ONKRUIDBESTRIJDING IN GRASLAND Voorjaars- en Zomeronkruiden Solutions for the Growing World
Inhoud P3 WAT LEVERT EEN ONKRUIDBESTRIJDING OP? P3 Significante toename van de opbrengst P4-5 Duidelij ke verbetering van de kwaliteit van het ruwvoer P6-7 DE GRASLANDHERBICIDEN VAN DOW AGROSCIENCES P8-9 BESTRIJDING VAN VOORJAARSONKRUIDEN P10-11 BESTRIJDING VAN ZOMERONKRUIDEN P12-13 ONKRUIDBESTRIJDING IN JONG GRASLAND P14-15 BESTRIJDING VAN SPECIFIEKE PROBLEEMONKRUIDEN P16-17-18 GIFTIGE ONKRUIDEN P19 TABEL GIFTIGE ONKRUIDEN 2
Wat levert een onkruidbestrijding op? Significante toename van de opbrengst Een eerste maar heel belangrij k direct resultaat van het uitvoeren van een onkruidbestrij ding is de meeropbrengst. Gedurende verschillende jaren, voerde ARI in Nederland in opdracht van Dow AgroSciences proeven uit waarbij de opbrengst nauwkeurig werd bepaald. In deze proeven waren hoofdzakelij k paardenbloemen en boterbloemen aanwezig zoals in de praktij k vaak voorkomt. Gemiddeld werd een opbrengsttoename van 25% vastgesteld na het uitvoeren van een onkruidbestrij ding! Dit is gemakkelij k te verklaren: wanneer in een weide of grasland verschillende onkruiden voorkomen, dan nemen deze de plaats in van gras. Vooral wanneer er onkruiden voorkomen met een uitgebreid rozet zoals paardenbloemen of grote planten zoals ridderzuring, dan nemen deze veel (kostbare) plaats in. De opbrengsttoename zal dan ook in eerste plaats bepaald worden door het type onkruiden die in het grasland voorkomen. Daarnaast zorgen de onkruiden voor veel concurrentie met het gras: alle water en meststoffen die de onkruiden opnemen, zij n niet meer ter beschikking voor het gras. Een onkruidbestrij ding stopt deze concurrentie en zorgt dus voor een optimale grasopbrengst. Gemiddeld zal een onkruidbestrij ding dus heel wat extra kilo s droge stof opleveren wat zich meteen vertaald in een extra financiële surplus! Uiteraard is het hierbij van belang om tij dig de onkruidbestrij ding uit te voeren, voordat de grasgroei eronder lij dt. De ideale periode is hierbij van maart tot mei naargelang de groeiperiode van het onkruid. 14.000 12.000 + 25 % MEEROPBRENGST 12.500 KG DROGE STOF PER HA 10.000 8.000 6.000 4.000 2.000 0 10.000 Zonder onkruidbestrijding Met onkruidbestrijding 3
Duidelijke verbetering van de kwaliteit van het ruwvoer In dezelfde proeven werd ook de kwaliteit van het vers gras en de onkruiden gemeten. De kwaliteit van ruwvoer wordt in hoofdzaak bepaald door een viertal parameters zij nde de voederwaade, het darmverteerbaar eiwit, de structuurwaarde en het droge stofgehalte. Onderstaande grafieken geven de analyseresultaten weer van de voederwaarde (VEM) en het darmverteerbaar eiwit (DVE) van diverse onkruiden en vers gras in 2012. VEM - WAARDE* DVE - WAARDE* 1.000 900 800 700 600 500 400 300 200 100 0 80 70 60 50 40 30 20 10 0 VEM WAARDE 941 806 718 737 745 653 Paardenbloem Muur Zuring Distel Brandnetel Vers gras DVE WAARDE 76 70 64 58 57 58 39 Paardenbloem Muur Zuring Distel Brandnetel Onkruid Vers gras *Analyses uitgevoerd door BLGG (Nederland) De VEM-waarden variëren voor de verschillende onkruiden maar gemiddeld genomen is de voederwaarde van vers gras 28% hoger dan de voederwaarde van het onkruid. Hetzelfde beeld zien we voor het DVE-gehalte waar vers gras gemiddeld 31% meer darmverteerbaar eiwit bevat dan onkruid. Ook voor de structuurwaarde en het droge stofgehalte was er gedurende de verschillende proefjaren een duidelij k hogere waarde voor het vers gras dan voor de onkruiden. Concreet betekent dit dus dat hoe meer onkruiden het grasmengsel bevat, des te lager de kwaliteit en de voederwaarde van het ruwvoer is! 4
