Geacht College, Leiden, 22 september 2014.

College van Burgemeester & Wethouders Postbus 35 2350 AA Leiderdorp BEZWAARSCHRIFT Inzake: besluit 8 augustus 2014., verzonden 11 augustus 2014 kenmerk: Z/14/001693/8763 Geacht College, Leiden, 22 september 2014. De Stichting Voedselbank Leiden e.o., nader de Voedselbank, gevestigd in Leiden aan de Willem Barentszstraat 37 maakt hierbij bezwaar tegen boven vermeld besluit van 8 augustus 2014. Daarin is de aanvraag voor een meerjarige huisvesting subsidie van 6.000= per jaar afgewezen. Een afschrift van het besluit is bijgesloten. De aanvraag is afgewezen op de volgende grond: De Voedselbank is een stichting die door particulier initiatief in het leven is geroepen en de ondersteuning biedt op een gebied dat buiten het kader van de gemeentelijke dienstverlening en ondersteuning aan minima valt. De stichting heeft de mogelijkheid tot het verwerven van particuliere giften en fondsen. De dienstverlening geeft geen invulling aan de maatschappelijke doelstellingen binnen het gemeentelijk subsidie beleid. De Voedselbank kan zich niet verenigen met deze afwijzing. Zij is van mening dat het besluit ondermeer - onzorgvuldig is genomen - in strijd is met het vertrouwensbeginsel - en dat de motivering de afwijzing niet kan dragen

Hierna zal de Voedselbank, na een inleiding, haar bezwaren toelichten. INLEIDING 1. De Voedselbank is in 2005 opgericht. Zij heeft een dubbele doelstelling, het tegengaan van verspilling van voedsel door dat wat over is in te zamelen en te verdelen onder hen die dat nodig hebben. Anders gezegd de Voedselbank houdt zich bezig met armoede bestrijding en het tegengaan van verspilling. 2. Voor een wekelijks voedselpakket komen alleen die huishoudens in aanmerking die per maand erg weinig te besteden hebben voor eten, drinken, kleding, calamiteiten als tandarts kosten, kosten voor een bril, een kapotte of gestolen fiets etc. De oorzaken voor een beroep op de Voedselbank zijn velerlei, schuldenproblematiek, schuldsanering, onder bewindstelling, geen inkomen, opschorting of stopzetting uitkering WWB, psychische en verslavingsproblemen etc. Allemaal situaties waarin een WWB uitkering en het minima beleid van uw gemeente niet toereikend is. 3. Een alleenstaande komt voor een voedselpakket in aanmerking wanneer hij of zij per maand 180= of minder te besteden heeft voor eten drinken, kleding en andere hiervoor vermelde kosten. Voor een huishouding van 2 volwassenen is het normbedrag 240=. Zijn er kinderen jonger dan 18 jaar, dan wordt er per kind bij het normbedrag 50= opgeteld. Zo is voor een eenoudergezin met 2 kinderen het normbedrag 280=. 4. Veel klanten die schulden hebben doen een beroep op de Voedselbank. Zij proberen deze op te lossen o.a. via de Wet Schuldsanering Natuurlijke Personen, een vrijwillige schuldensanering en/of budgetbeheer. De praktijk leert dat de termijn van 3 jaar die veelal wordt gehanteerd vaak een aanloop tijd hebben van ongeveer een jaar en daarna nog eens een uitlooptijd van ongeveer een jaar. Hierdoor zijn zij al gauw 4 à 5 jaar aangewezen op een leefgeld per maand dat is afgestemd op de normbedragen die door de Voedselbank gehanteerd worden. 5. Op dit moment komen ca 450 huishoudens wekelijks een voedselpakket ophalen. Hiervan komen uit Leiderdorp 30 huishoudens van in totaal 73 personen. Dat is ca 10 % van het huidige aantal bijstandsgerechtigden in Leiderdorp. Gedurende 50 weken wordt een voedselpakket verstrekt. Per jaar worden er dus 1.500 pakketten aan Leiderdorpse huishoudens die op of beneden de armoedegrens leven. Voor hen vraagt de Voedselbank met de subsidie aanvraag een bijdrage van 4= per pakket in de vorm van de huursubsidie. TOELICHTING BEZWAREN onzorgvuldig genomen besluit 6. Met de invoering van de ABW in 1965 is de armoedebestrijding een overheidstaak geworden. Op dit moment vertaalt zich dat in de WMO in welk kader door uw 2

gemeente op 4 februari 2013 is vastgesteld de Verordening Voorziening Maatschappelijk Ondersteuning Gemeente Leiderdorp 2013. Artikel 4 WMO geeft ondermeer aan dat burgers in staat gesteld moeten worden een huishouden te voeren. Meer in het bijzonder wijst de Voedselbank op artikel 11 dat gaat over het kunnen beschikken over goederen voor primaire levensbehoeften. 7. In de inleiding daarbij wordt vermeld dat uit jurisprudentie van de Centrale Raad van Beroep blijkt dat maatwerk geleverd dient te worden. Er dient onderzocht te worden of een bepaalde voorziening voldoende compenseert en of de persoon in kwestie in voldoende mate in staat wordt gesteld maatschappelijk te participeren. 8. Hiervoor is in de inleiding vermeld al vermeld dat voor ca 10 % van de bijstandsgerechtigden de voorziening via de overheid, in casu van uw gemeente, ontoereikend is om op een normale manier een huishouding te voeren. Het is om die reden dat 30 Leiderdorpse huishoudens wekelijks een beroep op de Voedselbank doen. Het is vanwege deze ontoereikendheid dat de Voedselbank bij uw College een subsidie verzoek heeft ingediend. 9. Uit de afwijzing blijkt dat uw College een onjuist beeld heeft van de positie van de Voedselbank in het maatschappelijke veld. De Voedselbanken vormen tegenwoordig een onmisbare schakel zijn in het lokale armoedebeleid (zie dossier armoede debat op www.socialevraagstukken.nl/site/2013/10/17/) Uit de site van het Ministerie van SWZ blijkt dat gemeenten door samen te werken met andere partijen hun armoedebeleid effectiever en efficiënter kunnen vormgeven (zie www.effectiefarmoedebeleid.nl/thema/samenwerking-privaatpubliek ) 10. Ook wordt verwezen naar de brief van de Sociale Alliantie van 20 september 2013 over de bestemming van de extra gelden die via het gemeentefonds aan de gemeenten worden verstrekt. In het kader van de armoede bestrijding is dat 20 miljoen euro in 2013 en vermoedelijk 80 miljoen in 2014. 11. Tot slot wijst de Voedselbank op de motie die Groen Links op 7 november 2013 heeft ingediend bij de behandeling van de begroting 2014-2017. Daarin wordt uw College opgeroepen om binnen de gemeentelijke organisatie na te gaan of er tot nu toe onbenutte kansen liggen om de Voedselbank Leiden e.o. facilitair of in natura te ondersteunen. Deze motie toen is aangehouden. 12. Op grond van hetgeen hiervoor is vermeld is de Voedselbank van oordeel dat bij een zorgvuldige afweging, waarbij rekening wordt gehouden met de laatste maatschappelijke ontwikkelingen over de positie van de Voedselbank, de gevraagde subsidie niet had mogen weigeren of althans niet op de gehanteerde weigeringsgrond. vertrouwensbeginsel en motivering afwijzing 13. Op de Algemene Ledenvergadering van de vereniging Voedselbanken Nederland van 12 april 2014 (zie bijlage Nieuwsflits 15 april 2014) hield Staatssecretaris Klijnsma een inleiding over armoede bestrijding. Zij vertelde toen dat er structureel 100 miljoen aan de gemeenten zal worden uitgekeerd voor armoede bestrijding. 3

