht voor gemeente Apeldoorn: hoeveel mensen met dementie telt de gemeente, in welke mate neemt het aantal mensen met deme ntie toe de komende twintig jaar, en hoe groot is de behoefte aan opvang voor mensen met dementie? Waar mogelijk zijn de cijfers uitgesplitst naar woonkern. Het aantal mensen met dementie neemt in twintig jaar toe van 2506 naar 4368; Het aandeel van mensen met dementie op de totale bevolking neemt in deze periode toe van 1,6% naar 2,8%. De gewenste opvangcapaciteit zou moeten groeien van 551 naar 961 plaatsen in de periode 2013-2033. 3.1 AANTAL MENSEN MET DEMENTIE Tabel 8 Toename van het aantal mensen met dementie provincie Gelderland 2013-2033, 2013 = 100 Provincie 100 115 134 159 186 Achterhoek 100 114 130 152 175 De Vallei 100 116 138 166 196 Noord-Veluwe 100 119 140 166 195 Rivierenland 100 117 140 173 207 Stadsregio 100 115 133 156 183 Stedendriehoek 100 113 129 152 178 Provincie Gelderland / Ruimte voor zorg 10

Tabel 9 Toename van het aantal mensen met dementie gemeente Apeldoorn 2013-2033, 2013 = 100 Apeldoorn Centrum 100 111 125 145 170 Apeldoorn West 100 94 97 107 119 Apeldoorn Zuidwest 100 118 137 156 180 Apeldoorn Zuid 100 107 117 137 162 Apeldoorn Zuidoost 100 123 146 171 194 Apeldoorn Oost 100 140 179 236 299 Apeldoorn Noordoost 100 114 129 155 183 Apeldoorn Noord 100 97 107 124 144 Uddel en omgeving 100 133 163 203 240 Hoog Soeren en omgeving 100 100 111 122 133 Hoenderloo en omgeving 100 100 123 135 162 Loenen en omgeving 100 120 146 170 207 Beekbergen en omgeving 100 107 120 144 177 Lieren en omgeving 100 106 125 144 169 Klarenbeek en omgeving 100 140 175 235 280 Wenum, Wiesel en Beemte 100 114 135 151 171 Apeldoorn : Gemeente totaal 100 111 126 148 174 Tabel 10 Ontwikkeling aantal mensen met dementie provincie Gelderland, 2013-2033 Provincie 29.243 33.687 39.149 46.393 54.405 Achterhoek 4.329 4.939 5.649 6.574 7.584 De Vallei 3.380 3.937 4.661 5.623 6.641 Noord-Veluwe 2.919 3.466 4.082 4.851 5.692 Rivierenland 2.851 3.332 4.003 4.928 5.898 Stadsregio 10.449 12.005 13.868 16.315 19.136 Stedendriehoek 5.316 6.008 6.883 8.105 9.454 Provincie Gelderland / Ruimte voor zorg 11

Tabel 11 Ontwikkeling aantal mensen met dementie gemeente Apeldoorn, 2013-2033 Apeldoorn Centrum 122 135 152 177 207 Apeldoorn West 461 432 448 493 550 Apeldoorn Zuidwest 240 282 329 375 432 Apeldoorn Zuid 295 315 346 404 479 Apeldoorn Zuidoost 301 370 438 515 585 Apeldoorn Oost 182 255 326 429 545 Apeldoorn Noordoost 305 347 393 473 558 Apeldoorn Noord 295 287 315 365 425 Uddel en omgeving 30 40 49 61 72 Hoog Soeren en omgeving 9 9 10 11 12 Hoenderloo en omgeving 26 26 32 35 42 Loenen en omgeving 54 65 79 92 112 Beekbergen en omgeving 102 109 122 147 181 Lieren en omgeving 16 17 20 23 27 Klarenbeek en omgeving 20 28 35 47 56 Wenum, Wiesel en Beemte 49 56 66 74 84 Apeldoorn : Gemeente totaal 2506 2773 3161 3721 4368 Tabel 12 Aandeel aantal mensen met dementie op totale bevolking provincie Gelderland, 2013-2033 Provincie 1,5% 1,7% 1,9% 2,3% 2,6% Achterhoek 1,6% 1,9% 2,2% 2,6% 3,0% De Vallei 1,4% 1,5% 1,7% 2,0% 2,3% Noord-Veluwe 1,5% 1,7% 2,0% 2,3% 2,7% Rivierenland 1,2% 1,4% 1,7% 2,1% 2,5% Stadsregio 1,4% 1,6% 1,8% 2,1% 2,5% Stedendriehoek 1,7% 1,9% 2,2% 2,6% 3,0% Provincie Gelderland / Ruimte voor zorg 12

