HERBESTEMMING Levendige ontmoetingsplaats HERBESTEMMING 8
TEKST Rutger van Oldenbeek FOTOGRAFIE Serge Technau De onderzoekers op de Chemelot Campus in Geleen maken sinds kort gebruik van De Werkplaats een dubbele booghal die werd getransformeerd tot centraal voorzieningengebouw met sport-, werk en horecafaciliteiten. Broekbakema en Studio Niels creëerden met een mix van slimme budgetoplossingen en hoogwaardige producten een aangename, kleurrijke en levendige omgeving, die ontmoeten en samenwerken stimuleert. Opdrachtgever Parkmanagement Research Campus Geleen Concept en interieurontwerp Studio Niels i.s.m. Broekbakema; projectteam: Niels Maier (Studio Niels), Ronald Hoogeveen, Erik van Eck, Marieke Grimbergen (Broekbakema) Interieurbouw MK Projects, Nuth Meubelen Ahrend, Dum, Hay, Massproductions, Vitra, e15, Quinze&Milan, Ton Decoratieve Verlichting Dum, Bolichwerke Stoffering Vescom, Carmen Behang La Kiosk Jakob Schaepfer, Glinka Guël Projectmanagement Brink Groep, Leidschendam Bouwmanagement MJB Groep, Maastricht Aannemer Louis Scheepers, Roermond Oppervlakte 1.764 m 2 Kosten 2.000.000 HERBESTEMMING Broekbakema is al sinds 2006 betrokken bij verschillende projecten op de Chemelot Campus en als huisarchitect verantwoordelijk voor het bepalen of gebouwen waardevol genoeg zijn om te worden gerenoveerd, dan wel gesloopt kunnen worden. Architect Ronald Hoogeveen van Broekbakema: Als we een gebouw waardevol vinden strijden we daar vervolgens voor, ook door de opdrachtgever te enthousiasmeren voor nieuwe mogelijkheden. Hoewel niet meteen duidelijk was welke, zag het bureau ook in de booghal Gebouw 24 van de campus mogelijkheden, en aldus Hoogeveen, We kregen het voor elkaar dat het niet gesloopt werd. Nog voordat voor het gebouw een functie was bedacht, werd een aantal jaren geleden al de gesloten voorgevel van de dubbele booghal van glas gemaakt. Door toen te investeren, werd de kans op verdere investeringen en behoud op lange termijn groter, stelt Hoogeveen. De crux bij herbestemming is stapsgewijs de potentie van een gebouw te ontwikkelen, ook als er nog geen kant-en-klare bestemming voor bestaat. Mogelijkheden voor gebruik die Broekbakema aanvankelijk in gedachten had, waren onder meer laboratoria of kantoren. Toen echter in 2012 duidelijk werd dat het bestaande restaurant van de campus zou moeten worden gerenoveerd en een ruimte ter overbrugging werd gezocht, stelde het bureau voor hiertoe Gebouw 24 in FOTO LINKS La Kiosk naast de entree. De tribune gezien vanaf de sofa. De hoge tafels met het vuur. te richten. Een aantal scenario s werd bekeken en een tijdelijk restaurant bleek goed mogelijk te zijn. De opdrachtgever ging akkoord en schakelde tevens Niels Maier van Studio Niels in, die samen met Broekbakema het interieurconcept ontwikkelde. Experiment Broekbakema deed eerst nader architectonisch onderzoek naar het gebouw, waarbij onder meer werd bekeken waar de keuken en andere grote onderdelen het best konden worden gesitueerd. Vervolgens werd gekeken hoe de ruimte aantrek- AUGUSTUS - SEPTEMBER 2014 #4 JAARGANG 25 9
HERBESTEMMING De gele sofa. Een van de vergaderkamers. kelijk kon worden gemaakt, waarbij Maier kwam met het idee van een Chemelot House : een grote huiskamerachtige ruimte waar mensen elkaar kunnen ontmoeten en nieuwe relaties kunnen ontstaan een belangrijk doel van de campus. Daarbij is het project volgens Hoogeveen deels ook een experiment: Niet alleen om te kijken hoe je een verbinding kunt leggen tussen het gebouw en de beoogde functie, maar ook om te weten of het gaat lopen. De capaciteit van De Werkplaats is achthonderd man en er zijn 1.600 mensen op de campus, die deels hier komen. Omdat ook gemeenschappelijke activiteiten verbinden, werd bepaald dat er tevens een sport- en meditatieruimte zouden komen een uitdrukkelijke wens van de opdrachtgever en eveneens deel van het experiment. Het huiskamerconcept werd door Maier verder uitgewerkt en weergegeven in een conceptboek, dat de opdrachtgever definitief over de streep trok. Dat was niet vanzelfsprekend, stelt Maier. Want de campus is een vrij traditionele, formele omgeving en we wilden een informele setting mogelijk maken, ook deel van het experiment. De opdrachtgevers vonden het concept dan ook nogal gedurfd, zeker in vergelijking met de bestaande kantines, die waren ingericht met saaie beukenhouten tafels en stoelen. Om een optimale basis voor het nieuwe interieur te creëren, werden eerst allerlei bouwkundige toevoegingen verwijderd - met uitzondering van een aantal industriële elementen als scha- 10