Daarbij wees zij er met klem op dat het de bedoeling is dat deze gelden ook benut kunnen worden door de Voedselbanken. Zij adviseerde nadrukkelijk wethouders en raadsleden daarop te wijzen. De Voedselbank heeft dat in de subsidieaanvraag ook gedaan. 14. Na een kennismakingsbezoek op 15 november 2013 wethouder Maat heeft de Voedselbank op 22 november 2013 een subsidieaanvraag ingediend voor verhuisen inrichtingskosten. Daarvan is op 20 december 2013 aan de Voedselbank een bedrag van 2.800= toegekend als een eenmalige subsidie. 15. De wethouder adviseerde voor een structurele subsidie een afzonderlijke aanvraag in te dienen. Dit is op 22 april 2014 ingediend, nadat duidelijk was dat er een nog een jaarlijks tekort van 6.000= was voor de exploitatiekosten, doordat de huur van het nieuwe pand 12.000= hoger was. 16. Voor zover de Voedselbank bekend heeft de gemeente Leiderdorp in 2013 van deze gelden 15.837= ontvangen, waarvan een groot gedeelte naar de algemene middelen is gegaan. Hierover heeft wethouder Maat op 20 januari 2014 tijdens de vragenronde van de Commissie Bestuur en Maatschappij toegezegd dat deze vanuit de algemene middelen voor armoede bestrijding alsnog kunnen worden aangewend. Naar aanleiding daarvan hebben een aantal raadsfracties te kennen gegeven daarop later terug te willen komen, wat voor zover de Voedselbank bekend nog niet is gebeurd. 17. Gezien hetgeen hiervoor onder 10, 11 en 12 over de zorgvuldigheid is vermeld over de positie van de Voedselbanken kan de Voedselbank het standpunt van uw College dat De Voedselbank een stichting is die door particulier initiatief in het leven is geroepen en de ondersteuning biedt op een gebied dat buiten het kader van de gemeentelijke dienstverlening en ondersteuning aan minima valt in het geheel niet plaatsen. 18. De Voedselbank is van oordeel dat dit standpunt onjuist is. Het is in strijd met de positie van de Voedselbanken bij de armoede bestrijding in de laatste jaren toebedeeld heeft gekregen. Voorts is het in strijd met de opmerkingen van Staatssecretaris Klijnsma op de ALV van 12 april 2014 over de bestemming van de gelden die ook aan gemeente zijn verstrekt voor armoede bestrijding. Als bijlage wordt overgelegd de Nieuwsflits voor de Voedselbanken van 15 april 2014, waaruit e.e.a. blijkt. 19. Deze opmerkingen sluiten aan op het armoede- en schuldenbeleid van de Staatssecretaris waarbij de publiek-private samenwerking wordt geïntensiveerd. Als bijlage worden overgelegd de relevante bladzijden van de brief van de Staatssecretaris aan de Voorzitter van de Twee Kamer van 3 juli 2013. Daarin staat o.m. vermeld dat private organisaties een belangrijke bijdrage leveren aan de bestrijding van armoede en schuldenproblematiek. Bundeling van publiek-private samenwerking kan een enorme meerwaarde leveren. 20. Voorts de relevante bladzijden van de brief aan de Colleges van Burgemeester en Wethouders van 19 december 2013. Daarin is een uitwerking te lezen van voorgaande brief. Onder 10 worden de gemeenten opgeroepen na te gaan in 4

hoeverre een Fonds voor Urgente Noden (een private organisatie ) toegevoegde waarde heeft en als dit het geval is te faciliteren. 21. Met het standpunt van uw College dat De stichting de mogelijkheid heeft tot het verwerven van particuliere giften en fondsen miskent de werkelijkheid. Natuurlijk verwerft de Voedselbank giften en fondsen van particulieren en ontvangt zij deze, alleen zijn die niet toereikend en niet structureel. Zo is de aanschaf van een nieuwe koel- en vriesinstallatie ten bedrage van ruim 32.000= gefinancierd door fondsen die door de Voedselbank zijn aangeschreven. Het is om die reden dat de Voedselbank bij de gemeente Leiden subsidie heeft gevraagd (en al jaren krijgt). 22. Om dezelfde reden en in aansluiting op voormeld beleid van de Staatssecretaris van SZW heeft de Voedselbank op 22 april 2014 ook bij uw College een subsidieverzoek heeft ingediend. Mede gezien het substantiële aantal huishoudens uit Leiderdorp dat wekelijks een beroep op de Voedselbank doet. 23. In de samenvatting van het subsidieverzoek van de Voedselbank ten behoeve van de Collegevergadering van 22 juli 2014, agendapunt 8, staat vermeld dat dit verzoek is ingediend op aanraden van de gemeente Leiden. ( Sinds 2014 draagt de gemeente Leiden niet meer volledig bij in de (hogere) huurkosten en heeft de Voedselbank aangeraden elders inkomsten te genereren, waaronder subsidie van de buurgemeenten ) 24. De Voedselbank wijst erop dat het subsidieverzoek niet om die reden is ingediend. De enige reden is dat zij van oordeel is dat, gezien het aantal huishoudens uit Leiderdorp dat al vele jaren een beroep op de Voedselbank doet en in toenemende mate zal blijven doen, een structurele bijdrage van uw gemeente alleszins gerechtvaardigd is. Gezien het beperkte aantal huishoudens uit Oegstgeest en Zoeterwoude, dat een beroep doet op de Voedselbank, is aan die gemeentes geen structurele bijdrage gevraagd. 25. De Voedselbank is van oordeel dat zij op grond van het vorenstaande erop mocht vertrouwen dat haar verzoek niet buiten het kader van de gemeentelijke dienstverlening en ondersteuning aan minima valt. Voorts dat de gelden die aan de gemeenten voor armoedebestrijding worden verstrekt aangewend kunnen worden voor verzoeken als door de Voedselbank is ingediend en dat dit voor uw gemeente ook mogelijk en gerechtvaardigd is. hardheidsclausule 26. Artikel 19 van de Algemene Subsidieverordening Leiderdorp 2014 kent een hardheidsclausule. Daarin is bepaald dat uw College de bevoegdheid heeft een artikel of meerdere artikelen van de Subsidieverordening buiten toepassing te laten indien toepassing daarvan voor, in dit geval, de Voedselbank tot onbillijkheden van overwegende aard leidt. Voor zoveel nodig doet De Voedselbank een beroep op deze clausule. 27. Zoals hiervoor is aangetoond blijkt dat voor ca 10 % van de bijstandsgerechtigden de voorziening via de overheid, van uw gemeente dus, ontoereikend is om op een 5

normale manier een huishouding te voeren. Het is vanwege deze ontoereikendheid en de maatschappelijke positie van de Voedselbank bij de armoedebestrijding dat het subsidieverzoek is ingediend. Zij is van oordeel dat deze op grond van deze hardheidsclausule gehonoreerd dient te worden. CONCLUSIE De Voedselbank is van oordeel dat uw College haar bezwaren gegrond dient te ve5rklaren en dat alsnog de subsidie zoals gevraagd toegekend dient te worden. Met vriendelijke groet Stichting Voedselbank Leiden e.o. Gerrit Nieuwenhuis Secretaris Bijlagen - besluit College van Burgemeester en Wethouders 8 augustus 2014 - Nieuwsflits voor de Voedselbanken 15 april 2014 - brief Staatssecretaris SZW aan Voorzitter Tweede Kamer 3 juli 2013 - brief Staatssecretaris SZW aan Colleges Burgemeester en Wethouders 19 december 2013 6

