Persconferentie tax shift 5 februari 2015 Een shift naar rechtvaardigheid
Inleiding Wie onze welvaart wil vrijwaren en verder uitbouwen voor onze gezamenlijke toekomst en die van de generaties na ons, moet juiste antwoorden vinden op de uitdagingen en veranderingen waar we voor staan als samenleving. Juiste antwoorden vinden, betekent in de eerste plaats juiste keuzes maken. Voor sp.a zijn dat keuzes die eerlijk en duurzaam zijn. De economische vooruitgang en welvaart die we creëren, komen hoe langer hoe minder ten goede aan iedereen die ertoe bijdraagt. Daarvoor is het echt niet nodig om Thomas Piketty te lezen, het is iets wat mensen op de werkvloer dag na dag aan den lijve ondervinden. Als mensen die elke maand moeten puzzelen om rond te komen als enige antwoord krijgen dat we met zijn allen moeten leren om het met wat minder te doen, wie is dan nog verbaasd dat ze boos worden? Er is iets grondig mis als rechten enkel weggelegd zijn voor wie succes heeft en plichten enkel gelden voor zij die moeten werken om rond te komen, of voor zij die door pech een beroep moeten doen op solidariteit. Er is ook iets grondig mis wanneer in dezelfde regio, in dezelfde samenleving, op hetzelfde moment adembenemende rijkdom en schrijnende armoede samen toenemen. Helaas stellen we vast dat deze regeringen de moed ontbreekt om écht te luisteren naar een samenleving die oprecht bezorgd is. Meer dan 80% van de Vlamingen heeft zich uitgesproken voor een meer rechtvaardige verdeling van de inspanningen. En toch geven deze regeringen die nochtans allebei claimen dat structurele veranderingen hun bestaansreden zijn niet het minste signaal dat zij werk willen maken van dit structurele probleem. Er is een grens aan wat gewone mensen en kmo s kunnen dragen. Daarom hebben we nu meer dan ooit nood aan een rechtvaardige fiscaliteit, aan een shift naar rechtvaardigheid. Waardoor niet de winnaars worden vrijgesteld en de rest dubbel betaalt. Waardoor we écht kunnen investeren in duurzame en leefbare jobs. Waardoor we ondernemerschap écht kunnen stimuleren. 2015 moet hét jaar van de tax shift worden: omdat wie werkt, meer moet kunnen overhouden op het einde van de maand omdat wie onderneemt, goedkoper moet kunnen investeren en aanwerven omdat ons verkeer vastslibt en we onze gezondheid op het spel zetten door te vervuilen Hoe zorgen we ervoor dat zij die werken en bijdragen, op het einde van de maand meer kunnen dan in het beste geval netjes op tijd de rekeningen te betalen? Hoe zorgen we ervoor dat we onze bedrijven competitief houden met het buitenland en meer banen kunnen creëren? Hoe kunnen we onze verschillende verkeersinfarcten ontlasten en bewuster omgaan met onze natuurlijke omgeving? 2
Het antwoord van sp.a op deze drie cruciale uitdagingen is een eenvoudige redenering: een duurzaam sociaaleconomisch beleid kan enkel als we de inspanningen eerlijk verdelen een eerlijke verdeling van de inspanningen kan enkel met een eerlijk belastingsysteem een eerlijk belastingsysteem bouwen kan enkel met een tax shift Een shift naar rechtvaardigheid. Een shift naar meer jobs, hogere nettolonen en minder vervuiling. Een shift die het verschil maakt. Het is dé cruciale sleutel in de zoektocht naar een antwoord op de groeiende ongelijkheid in onze samenleving, onze sputterende economie en de toenemende vervuiling. sp.a is ervan overtuigd dat investeren in sociale welvaart waar iedereen mee aan bouwt en in deelt, wél degelijk mogelijk is. Met dit voorstel voor een rechtvaardige fiscaliteit biedt sp.a het antwoord op die bezorgdheid en een roep die nu al maanden door onze straten weergalmt. Met onze tax shift bieden wij gezinnen en ondernemers in dit land opnieuw perspectief. Want zij verdienen beter. 3