Tabel 13 Aandeel aantal mensen met dementie op totale bevolking gemeente Apeldoorn, 2013-2033 Apeldoorn Centrum 1,9% 2,1% 2,3% 2,7% 3,2% Apeldoorn West 2,2% 2,1% 2,2% 2,5% 2,8% Apeldoorn Zuidwest 1,7% 2,0% 2,4% 2,8% 3,2% Apeldoorn Zuid 1,6% 1,7% 1,8% 2,2% 2,6% Apeldoorn Zuidoost 1,1% 1,5% 1,8% 2,2% 2,5% Apeldoorn Oost 1,0% 1,3% 1,6% 2,1% 2,6% Apeldoorn Noordoost 1,6% 1,7% 1,9% 2,2% 2,5% Apeldoorn Noord 2,2% 2,1% 2,3% 2,6% 3,0% Uddel en omgeving 1,1% 1,4% 1,7% 2,1% 2,5% Hoog Soeren en omgeving 2,6% 2,7% 3,0% 3,5% 3,7% Hoenderloo en omgeving 1,6% 1,8% 2,4% 2,8% 3,4% Loenen en omgeving 1,7% 1,8% 2,1% 2,4% 2,8% Beekbergen en omgeving 2,4% 2,5% 2,8% 3,3% 4,0% Lieren en omgeving 1,3% 1,5% 1,7% 2,0% 2,4% Klarenbeek en omgeving 1,1% 1,6% 1,9% 2,6% 3,1% Wenum, Wiesel en Beemte 1,6% 1,9% 2,3% 2,7% 3,2% Apeldoorn : Gemeente totaal 1,6% 1,8% 2,0% 2,4% 2,8% 3.2 BEHOEFTE AAN VERBLIJF De afgelopen jaren is steeds ongeveer 22% van het aantal mensen met dementie opgenomen geweest in een kleinschalig w oonproject of verpleeghuis. Dit is een ervaringsgegeven. Met dit cijfer kunnen we berekenen welke behoefte aan opvangcapaciteit voor mensen met dementie de komende twintig jaar nodig is. Opvangcapaciteit is het traditionele verpleeghuis, maar in toenemende mate ook allerlei kleinschalige woonvormen. Het kan zijn dat deze prognose een te hoge of een te lage inschatting is van de behoefte aan opvang. De volgende factoren spelen daarbij een rol. Overwegingen die betekenen dat er minder capaciteit nodig is: Mensen met dementie wonen langer thuis dankzij betere informatie, opleiding, etc; Sommige onderzoeken wijzen uit dat dementie minder voorkomt onder ouderen dan vroeger. Andere onderzoeken spreken dit tegen; De eigen bijdrage AWBZ stijgt en het vermogen gaat meetellen. Mensen met hogere inkomens of een eigen woning stellen opname uit of gaan op zoek naar alternatieven. Overwegingen die betekenen dat er juist meer capaciteit nodig is: Groepsverzorging voor zelfstandig wonende mensen met dementie - een van de belangrijkste voorzieningen waardoor mantelzorgers de zorg vol kunnen houden - staat onder druk. Als mensen met dementie langer blijven leven in kleinschalige voorzieningen, dan is de behoefte aan verblijfscapaciteit navenant groter. Gemiddeld verblijven mensen met dementie anderhalf à twee jaar in een verpleeghuis. Provincie Gelderland / Ruimte voor zorg 13