15 april 2014 Nieuwsflits voor de Voedselbanken Jetta Klijnsma vol lof over voedselbanken Staatssecretaris Jetta Klijnsma van Sociale Zaken en Werkgelegenheid is vol lof over de voedselbanken. Dat verzekerde ze zaterdag 12 maart tijdens de Algemene Ledenvergadering van Voedselbanken Nederland in Doorwerth. Maar ondanks haar lovende woorden houdt de staatssecretaris de hand op de knip. Er komt geen extra geld voor de voedselbanken om voedsel te kopen voor het snel stijgende aantal klanten. Wel beloofde ze in gesprek te gaan met collega Sharon Dijksma, staatssecretaris economische zaken, of er niet iets gedaan kan worden met de regels betreffende de uitgifte van versproducten die tegen de houdbaarheidsdatum aanzitten. Staatssecretaris Klijnsma ( Zeg maar Jetta ) was zaterdag te gast tijdens de Algemene Ledenvergadering in Doorwerth om, zoals ze zelf zei: Ik ben vooral gekomen om te luisteren. Om te horen of er ideeën zijn waarvoor ik iets kan regelen. Want geld om voedsel te kopen, dat heeft ze niet, ook niet voor de Voedselbank waarvoor ze zoveel sympathie heeft. Wat de bestuurders van Voedselbanken Nederland ook probeerden, een toezegging van de staatssecretaris voor extra financiële hulp zat en zit er niet in. Het bleef bij toezeggingen om samen met collega s Fred Teeven (staatssecretaris Veiligheid en Justitie) en Dijksma te bekijken of regels en wetten aangepast kunnen worden, waardoor sommige mensen minder snel in financiële problemen kunnen komen door bijvoorbeeld het stapelen van boetes, makkelijk geld lenen of op de pof kopen. De staartsecretaris riep de aanwezige voedselbank bestuurders op contact te zoeken met de nieuwe wethouders en raadslieden in hun gemeente. Er is immers veel geld voor armoedebestrijding naar de gemeentebesturen gegaan. Ondanks de hand op de knip werd haar komst beloond met een daverend applaus na haar slotopmerking: Als ik ergens blij mee ben, is het dat jullie bestaan. Ondanks alles leven we in een mooi land, waar mensen om elkaar geven en elkaar helpen. Leo Wijnbelt (links) verwelkomt staatsecretaris Jetta Kleinsma op de Algemene Ledenvergadering in Doorwerth. Diverse besluiten genomen door de ALV Voorafgaand aan het bezoek van de staatssecretaris stemden de leden tijdens de Algemene Ledenvergadering in met een aantal voorstellen. De bestemmingsreserve voor projecten om voedsel-veiligheid te verbeteren werd verhoogd naar 750.000. Voedselbanken kunnen voorstellen indienen tot een maximaal bedrag van 25.000. Distributiecentra kunnen een voorstel tot een maximum van 50.000 indienen. Hierbij geldt dat wie het eerst komt, wie het eerst maalt. Meer informatie over de voorwaarden etc. is beschikbaar op het VB- Servicecentrum. De ALV ging ook akkoord met het voorstel voedselverwerving. De komende weken zal in het team voedselverwerving een aantal bedrijven worden genomineerd die aan de lijst landelijke accounts kunnen worden toegevoegd. De voedselbanken zullen per mail of brief worden gevraagd hier mee in te stemmen. De notulen van de vergadering volgen zeer binnenkort. Voedselveiligheid goed in de aandacht Jaap Sala en zijn team hadden een stand ingericht waar voedselbanken vragen konden stellen over voedselveiligheid. Ook meldden voedselbanken zich aan voor het certificeringstraject. Inmiddels hebben 105 voedselbanken zich ingeschreven en zijn al 20 voedselbanken groen verklaard. De volgende ALV vindt plaats op 30 augustus.

Klanten van de voedselbank mogen gratis naar de tandarts in Tandarts Controleweek Tandarts Controleweek is onderdeel van NMT Fonds Mondgezondheid. Ter gelegenheid van haar 100 jarig bestaan richt de NMT, de beroepsorganisatie van de tandartsen, het NMT Fonds Mondgezondheid op. Dit Fonds is een cadeau aan de Nederlandse samenleving namens tandartsen en tandarts-specialisten. Het Fonds wil het belang van goede mondgezondheid onder de aandacht brengen en richt zich op bewustwording, voorlichting en kennisoverdracht. Het NMT Fonds Mondgezondheid wil ook concrete en tastbare hulp bieden en dat doen ze via een Landelijke Tandarts Controleweek. Het idee is eenvoudig: in de week van 16-24 mei bieden ze een kosteloze periodieke controle aan: de tandarts doet een eerste onderzoek en geeft een poetsadvies. Het fonds selecteert hiervoor ieder jaar een specifieke doelgroep. In 2014 zijn dit de klanten van de voedselbanken. Hoe werkt het? Deelnemende tandartsen in Nederland stellen in de week hun praktijk een dag(deel) open om kosteloos patiënten te controleren voor wie toegang tot de mondzorg geen automatisme is, bijvoorbeeld als gevolg van beperkte financiële middelen, van angst voor de tandarts of van onwetendheid over het belang van de gezonde mond. Voedselbanken delen consultkaarten uit Via de voedselbanken in Nederland worden ansichtkaarten (zie bijlage voorbeeld van de Fokke & Sukke ansichtkaart) verspreid. Met een kaart kan een volwassene met zijn of haar kinderen gratis een consult krijgen bij een tandarts die meedoet met dit project. De kaarten zullen vanaf 16 april afgeleverd worden bij de 8 Distributie Centra met de vraag of u de kaarten zou willen verdelen over de desbetreffende afgiftepunten binnen uw regio. In ieder voedselpakket mag 1 Fokke & Sukke kaart gestopt worden. Het streven is dan om vóór 1 mei 2014 de kaarten mee te leveren in de voedselpakketten. Deelnemende tandartsen Momenteel melden de tandartsen zich aan via een website, waarna ze op de kaart van Nederland verschijnen: www.nmt.nl/fonds-kaart. Op deze site kan men zien welke tandartsen aan de Landelijke Tandarts Controleweek meedoen. De mensen die via de voedselbank een kaart hebben gekregen kunnen op de site een tandarts bij hen in de buurt zoeken en direct een afspraak maken. De tandartsen geven zelf aan wanneer hun praktijk volgeboekt is. Ze mogen een afspraak maken voor zichzelf maar het is ook mogelijk de kaart weg te geven. Aan iemand die wellicht een steuntje in de rug nodig heeft om een afspraak te maken en deze kaart heel goed kan gebruiken! De kaart dient meegenomen te worden naar de afspraak, deze dient ook als betalingsbewijs. Heel veel dank voor uw medewerking aan de Landelijke Tandarts Controleweek, waarbij wij hopen heel veel mensen die afhankelijk zijn van de voedselbank ook verder te kunnen helpen. Voor vragen over deze actie, kunt u contact opnemen met Organisatiebureau Caos, die deze actie voor NMT organiseert. Organisatiebureau CAOS WG Plein 475, 1054 SH Amsterdam T: 020 589 3232, E: nmt@caos.nl www.voedselbankennederland.nl Bezoek en like ook onze Facebook pagina: https://www.facebook.com/ twitter: @VoedselbankenNL Voedselbanken medeondertekenaar oproep aan alle gemeente bestuurders Op de ALV sprak Jette Klijnsma ook over de oproep van diverse organisaties in Nederland aan haar en alle gemeentebestuurders om aandacht te besteden aan armoede- en schuldenproblematiek. Onderstaand treft u deze brief aan. U kunt deze brief meenemen naar uw gesprekken met gemeentebestuurders.