Het vervoederen van kwalitatief hoger ruwvoer heeft een invloed op de voereffciëntie of het aantal liter melk per kg voer. 100 VEM verschil per kg DS gras X 13 kg DS opname per dag per koe = 1300 VEM 1300 VEM / 442 VEM per L melk = 3 L melk per dag per koe extra Het verschil tussen een minder goed en goed beheerd grasland bedraagt ruwweg 100 VEM-eenheden. Reken daarbij een gemiddelde opname van 13 kg DS/dag dan komt dit neer op 1300 VEM-eenheden extra. Voor de productie van 1 L melk heeft de koe ongeveer 442 VEMeenheden nodig. Dit betekent dus ongeveer 3 L melk per koe extra door haar kwalitatief ruwvoer te geven. Als dit kwalitatief beter ruwvoer op het bedrijf kan geproduceerd worden, dan heeft dit op termijn zeker en vast een invloed op de rentabiliteit van een melkveebedrijf. Zeker wanneer je weet dat ongeveer 60% van de voerkosten ruwvoerkosten zijn, is opbrengst en kwaliteit van eigen grond voor groot belang voor het bedrijfsrendement. Samengevat levert een onkruidbestrijding in grasland direct een hogere opbrengst alsook kwalitatief beter ruwvoer. Op deze manier is een onkruidbestrijding heel snel terug verdiend! 5
De graslandherbiciden AZ 500 (100 ml/ha) Erkenningsnummer: 7573P/B Samenstelling: isoxaben 500 g/l Werkt uitstekend op de meeste eenjarige onkruiden: muur, herderstasje, herik, kamille, melganzevoet AZ bestrijdt gedurende meerdere weken de kiemende onkruiden. Toepassen kort na de zaai, liefst op vochtige bodem. BOFIX (6 L/ha) Erkenningsnummer: 8171P/B Samenstelling: Clopyralid 20 g + fluroxypyr 40 g + MCPA 200 g/l BOFIX is vooral geschikt voor de bestrijding van meerjarige onkruiden zoals akker- en melkdistel, boterbloemen, grote brandnetel, paardenbloem en zuring. BOFIX is echter ook uitstekend tegen eenjarige onkruiden zoals muur, herderstasje, melganzevoet, veelknopigen en zwarte nachtschade. BOFIX moet worden toegepast op planten met een goede sapstroom die nog geen bloemstengel hebben gevormd. BOFIX kan worden toegepast tussen 15 C en 25 C. Wachttijd voor begrazen of maaien: 7 dagen KART/ATACO (1,2 L/ha) Erkenningsnummer: 9463P/B / 9508P/B Samenstelling: Florasulam 1 g + fluroxypyr 100 g/l Door de combinatie van fluroxypyr en florasulam werken KART en ATACO oa. zeer goed op muur en veelknopige onkruiden. Daarnaast worden ook jonge zuring en jonge brandnetel goed bestreden. Kan gebruikt worden vanaf 10 C. Inzetbaar vanaf het 3-blad stadium van het gras Wachttijd voor begrazen of maaien: 7 dagen BOFORT (2 L/ha) Erkenningsnummer: 9612P/B Samenstelling: Aminopyralid 30 g + fluroxypyr 100 g/l BOFORT is de ideale oplossing tegen sterk ontwikkelde zuring, distels, grote brandnetel en Jacobskruiskruid. Ook wanneer de bloemknoppen verschijnen, biedt BOFORT nog een goede bestrijding. Omwille van de kans op residu van aminopyralid met schade in andere teelten als gevolg, mag BOFORT vollevelds enkel toegepast worden in permanente weiden zonder aansluitende stal! BOFORT kan reeds worden gebruikt vanaf 5 C maar een actieve groei van de plant is aangewezen. Wachttijd voor begrazen of maaien: 7 dagen GARLON SUPER (2 L/ha) Erkenningsnummer: 9758P/B Samenstelling: Aminopyralid 30 g + triclopyr 240 g/l GARLON SUPER is hét middel tegen probleemonkruiden! Distels, grote zuring, klaverzuring, akkerpaardestaart, bereklauw... worden uitstekend bestreden maar ook halfhoutachtige planten zoals bramen, verhoutte brandnetels en Japanse duizendknoop. Omwille van de kans op residu van aminopyralid met schade in andere teelten als gevolg, mag GARLON SUPER vollevelds enkel toegepast worden in permanente weiden zonder aansluitende stal! Toe te passen bij temperaturen tussen 15 en 25 C. Wachttijd voor begrazen of maaien: 7 dagen 6
