Oogheelkunde Convergentiezwakte van het oog i Patiënteninformatie Slingeland Ziekenhuis
Algemeen Wanneer u naar een naderend of dichtbijgelegen voorwerp kijkt, moeten beide ogen zich naar binnen draaien om goed te kunnen zien. Bij convergentiezwakte, ook wel convergentie-insufficiëntie genoemd, is deze naar binnen draaiende beweging van de ogen te zwak. Tijdens het lezen, schrijven, computeren of handwerken moeten beide ogen zich op een punt dichtbij richten, en dus naar binnen draaien, om goed te kunnen zien. Het naar binnen draaien van de ogen, noemen we ook wel convergeren. De meeste mensen kunnen hun ogen zover naar binnen draaien, dat het puntje van de neus nog te zien is. Lukt dit niet of heeft u er moeite mee, dan spreken we van een convergentiezwakte. Oorzaak Vaak zijn de binnenste oogspieren niet sterk genoeg om de ogen ver genoeg naar binnen te draaien of om deze stand van de ogen lang genoeg vast te houden. Ook kan het zijn dat de ogen niet goed samenwerken. Dit kan spontaan voorkomen maar ook na bijvoorbeeld een whiplash.
Klachten Mensen met convergentiezwakte hebben vaak de volgende klachten: hoofdpijn, vooral aan de voorzijde van het hoofd en boven de ogen. De hoofdpijn wordt vaak veroorzaakt door constante, grote inspanning van de ogen. Het ontstaat veelal in de loop van de dag. Meestal is er een duidelijk verband met werkzaamheden waarbij men naar een dichtbijgelegen voorwerp kijkt, zoals lezen, computerwerk en handwerken. wazig zien, dubbelzien en/of het door elkaar lopen van de letters/regels. Doordat het niet lukt om de ogen te convergeren, draait een oog niet mee naar binnen en 'kijkt' dus de andere kant op. Vaak knijpen mensen met een convergentiezwakte onbewust een oog dicht, als zij iets van dichtbij bekijken. De ernst van de klachten is afhankelijk van de mate van de convergentiezwakte en de aard van de dagelijkse werkzaamheden. Behandelingen Een behandeling is meestal alleen nodig als u daadwerkelijk klachten hebt. U kunt dan uw binnenste oogspieren trainen. Er zijn verschillende oefeningen: Oefenen met de pen (volgconvergentie) U houdt de pen op een armlengte afstand vast. Richt uw ogen op het puntje van de pen. Als het goed is, ziet u één pen. Vervolgens beweegt u de pen langzaam richting uw neus. Zodra u twee pennen ziet of wazig gaat zien, draait een oog niet meer goed mee naar binnen. U begint dan weer opnieuw. Dit doet u
10 keer achter elkaar. Vervolgens kijkt u rustig recht vooruit in de verte om uw ogen weer te ontspannen. Deze oefeningen herhaalt u 3 keer per dag. Het is de bedoeling dat u de pen steeds langer enkel ziet, uiteindelijk tot het puntje van uw neus. Oefenen met pen (springconvergentie) Houd een pen op armlengte afstand vast en richt uw ogen op het puntje van de pen. Als het goed is, ziet u één pen. Vervolgens kijkt u naar een object op 5 meter afstand en probeert u weer opnieuw één object scherp te zien. Kijk nu afwisselend naar het voorwerp veraf en dichtbij. Als u dichtbij kijkt, moet u het voorwerp veraf dubbel zien. Als u naar het voorwerp veraf kijkt, moet u het voorwerp dichtbij dubbel zien. Het voorwerp waarnaar u kijkt, moet dus enkel en scherp zijn. Kijk nu afwisselend naar het voorwerp veraf en dichtbij. Deze oefening herhaalt u 10 keer achter elkaar. Vervolgens kijkt u rustig recht vooruit in de verte om uw ogen weer te ontspannen. Deze oefeningen herhaalt u 3 keer per dag. Oefenen met de stippellat (springconvergentie) Houd de papieren stippellat tegen uw neus. Als u naar de achterste stip kijkt, dan ziet u een stip waardoor twee lijnen kruisen. Vervolgens kijkt u naar de volgende stip die iets dichterbij uw oog ligt. Als het goed is kruisen de lijnen weer door de stip. Op het moment dat de lijnen niet meer door de stip kruisen of u twee stippen ziet, draait een van de ogen niet meer naar binnen.
Dit doet u 10 keer achter elkaar. Vervolgens kijkt u rustig recht vooruit in de verte om de ogen weer te ontspannen. Deze oefeningen herhaalt u 3 keer per dag. Het is de bedoeling dat u de lijnen ook dichter bij uw neus door de stippen ziet kruisen en langer enkele stippen ziet. Oefenen met prismaflippers Zoek een voorwerp op 5 meter afstand en een voorwerp voor dichtbij. Bijvoorbeeld een boek of tijdschrift. Kijk naar het voorwerp op afstand en houdt de prismaflipper vlak voor uw ogen met het woord 'out' naar uw gezicht gericht. Probeer het beeld enkel te krijgen door uw ogen in te spannen. Het beeld kan kleiner en iets waziger worden, zodra u het beeld enkel heeft, blijft u 5 seconden naar het voorwerp kijken. Draai nu de flipper om met het woord 'in' naar uw gezicht gericht. Probeer het beeld weer enkel te krijgen door uw ogen te ontspannen. Het kan zijn dat u het beeld niet helemaal enkel krijgt. Blijf dan 10 seconden naar het voorwerp kijken en ga dan verder met de oefening. Doe deze oefening 5 keer. Kijk vervolgens naar het object dichtbij en herhaal de oefening zoals hierboven beschreven. Doe deze oefening 5 keer. Herhaal de oefening 3 keer per dag. De orthoptist vertelt u hoe vaak u per dag dient te oefenen. De klachten kunnen in het begin verergeren. Dit is spierpijn van de oogspieren. De klachten verminderen alleen als u de convergentieoefeningen volhoudt en u uw ogen langer naar binnen gedraaid kunt houden.
Prisma's Als uw klachten niet verminderen door de oefeningen, kunt u een prismabril gebruiken. De prismaglazen zorgen ervoor dat er een enkel en scherp beeld ontstaat. Het is van uiterst belang dat de prisma's uiterst nauwkeurig aangemeten worden. Resultaat Het resultaat hangt voor een groot deel af van de oorzaak en de mate van de convergentiezwakte. Bij een groot deel van de patiënten helpen de oefeningen voldoende om weer klachtenvrij te zijn. Een convergentiezwakte blijft een zwakke plek en daarom is het belangrijk de oefeningen regelmatig te blijven doen. Vragen Hebt u nog vragen na het lezen van deze folder, stelt u deze dan aan uw behandelend orthoptist bij uw volgende afspraak. Natuurlijk kunt u met uw vragen ook telefonisch bij ons terecht. Telefoonnummer polikliniek Oogheelkunde: (0314) 32 96 14.
Slingeland Ziekenhuis Kruisbergseweg 25 Postadres: Postbus 169 7000 AD Doetinchem Telefoon: (0314) 32 99 11 Internet: www.slingeland.nl Nr. 1482-jun 15