Aan: Gemeenteraden van de Nederlandse gemeenten Betreft: Aanpak armoede- en schuldenproblematiek 8 april 2014 Geachte leden van de gemeenteraad, Nederland maakt een economisch moeilijke periode door. Steeds meer mensen komen in financiële problemen of hebben te maken met een erg kleine portemonnee. In 2012 behoorden ruim 1,3 miljoen (8,4%) mensen tot een huishouden met een laag inkomen, waaronder 391.000 (11,8%) kinderen 1. Datzelfde jaar liep iets meer dan één op de zes Nederlandse huishoudens (17,2%) een risico op problematische schulden, had problematische schulden of zat in een schuldhulpverleningstraject. Mensen die te maken hebben met armoede- en schuldenproblematiek bevinden zich in een kwetsbare positie. Vanwege een laag inkomen of schulden worstelen zij dagelijks met de vraag hoe zij rond kunnen komen en hoe zij mee kunnen blijven doen in de samenleving. Het lukt hen lang niet altijd om gezonde voeding of kleding te kopen, te sporten of mee te doen aan sociale activiteiten. Soms dreigen mensen zelfs een dak boven het hoofd te verliezen. Wij vinden dat niemand als gevolg van zijn financiële situatie buiten spel mag staan, zeker kinderen niet. U bent allen onlangs toegetreden tot de nieuwe gemeenteraden en heeft daarmee een belangrijke rol in de aanpak en preventie van armoede- en schuldenproblematiek in uw gemeente. Gemeenten zijn hiervoor immers primair verantwoordelijk en krijgen hiervoor van het kabinet gelukkig ook meer middelen tot hun beschikking. U bent als raadsleden betrokken bij de totstandkoming van de collegeprogramma s. Wij vragen u daarom of u ervoor wilt zorgen dat in de collegeprogramma s armoede- en schuldenaanpak een prominente plaats krijgt! Maatschappelijke organisaties kunnen uw gemeente helpen bij een effectieve en doelmatige armoede- en schuldenaanpak. Onlangs wees ook de Kinderombudsman in zijn handreiking voor gemeenten over o.a. een kindpakket op de rol die maatschappelijke organisaties hierin kunnen spelen. Als landelijke organisaties ondersteunen wij een groot aantal lokale of regionale organisaties die op lokaal niveau veel feitelijke hulp verlenen aan mensen die dit nodig hebben. Deze organisaties werken graag met gemeenten samen en bieden veel toegevoegde waarde: - groot bereik onder de doelgroep; ook mensen die buiten de formele toekenningskaders van gemeenten vallen (bijvoorbeeld mensen met schulden); - goede kennis van de lokale sociale kaart, waardoor mensen tijdig en juist worden doorverwezen naar (gemeentelijke) voorzieningen; - een laagdrempelige en efficiënte uitvoering, waarbij ondersteuning veelal in natura (sportkleding, fiets, computer, voedsel) plaatsvindt en waar nodig noodhulp kan worden geboden als wettelijke voorzieningen niet (tijdig) kunnen worden benut; - inbreng van particuliere financiële middelen uit het bedrijfsleven, private fondsen en donateurs; - versterken sociale samenhang: breed draagvlak in de lokale samenleving door het betrekken van talloze vrijwilligers, ervaringsdeskundigen en intermediairs. Daarom roepen wij u op uw nieuwe college te vragen om de mogelijkheden van samenwerking met maatschappelijke organisaties te benutten. Als u meer wilt weten kunt u contact opnemen met één of meer afzenders van deze brief. In de bijlage treft u per organisatie een contactpersoon aan. Wij zullen u zoveel mogelijk in contact brengen met een lokale contactpersoon. 1 Armoedesignalement 2013 (2013). SCP en CBS; isbn 978 90 377 0689 5 1

Wij horen graag van u! Hoogachtend, Cordaid Humanitas Joep van Zijl Manager Cordaid Nederland IederIn Eva Scholte Directeur Jeugdcultuurfonds Nederland Gert Rebergen Interim Directeur Jeugdsportfonds Nederland Bertien Minco Directeur Kerk in Actie Monique Maks Directeur Leergeld Nederland Carla van der Vlist Teamleider Binnenland Leger des Heils Gaby van den Biggelaar Directeur LOM Samenwerkingsverbanden Envoy drs. C. Vader Directeur Nationaal Fonds Kinderhulp Dhr. mr. A. (Ahmed) Charifi Coördinerend voorzitter Nationaal Instituut voor Budgetvoorlichting Jan Wezendonk Directeur/bestuurder NVVK Vereniging voor Schuldhulpverlening en Sociaal Bankieren Gerjoke Wilmink Directeur Joke de Kock Voorzitter 2

Resto VanHarte Schuldhulpmaatje Fred Beekers Oprichter Sociale Alliantie Carla van der Vlist Voorzitter Projectalliantie Stichting Jarige Job Raf Janssen Secretaris Stichting Urgente Noden Nederland Huib Lloyd Directeur Voedselbanken Nederland Andries de Jong Directeur Leo Wijnbelt Voorzitter 3

Bijlage Contactpersonen Cordaid Kristel Ashra T 070 3136 253 Kristel.ashra@cordaid.nl Humanitas Rebecca Gerritse, Landelijk projectleider Thuisadministratie T 020 523 11 00 06 35130742 R.Gerritse@humanitas.nl IederIn Marijke Hempenius T 030 7200000 m.hemperius@iederin.nl Jeugdcultuurfonds Bertien Minco, directeur T 020-6202069 Bertien.minco@jeugdcultuurfonds.nl www.jeugdcultuurfonds.nl Jeugdsportfonds Monique Maks, directeur T 020 6957848 monique.maks@jeugdsportfonds.nl Kerk in Actie Meta Floor, projectmanager Binnenlands Diaconaat T 030 8801456 m.floor@kerkinactie.nl Leergeld Nederland Gaby van den Biggelaar, directeur T 013 545 16 56 directeur-extern@leergeld.nl Leger des Heils Envoy drs. C. Vader, directeur T 036 5398250 cb.wg@legerdesheils.nl Landelijk overleg minderheden samenwerkingsverbanden dhr. mr. A. (Ahmed) Charifi, coördinerend voorzitter T 030-2367327 info@smn.nl Nationaal Fonds Kinderhulp Jan Wezendonk, directeur/bestuurder T 0570 6111899 j.wezendonk@kinderhulp.nl 4