van Dow Agrosciences PRIMUS (100 ml/ha) Erkenningsnummer: 9074P/B Samenstelling: Florasulam 50 g/l Werkt uitstekend op zowel eenjarige onkruiden: muur, herderstasje, kamille, kruiskruid als meerjarige onkruiden: boterbloem, paardenbloem, jong Jacobskruiskruid PRIMUS is weinig temperatuursgevoelig ( vanaf 5 C tot 25 C) en kan daardoor al vroeg in het voorjaar ingezet worden. Inzetbaar vanaf het 3-blad stadium van het gras. Wachttijd voor begrazen of maaien: 7 dagen PRIMSTAR (2 L/ha) Erkenningsnummer: 9327P/B Samenstelling: Florasulam 2.5 g + fluroxypyr 100 g/l Door de toevoeging van fluroxypyr aan florasulam werkt PRIMSTAR nog breder en sneller dan PRIMUS. PRIMSTAR is ideaal voor een vroege bestrijding van zowel eenjarige onkruiden: muur, herderstasje, kamille, kruiskruid, varkensgras als meerjarige onkruiden: boterbloem, paardenbloem, jong Jacobskruiskruid, jonge zuring, brandnetel Kan gebruikt worden vanaf 10 C. Inzetbaar vanaf het 3-blad stadium van het gras. Wachttijd voor begrazen of maaien: 7 dagen STARANE FORTE (0,54 L/ha) Erkenningsnummer: 10260P/B Samenstelling: Fluroxypyr 333 g/l STARANE FORTE wordt meestal gebruikt ter versterking van een ander herbicide tegen muur, brandnetels en zuring. Toe te passen bij temperaturen vanaf 10 C. Wachttijd voor begrazen of maaien: 7 dagen SILVANET (2-3 L / 100 L water) Erkenningsnummer: 8629P/B Samenstelling: Fluroxypyr 20 g + triclopyr 60 g/l SILVANET bestrijdt perfect houtachtigen en bramen. Ook akkerwinde, haagwinde, oude zuring, schermbloemige onkruiden en Japanse duizendknoop worden door SILVANET goed bestreden. SILVANET bevat geen aminopyralid en kan daardoor wel worden toegepast in permanente weiden met stal. Toe te passen bij temperaturen vanaf 15 C. Wachttijd voor begrazen of maaien: 14 dagen TREVISTAR (1,5 L/ha) Erkenningsnummer: 9799P/B Samenstelling: Florasulam 2.5 g + fluroxypyr 100g + clopyralid 80 g/l Door de toevoeging van clopyralid aan fluroxypyr en florasulam bezit TREVISTAR een zeer breed spectrum. Hierdoor bestrijdt TREVISTAR naast de eenjarige onkruiden: muur, herderstasje, kamille, kruiskruid, varkensgras en de meerjarige onkruiden: boterbloem, paardenbloem, jong jacobskruiskruid, jonge zuring en brandnetel ook distels, klein hoefblad en smalle weegbree. Toe te passen naargelang de onkruidsoort vanaf 10-15 C. Inzetbaar vanaf het 3-blad stadium van het gras. Wachttijd voor begrazen of maaien: 7 dagen 7
Bestrijding van voorjaarsonkruiden Voorjaarsonkruiden zoals muur, herderstasje, paardenbloem en boterbloem kunnen zich al bij relatief lage temperaturen ontwikkelen. Daarom komen ze ook al snel voor in de kale plekken die na de winter zijn overgebleven. Deze voorjaarsonkruiden zorgen al vanaf het begin van de groei voor concurrentie met het gras. Daarom is een bestrijding in maart-april aan te raden. Het vroeg stoppen van deze concurrentie zal ongetwijfeld de uiteindelijke opbrengst optimaliseren. De weiden zo snel mogelijk na de winter beoordelen, zorgt voor een efficiënte onkruidbestrijding en een goed onderhoud van de weide. De