Tax shift met 4 pijlers Concreet verschuift ons voorstel 5,1 miljard euro. Geld dat moet dienen om werken lonender te maken, meer jobs te creëren, onze ondernemingen weer competitief te maken, het fileleed te reduceren en vervuiling tegen te gaan. pijler 1: minder lasten op arbeid, meer op vermogenswinst om zo jobs te creëren pijler 2: omzetting van bedrijfswagens naar nettoloon dankzij mobiliteitsbudget pijler 3: opbrengsten uit fiscale fraude en ontwijking om nettolonen te verhogen pijler 4: een vennootschapsbelasting op maat van kmo s die werk creëren TABEL LASTENVERLAGING VERSUS FINANCIERING Lastenverlaging 2,5 miljard structurele lastenverlaging voor werkgevers 0,5 miljard voor invoering mobiliteitsbudget Financiering 2,5-4 miljard uit belasting op meerwaarde aandelen/vermogenswinstbijdrage financieel vermogen 0,5 miljard uit gelijkschakeling accijnzen diesel en benzine 0,6 miljard voor de versterking laagste nettolonen 1,5 miljard lastenverlaging voor tewerkstelling KMO s 0,6 miljard uit strijd tegen fraude en belastingontwijking 1-1,5 miljard uit hervorming vennootschapsbelasting 4
Pijler 1: shift van arbeid naar vermogen President Barack Obama lanceerde in zijn State of the Union een tax shift van de allerrijksten ten voordele van de werkenden. Bij ons wordt de roep om fiscale rechtvaardigheid intussen weggezet als jaloezie. Blijkbaar zijn de tegenstanders ook bij ons door hun argumenten heen. 4 op de 5 mensen vraagt een tax shift naar vermogen. Zij zijn het beu dat de inspanningen steeds bij dezelfde groep terecht komen terwijl een kleine groep alsmaar rijker wordt en de ongelijkheid toeneemt. Zo bezit 1% van de rijksten van de wereld evenveel als de 99% anderen. Ook bij ondernemers is er een draagvlak voor een vermogensbelasting, zo blijkt uit de grote Trends-enquête. Net als de rest van de bevolking vragen zij niet om zelf geen inspanning te moeten doen. Ze vragen dat grote vermogens en grote bedrijven die vandaag ontsnappen ook een eerlijke inspanning doen. Daardoor kunnen de lasten op arbeid dalen, wat ook in hun voordeel is. Als zowel werknemers als de meerderheid van de ondernemers het eens zijn over een maatregel, dan is er wat men noemt een momentum. En toch. En toch slaagt een kleine minderheid met zeer veel middelen en een grote megafoon erin om met hun gelobby de weegschaal weer te doen overhellen naar de andere richting. Aan die oneerlijkheid wil sp.a een einde maken. 1. Een belasting op meerwaarde van aandelen is doelmatig, billijk en kan meteen In ons land is de waarde van 99% van alle aandelen in handen van 10% van de huishoudens. Sterker nog, 80% is in handen van 1% van de huishoudens. Een eerlijke bijdrage vragen van die groep is geen symbool, maar een hefboom voor een eerlijker verdeling van de inspanningen. Volgens de Nationale Bank bedroeg de totale waarde van alle aandelen eind 2013 192 miljard euro. Dat betekent dat 147 miljard in handen is van 1% of bij minder dan 50.000 van de in totaal 4,8 miljoen huishoudens in ons land. Een belasting op de meerwaarde van aandelen is dus wel degelijk een belasting op de grote vermogens en niet op de middenklasse. Daarom diende sp.a al op 6 oktober 2014 een wetsvoorstel in: om op de meerwaarde van aandelen, langer dan 1 jaar in portefeuille, een roerende voorheffing van 25% toe