NIVRA Stagebestuur Jaarverslag 2007/2008
2
Inhoudsopgave De praktijkopleiding RA Het Stagebestuur Samenstelling van het Stagebestuur Commissie Eindtermen Accountantsopleiding Overzicht bevoegdheidsverdeling Werkgroep Eindtermen Stagebureaus van kantoren en diensten Beoordelingsbezoeken Het NIVRA stagebureau Praktijkscriptie en examen Praktijkscriptiebegeleiding Diploma-uitreiking Commissie van Toezicht op het Praktijkexamen (CvT) Toekomst CvT Instroom & uitstroom Stuwmeeronderzoek Workshops Praktijkscriptie en -examen Stage buiten Nederland Stage op de Nederlandse Antillen en Aruba Bezoek Stagebestuur Curaçao en Aruba Bijzondere regelingen Vrijstellingsregeling Gelijkstellingsregeling Publicaties Brochures en nieuwsbrief Website 5 5 5 6 6 7 7 8 9 10 10 11 11 12 12 12 13 13 13 13 14 14 14 14 14 14 3
4
De praktijkopleiding RA De praktijkopleiding RA, ook wel stage, is een integraal onderdeel van de opleiding tot registeraccountant. De stageverplichting vloeit voort uit de EU-richtlijn betreffende de wettelijke controles van jaarrekeningen en geconsolideerde jaarrekeningen die bepaalt aan welke eisen een wettelijk controleur van jaarrekeningen in een lidstaat dient te voldoen. De praktijkopleiding is nader geregeld in de Wet op de Registeraccountants, de Verordening op de Praktijkstage en de Nadere Voorschriften op de Praktijkstage. Het NIVRA is verantwoordelijk voor het (doen) verzorgen van de praktijkopleiding. Het Bestuur van het NIVRA heeft zijn taken en bevoegdheden met betrekking tot de inhoud, de uitvoering en de toetsing van hiervan grotendeels aan het Stagebestuur gemandateerd. Het belangrijkste doel van de praktijkopleiding is om de tijdens de theoretische opleiding verworven kennis en vaardigheden op het vereiste niveau te leren toepassen in de praktijk. De praktijkopleiding duurt in ieder geval drie jaren en wordt getoetst aan de hand van jaarplannen, semesterverslagen, een praktijkscriptie en een afsluitend mondeling examen. De stagiair wordt tijdens de praktijkopleiding bij zijn werkzaamheden begeleid door een stagemeester, die halfjaarlijks omtrent de vorderingen van de stagiair rapporteert aan een door het Stagebestuur aangewezen stagebureau. Het stagebureau draagt zorg voor de begeleiding van stagiairs en voor de kwaliteitsbewaking van de stages. Dit kan zijn een stagebureau binnen een kantoor of dienst, waar de stagiair werkzaam is of het NIVRA stagebureau. Het Stagebestuur Op 14 december 2006 heeft de ledenvergadering de Verordening op de Praktijkstage vastgesteld waarin onder andere is geregeld de aanstelling van het Stagebestuur, waarvan de leden benoemd worden door het NIVRA bestuur. Taken en bevoegdheden betreffen onder meer het aanwijzen van stagebureaus, de kwaliteitsbewaking van de stagebureaus en de aanwijzing van examinatoren. Bovendien is in de verordening de mogelijkheid tot ondermandatering aan stagebureaus voorzien. Samenstelling van het Stagebestuur Het Stagebestuur bestaat uit vertegenwoordigers van verschillende richtingen (vakgroepen) binnen het accountantsberoep. Op 31 augustus 2008 was de samenstelling als volgt: L.N.M. Straathof RA en de leden P.F.M. Hurks RA A.V. Kok RA Drs. M.J.G. Mennen RA RE Drs. J.M.A. van Rijn RA drs. M. Snippe RA AA - Voorzitter Bij de vergaderingen zijn aanwezig: A.R. Scheepers - Waarnemer namens de VAS J. Buchel - Coördinator Educatie NIVRA Begeleiding: I. Tichelaar - Hoofd afd. Praktijkopleiding NIVRA 5
Er zijn twee vacatures, namelijk voor een lid vanuit de Vakgroep Interne Accountants (INTAC) en een lid vanuit de Vakgroep Financieel-Economisch Management (FINAD). Commissie Eindtermen Accountantsopleiding (CEA) Naast het NIVRA heeft ook de CEA verantwoordelijkheden ten aanzien van de praktijkopleiding. Taken van de CEA zijn, naast het vaststellen van eindtermen voor het theoretische deel van de accountantsopleiding, o.a. het vaststellen van eindtermen voor de praktijkopleiding en het toezicht op de mate waarin daaraan wordt voldaan. Overzicht bevoegdheidsverdeling NIVRA WRA artikel 67 (19, 20) Verordenende bevoegdheid praktijkopleiding CEA WRA artikel 69 Vaststellen van eindtermen en toetsen van praktijkopleiding daaraan Stagebestuur Vo, artikel 2 Bevoegdheden m.b.t. de praktijkopleiding, aanwijzing stagebureaus en examinatoren, mandaatverlening Stagebureaus Vo, artikel 6 Bevoegdheden m.b.t. de uitvoering van de praktijkopleiding in ondermandaat Examinatoren Vo, artikel 10 Bevoegdheden m.b.t. afstudeerscriptie en mondeling examen Commissie van Toezicht NV, artikel 27 Advisering Stagebestuur t.a.v. afstudeerscriptie en mondeling examen Stagemeesters Vo, artikel 7 Begeleidingstaken, advisering stagebureau m.b.t. voortgang stage Toezichtsverhouding Adviserende en/of begeleidende taken 6
