1 Alleen de feiten over de backing van tapijttegels Een document met technische informatie over de backings van tapijttegels en de bijbehorende milieueffecten
2 3 Inhoud Bij Interface begrijpen we dat klanten, architecten, ontwerpers en eindgebruikers willen weten wat de milieueffecten zijn van de producten die ze kiezen. Wij denken dat wij hen het best kunnen helpen bij het nemen van een weloverwogen beslissing door transparant te zijn over de milieueffecten van onze producten. Dit document gaat over de backings van tapijttegels. Het maakt deel uit van een serie technische documenten die wij speciaal hebben opgesteld om u te informeren over tapijttegels en duurzaamheid: 04 06 08 10 12 16 18 20 24 Alleen de feiten.
4 5 De milieueffecten van een tapijttegel binnen de levenscyclus De levenscyclusanalyse (LCA) van een tapijttegel 45% garen Nylon garen heeft 4 x meer impact dan de backing 11% Backing 6% Glasvlies en tuftdoek 4% Precoat lijmlaag 1% Verpakking/1% Grondstoffentransport De berekeningen zijn gebaseerd op een tapijttegel van 700 g, gemaakt van PA6.6 en Interface s Graphlex backing met de volgende veronderstellingen: beland na eindelevenscyclus op de stort, geen gebruik van groene energie tijdens de levenscyclus, levensduur (gebruik) van het product: tien jaar. Grondstoffen 68% Productie 9% Transport 8% 8% 7% Gebruik door de klant Einde levenscyclus De duurzaamheid van een product kan alleen objectief worden beschreven als we de levenscyclus van het product kennen. Een levenscyclusanalyse (LCA) bestudeert de milieueffecten die een product gedurende zijn hele leven veroorzaakt: van het winnen tot produceren van grondstoffen, tijdens onze eigen productie en het transport, tijdens het gebruik en onderhoud en op het moment waarop het product door de klant wordt verwijderd. Bij Interface verrichten we een LCA voor iedere tapijttegel die wij op de markt brengen. We passen daarbij de methodologie toe die op industrieel niveau is vastgesteld door GUT een vereniging voor de tapijtindustrie die in het leven is geroepen om te garanderen dat er op milieucompatibele wijze wordt geproduceerd, dat er voldaan wordt aan strenge testcriteria op het gebied van gevaarlijke stoffen en dat de emissiewaarden en geuruitstoot van nieuwe tapijten zo veel mogelijk worden beperkt. Meer dan twee derde van de milieueffecten van een tapijttegel is gerelateerd aan de grondstoffen die voor de productie noodzakelijk zijn. Nylon garen belast het milieu het meest, omdat er voor de productie erg veel energie nodig is. Dit in verband met de chemische reacties die nodig zijn om ruwe olie om te zetten in de moleculaire voorganger van nylon. Nylon is verantwoordelijk voor bijna de helft van de totale milieubelasting van een tapijttegel dat is circa vier maal zoveel als het backingmateriaal.
6 7 Een LCA gebruiken om de milieueffecten te beperken Een van onze prioriteiten is het terugdringen van de grootste milieueffecten van onze producten door naar manieren te zoeken om de totale hoeveelheid nylon die we gebruiken te beperken of gerecycled garen te gebruiken. Ons doel is echter om alle milieueffecten van al onze producten terug te dringen tot nul. Dat betekent dat het milieu in geen enkele fase van de levenscyclus van onze producten door geen enkele component mag worden belast. De uitdaging is om de totale milieubelasting van onze producten (niet alleen van specifieke componenten) en processen (in de gehele keten) terug te dringen zonder dat dat ten koste gaat van prestaties en kwaliteit. Als een bepaald deel van het product niet goed presteert, kan dat de levensverwachting van het complete tapijt verkorten, waardoor het vaker moet worden vervangen en de totale milieubelasting drastisch stijgt.
