Janssen Wellink aan het woord 16-06-11 11:14 Pagina 1 wellink aan het woord
Janssen Wellink aan het woord 16-06-11 11:14 Pagina 2 roel janssen bij de bezige bij Karaktermoord De stem van het volk De tiende vrouw Grof geld
Janssen Wellink aan het woord 16-06-11 11:14 Pagina 3 wellink aan het woord Roel Janssen 2011 de bezige bij amsterdam
Janssen Wellink aan het woord 16-06-11 11:14 Pagina 4 Copyright 2011 Roel Janssen Omslagontwerp Studio Jan de Boer Omslagillustratie Vincent Mentzel / Hollandse Hoogte Foto auteur Sander Nieuwenhuys Vormgeving binnenwerk CeevanWee, Amsterdam Druk Bariet, Ruinen isbn 978 90 234 6607 9 nur 780 www.debezigebij.nl
Janssen Wellink aan het woord 16-06-11 11:14 Pagina 5 Inhoudsopgave Inleiding Roel Janssen 7 1. ABN Amro 19 2. De euro 63 3. Het Bazels Comité 108 4. Financiële crisis 129 5. Icesave 150 6. DSB Bank 187 7. Ministers, toezicht en cultuurverandering 221 8. Een zondagskind uit Bredevoort 251 Begrippenlijst 269 Literatuur 285 Verantwoording en dank 286
Janssen Wellink aan het woord 16-06-11 11:14 Pagina 6
Janssen Wellink aan het woord 16-06-11 11:14 Pagina 7 Inleiding Roel Janssen De voldoening om zijn opvolging naar eigen inzicht ordentelijk te regelen was Nout Wellink niet gegund. In het voorjaar van 2011 was het een publiek geheim dat de directie en de Raad van Commissarissen van de Nederlandsche Bank de voorkeur gaven aan Lex Hoogduin als de nieuwe president. Wellink had Hoogduin anderhalf jaar eerder teruggehaald naar het bastion op het Frederiksplein om hem als zijn opvolger te kunnen inwerken. Het mocht niet zo zijn. Het kabinet, gesteund door een onmiskenbaar anti-nederlandsche Bank sentiment in het parlement waar een jaar eerder openlijk het aftreden van Wellink werd geëist, weigerde de voorkeur op de voordrachtslijst van dnb te honoreren en hield vast aan de benoeming van een buitenstaander. De politiek had het laatste woord, dnb moest buigen. Zo n openlijk meningsverschil over de aanstelling van de president heeft zich nooit eerder in de bijna tweehonderdjarige geschiedenis van de centrale bank voorgedaan. De verstandhouding tussen Den Haag en dnb, meer in het bijzonder tussen het ministerie van Financiën en dnb, is sinds vele jaren niet zo koel geweest als in de nadagen van het bewind van Wellink. De strijd over de opvolging was de laatste fase in de afrekening met het tijdperk-wellink bij de Nederlandsche Bank. Wellink, zo vond men in Den Haag, was te lang blijven zitten 7
Janssen Wellink aan het woord 16-06-11 11:14 Pagina 8 en had zich te eigengereid getoond. De organisatie van dnb was te hiërarchisch en te traag, niet in staat om in te spelen op onverwachte omstandigheden, en de instelling miste een alerte antenne voor wat er leeft in de samenleving. Dat moest anders. Er diende een cultuuromslag te komen en de speelruimte van dnb moest worden ingeperkt. Want dnb had jammerlijk gefaald: de centrale bank had de financiële crisis niet voorzien, de uitverkoop van ABN Amro niet geblokkeerd en de Icesave- en dsb-debacles niet voorkomen. Daarom diende het primaat van de politiek ten aanzien van de toezichtsector van de centrale bank te worden versterkt. De benoeming van de nieuwe president volgde na maandenlang touwtrekken tussen de centrale bank en het kabinet. Toen bleek dat Hoogduin onaanvaardbaar was in Den Haag en nadat alternatieve namen te licht waren bevonden, doorbraken directie en commissarissen van dnb de patstelling door met de voordracht te komen van Klaas Knot. Aangezien Knot anderhalf jaar eerder de overstap van dnb naar het ministerie van Financiën had gemaakt, kon het kabinet hem presenteren als een buitenstaander. De benoeming van Klaas Knot was een goed bewaard geheim, want hij figureerde op geen enkel lijstje met namen dat circuleerde. Zijn deskundigheid werd alom geroemd en het was niet zo opmerkelijk dat Knot pas vierenveertig jaar was. Toen Wellink in 1982 benoemd werd tot lid van de directie van dnb was hij nog maar achtendertig. Een buitenstaander was Knot evenmin, want hij had af en aan veertien jaar bij dnb gewerkt en zich onder meer met toezicht beziggehouden in de periode dat Icesave en DSB Bank speelden. Opmerkelijk waren twee andere kwesties. Ten eerste het politiek bruuskeren van de voorkeur van het management van de Nederlandsche Bank. Ten tweede de benoeming van een 8