Nibud Gerjoke Wilmink, directeur T 030 2391360 gwilmink@nibud.nl NVVK Yvon van Houdt, directeur T 085 4895741 y.vanhoudt@nvvk.eu Resto VanHarte Fred Beekers, oprichter T 06 52 49 84 06 www.restovanharte.nl SchuldHulpMaatje Peter Rijsdijk, projectmanager T 071 2 000 100 info@schuldhulpmaatje.nl Sociale Alliantie Ger Ramaekers T 06 42092030 info@socialealliantie.nl Stichting Jarige Job Amber Merkus T 010 7370348 amber@stichtingjarigejob.nl Stichting Urgente Noden Andries de Jong, directeur T 06 20010507 De.jong@tip.nl Voedselbanken Nederland Secretariaat T 088 543 543 5 welkom@voedselbankennederland.nl 5

> Retouradres Postbus 90801 2509 LV Den Haag De Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 1 A 2513 AA S GRAVENHAGE 2513AA22XA Postbus 90801 2509 LV Den Haag Anna van Hannoverstraat 4 T 070 333 44 44 F 070 333 40 33 www.rijksoverheid.nl 2013-0000090830 3 juli 2013 Betreft Intensivering armoede- en schuldenbeleid Overeenkomstig mijn eerdere toezeggingen 1 en het recente AO (19 juni jongstleden) stuur ik uw Kamer hierbij de informatie over de inzet van het kabinet ten aanzien van het armoede- en schuldenbeleid. Daarbij geef ik inzicht in de manier waarop de dit voorjaar voor 2013 vrijgemaakte extra middelen voor de bestrijding van armoede en schulden worden ingezet, de specifieke aandacht daarbij voor kinderen en ik ga in op de aanpak rond preventie en vroegsignalering van schulden. Tot slot informeer ik u, conform mijn toezegging 2, over de stand van zaken rond het moratorium. De bijlagen bij deze brief gaan uitvoeriger in op de inzet van de extra middelen en de aanpak rond preventie en vroegsignalering. Daarbij geef ik ook aan hoe ik uitvoering geef aan de motie Schouten-Kuzu 3. In de bijlage informeer ik u eveneens, zoals toegezegd 4, over de samenwerking tussen de Stichting Voedselbanken Nederland en de Alliantie Verduurzaming Voedsel. Missie en doel Nederland heeft een gedegen sociale zekerheid. De kans op armoede is in Nederland relatief gezien laag. Het kabinet wil, ook in deze economisch moeilijke tijden, die verworvenheden behouden. Niemand mag door armoede buiten de boot vallen. Zeker kinderen niet. Problematische schulden kunnen een opmaat naar armoede zijn. Zij moeten vroeg worden gesignaleerd en zoveel mogelijk worden voorkomen. Werk blijft de beste weg uit armoede en schulden. Nederland heeft te maken met een recessie die al een aantal jaren duurt. Het is hard voor mensen als ze daardoor getroffen worden. Om uit de recessie te komen zijn pijnlijke maatregelen nodig die aan geen enkele voordeur voorbij gaan. Bij al deze maatregelen houdt het kabinet oog voor de gevolgen voor de koopkracht en worden de laagste inkomens zoveel mogelijk ontzien. Dit kan allemaal niet voorkomen dat op dit moment veel Nederlanders dagelijks worstelen met de vraag hoe zij de eindjes aan elkaar moeten knopen. 1 Kamerstukken II, 2012-2013, 24515, nr. 254 2 Aan het lid Schouten tijdens het vragenuur van 21 mei jl. 3 Kamerstukken II, 2012-2013, 24515, nr. 263 4 Kamerstukken II, 2012-2013, 24515, nr. 254 Pagina 1 van 18

De armoedecijfers laten zien dat er sinds de eeuwwisseling eerst sprake is geweest van een sterke verbetering en dat we nu in een fase komen waarin het aandeel huishoudens dat onder de lage-inkomensgrens zit, toeneemt. De cijfers uit het Armoedesignalement 2012 van CBS en SCP laten zien dat circa 604.000 huishoudens moeten rondkomen van een inkomen onder de lage-inkomensgrens. Het gaat daarbij om mensen met een (bijstand)uitkering, maar ook om andere groepen. Bijvoorbeeld zelfstandigen zonder personeel die hun inkomsten zien teruglopen of mensen met een modaal inkomen met te hoge schulden. 3 juli 2013 2013-0000090830 Het vorige week verschenen rapport van de Kinderombudsman beklemtoont dat zonder gerichte actie, de kans groot is dat kinderen van deze ontwikkeling extra de dupe worden 5. Het rapport van de Kinderombudsman bevat een aantal behartigenswaardige aanbevelingen, waaronder het advies aan gemeenten om een kindpakket samen te stellen waarvan de onderdelen rechtstreeks ten goede komen aan de kinderen zelf. Een kindpakket voorziet ten minste in de meest noodzakelijke behoeften, aangevuld met zaken om mee te kunnen doen in de samenleving. Nu al, na 1 week, hebben 26 gemeenten aan de Kinderombudsman laten weten in een dergelijk pakket te willen voorzien. Het Unicef-rapport Koninkrijkskinderen: Kinderrechten op de Nederlandse Cariben 6, laat zien dat armoedebestrijding zeker ook voor kinderen in Caribisch Nederland van groot belang is. Ten aanzien van problematische schulden bestaat eenzelfde beeld. Eén op de zes huishoudens in Nederland loopt een risico op problematische schulden, heeft problematische schulden of zit in een schuldhulpverleningstraject. De Nationale ombudsman 7 en het onderzoek Paritas passé 8 lieten bovendien zien dat zich in de praktijk problemen voordoen met handhaving van de beslagvrije voet. Mensen kunnen hierdoor in de situatie terechtkomen dat zij niet kunnen voorzien in de kosten van levensonderhoud. Gelukkig hebben we een goed vangnet in Nederland. We hebben in Nederland de algemene bijstand waardoor mensen met een te laag inkomen een uitkering kunnen krijgen. We hebben daarnaast de bijzondere bijstand voor als er noodzakelijke kosten zijn die mensen niet kunnen dragen. Dat geldt zowel voor mensen met een algemene bijstandsuitkering, als voor andere mensen die met bijzondere kosten worden geconfronteerd. Nederland heeft internationaal gezien een relatief hoog wettelijk minimumloon. Ook op het terrein van het voorkomen van armoede doet Nederland het relatief goed. Uit de meest recente cijfers van Eurostat wordt duidelijk dat Nederland in een vergelijking van de EU-lidstaten op de tweede plaats staat met betrekking tot het percentage mensen dat risico loopt op armoede en sociale uitsluiting. Unicef 5 Kinderen in armoede in Nederland : http://www.dekinderombudsman.nl/ul/cms/fckuploaded/kom0042013kindereninarmoede.pdf 6 http://www.unicef.nl/wat-doet-unicef/koninkrijkskinderen 7 Het rapport «In het krijt bij de overheid, verstandig invorderen met oog voor maatschappelijke kosten» is op 17 januari 2013 verschenen (rapportnummer: 2013/003). 8 Het rapport Paritas Passé is gepubliceerd in maart 2012, door dr. N. Jungmann, mr. A.J. Moerman, mr. H.D.L.M. Schruer en mr. I. van den Berg. Pagina 2 van 18