8 9 Waarom is de backing van tapijttegels van belang? Een backing van hoge kwaliteit is essentieel voor de prestaties en de levensduur van het product. Dankzij de backing kan tapijt intensief worden gebruik, zonder dat de kwaliteit achteruitgaat. Kenmerken van een goede backing zijn onder andere: Vlak en stabiel hierdoor wordt voorkomen dat tegels verschuiven of opkrullen en dat er in de loop der tijd tussenruimtes ontstaan Dimensionale stabiliteit tegels krimpen niet en zetten niet uit bij schommelingen in de luchtvochtigheid en temperatuur Hecht goed aan de vloer er is weinig of geen lijm nodig Verbeterde isolatie en geluiddemping Lage brandbaarheid en goede rookclassificatie Lage emissie van vluchtige, organische stoffen (VOC s) en andere stoffen die de luchtkwaliteit binnenshuis kunnen verslechteren Bevat gerecycled materiaal en kan aan het einde van de levenscyclus gerecycled worden Compatibiliteit met reinigingstechnieken zoals heetwaterextractie, die door het verwijderen van vlekken het leven van het tapijt kunnen verlengen.
10 11 De milieuprestaties van product begrijpen Verschillende producenten gebruiken verschillende backing-materialen voor hun tapijttegels, op basis van kenmerken zoals prestaties en productiekosten. Iedere soort backing heeft ook verschillende milieueffecten waarmee rekening moet worden gehouden. We geven hier een beschrijving van de backing-systemen voor tapijttegels die op dit moment verkrijgbaar zijn en geven een overzicht van de bijbehorende milieueffecten. Backing-systemen op basis van Bitumen (bijvoorbeeld. de Graphlex backing van Interface) De backing die in Europa het meest gebruikt wordt is gemaakt van een combinatie van polymeer-gemodificeerd bitumen (PMB) met variërende hoeveelheden kalksteen als vulmiddel. Bitumen is een complexe koolwaterstof die verkregen wordt bij het verwerken van ruwe olie. Het kan worden gemodificeerd met polymeren om de technische prestaties van de backing te verbeteren en het leven van het product te verlengen door de veerkracht en de dimensionale stabiliteit te verbeteren. Voor de chemische processen die nodig zijn om de polymeren te maken die in de backing worden gebruikt, is echter ook energie nodig. Het polymeer-gemodificeerde bitumen wordt vermengd met kalksteen om de tegel gewicht en stabiliteit te geven. Dit vulmiddel is verantwoordelijk voor wel 70% van het totale gewicht van de backing. Kalksteen is een in ruime hoeveelheden beschikbaar materiaal dat het milieu nauwelijks belast. Het hoge percentage vulmateriaal verbetert de totale LCAwaarden van de backing en zorgt voor lage productiekosten. De op bitumen gebaseerde Graphlex backing-systemen van Interface hebben bovendien lage VOS-emissies (deze kunnen de luchtkwaliteit binnenshuis en de gezondheid nadelig beïnvloeden), hechten uitstekend aan de vloer en kunnen prima los worden gelegd.
12 13 Soorten backing Backing-systemen op basis van pvc (bijvoorbeeld de GlasBac backing van Interface) Pvc (polyvinylchloride) is een materiaal dat gemaakt wordt van ethyleen (gemaakt van petrochemische stoffen) en chloor dat gewonnen wordt uit steenzout of zeewater. Pvc biedt een superieure dimensionale stabiliteit, gaat lang mee, is corrosiebestendig en vlamvertragend. Door pvc te mengen met verschillende hoeveelheden en soorten weekmakers krijgt het een soepelheid en flexibiliteit die geschikt is voor verschillende toepassingen. Net als de backings op basis van bitumen wordt ook pvc gemengd met kalksteen als vulmiddel om de tegel stabiliteit en gewicht te geven. Bij de producten van Interface maakt pvc slechts een klein deel uit van onze GlasBac backing, qua gewicht minder dan 15% van ons backing- materiaal. Er zijn bij pvc twee punten van zorg. Het eerste punt van zorg bij pvc heeft te maken met enkele schadelijke weekmakers. De bekendste weekmakers zijn chemische stoffen met de naam ftalaten. Bij testen op dieren is van sommige van deze weekmakers vastgesteld dat ze een endocrien verstorend effect hebben. In 2001 zijn wij geleidelijk gestopt met het gebruiken van DEHP (diethylhexylftalaat) voor onze GlasBac backing. De weekmaker die we tegenwoordig gebruiken, is diisononylftalaat (DINP). Deze is verantwoordelijk voor nog geen 17% van het totale gewicht. In 2006 heeft een diepgaand levenscyclusonderzoek door de EU vastgesteld dat DINP geen gevaar vormt voor de menselijke gezondheid. Ditzelfde onderzoek heeft bij een dergelijk gebruik van DINP ook geen gevaren voor de atmosfeer, de ecosystemen in het water en op het land gevonden. Het tweede punt van zorg is het gebruik van zware metalen als stabilisator. Zware metalen kunnen zich, indien ze ingeslikt worden, in het lichaam ophopen en tot ziektes leiden. In 1996 zijn we geleidelijk gestopt met het gebruiken van barium en zink als hittestabilisatoren. Sinds dat jaar gebruiken we dan ook geen zware metalen meer voor onze GlasBac backing.