voordelen van een vroege onkruidbestrijding zijn dan ook duidelijk Een onkruidbestrijding in maart-april bestrijdt uitstekend alle voorjaarsonkruiden. Jonge, groeikrachtige onkruiden zijn namelijk veel gevoeliger dan oude onkruiden. De concurrentie tussen onkruid en gras wordt onmiddellijk gestopt. Hierdoor wordt een hogere grasopbrengst van betere kwaliteit bekomen. April is de ideale periode voor weidevernieuwing en doorzaai. Door het inzaaien van kale plekken kan de graszode zich snel herstellen. De dieren zijn vaak nog op stal tot half april. Hierdoor hoeven de dieren tijdens de behandeling niet uit de weide verwijderd te worden. Sommige giftige onkruiden zoals Jacobskruiskruid kunnen reeds vroeg worden bestreden! De jonge onkruiden zitten nog onderin het gras waardoor er achteraf geen problemen zijn met grazende dieren of met hooi dat deze giftige onkruiden bevat. Omdat PRIMUS, TREVISTAR, PRIMSTAR en KART/ATACO weinig temperatuursgevoelig zijn, kunnen ze reeds perfect ingezet worden in maart-april. PRIMUS (100 ml/ha) : indien vooral herderstasje, kamille, muur, boterbloem of paardenbloem aanwezig is. PRIMSTAR (2 L/ha) of TREVISTAR (1,5 L/ha): indien er naast herderstasje, kamille, muur, boterbloem en paardenbloem ook varkensgras, jonge zuring, jonge dovenetel of jonge brandnetel voorkomt. KART/ATACO (1,2 L/ha) : indien vooral muur, varkensgras, jonge zuring en jonge brandnetel aanwezig is. 8
PRIMUS - PRIMSTAR - TREVISTAR - KART/ATACO Herderstasje Kruipende boterbloem Muur Pardenbloem Paarse dovenetel Ridderzuring 9
Bestrijding van zomeronkruiden Eind april begin mei gaan de meerjarige zomeronkruiden zich volop ontwikkelen. Veel van deze typische zomeronkruiden zoals ridderzuring en distels beschikken over een uitgebreid worstelstelsel wat de bestrijding niet altijd eenvoudig maakt. Op dergelijke wortelonkruiden geven groeistoffen, omwille van hun goede systemiciteit, de beste resultaten. De temperaturen zijn vanaf eind april voldoende hoog om deze middelen succesvol in te zetten. De meeste groeistoffen hebben niet alleen voldoende temperatuur nodig maar ook een goede saptroom. Maai daarom oude planten eerst en laat ze hergroeien, nadien kunnen ze opnieuw goed bestreden worden. Bestrijd de onkruiden bij voorkeur vóór het doorschieten. Hoe ouder de plant des te moeilijker de bestrijding. BOFIX (6 L/ha) is een passe-partout product tegen netels, distels, zuring, paardenbloem en boterbloemen. Best inzetten op planten met een actieve groei en vóór de vorming van de bloemstengel. BOFIX geeft geen residu in mest zodat het in alle gras- en weiland kan toegepast worden. BOFORT (2 L/ha) is aangewezen indien er sterk ontwikkelde distels, grote zuring en Jacobskruiskruid voorkomen. BOFORT kan ook nog gebruikt worden bij het verschijnen van de bloemknoppen. BOFORT werkt uitstekend op onkruiden die al jaren woekeren op dezelfde plaats en daardoor een uitgebreid wortelstelsel hebben opgebouwd. BOFORT mag echter enkel op permanente graasweiden zonder aansluitende stal toegepast worden. GARLON SUPER (2 L/ha) indien grote zuring, distels, verhoutte brandnetels, schermbloemigen, bramen en houtachtigen. Kan ook nog worden gebruikt wanneer de bloemknoppen verschijnen. GARLON SUPER mag enkel op permanente graasweiden zonder aansluitende stal toegepast worden. Akkerdistel Akkermelkdistel BELANGRIJKE WAARSCHUWING BOFORT en GARLON SUPER mogen enkel toegepast worden op permanente graasweiden die niet aansluiten op de stallen omdat beide producten gedurende enkele maanden residu kunnen nalaten in de planten en de mest. Hierdoor is het noodzakelijk dat alle mest en alle gras op de graasweiden aanwezig blijft. Wanneer er mest, silogras of hooi van een behandeld grasland in de stallen terechtkomt, kan dit aanleiding geven tot residu in de mest. Deze mest kan bij gebruik in gevoelige teelten zoals aardappelen of bieten schade veroorzaken. 10