te passen. om op de meerwaarde van speculatieve aandelen, minder dan 1 jaar in portefeuille, een roerende voorheffing van 50% toe te passen. De Hoge Raad voor Financiën en het HIVA (Onderzoeksinstituut voor Arbeid en Samenleving ) ramen de opbrengt van een meerwaardebelasting in zo n scenario op 6 miljard euro of ongeveer 1,5% van het BBP. Maar door de volatiliteit van dergelijke inkomsten schat sp.a de opbrengsten voorzichtig in: 2,5 miljard euro. 2,5 miljard die we nu en meteen kunnen inzetten om de lasten op arbeid te verlagen. 5
2. Op termijn naar een échte, coherente vermogenswinstbijdrage Een onmiddellijke meerwaardebelasting is zonder twijfel de belangrijkste sleutel om grote financiële vermogens aan te spreken, maar niet de enige. Op termijn moet ze deel uitmaken van een échte, vermogenswinstbijdrage. Alleen zo evolueren we naar een coherente, eenvoudige én rechtvaardige fiscaliteit waarbij we inspanningen écht eerlijk verdelen, gebaseerd op het totale financiële vermogen en niet alleen aandelen. Hoe ziet sp.a een vermogenswinstbijdrage concreet? Wij vragen een eerlijke bijdrage op basis van het totale financiële vermogen. Het totale financiële vermogen bestaat uit cash, spaar- en zichtrekeningen, obligaties, aandelen (al dan niet beursgenoteerd), opties, beleggingen, pensioenfondsen. Meteen stellen we één zaak duidelijk: onze vermogenswinstbijdrage treft de middenklasse niet. Huizen, spaargeld en de pensioenspaarpot worden niet meegerekend voor onze vermogenswinstbijdrage. In ons voorstel maken we immers een uitzondering voor vier categorieën. geen vermogenswinstbijdrage voor: de gewone spaarder, via gereglementeerde spaardeposito s wie voor zijn pensioen zorgt, via een pensioenfonds winst uit niet-beursgenoteerde aandelen van familiebedrijven en start-ups, waar een ondernemer of zijn familie een belang in heeft. We belasten de Marc Couckes dus niet als ze een bedrijf opstarten of extra jobs creëren, maar pas wanneer ze hun aandelen verkopen. Zo stimuleren we ondernemerschap, maar vragen tegelijk dat wie succesvol is zijn deel bijdraagt aan de samenleving. vastgoed, want dat moet bekeken worden in het breder kader van de woonfiscaliteit. Onze vermogenswinstbijdrage belast enkel inkomen uit financieel vermogen. maar wel vermogenswinstbijdrage: op de opbrengsten van aandelen, obligaties en beleggingsfondsen. Meer dan de helft van dat vermogen zit bij de rijkste 1% en 80% bij de rijkste 10%. jaarlijks gebaseerd op rendement van het totale financiële vermogen van de laatste 10-20 jaar één eenvoudig tarief van 25% en geen progressieve belastingvoet, omdat financiële vermogens - zonder spaargeld - sowieso zeer geconcentreerd zitten bij een beperkte groep. Een vlakke belasting op vermogens is dus op zich al sterk herverdelend. 6
Wat betekent dat in de praktijk? We hebben ons voorstel berekend op basis van de ons beschikbare informatie. Zo zou een vermogenswinstbijdrage van 25% op een gemiddeld rendement van 6% van het totale financiële vermogen 2,8 miljard meer opbrengen dan de huidige roerende voorheffing. Die 2,8 miljard kunnen we voluit inzetten om de lasten op arbeid voor de werkgever te verlagen, zonder aan de index te raken. Met 2,8 miljard kan het forfait met 265 euro per kwartaal verhoogd worden (bovenop het huidige forfait van 462 euro). Met andere woorden, zo verlagen we de loonkost voor elke werkgever met 1.060 euro per jaar per werknemer. 7