14 15 Soorten backing Backings op basis van Polyurethaan Polyurethaan is een polymeer die verschillende vormen kan aannemen vloeibaar, vast of schuim. Het is veerkrachtig en flexibel en gaat lang mee. Polyurethaanschuim is jarenlang gebruikt als alternatief voor backings, met name voor het maken van speciale of extra comfortabele backings, omdat het niet alleen extra demping biedt, maar ook geluidsisolatie en -absorptie. Tegenwoordig bevelen wij onze ReCushion Bac aan, een backing van 100% polyurethaanschuim voor klanten die op zoek zijn naar speciaal comfort of akoestische prestaties. Interface gebruikt polyurethaanschuim dat 85% post-industrieel gerecycled polyurethaan bevat. Het energieverbruik is hierdoor aanzienlijk lager dan bij volledig nieuw materiaal. Door de chemische structuur is deze backing aan het einde van zijn levensduur echter zeer lastig te recyclen. Backings op basis van polyolefine Polyolefine is een soort polymeer die onafhankelijk of in combinatie met andere copolymeren wordt gebruikt. In tegenstelling tot bij pvc hoeven bij polyolefinen geen weekmakers te worden gebruikt. Dit type backing is relatief nieuw op de markt en beslaat slechts een klein deel van de verkoop in Europa. Bij Interface hadden we in de tachtiger jaren een backing op basis van polyolefine in ons assortiment,maar we hebben geconcludeerd dat naar onze mening,graphlex backing de beste optie is. PES backing Polyester (PES) is een categorie polymeren waartoe ook polyethyleentereftalaat (PET) behoort. PET is eenvoudig te recyclen en productieprocessen waarbij gebruik wordt gemaakt van gerecycled PET zijn al ver ontwikkeld en economisch haalbaar. Hierdoor is het mogelijk om PET-producten vrijwel in een gesloten cirkel te produceren door gebruikte PET-materialen te recyclen. De afgelopen jaren hebben diverse tapijtproducenten in Europa backings geïntroduceerd die gemaakt zijn van non-woven polyester vezels. De non-woven laag wordt door middel van een bondinglaag op basis van bitumen of een andere polymeer aan het getufte tapijt bevestigd, waardoor de kosten en milieueffecten stijgen. Backings van PES-textiel hebben over het algemeen een minder stevige structuur dan de andere soorten backings en ze zijn lichter, zodat ze gemakkelijker te tillen en vervoeren zijn. Een nadeel op dit moment is echter dat er meer lijm nodig is dan bij andere soorten backings om de tapijttegels goed op hun plaats te houden. Hierdoor komen er meer VOC s vrij die een nadelige invloed op de luchtkwaliteit binnenshuis hebben.