BOFIX - BOFORT - GARLON SUPER Duizendblad Fluitekruid Grote brandnetel Kruipende boterbloem Ridderzuring Speerdistel 11
Onkruidbestrijding De onkruidbestrij ding in jong grasland vraagt vaak om een specifieke benadering. Niet alleen is er de sterke concurrentie met het onkruid, bovendien is het jonge gras ook een stuk gevoeliger. Een vroege onkruidbestrij ding is nochtans heel belangrij k om een goede vestiging van het gras te verkrij gen. In jong grasland hebben we meestal te maken met eenjarige onkruiden zoals muur, melganzevoet, kamille, kruiskruid, herderstasje... Voor de opkomst van het gras AZ (100 ml/ha) is ideaal om kort na de zaai toe te passen om kieming van nieuwe onkruiden te vermij den. AZ heeft breed spectrum en bestrij dt akkerviooltje, ereprij s, melganzevoet, kamille, knopkruid, herderstasje, muur, kruiskruid... Let wel: AZ heeft voldoende vocht nodig om te werken. Na-opkomst van het gras PRIMUS (100 ml/ha), TREVISTAR (1 L/ ha) en PRIMSTAR (1 L/ha) zij n heel veilig voor jong gras en kunnen reeds vanaf 3-blad stadium toegepast worden. Ze bestrij den een heel breed spectrum onkruiden zoals muur, kamille, herderstasjes, herik, veelknopigen en zwarte nachtschade maar indien melganzevoet voorkomt, moet MCPA toegevoegd worden. BOFIX (4 L/ha) kan vanaf 3-4 blad worden gebruikt en bestrij dt een heel breed spectrum aan onkruiden zoals melganzevoet, muur, herderstasje, herik, veelknopigen en zwarte nachtschade. Indien grote kamille voorkomt, wordt best gemengd met PRIMUS, PRIMSTAR of TREVISTAR. 12
in jong grasland *UDVODQG 9/ LQGG
Bestrijding van specifieke Vooral schermbloemigen zijn moeilijk te bestrijden. Tot deze familie behoren onder meer bereklauw, fluitekruid, hondspeterselie en zevenblad. Ook sommige moeilijke composieten zoals boerenwormkruid, duizendblad, madeliefjes, speerdistel en Jacobskruiskruid zijn vaak moeilijk te bestrijden. Toch bestaan er ook voor deze specifieke onkruiden goede bestrijdingsmogelijkheden. In maai- en graasweiden MET een aansluitende stal BOFIX + PRIMUS bestrijdt zowel de schermbloemigen als de composieten maar wel liefst in jong stadium. BOFIX + STARANE FORTE is zeer goed tegen grote zuring en oude brandnetels. SILVANET bestrijdt goed de moeilijke schermbloemigen. Ook andere moeilijke onkruiden zoals akkerpaardestaart, Japanse duizendknoop, verhoutte brandnetels, klaverzuring en grote zuring worden goed bestreden. In maai- en graasweiden ZONDER aansluitende stal of door lokale toepassing BOFORT bestrijdt zeer goed al de moeilijke composiete onkruiden en grote zuring. GARLON SUPER bestrijdt zowel de moeilijke composiete als de moeilijke schermbloemige onkruiden. Ook andere moeilijke onkruiden zoals akkerpaardestaart, Japanse duizendknoop, verhoutte brandnetels, klaverzuring en grote zuring worden goed bestreden. Peen Invasie van Kaukasische bereklauw 14
probleemonkruiden Akkerpaardenstaart Kaukasische bereklauw Bereklauw Bramen Japanse duizendknoop Zevenblad 15