Pijler 2: shift van bedrijfswagen naar mobiliteitsbudget De laatste decennia heeft ons land een traditie opgebouwd in bedrijfswagens. Eén op de vijf Belgen geniet ervan. Voor werkgevers én werknemers zijn ze immers een fiscaal aantrekkelijk alternatief. Ze winnen beiden. De werkgever hoeft minder te betalen om werknemers in dienst te nemen (of te houden), terwijl de werknemer minder hoeft te betalen voor zijn of haar auto. Maar anno 2015 worden we stilaan bewust van enkele zware maatschappelijke gevolgen: onze verkeersaders slibben vast, we staan meer in de file en we vervuilen meer. Ons land is koploper in Europa op het vlak van CO2-emissies en fijn stof van transport. We stellen ook vast dat dit systeem een grote groep bijna dwingt een keuze te maken (voor bedrijfswagen) die ze spontaan niet noodzakelijk zou maken. Ideaal zou zijn als we ons verkeer ontlasten en minder in de file staan, zuiniger rijden en minder vervuilen door het voordeel van bedrijfswagens in één ruk om te zetten naar loon. Maar een totale shift naar nettoloon vereist een bijzonder grote lastenverlaging voor zowel werkgevers als werknemers (4,4 miljard euro) en een enorme loonverschuiving. Bovendien mag de shift niet enkel weggelegd zijn voor zij die nu een bedrijfswagen hebben. Het moet alle werknemers ten goede komen. Kortom, alleen in het kader van een grotere en radicalere fiscale hervorming is een verschuiving dus mogelijk. Maar om te vermijden dat we niets doen - het beleid van deze regeringen -, blijven stilstaan (ook in de file) en weinig duurzaam omspringen met onze ruimte en bronnen, houdt niets ons tegen om nu al werk te maken van een mobiliteitsbudget. Dat is realistisch en meteen inzetbaar. Daarom wil sp.a het fiscale voordeel van bedrijfswagens verschuiven naar een mobiliteitsbudget: - werknemer kan budget vrij invullen naar eigen behoeften - keuze voor duurzame opties zoals openbaar vervoer of fiets gunstiger - werknemer kan nog kiezen voor auto: maar hoe zuiniger, hoe gunstiger - wordt budget niet volledig benut (rest), kan in cash of andere voordelen Strikt genomen hoeft een mobiliteitsbudget niet méér te kosten. Maar omdat we ervan uitgaan dat een mobiliteitsbudget makkelijker kan toegekend worden in sociaal overleg dan een bedrijfswagen nu, en omdat een deel in cash kan uitgekeerd worden, voorzien we een kost van 500 miljoen euro om de overgang naar een mobiliteitsbudget mogelijk te maken. Die kost financieren we met een gelijkschakeling van de accijnzen op diesel met die van benzine. De Europese Commissie en milieubewegingen vragen dat al langer. Ook de Wereldbank en de OESO roepen op om de huidige lage olieprijs te compenseren met CO2-heffingen om de schade voor de natuur te compenseren. Wij trekken de accijnzen op diesel (met 0,185 euro/liter) en benzine gelijk. Dat levert 560 miljoen euro op, waarmee we het mobiliteitsbudget kunnen invoeren. 8
9
Pijler 3: shift van zwart naar wit om lage lonen te verhogen In vergelijking met onze buurlanden is de zwarte economie in ons land een derde groter. Daardoor loopt de Belgische overheid een pak inkomsten mis. Als we weten dat de uitgaven voor pensioenen en ziekenzorg tegen 2030 een piek zullen bereiken, moeten we ingrijpen. Het moet onze ambitie zijn om de zwarte economie terug te dringen tot het Europese gemiddelde. De internationale context waarbij OESO, G20 en de Europese Commissie verregaande maatregelen wil nemen in de strijd tegen offshore vermogens, het internationale bankgeheim en onaanvaardbare belastingontwijking van multinationals zorgt bovendien voor extra kansen. Die nieuwe internationale standaard