16 17 Recyclen: voor backings de cirkel rondmaken Door in onze producten waar mogelijk nieuwe materialen te vervangen door gerecycled materiaal kunnen we de milieueffecten van onze producten drastisch terugdringen. Tegelijkertijd proberen we ervoor te zorgen dat onze producten gemakkelijker gerecycled kunnen worden, zodat tapijttegels niet afgevoerd worden naar het stort maar gerecycled kunnen worden tot nieuwe producten. We noemen dit de cirkel rondmaken. Gerecycled materiaal gebruiken Interface maakt al tapijttegels van afvalmateriaal dat afkomstig is uit onze eigen bedrijfstak, maar ook uit andere sectoren. Circa 44% van onze totale hoeveelheid grondstoffen is op biologische basis of gerecycled. Zo wordt de kalksteen die we in onze backings als vulmateriaal gebruiken vermalen tot zeer fijne deeltjes. Dat betekent dat wij het afvalkalksteenmeel van steengroeven en de wegenbouw kunnen gebruiken dat andere bedrijfstakken niet kunnen gebruiken. Gemiddeld bestaat 52% van het gewicht van onze Graphlex backings in Europa op dit moment uit gerecycled materiaal. We streven naar een waarde van 100%. Like for like recycling Recyclebaar is een van de milieutermen die het meest misbruikt wordt. Mensen gebruiken deze term om allerlei dingen te beschrijven zoals hergebruiken, downcyclen en verbranden. Feit is dat vrijwel alles gerecycled kan worden, alleen is dat economisch gezien en met het oog op het milieu niet altijd haalbaar. Wat voor nut zou het hebben om bijvoorbeeld een diamant of een mobiele telefoon te recyclen tot cement? Echt recyclen betekent het scheiden van alle productcomponenten en deze transformeren in iets van vergelijkbare waarde. Wij doen dat met tapijttegels we recyclen garen tot garen en backings tot backings. In Noord- Amerika bestaat onze GlasBac RE backing voor 100% uit gerecycled materiaal, waarvan 51% gerecycled post-consumer materiaal dat gewonnen wordt uit ingeleverde tapijttegels. In Europa maakt het ReEntry 2.0 recyclingproces een schone en effectieve scheiding van de hoofdbestanddelen, garen en backing, mogelijk. Hierdoor blijft er slechts een fractie restmateriaal over. Tegelijkertijd onderzoeken wij alternatieve manieren van recycling. Dit zorgt ervoor dat materialen hun waarde behouden en kunnen worden hergebruikt als grondstoffen voor nieuwe producten. Het backing materiaal dat is herwonnen dankzij ReEntry 2.0 kan direct weer gebruikt worden in ons productieproces. Wat nog belangrijker is: door dat proces kunnen we het garen, dat het milieu veel meer belast, ook recyclen.
18 19 Lagere milieubelasting of grotere recyclebaarheid? Andere belangrijke vragen zijn: wordt het materiaal echt gerecycled? En wegen de voordelen van het vermijden van nieuwe materialen op tegen de milieubelasting die ontstaat door het recycleproces? Het ideale designproces hanteert de volgende principes: Gebruik vooral materialen met een lage milieubelasting Gebruik materialen die in hoge mate tot dezelfde materialen kunnen worden gerecycled Ontwerp het hele product dusdanig dat alle materialen gemakkelijk kunnen worden gescheiden Ontwerp het product en proces dusdanig dat de materialen met een minimum aan energie kunnen worden gescheiden Optimaliseer de milieueffecten voor de volledige levenscyclus van het product, niet voor slechts een deel daarvan. In de praktijk moeten echter vaak compromissen worden gesloten. Een typisch geval zou het gebruik zijn van een backing met een hogere milieubelasting die later zou kunnen verbeteren dankzij een goede recyclebaarheid. Dat zou een goede keuze zijn als u ervan uitgaat dat 100% van de producten door de klanten wordt ingeleverd om gerecycled te worden. Maar de werkelijkheid is niet perfect en het inleverpercentage zal lager liggen. Essentieel voor de beslissing over dit compromis van hogere milieubelasting met lagere recyclebaarheid is dus dat u uw beslissing baseert op de juiste veronderstelling over het inleverpercentage. Een te optimistische inschatting leidt tot een hogere milieubelasting. Interface werkt er hard aan om dit soort compromissen in de toekomst te vermijden door onderzoek te doen naar nieuwe materialen en naar recyclemethodes die zowel materialen met een lagere embodied milieubelasting kunnen verwerken als producten die in hoge mate recyclebaar zijn.