Verzorgingshuizen nemen nu mensen met dementie op. Als er geen verzorgingshu i- zen meer zijn, zal de druk op verpleeghuizen toenemen. Ouderen hebben minder kinderen die voor hen zorgen. Er komen meer ouderen zonder vaste levenspartner. Er zal minder mantelzorg beschikbaar zijn. Tabel 14 Behoefte aan verblijfsvoorzieningen in kleinschalige groepswoningen en verpleeghuizen voor mensen met dementie provincie Gelderland, 2013-2033 Provincie 6.433 7.411 8.613 10.206 11.969 Achterhoek 952 1.085 1.244 1.446 1.668 De Vallei 743 866 1.026 1.237 1.461 Noord-Veluwe 642 765 898 1.068 1.251 Rivierenland 627 732 880 1.082 1.299 Stadsregio 2.299 2.642 3.051 3.589 4.209 Stedendriehoek 1.170 1.321 1.514 1.784 2.080 Tabel 15 Behoefte aan verblijfsvoorzieningen in kleinschalige groepswoningen en verpleeghuizen voor mensen met dementie gemeente Apeldoorn, 2013-2033 Apeldoorn Centrum 27 30 33 39 46 Apeldoorn West 101 95 99 108 121 Apeldoorn Zuidwest 53 62 72 83 95 Apeldoorn Zuid 65 69 76 89 105 Apeldoorn Zuidoost 66 81 96 113 129 Apeldoorn Oost 40 56 72 94 120 Apeldoorn Noordoost 67 76 86 104 123 Apeldoorn Noord 65 63 69 80 94 Uddel en omgeving 7 9 11 13 16 Hoog Soeren en omgeving 2 2 2 2 3 Hoenderloo en omgeving 6 6 7 8 9 Loenen en omgeving 12 14 17 20 25 Beekbergen en omgeving 22 24 27 32 40 Lieren en omgeving 4 4 4 5 6 Klarenbeek en omgeving 4 6 8 10 12 Wenum, Wiesel en Beemte 11 12 15 16 18 Apeldoorn : Gemeente totaal 551 610 695 819 961 Provincie Gelderland / Ruimte voor zorg 14

Figuur 4 Aantal mensen met dementie gemeente Apeldoorn in 2033 Provincie Gelderland / Ruimte voor zorg 15

Figuur 5 Toename aantal mensen met dementie gemeente Apeldoorn tot 2033 Provincie Gelderland / Ruimte voor zorg 16

4 ONTWIKKELING AANBOD VERPLEEGHUISZORG Alle zorgaanbieders in de provincie Gelderland zijn benaderd om mee te werken aan een enquête. Daarin is hen gevraagd wat hun aanbod is aan verpleeghuisplaatsen, verzo r- gingshuisplaatsen en aanleunwoningen. Ook is hen gevraagd welke plannen zij hebben voor de nabije toekomst: meer of minder plaatsen, sluiting van een locatie of oprichting van een nieuwe locatie. De informatie is verzameld op locatieniveau. De respons was 90% op locatieniveau. In het geval van non-respons zijn de gegevens van de huidige capaciteit ingeschat op basis van bronnen op internet. Informatie over toekomstige plannen is er in dat geval niet, en de toekomstige capaciteit is gelijk geho u- den aan de huidige. Ook voor de gemeente Apeldoorn levert dit gegevens op. In onderstaande tabellen is de verpleeghuiszorg weergegeven op basis van de door organisaties aangeleverde gegevens aangevuld met informatie van bronnen op internet. Deze informatie kan fouten bevatten. De opgave van de toekomstige capaciteit is een momentopname van zomer 2013. Tabel 16 Huidige en toekomstige verpleeghuiscapaciteit PG gemeente Apeldoorn verpleeghuis pg kleinschalig pg PG capaciteit totaal nu toekomst nu toekomst nu toekomst Apeldoorn 583 583 278 490 861 1073 Tabel 17 Huidige en toekomstige verpleeghuiscapaciteit somatiek en revalidatie gemeente Apeldoorn verpleeghuis somatiek Revalidatie Zvw Revalidatie Awbz kleinschalig somatiek nu toekomst nu toekomst nu toekomst nu toekomst Apeldoorn 324 324 73 73 20 20 6 44 Provincie Gelderland / Ruimte voor zorg 17