Giftige onkruiden Bepaalde onkruiden zijn giftig voor het vee. In oud grasland zijn vooral Jacobskruiskruid en scherpe boterbloem gekend om hun giftigheid. In nieuw gezaaid grasland vormen vooral zwarte nachtschade, herik en bingelkruid een gevaar voor het vee. Meestal bevatten deze giftige planten bitterstoffen zodat de dieren deze planten niet lusten. Na een onkruidbestrijding (bij het afsterven van de plant) of na het maaien of hooien verdwijnen deze bitterstoffen maar bij een aantal giftige onkruiden verdwijnen de toxische stoffen niet. Hierdoor komen de meeste vergiftigingen voor bij het vervoederen van silogras of hooi in de stal. Afgestorven giftige onkruiden in een graasweide kunnen alsnog voor problemen zorgen en worden daarom best eerst verwijderd uit de graasweide vooraleer het vee er terug wordt ingelaten. Een voorbeeld van een dergelijk giftig onkruid dat zijn toxische stoffen behoudt, is Jacobskruiskruid. Een bestrijding van deze giftige onkruiden is dus een absolute noodzaak! Het beste tijdstip voor de bestrijding is het vroege voorjaar zodat ze niet samen met het gras geoogst of gegeten kunnen worden. Tot slot enkele bruikbare tips om giftige onkruiden uit je weiden en grasland te houden Bestrijd giftige onkruiden vooraleer de dieren in de weide staan of vooraleer er gemaaid wordt. De meeste giftige onkruiden kunnen reeds perfect met een vroege voorjaarstoepassing en dus in een jong stadium bestreden worden. Bovendien groeit het gras snel terug over de bestreden onkruiden. In kale plekken kunnen giftige onkruiden zich massaal ontwikkelen en verspreiden. Grijp daarom tijdig in! Voeg eventueel AZ toe aan het bladherbicide om kieming van nieuwe onkruiden te voorkomen. Giftige onkruiden die pas behandeld worden eens ze sterk ontwikkeld zijn, worden best eerst uit de weide of het grasland verwijderd vooraleer er gegraasd of gemaaid wordt. Dit omdat sommige onkruiden giftig blijven nadat ze afgestorven zijn. Bingelkruid Herik 16
Giftige onkruiden Doornappel Hondsdraf Hondspeterselie Klaproos Stinkende gouwe Wolfsmelk 17
Giftige onkruiden Gevlekte scheerling Jacobskruiskruid Schapezuring Scherpe boterbloem Sint-Janskruid Zwarte nachtschade 18
Tabel giftige onkruiden NAAM ONKRUID NAAM TOXINE SYMPTOMEN GEVOELIGE DIEREN akkerpaardestaart antivitamine B vitamine B gebrek paard bingelkruid mercurialine buikloop-bloedingen rund-schaap doornappel hyoscyamine braken-spiertrillingen paard-rund-schaap gevlekte scheerling coniinine buikloop-verlamming-dood paard-rund guichelheil cyclamine darmontsteking-narcose paard herfsttijloos colchicine braken-ademhalingsproblemen paard-rund-schaap herik sinigine slaperigheid-darmstoornissen paard-rund-schaap hondsdraf glechomie hart-ademhalingsstoornissen paard hondspeterselie aethusine buikloop-verlamming paard-rund Jacobskruiskruid jacobine levercirose-spierzwakte-dood paard-rund-schaap klaproos rhoeadine slaperigheid-darmstoornissen paard-rund schapezuring oxaalzuur diarree-coma rund-schaap scherpe boterbloem ranunculine bloedingen-verlamming paard-rund Sint-Janskruid hypercine albinisme-huidirritatie paard-rund stinkende gouwe chelidonine slaperigheid-darmstoornissen paard-rund veldzuring oxaalzuur diarree-coma-dood rund-schaap vingerhoedskruid digitoxine hartritmevertraging paard-rund-schaap waterscheerling cicutxine verlamming-buikloop paard-rund wolfsmelk euphorbon krampen-braken rund-schaap zwarte nachtschade solanine braken-buikloop-dood paard-rund-schaap 19
Do.L.0314 Trademark of The Dow Chemical Company ( Dow ) or an affiliated company of Dow