20 21 VOC-emissies terugdringen om de luchtkwaliteit binnenshuis te verbeteren Emissies van vluchtige, organische stoffen (VOC s) hebben een nadelige invloed op de luchtkwaliteit in gebouwen en kunnen in hoge concentraties giftig zijn. Over het algemeen heeft tapijt beduidend lagere VOC-emissies dan andere bouwmaterialen zoals verf, lijmstoffen of laminaatvloeren. De VOC- emissies van alle Interface producten liggen onder de strenge grenzen die GUT stelt en zijn beduidend lager dan de grenzen die zijn gesteld door diverse nationale milieuinstanties gemeten op 3 dagen of 28 dagen na productie, zoals de hiernaast afgebeelde tabel laat zien. TVOC-grenzen van diverse normen en regelgevingen Referenties: Duits voorschrift voor VOC s: www.umweltbundesamt.de/ bauprodukte/agbb.htm Frans voorschrift voor VOC s: www.afsset.fr/ GEV EMICODE: http://www.emicode.de Blaue Engel: http://www.blauer-engel.de GUT-norm: http://www.pro-dis.info Lijm die voor het leggen van tapijttegels wordt gebruikt, stoot vaak veel meer VOC s uit dan het tapijt zelf. Dat betekent dat het vergelijken van de VOCemissies van verschillende soorten tapijttegels zinloos is als er niet ook gekeken wordt naar de VOS-emissies van de lijm. De effectiefste manier om VOS Typische emissie-afbraakcurves voor lijm- en tapijtgrenzen uit te bannen is ervoor zorgen dat er bij het leggen van tapijt helemaal geen lijm meer nodig is. De grenswaarde voor TVOC s (totale VOC s) voor lijmsoorten met zeer lage emissies is volgens Emicode EC1 (en Blaue Engel) 100 μg/m3 na 28 dagen of 1000 μg/m3 na 3 dagen. Voor een tapijttegel is de grenswaarde 250 μg/m3 na 3 dagen en grenswaarde 100 μg/m3 na 28 dagen. Over het algemeen dalen de emissies van nieuwe materialen sterk in de eerste weken en volgen deze een exponentiële curve, zoals hiernaast wordt aangegeven. EC1 lijm met zeer lage emissie GUT norm voor tapijt Standard µg / m³ after 3 days µg / m³ after 28 days 1400 Duitse voorschriften (AgBB, bouwproducten) Franse voorschriften (AFSSET, voor bouwproducten) GEV EMICODE EC1 (voor lijm) Blaue Engel RAL UZ 113 (voor lijm) 10000 5000 1000 1000 1000 200 100 100 TVOCs µg/m³ 1200 1000 800 600 400 200 lijm tapijt TacTiles * GUT (voor tapijt, norm gebruikt door Interface) 250 100 00 01 02 03 04 05 06 07 08 09 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 dagen *(Uitstoot TacTiles getest door TNO)
22 23 VOC-emissies terugdringen om de luchtkwaliteit binnenshuis te verbeteren Leggen zonder lijm Bij conventionele legsystemen wordt lijm gebruikt om de tegels op hun plaats te houden en te voorkomen dat er tijdens het gebruik tussenruimtes ontstaan of dat de tegels opkrullen. Interface heeft TacTiles ontwikkeld, een revolutionair lijmvrij systeem om tapijttegels te installeren, dat de milieubelasting drastisch terugdringt en VOC s vrijwel volledig elimineert (zie schema). TacTiles worden op de kruising van vier tegels gelegd om ze zo aan elkaar te bevestigen en een zwevende vloer te creëren. Hierdoor kunnen individuele tegels veel gemakkelijker worden vervangen en opgetild en is recyclen aan het einde van de levensduur veel eenvoudiger doordat er geen lijm aan de backing kleeft. Bovendien ontstaat er bij het leggen ook geen afval in de vorm van lijmverpakkingen. TacTiles kunnen worden gebruikt met onze Graphlex of GlasBac backing, die een superieure dimensionale stabiliteit bieden.
24 25 Onze visie voor de toekomst van tapijtbacking Als oplossing om op de langere termijn de milieubelasting te elimineren onderzoeken we manieren om vaker gerecyclede grondstoffen of grondstoffen op biologische basis te gebruiken, zodat de backing voor 100% uit die grondstoffen kan worden gemaakt. Bij Interface geloven we niet in korte termijnoplossingen die slechts een marginale verbetering opleveren in vergelijking met onze huidige systemen of in dure nicheoplossingen die klanten een goed gevoel geven. Wij richten ons juist op het vinden van lange termijnoplossingen voor de grote, belangrijke kwesties. Wij willen een backing-systeem maken dat het milieu zo weinig mogelijk belast, zonder compromissen qua productkwaliteit en prestaties. Om dit te bereiken willen wij: De milieubelasting gedurende de hele levenscyclus van de backing elimineren Het product aan het einde van zijn leven gemakkelijk kunnen recyclen (door het gemakkelijker te maken het garen van de backing te scheiden zodat beide componenten effectief kunnen worden gerecycled) De kwaliteit handhaven of verbeteren en kostenconcurrerend blijven.
26 Als u meer wilt weten, ga dan naar www.interfaceflor.eu/backings Kijk voor meer informatie over onze producten op www.interface.com