concludeert in haar rapport Het welzijn van kinderen in ontwikkelde landen 9 dat Nederland van de 29 meest ontwikkelde landen in de wereld het hoogst scoort als het gaat om welzijn van kinderen. Sinds vorig jaar is de Wet gemeentelijke schuldhulpverlening van kracht. Hierdoor kunnen mensen een beroep doen op ondersteuning van de gemeente om het hoofd te bieden aan schuldensituaties waar ze zelf niet meer uitkomen. Schuldpreventie en vroegsignalering maken steeds nadrukkelijker onderdeel uit van de integrale schuldhulpverlening door gemeenten. 3 juli 2013 2013-0000090830 Deze voorzieningen bestaan naast andere regelingen en instrumenten die met name mensen met een smalle beurs ondersteunen, zoals huurtoeslag, zorgtoeslag, kinderopvangtoeslag, sociale woningbouw, persoonlijke ondersteuning en voorzieningen, buurtsportcoaches, stadspassen, etc. Het is essentieel dat we een goed vangnet en een palet aan instrumenten voor ondersteuning houden. Ook als er een noodzaak is om de overheidsfinanciën op orde te houden. Daar staat het kabinet voor. Het doel van het kabinet is dat mensen - waar nodig - geholpen en ondersteund worden om zo snel mogelijk op eigen benen te staan, terug te veren, werk te zoeken en te vinden en dat er geen mensen door het vangnet heen glijden. Het kabinet wil voorkomen dat kinderen de dupe worden van de financiële problemen van hun ouders. Kinderen moeten zich kunnen ontplooien, hun eigen mogelijkheden ontdekken en ontwikkelen en volop mee kunnen doen in de samenleving. Belangrijk is dat zij perspectief houden op een gelukkig leven. Elk kind moet niet alleen kunnen beschikken over voedsel, kleding en andere basisbehoeften, maar moet ook mee kunnen op schoolreis, lid van de bibliotheek kunnen worden en bijvoorbeeld wekelijks kunnen sporten of muziek maken. Nederland kent, zo laat onderzoek van het SCP 10 zien geen massale armoedecultuur, in de zin dat armoede overerft van generatie op generatie. De overgrote meerderheid van de arme kinderen (93%) is later als volwassene niet arm. Dat is mooi en dat moeten we zo houden, want het onderzoek laat ook zien dat een arme jeugd wel de kans vergroot op armoede als volwassene. We weten allemaal dat het gevaar van zo n negatieve spiraal in individuele gevallen nooit geweken is. Dus waakzaamheid is geboden en we moeten voorkomen dat het verkeerd gaat. Natuurlijk dient het doel altijd te zijn, dat geen enkel kind in ons koninkrijk door armoede buiten de boot valt. Kwantitatief inzicht helpt daarbij. De cijfers over de economie, de koopkracht en de verschillende maatstaven die zicht geven op armoede- en schuldenproblematiek, op uitsluiting en afhaken, bieden ons inzicht in wat er gebeurt en waar extra aandacht nodig is. Kaders voor het Rijksbeleid - Preventie en vroegsignalering. Het is belangrijk mensen te helpen niet in de armoede te belanden. Hierbij is de eigen verantwoordelijkheid in eerste 9 http://www.kidsenjongeren.nl/wp-content/uploads/2013/04/welzijn-van-kinderen-inontwikkelde-landen.pdf Pagina 3 van 18

instantie leidend. Investeren in het vroeg signaleren van schulden is erg belangrijk. Voorkomen van problemen kan veel effect opleveren. Hoe vervelend ook, in een recessie is er minder geld. Iedereen moet zich erop instellen om zijn uitgaven aan te passen als zijn inkomsten wijzigen. Schulden beperken of terugbrengen tot een houdbaar niveau. Tijdig de bakens verzetten, helpt problemen voorkomen. Recent onderzoek 11 en projecten als De kunst van het rondkomen 12 tonen dat veel mensen dit ook doen als het nodig is, door hun inkomsten te verhogen en/of hun uitgavenpatroon te versoberen. 3 juli 2013 2013-0000090830 - Werk. Werk blijft de beste weg uit armoede en schulden. Ook in een recessie draait de arbeidsmarkt door. Er komen weliswaar per saldo geen banen bij, maar er blijven honderdduizenden wisselingen per jaar optreden waarmee ook mensen die geen werk hebben, hun voordeel kunnen doen. Tijdelijk werk, deeltijdwerk, zelfstandig ondernemerschap en ook stages en vrijwilligerswerk zijn nuttig om actief te blijven en noodzakelijke vereisten en vaardigheden niet te verliezen. - Regierol gemeenten. Gemeenten zijn primair verantwoordelijk voor het armoede- en schuldenbeleid. Op lokaal niveau zijn zij in staat om via een integrale aanpak maatwerk te leveren en hun beleid zo vorm te geven dat optimaal gebruik wordt gemaakt van de aanwezige kracht van de samenleving. Zij hebben daarbij binnen het sociale domein een regiefunctie. Gemeenten kunnen als in de lokale samenleving gewortelde overheidsorganisaties bovendien een laagdrempelige toegang bieden en dat is erg belangrijk. Veel mensen die te maken hebben met armoede of schuldenproblematiek vinden het namelijk moeilijk om hulp te zoeken, terwijl vroeg hulp zoeken juist erger voorkomt. Initiatieven die de drempels verlagen, de negatieve gevolgen voor kinderen bespreekbaar maken en daarmee helpen voorkomen, zijn zeer waardevol. Initiatieven als geld en ik 13, de informatie over omgaan met geld van het Nibud 14 en financiële educatie voor scholieren 15 zijn op dat vlak heel erg belangrijk. - Publiek-private samenwerking. Ik ben zeer onder de indruk van de inzet van veel maatschappelijke organisaties en de daarbij betrokken vrijwilligers. Zij bieden enorm veel hulp aan mensen met financiële problemen. Ook andere private partijen nemen hun verantwoordelijkheid. Of het nu gaat om werkgevers die zich bekommeren om hun werknemers die kampen met schulden of vermogende partijen die willen investeren in de samenleving. Deze partijen leveren een belangrijke bijdrage aan de bestrijding van armoede en schuldenproblematiek. Ik vind het daarom erg belangrijk de krachten uit de publieke en private sector te bundelen. Dit kan een enorme meerwaarde leveren. 10 SCP-publicatie 2011/23, Voorbestemd tot achterstand? Armoede en sociale uitsluiting in de kindertijd en 25 jaar later. 11 http://www.motivaction.nl/content/nederlanders-leiden-steeds-soberder-leven 12 http://www.dekunstvanhetrondkomen.nl 13 http://www.geldenik.nl 14 http://www.nibud.nl 15 Zoals door het geldmuseum, zie: http://www.geldmuseum.nl Pagina 4 van 18