willen wij ook in België implementeren. Willen we de grote fraude, financiële criminaliteit en winstverschuiving van multinationals aanpakken, is een grondige organisatorische hervorming nodig zoals uitgewerkt door de vorige staatssecretaris voor Fraudebestrijding, John Crombez. En in plaats van contante betalingen aan te moedigen en zo de zwarte economie verder te faciliteren zoals de regering nu doet kiezen wij ervoor elektronische betalingen te stimuleren om de ondergrondse economie te bemoeilijken. En we hebben al bewezen dat het kan. De vorige regering heeft getoond dat een doortastend antifraudebeleid werkt (600 miljoen euro per jaar). Het voortzetten van dat traject komt neer op een structurele winst van 3 miljard euro tegen 2019. sp.a doet een oproep om die kans niet te laten liggen. Shift van 600 miljoen euro voor de laagste inkomens Uit die pot van 3 miljard zet sp.a 600 miljoen euro opzij in het kader van de tax shift. 600 miljoen euro die we integraal gebruiken om de werkbonus de verhoging van de nettolonen van de laagste inkomens uit te breiden naar lonen tot 3.000 euro bruto/maand. Zo verhogen we de nettolonen van zowat de helft van de werknemers in dit land met 900 euro per jaar. 10
Pijler 4: shift naar onze kmo s die jobs creëren Ons land kent een hoge vennootschapsbelasting (33,9%). Maar tegelijk wordt die gekenmerkt door een hoog aantal aftrekposten die vooral ten goede komen aan multinationals. Al die aftrekposten zorgen ervoor dat de vennootschapsbelasting van 33,9% in realiteit een vennootschapsbelasting van gemiddeld 15,8% is. Er zijn vennootschappen die meer betalen, vooral kmo s. Maar er zijn er ook die heel wat minder betalen, vooral multinationals. Bovendien hebben de Luxleaks pijnlijk duidelijk gemaakt dat grote multinationals in ons land hun winsten verschuiven naar het buitenland. In een Europese fiscale ruimte is dat niet verantwoord. Meer zelfs: het is onrechtvaardig en we zijn er uiteindelijk allemaal samen de dupe van. Shift van 1,5 miljard euro voor onze kmo s Om onze kmo s een duw in de rug te geven en competitiever te maken én om ervoor te zorgen dat multinationals eerlijker bijdragen, wil sp.a de notionele intrestaftrek afschaffen en de DBI-aftrek (de aftrek voor buitenlandse winsten) hervormen door het anti-misbruikkader te verstrengen. afschaffing notionele intrestaftrek levert 1 miljard euro op hervorming DBI-aftrek levert 500 miljoen euro op De totaalsom van 1,5 miljard euro investeren we in de tewerkstelling van onze kmo s, met name een lastenverlaging voor de eerste 50 werknemers: 3% voor de loonkost van de eerste 10 werknemers 2% voor de loonkost van de volgende 10 1% voor de loonkost tot 50 werknemers 11
Conclusie Dit concrete voorstel van tax shift van 5,1 miljard euro is een cruciaal onderdeel van het sp.aantwoord op de vele veranderingen in onze economie en onze samenleving. Het is ons antwoord op de vaststelling dat de groei van vermogens onze inkomens meer en meer overtreft en de groeiende ongelijkheid. Het is ons antwoord op de vraag hoe onze economie zich kan losmaken van de uitstoot van broeikasgassen. Het is ons antwoord op de vraag hoe toenemende globalisering niet enkel de organisatie van ons werk, maar ook onderwijs, onderzoek en innovatie beïnvloedt. Een tax shift is ongetwijfeld niet het enige instrument daar zijn ook sociale, technologische en infrastructuurinvesteringen voor nodig, om al die uitdagingen aan te gaan maar wel één van de belangrijkste. Want het is een shift naar rechtvaardigheid. 12