5 VRAAG VERSUS AANBOD ZORG VOOR MENSEN MET DEMENTIE In de vorige twee hoofdstukken zijn zowel de vraag naar opvang voor mensen met dementie als het aanbod verkend. Het is mogelijk vraag en aanbod naast elkaar te le ggen. Belangrijke opmerking: cijfers geven een benadering van de werkelijkheid en moeten niet worden gezien als absolute waarheid. Een cijfermatig overschot kan in de praktijk ervaren worden als een tekort, en omgekeerd. Het advies aan gemeenten en aanbieders is om hierover met elkaar in gesprek te gaan. Cijfers zijn handig, maar vervangen niet de dialoog. 5.1 VRAAG VERSUS AANBOD Wat levert de vergelijking van vraag en aanbod op voor gemeente Apeldoorn? De gemeente telt 861 plaatsen voor mensen met dementie, en dit is voldoende voor de vraag van 551 plaatsen; De komende twintig jaar gaat de vraag toenemen. Dit betekent een aanvullende behoefte van 410 plaatsen voor de gemeente als geheel in 2033. Tabel 18 Vraag en aanbod van verpleeghuiscapaciteit PG, zowel traditioneel verblijf als kleinschalig wonen gemeente Apeldoorn, 2013 2033 2013 2023 2033 vraag aanbod saldo vraag aanbod saldo vraag aanbod saldo tradit. kleins. tradit. kleins. tradit. kleins. Apeldoorn : Gemeente totaal 551 583 278 310 695 583 490 378 961 583 490 112 5.2 WITTE VLEKKEN Lang niet alle woonkernen hebben capaciteit voor mensen met dementie. Andere kernen hebben wel capaciteit, maar onvoldoende. De twee tabellen hieronder geven aan of er sprake is van witte of grijze vlekken in de gemeente Apeldoorn. De betekenis van wit of grijs is: Witte vlek: een woonkern zonder capaciteit en een behoefte van 6 of meer plaatsen Grijze vlek: een woonkern met capaciteit en een tekort van 6 of meer plaatsen Te klein: een woonkern zonder capaciteit en een behoefte van minder dan 6 plaatsen In Apeldoorn is geen sprake van een w itte of grijze vlek. Provincie Gelderland / Ruimte voor zorg 18

Figuur 6 Vraag en aanbod verblijfsplaatsen voor mensen met dementie gemeente Apeldoorn in 2023 Provincie Gelderland / Ruimte voor zorg 19