- Kennisdeling. Bij mijn werkbezoeken en overleggen met betrokken partijen blijkt elke keer weer dat er al zeer veel acties zijn die vruchten afwerpen. Ik vind het van groot belang dat de kennis over deze aanpakken gedeeld wordt tussen betrokken partijen. Ik wil aansluiten bij wat al is gedaan. Zo hebben in 2010 bijvoorbeeld 23 gemeenten zich in het kader van het Europees Jaar ter bestrijding van armoede en sociale uitsluiting aangesloten bij een estafette. Deze estafette is in maart 2011 afgesloten met een vergelijkende studie van het Verwey-Jonker Instituut waarbij goede voorbeelden zijn opgesteld 16. 3 juli 2013 2013-0000090830 Intensivering van het beleid In lijn met het geschetste kader intensiveer ik het beleid als volgt: - Tegen de noodzaak in om te bezuinigen, heeft het kabinet dit voorjaar 20 miljoen extra vrijgemaakt voor bestrijding van armoede en schuldenproblematiek in 2013. o In lijn met de regierol van gemeenten stel ik het leeuwendeel van de middelen via het gemeentefonds beschikbaar aan gemeenten. Daarbij wil ik me met name richten op de aandacht van gemeenten voor kinderen zodat we gezamenlijk alles op alles zetten om hen te laten meedoen en kansen te bieden. Ik zal daarbij de goede voorbeelden die ik aantref doorgeven en beschikbaar stellen. Met de Kinderombudsman ben ik van mening dat een duidelijke visie en samenhangend beleid op lokaal niveau essentieel is, zeker waar het om kinderen gaat. o Via de route van het gemeentefonds kunnen de middelen ook ingezet worden voor lokale private initiatieven, waar de motie Schouten-Kuzu 17 om vraagt. Gelet op de belangrijke bijdrage die vrijwilligers in de schuldhulpverlening leveren, ga ik, ter uitvoering van de motie, ook in gesprek met een aantal landelijke organisaties om te bezien hoe dit werk bevorderd kan worden. Op landelijk niveau wil ik in ieder geval aan de Vereniging Leergeld Nederland een financiële bijdrage leveren. o Een deel van de extra middelen wil ik voor Caribisch Nederland bestemmen. o Daarnaast zet ik deze middelen in voor de ontwikkeling van instrumenten voor preventie en vroegsignalering van schulden. In bijlage 1 bij deze brief wordt de inzet van deze middelen nader toegelicht. - Ik zal gemeenten vragen in het najaar van 2014 inzicht te geven in de versterking van het armoede- en schuldenbeleid sinds juli 2013, met specifieke aandacht voor hun ondersteuning van kinderen die in armoede opgroeien. - In vervolg op de beslissing van de partijen betrokken bij het Landelijk Informatiesysteem Schulden (LIS) om hun initiatief te beëindigen, heb ik in mijn brief van 2 april 2013 18 aangekondigd voor preventie en 16 Sterk en samen tegen armoede gemeenten en maatschappelijke middenveld in het Europese Jaar ter bestrijding van armoede en sociale uitsluiting, maart 2011, Verwey-Jonker Instituut 17 Kamerstukken II, 2012-2013k 24515, nr. 263 18 Kamerstukken II, 2012-2013, 24515, nr. 254 Pagina 5 van 18

vroegsignalering in te zetten op twee vervolgsporen. Ten eerste wil ik de rol van gemeenten bij vroegsignalering versterken, waarbij ik aan zal sluiten bij bestaande initiatieven. Ten tweede wil ik de gegevens die zijn opgenomen in de kredietregistratie van het Bureau Krediet Registratie (BKR) uitbreiden. Deze twee sporen werk ik als volgt uit: o Het ontwikkelen van businesscases integrale aanpak schuldhulpverlening. Deze businesscases moeten er toe leiden, dat gemeenten en andere betrokken (keten)partijen nog meer gaan investeren in preventie en vroegsignalering van schulden. o Het onderzoeken en ontwikkelen van (aanvullende) instrumenten: uitbreiding gegevensuitwisseling, digitale Sociale Kaart en screeningsinstrument Mesis. Deze verschillende instrumenten kunnen gemeenten helpen om hun rol bij vroegsignalering te versterken. o Het organiseren van regionale bijeenkomsten om ervaringen van gemeenten met preventie en vroegsignalering uit te wisselen en de (nog te ontwikkelen) instrumenten te bespreken en aan te scherpen. o Het uitwerken van het voorstel BKR als vindplaats van schulden te laten fungeren. Hierdoor kan BKR worden gebruikt als instrument voor vroegsignalering. Bijlage 2 gaat nader in op preventie en vroegsignalering van schulden. 3 juli 2013 2013-0000090830 - Om de invoering van het moratorium mogelijk te maken ga ik in het najaar met de VNG en de staatssecretaris van Veiligheid en Justitie in overleg of een structurele kostendekking kan worden gevonden en zo ja hoe die eruit zou moeten zien. Ik zal u over de uitkomsten van dat overleg informeren. - In reactie op het rapport Paritas Passé 19 en een onderzoek van de Nationale ombudsman 20 treft het kabinet maatregelen om een betere waarborg van het bestaansminimum (beslagvrije voet) te bewerkstelligen. Zoals aangegeven in de kabinetsreactie 21 op voornoemd rapport, wordt in dat kader gewerkt aan de inrichting van een beslagregister en wordt er een rijksincassovisie ontwikkeld. De overheid als (preferente) schuldeiser zal onderdeel van de rijksincassovisie zijn. De overheid heeft een voorbeeldfunctie en dient als schuldeiser meer met één gezicht op te treden. - Bij de ontwikkeling van mijn plannen voor verdere intensivering van het beleid vind ik het essentieel om zoveel mogelijk spelers te betrekken. Daartoe spreek ik regelmatig met belangrijke stakeholders uit het veld en met mensen die in de schulden zitten of van een laag inkomen leven. Op 10 juni jl. heb ik met een groot aantal partijen (VNG, gemeenten, NVVK, de Sociale Alliantie, Leger des Heils, Humanitas, Voedselbanken Nederland, Jeugdsportfonds, Jeugdcultuurfonds en Vereniging Leergeld) het bestaande armoede- en schuldenbeleid besproken en de wijze waarop dit geïntensiveerd zou kunnen worden. Ik wil het overleg met deze organisaties een periodiek karakter geven. Ook de Kinderombudsman was, vanwege zijn recente 19 Het rapport Paritas Passé is gepubliceerd in maart 2012, door dr. N. Jungmann, mr. A.J. Moerman, mr. H.D.L.M. Schruer en mr. I. van den Berg. 20 Het rapport «In het krijt bij de overheid, verstandig invorderen met oog voor maatschappelijke kosten» is op 17 januari 2013 verschenen (rapportnummer: 2013/003). 21 Kamerstukken II, 2012-2013, 24515, nr. 255 Pagina 6 van 18

onderzoek naar de situatie van kinderen die opgroeien in armoede, bij het overleg op 10 juni vertegenwoordigd. Ondanks de moeilijke budgettaire situatie van de rijksoverheid heeft het kabinet de afweging gemaakt om juist voor de bestrijding van armoede en schulden extra middelen beschikbaar te stellen. Juist nu komt het erop aan om er in de samenleving voor te zorgen dat mensen mee kunnen blijven doen. De instrumenten zijn er, laten we zorgen dat we ze nóg steviger inzetten. 3 juli 2013 2013-0000090830 De Staatssecretaris van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, Jetta Klijnsma Pagina 7 van 18