HERBESTEMMING kelkasten en hijsbalken, die de ruimte bij alle huiselijkheid ook een zekere rauwheid geven. Voorts werd er een nieuwe vloer aangebracht waaronder alle techniek en de verwarming is weggewerkt. Ook weer een investering die de boekwaarde van het gebouw verder vergroot en het bovendien geschikt maakt voor toekomstig gebruik als bijvoorbeeld kantoor, stelt Hoogeveen. De lange tafel naast de keuken. Aanlandwerkplek achter de tribune. Capriolen Als een echt huis is De Werkplaats grofweg ingedeeld in een keuken, eet- en zithoek. Daarnaast zijn er behalve de sporten meditatieruimte ook vergaderkamers en werkplekken. Bij binnenkomst zie je direct de lange eettafel die eigenlijk bestaat uit verschillende in een rij geplaatste tafels, gemaakt van gelakte osb-plaat met op de rand en in de poten een kleurrijke print, voor elke tafel weer anders. Tussen de tafel en de open keuken is wel een soort afscheiding een grote, open kast die het meest weg heeft van een boekenkast thuis en, aldus Maier: Dat geeft ook binding met het interieur. De grote kast maakt tevens deel uit van het uitgiftedeel van de keuken: de koelkasten zijn erin geïntegreerd en op de schappen staan de borden. Daarnaast is de kast geschikt voor de wisselende exposities die Chemelot georganiseerd. De keuken is eigenlijk aan de kleine kant voor exploitant Sodexo en daarmee ook voor hen een experiment waar zij volgens de ontwerpers overigens geheel voor open stonden en een goede bijdrage aan leverden. AUGUSTUS - SEPTEMBER 2014 #4 JAARGANG 25 11
BOVEN Plattegrond Gebouw 24 De Werkplaats. HERBESTEMMING Hoogeveen: We hebben gekeken hoe we het maximale uit de ruimte konden halen om de mensen te faciliteren. En hoewel Niels en ik ons erg druk hebben gemaakt over de flow, blijkt deze in de praktijk prima te functioneren. Het enige struikelblok is de pinautomaat: die werkt af en toe niet en dat geeft enorme rijen. Rond de lange tafel staat een bonte verzameling stoelen: naast nieuwe designstoelen van uiteenlopende merken en bistrostoelen ook verschillende afgedankte stoelen die door Hoogeveen en Maier werden vergaard op de campus en volgens hen nog wel degelijk geschikt waren. Maier: Het is een tijdelijk ontwerp en vanwege het budget moesten we slimme keuzes maken. Het hergebruik van de stoelen gaf bovendien extra ruimte voor de duurdere oplossingen en capriolen elders. Een van die capriolen is La Kiosk direct naast de entree, een tot mobiele kantine verbouwde bouwkeet voorzien van een frivool bloemetjesbehang met op het dak de naam in een grote lichtbak een sfeervolle explosie van kleur en licht. Als het restaurant gesloten is, kun je in La Kiosk terecht voor eten en drinken, en voor de sleutels van de vergaderkamers. Eten in De Werkplaats hoeft niet per se aan de lange tafel, maar kan ook aan de verschillende losse hoge en lage tafels elders in de ruimte, en in de zithoek. Deze wordt gevormd door een enorme knalgele sofa in twee delen, met in het midden vaste kussens en aan de buitenzijde een tafelblad waaraan krukjes worden geschoven. In het midden van de sofa is een podium een kleed met daarop Hello World waar mensen bijvoorbeeld een lezing kunnen geven. Het podium is ook goed te zien vanaf de grote tribune achter de sofa een van de objecten die is toegepast om de hoogte van de ruimte te breken. Tussen de sofa en de glazen buitengevel staan hoge tafels met krukken. Op de zijkanten van de tafels is een print van vuur aangebracht de open haard van de huiskamer. Met de nodige tongue in cheek, want vuur is ten strengste verboden op de campus. Roze In de ruimte achter de tribune (de Staircase Room) bevinden zich onder meer aanlandwerkplekken en een ingebouwde knaloranje zitcoupé. Aan de andere zijde van deze ruimte is de sport- en meditatieruimte de Activity Room. Ook hier werden slimme keuzes gemaakt: de wanden en vloer zijn geheel hergebruikt. De kleedkamers zijn in de zijkant van het gebouw, net als de vergaderkamers (de Break out rooms). De laatste hebben in principe alle hetzelfde interieur met dezelfde lampen, tafels en stoelen (van Dum) maar steeds in een andere kleur. Voor de akoestiek hangen voor de vensters vitrage, aan de restaurantzijde komen nog veloursgordijnen voor visuele afscherming. Zowel de kleed- als vergaderkamers worden aangeduid met enorme iconen en cijfers, Niet vernieuwend, zegt Hoogeveen, maar wel voor deze omgeving. Wel vernieuwend zijn de wc s: ondanks de traditionele omgeving kozen de ontwerpers voor een uniseksruimte én een opmerkelijke roze nude kleur. Net als thuis heeft elke wc een eigen wastafel. De Werkplaats is inmiddels zo n halfjaar in gebruik en functioneert volgens de ontwerpers uitstekend. Hoogeveen: We hebben met een laag budget een grote impact weten te bereiken, en hoewel zowel de duurzaamheid en uitstraling tijdelijk zijn, is er geen enkele wanklank over bijvoorbeeld comfort of materialisatie. Ook zorgt de vernieuwende aanpak voor meer samenwerking en, weet Maier: Waar vroeger in het restaurant direct groepjes werden gevormd, zit iedereen nu samen aan tafel. En dat was precies de bedoeling. www.broekbakema.nl studioniels.nl 12