6 REFERENTIECIJFER WOONZORG 2013 2033 Het traditionele verzorgingshuis gaat verdwijnen. Een bepaald type ouderen maakt daar op dit moment gebruik van. De vraag is wat dit type oudere gaat doen als het verzorgingshuis oude stijl niet meer bestaat. Meer algemeen gesteld: aan wat voor soort woonvormen met zorg zal in de toekomst behoefte zijn? Deze vraag is lastig te beantwoorden. Wat de reactie zal zijn van het publiek op het sluiten van de verzorgingshuizen, zal moeten worden afgewacht. Beredeneerd kan worden dat ouderen toch behoefte blijven houden aan een vergelijkbaar aanbod van wonen met zorg. We noemen dit vergelijkbare aanbod woonzorg. De omvang van het woonzorgsegment kan op basis van aannames worden ingeschat. In de hoofdrapportage, hoofdstuk 8, wordt dieper ingegaan op de mogelijke rol en omvang van dit woonzorgsegment in de toekomst, en de lezer wordt a angeraden deze tekst er bij te pakken voor een beter begrip van de nu volgende cijfers. 6.1 OMVANG VAN HET WOONZORGSEGMENT De aanname is dat de omvang van het woonzorgsegment een stuk kleiner zal zijn dan de huidige verzorgingshuiscapaciteit. De voorzieningen in het verzorgingshuis worden collectief betaald, en de kosten ervan zijn vele malen hoger dan wat een individu kan betalen. Het nieuwe aanbod zal dus óf een lager voorzieningenniveau bieden, of slechts bereikbaar zijn voor ouderen met een hoog inkomen. Woonzorg zal daarom minder interessant zijn dan het verzorgingshuis, en de vraag ernaar zal lager zijn. In de berekening van de behoefte naar woonzorg hanteren we de aanname dat woonzorg geldt voor: 100% van de ouderen met een ZZP1-3 indicatie op 1-1-2013 (ondersteuning en regieverlies) 50% van de ouderen met een ZZP4 indicatie op 1-1-2013 (psychogeriatrie, regieverlies) 50% van de ouderen met een ZZP6 indicatie op 1-1-2013 (somatiek, vaak met regieverlies) Dit levert een bepaald getal op. Het is echter maar de vraag of dit getal realistisch is. De toekomst moet dit uitwijzen. Individuele ouderen kunnen besluiten langer zelfstandig thuis te blijven wonen, afhankelijk van de kwaliteit van de thuiszorg die zij ervaren, de hulp van hun sociale netwerk, en de geschiktheid van de woning waarin zij wonen. Voor Apeldoorn is de inschatting als volgt: Provincie Gelderland / Ruimte voor zorg 20

Tabel 19 Prognose omvang segment woonzorg gemeente Apeldoorn Apeldoorn Centrum 25 27 30 35 40 Apeldoorn West 96 89 93 100 111 Apeldoorn Zuidwest 49 58 67 75 88 Apeldoorn Zuid 60 64 69 79 95 Apeldoorn Zuidoost 60 74 87 101 116 Apeldoorn Oost 36 51 65 85 111 Apeldoorn Noordoost 60 69 79 94 111 Apeldoorn Noord 62 59 65 74 86 Uddel en omgeving 6 8 10 12 15 Hoog Soeren en omgeving 2 2 2 2 3 Hoenderloo en omgeving 5 5 6 7 8 Loenen en omgeving 10 13 15 18 22 Beekbergen en omgeving 22 24 27 31 39 Lieren en omgeving 3 3 4 4 5 Klarenbeek en omgeving 4 5 7 10 11 Wenum, Wiesel en Beemte 10 11 13 15 17 Apeldoorn : Gemeente totaal 507 561 640 742 882 6.2 VRAAG WOONZORG VERSUS AANBOD Betoogd kan worden dat het verzorgingshuis van vandaag kan transformeren tot de woonzorgvoorziening van morgen. Ook aanleunwoningen kunnen deze rol spelen. Uit het onderzoek is de capaciteit van beide bekend. Zetten we dit aanbod af tegen de hierboven berekende behoefte, dan kan daaruit worden afgeleid hoeveel plaatsen van het verzorgingshuis benut zouden kunnen worden voor woonzorg. Deze vergelijking is in onde r- staande tabel gemaakt. Zichtbaar is dat er verzorgingshuisplaatsen te veel zullen zijn, de kolom saldo. Deze capaciteit zou in theorie benut kunnen worden voor mensen met dementie, door een verbouwing tot kleinschalig wonen. Zoals we eerder zagen, neemt de behoefte aan ve r- blijf voor mensen met dementie de komende jaren sterk toe. In het laatste hoofdstuk komen we hier op terug. Of alles zo zal lopen, hangt van vele factoren af. Dit is niet de plaats om deze afweging te maken. Waar het op deze plaats vooral om gaat, is het inzicht dat voor het verzorgingshuis oude stijl er een toekomst nieuwe stijl mogelijk is. Tabel 20 Inventarisatie van de huidige verzorgingshuiscapaciteit en capaciteit van aanleunwoningen op en naast het terrein van het verzorgingshuis, en de lopende plannen gemeente Apeldoorn (bron: enquête wonen-zorg provincie Gelderland 2013) verzorgingshuis meerzorg woningen nu toekomst nu toekomst nu toekomst Apeldoorn 729 426 50 15 1.086 1.086 Provincie Gelderland / Ruimte voor zorg 21