Bijlage 1 Inzet extra middelen armoede- en schuldenbeleid Het kabinet heeft voor dit jaar 20 miljoen extra vrijgemaakt voor armoede- en schuldenbeleid. In deze bijlage ga ik in meer detail in op hoe ik deze middelen wil inzetten. Over de inzet van de in het Regeerakkoord opgenomen structurele intensivering voor armoede- en schuldenbeleid zal ik u, zoals aangegeven bij het AO armoede- en schuldenbeleid van 19 juni, bij Prinsjesdag nader informeren. Tot slot informeer ik u in deze bijlage, zoals toegezegd, over de voortgang rondom de samenwerking tussen de Alliantie Verduurzaming Voedsel en Voedselbanken Nederland. 3 juli 2013 2013-0000090830 Gemeenten financieel in staat stellen Met de door dit Kabinet voorgenomen decentralisaties op het vlak van zorg, jeugd en participatie worden gemeenten in steeds grotere mate verantwoordelijk voor het sociale domein. Armoede- en schuldenproblematiek vergt bij uitstek een aanpak die zich richt op alle levensdomeinen. Een versnipperde aanpak is tot mislukken gedoemd. Doordat gemeenten zich richten op meerdere belangrijke levensdomeinen (werk, onderwijs, wonen, zorg) zijn zij in staat door middel van een integrale aanpak tot maatwerkoplossingen te komen. Een dergelijke integrale aanpak vereist wel dat gemeenten de regie pakken en de ruimte hebben om datgene te doen dat nodig is. Veel gemeenten zijn mede met oog op deze decentralisaties al bezig om deze integrale aanpak tot standaard te verheffen. In combinatie met de wijkgerichte aanpak die in steeds meer gemeenten opgang maakt, sluit dit goed aan bij de wens om te komen tot meer vroegsignalering en preventie en een laagdrempelige overheid. Ik wil gemeenten hiertoe verder stimuleren en ze ook financieel meer mogelijkheden geven om het armoede- en schuldenbeleid te intensiveren. Daartoe zal ik dit jaar 19 miljoen extra via het gemeentefonds beschikbaar stellen, de rest komt ten goede aan Caribisch Nederland en een aantal landelijke initiatieven. Ik zal deze extra middelen niet oormerken, omdat dit een integrale aanpak zou bemoeilijken en tot veel extra uitvoeringslasten zou leiden. Armoede is niet voor iedereen gelijk. Door dit te kwantificeren, in regels of geld, doen we af aan de menselijke kant van het verhaal. Ik wil gemeenten daarom zo min mogelijk binden aan potjes, zodat de burger leidend is en integraal maatwerk wordt geboden. Bovendien past oormerken niet bij de bestuurlijke verhoudingen. Wél ben ik het met de Kinderombudsman eens dat een duidelijke visie en samenhangend beleid op lokaal niveau essentieel is. Zeker waar het gaat om het voorkomen dat kinderen als gevolg van armoede niet voldoende kunnen participeren is een stevige en robuuste aanpak gewenst. Ik zal gemeenteraden en colleges hier onder andere tijdens de karavaan die ik organiseer, toe oproepen. Verder zal ik gemeenten ondersteunen door het bieden van handvatten en het verspreiden van goede voorbeelden. Het belang van landelijk netwerken voor maatschappelijke organisaties Veel maatschappelijke organisaties en de daarbij betrokken vrijwilligers trekken zich het lot aan van de minderbedeelden en hebben zeer veel kennis over hoe gezorgd kan worden dat volwassenen en kinderen toch mee kunnen doen in de maatschappij. Gelet op de belangrijke bijdrage die vrijwilligers in de schuldhulpverlening leveren, ga ik in gesprek met een aantal landelijke organisaties om te bezien hoe dit werk bevorderd kan worden. Ook andere private partijen nemen hun verantwoordelijkheid. Of het nu gaat om werkgevers die zich bekommeren om hun werknemers die kampen met schulden of vermogende Pagina 8 van 18

partijen die maatschappelijk willen investeren. Deze partijen kunnen allen een belangrijk bijdrage leveren aan de armoede- of schuldenbestrijding. Het kan daarbij gaan om de inzet van mensen, kennis of geld. De bijdrage die veel lokale maatschappelijke organisaties leveren aan de bestrijding van armoede- en schuldenproblematiek kan niet overschat worden. Veel van deze organisaties zijn aangesloten bij een landelijk netwerk, zoals het Jeugdsportfonds, het Jeugdcultuurfonds en de Vereniging Leergeld. Een dergelijk netwerk is van vitaal belang omdat het de slagkracht en efficiency van de lokale organisaties versterkt, onderlinge kennisdeling stimuleert en er voor zorgt dat de kwaliteit van aangesloten lokale organisaties goed geborgd is. Ik wil dan ook voorkomen dat deze landelijke paraplu s in deze economische moeilijke tijden in financiële problemen komen en zal indien nodig deze organisaties tijdelijk vanuit het rijk financieel ondersteunen. Het Jeugdsportfonds en het Jeugdcultuurfonds ontvangen in 2013 nog een bijdrage van het rijk. Dit geldt niet voor de Vereniging Leergeld Nederland en dus heb ik besloten om ook aan deze organisatie in 2013 een financiële bijdrage te verstrekken. 3 juli 2013 2013-0000090830 Samenwerking Er zijn al zeer veel aanpakken en instrumenten ontwikkeld om armoede- en schuldenproblematiek tegen te gaan. Afspraken tussen partijen om krachten te bundelen, hulpaanbod te coördineren en uitvoering te stroomlijnen draagt bij aan een integrale, effectieve en efficiënte aanpak. Het is belangrijk om te blijven innoveren en na te gaan hoe het nog beter kan. Tegelijkertijd is het noodzakelijk om met elkaar te wisselen wat wel en wat minder goed werkt. Met samenwerking en kennisdeling tussen gemeenten, tussen publieke en private partijen en tussen private partijen onderling is veel winst te behalen. Dit wil ik stimuleren. Partijen hebben tijdens het overleg van 10 juni aangegeven graag deel te willen nemen aan bijeenkomsten in het land, waar concrete afspraken gemaakt kunnen worden over samenwerking op lokaal of regionaal niveau en kennis gedeeld kan worden. Ik zal de organisatie van deze bijeenkomsten financieel ondersteunen, waarbij ik het belangrijk vind dat ook kennisuitwisseling tussen de regio s plaatsvindt. Landelijke projecten Een klein deel van de extra middelen voor armoede- en schuldenbeleid zal ik inzetten om een aantal landelijke projecten te financieren. Hierbij gaat het onder andere om het opzetten van een digitale sociale kaart schuldhulpverlening en het vervolmaken van het screeningsinstrument Mesis: - Om burgers, werkgevers en ondernemers te laten weten waar zij terecht kunnen bij vragen, ondersteuning en advies over schulden, zal ik een digitale Sociale Kaart laten uitwerken. - Het screeningsinstrument Mesis maakt het voor gemeenten mogelijk - door middel van klantprofielen over motivatie, gedrag en vaardigheden - al bij de aanvraag schuldhulpverlening te beoordelen waartoe een individuele schuldenaar in staat is. Dit geeft in een vroeg stadium inzicht in welke interventies passend zijn voor de betreffende cliënt. Caribisch Nederland Zoals uit het door Unicef opgestelde rapport Koninkrijkskinderen 22 blijkt, vereist ook de situatie in Caribisch Nederland extra aandacht. Een deel van de extra middelen voor armoede- en schuldenbeleid wil ik hiervoor bestemmen. Ik zal de 22 UNICEF (2013) Child Rights within the Caribbean Countries and Dutch Caribbean public entities in the Kingdom of the Netherlands. Pagina 9 van 18