Tabel 21 Vergelijking tussen behoefte woonzorg en aanbod verzorgingshuisplaatsen gemeente Apeldoorn (exclusief meerzorg) plus aanleunwoningen. 2013 2018 2023 "vraag" aanbod saldo "vraag" aanbod saldo "vraag" aanbod saldo Apeldoorn 507 1.815 1.308 561 1.512 951 640 1.512 872 Provincie Gelderland / Ruimte voor zorg 22

7 HET POTENTIEEL AAN VRIJWILLIGERS Doordat ouderen veel langer thuis blijven wonen, stijgt ook de hulpvraag thuis. Het moderne idee is dat mensen meer voor elkaar zullen gaan zorgen. Het gaat niet direct om heel ingewikkelde zorgtaken, maar vooral om aandacht, een oogje in het zeil ho uden en zaken regelen, helpen met boodschappen en eten en dergelijke. Een aantal trends zijn uit en te na bekend: De gezinnen zijn kleiner; De kinderen wonen meer verspreid over het land; Dochters hebben vaker een baan; Meer mensen voeren een eenpersoonshuishouden. Dit duidt er op dat hulp van familieleden in de toekomst minder voorhanden zal zijn. Vaak wordt geopperd dat hulp ook uit een andere hoek kan komen, de gemeenschap waar de ouderen wonen. Vrijwilligers, buren, buurtbewoners, vervullen een mantelzorgrol, zoals het burgers betaamt. In dit hoofdstuk laten we zien hoeveel mantelzorgers er beschikbaar zijn. Om daar enig gevoel voor te krijgen, doen we de volgende aannames: Vooral 85-plussers kunnen in een situatie terecht komen waarbij een beroep op ma n- telzorg hard nodig is; Vooral mensen tussen de 55 en 75 jaar verrichten vrijwilligerswerk. Mensen onder de 55 zijn druk met werk en kinderen, en mensen tussen 75 en 85 zijn vooral met hun eigen leefsituatie bezig. Om een indicatie te krijgen van het potentieel van vrijwilligers 55-75-jarigen - kunnen we berekenen hoeveel 85-plussers er in een gemeenschap zijn, en hoeveel 55-75-jarigen hier tegenover staan. Hoe meer 55-75-jarigen per 85-plusser, hoe ruimer het potentiële aanbod aan vrijwilligers, de vrijwilligersindex: Tabel 22 Vrijwilligersindex gemeente Gelderland (aantal 55-75-jarigen per 85-plusser), 2013-2033 Provincie 12 11 10 9 6 Achterhoek 11 10 10 8 6 De Vallei 11 11 10 8 6 Noord-Veluwe 12 10 9 8 6 Rivierenland 15 14 13 10 7 Stadsregio 12 11 10 9 7 Stedendriehoek 11 10 9 8 6 Een hoge vrijwilligersindex is gunstig, een lage ongunstig. In Gelderland als geheel staan vandaag de dag 12 55-75-jarigen klaar op iedere 85-plusser om te helpen. Dit loopt de Provincie Gelderland / Ruimte voor zorg 23

komende jaren terug tot 6 vrijwilligers per 85-plusser. Het potentieel vrijwilligers halveert de komende jaren. Het beeld voor Apeldoorn is vergelijkbaar: Het potentieel aan vrijwilligers neemt tussen 2013 en 2033 af van 11 naar 6; In de provincie als geheel neemt het potentieel af van 12 tot 6. Natuurlijk zeggen cijfers niet alles: een klein aantal zeer gemotiveerde vrijwilligers levert een gemeenschap meer op dan een groot maar inactief potentieel. Tabel 23 Vrijwilligersindex gemeente Apeldoorn (aantal 55-75-jarigen per 85-plusser), 2013-2033 Apeldoorn Centrum 11 11 11 10 7 Apeldoorn West 7 8 8 8 6 Apeldoorn Zuidwest 12 10 9 8 6 Apeldoorn Zuid 10 11 10 9 7 Apeldoorn Zuidoost 16 13 11 10 7 Apeldoorn Oost 16 13 12 9 6 Apeldoorn Noordoost 11 10 10 9 6 Apeldoorn Noord 7 8 8 7 5 Uddel en omgeving 15 11 9 7 5 Hoog Soeren en omgeving 10 7 6 6 4 Hoenderloo en omgeving 14 14 9 8 6 Loenen en omgeving 14 13 11 10 7 Beekbergen en omgeving 8 8 8 7 5 Lieren en omgeving 24 20 15 13 8 Klarenbeek en omgeving 20 14 11 7 6 Wenum, Wiesel en Beemte 12 10 8 7 6 Apeldoorn : Gemeente totaal 11 11 10 9 6 Provincie Gelderland / Ruimte voor zorg 24

Figuur 7 Vrijwilligersindex gemeente Apeldoorn 2013 2033 Provincie Gelderland / Ruimte voor zorg 25

8 TOEKOMST VERZORGINGSHUIZEN In een vorig hoofdstuk is de vraag verkend of de verzorgingshuizen van nu kunnen transformeren tot nieuwe woonzorgvoorzieningen, en om welke aantallen het dan gaat. De voorspelling is dat de behoefte aan woonzorg lager zal zijn dan het huidige gebruik van het verzorgingshuis. Het idee is daarbij geopperd dat de overblijvende capaciteit van het verzorgingshuis mogelijk gebruikt kan worden voor de opvang van mensen met d e- mentie, iets waar de komende twintig jaar veel behoefte aan zal zijn. Hieronder proberen we deze mogelijke ontwikkeling concreet te maken voor de gemeente Apeldoorn. De tabellen een voor 2018, en een voor 2023 - moeten als volgt gelezen worden: Wat is de toekomstige vraag naar opvang dementie en woonzorg? Wat is het aanbod aan verzorgingshuisplaatsen, inclusief meerzorg, en verblijf voor mensen met dementie? NB: aanleunwoningen zijn níet meegeteld; Wat is het saldo van de som van het aanbod, minus de som van de vraag? Als dit negatief is, dan is er een tekort aan capaciteit voor woonzorg plus verblijf dementie, zelfs als de verzorgingshuiscapaciteit 100% benut wordt. Met andere woorden: er is in theorie een goede bestemming voor het verzorgingshuis; Als dit positief is, dan is er een overschot. In dat geval kan berekend worden welk deel van de verzorgingshuiscapaciteit benut zou kunnen zijn. Voor Apeldoorn geldt: In 2018 kan 22% van de verzorgingshuiscapaciteit benut worden voor woonzorg plus verblijf voor mensen met dementie; In 2023 zou bij gelijkblijvend aanbod 59% van de verzorgingshuiscapaciteit benut kunnen worden voor woonzorg plus verblijf voor mensen met dementie. Tabel 24 Herbenutting verzorgingshuis voor woonzorg en voor opvang mensen met dementie in 2018, gemeente Apeldoorn. vraag 2018 aanbod Resultaat PG woonzorg verzorghs meerzorg PG trad. PG klein saldo vzh benut Apeldoorn : Gemeente totaal 610 561 426 15 583 490 343 22% Tabel 25 Herbenutting verzorgingshuis voor woonzorg en voor opvang mensen met dementie in 2023, gemeente Apeldoorn. vraag 2023 aanbod Resultaat PG woonzorg verzorghs meerzorg PG trad. PG klein saldo vzh benut Apeldoorn : Gemeente totaal 695 640 426 15 583 490 179 59% Provincie Gelderland / Ruimte voor zorg 26