Werkgroep Eindtermen Dit jaar heeft de CEA gemeenschappelijke eindtermen voor de theoretische accountantsopleidingen tot AA en RA vastgesteld. Zij heeft vervolgens het Stagebestuur en de Raad voor de Praktijkopleiding van de NOvAA verzocht om de mogelijkheden te onderzoeken om tot gemeenschappelijke eindtermen voor de praktijkopleidingen te komen. Hiertoe is de Werkgroep eindtermen ingesteld. De werkgroep heeft in eerste instantie de overeenkomsten en de verschillen tussen beide praktijkopleidingen geïnventariseerd. Verder is op basis van internationale en nationale wet- en regelgeving gezocht naar een gemeenschappelijke basis voor nieuwe eindtermen. De werkgroep heeft in de loop van het voorjaar een concept rapportage opgeleverd die bij nadere afweging onvoldoende tegemoet bleek te komen aan de wijze waarop de NOvAA invulling zou willen geven aan de praktijkopleiding voor toekomstige AA s. De CEA is vervolgens om een standpuntbepaling gevraagd met betrekking tot de wijze waarop - met name de mate van detaillering - de eindtermen beschreven zouden moeten worden. De verwachting is dat de eindtermen voor de praktijkopleiding in de loop van komend jaar zullen worden vastgesteld door de CEA. Stagebureaus van kantoren en diensten De uitvoering van de stages vindt voornamelijk plaats binnen accountantskantoren en -diensten en staat onder toezicht van 28 door het Stagebestuur aangewezen stagebureaus. Elf stagebureaus zijn opgericht door openbare kantoren en twaalf door interne accountantsdiensten. Voorts verzorgt het stagebureau van IODAD (Interdepartementaal (overleg)orgaan van de Departementale Accountantsdiensten) de stage voor de departementale accountantsdiensten, het stagebureau van de VDA (Vereniging van Directeuren van Gemeentelijke Accountantsdiensten) die voor de gemeentelijke accountantsdiensten en heeft de Belastingdienst een eigen stagebureau. Het SRA (Samenwerkende Registeraccountants & Accountants Administratieconsulenten) heeft een stagebureau voor de bij haar aangesloten kantoren ingericht. Voor stagiairs die niet van voornoemde bureaus gebruik kunnen maken, is het NIVRA stagebureau opgericht. Het aantal stagiairs per stagebureau varieert van 1 tot ongeveer 600. Aantallen stagiairs per stagebureau > 500 400-500 300-400 200-300 100-200 50-100 10-50 0-10 Big four 4 - - - - - - - Ov. openbaar - - - - 1 1 5 - SRA - - - 1 - - - - NIVRA - - - - 1 - - - Overheid - - - - - 2 1 - IAD - - - - - - 4 8 Totaal 4 - - 1 2 3 10 8 7
De erkende stagebureaus op 31 augustus 2008 zijn: ABN AMRO (Concern Accountantsdienst) AKZO Nobel (Interne Accountantsdienst) BDO CampsObers Accountants en Belastingadviseurs B.V. Belastingdienst Berk Deloitte. Ernst & Young Fortis Audit Services Grant Thornton ING Groep (Interne Accountantsdienst) IODAD (Interdepartementaal (overleg)orgaan van de Departementale Accountantsdiensten) Joanknecht & Van Zelst Kasbank KPMG KPN Audit Mazars De Nederlandsche Bank (Interne Accountantsdienst) NIBC (Interne Accountantsdienst) NIVRA Nuon N.V. PKF Wallast PricewaterhouseCoopers Rabobank Groep (Audit) RSM Nederland SNS Reaal Groep (Concern Audit Afdeling) SRA (Samenwerkende Registeraccountants & Accountants Administratieconsulenten) UWV (Accountantsdienst) VDA (Gemeentelijke Accountantsdiensten) Het stagebureau van Postkantoren B.V. is in de loop van het jaar opgeheven. Beoordelingsbezoeken In principe wordt aan individuele stagebureaus één keer in de twee jaren een beoordelingsbezoek afgelegd. Ingeval van een niet voldoende beoordeling vindt een tussentijdse beoordeling plaats. Voornaamste doel is om het functioneren van de stagebureaus te beoordelen. Dit gebeurt o.a. aan de hand van een zelfevaluatie en een dossierreview. In dit verslagjaar heeft een uitgebreide beoordelingsronde plaatsgevonden, waarbij 21 bezoeken zijn afgelegd, waarvan twee gezamenlijk met de Raad voor de Praktijkopleiding. De kwaliteitsbeoordelingen van de visitatiecommissies zijn overwegend positief. Alle stagebureaus functioneren op een voldoende niveau. In enkele gevallen zijn wat, doorgaans kleine, aanpassingen nodig. Deze hebben betrekking op de volledigheid van de dossiers, de inhoud van de essays (eigen rol van de stagiair te weinig duidelijk, te hoog theoretisch gehalte), de formulering van leerdoelen en de inbreng van de stagemeester. 8
Bevredigend Bevredigend, enkele Onbevredigend Aantal aanpassingen nodig Big four 3 1-4 Ov. Openbaar, 3 5-8 inclusief SRA NIVRA 1 - - 1 Overheid 1 2-3 IAD 2 3-5 Totaal 10 11 0 21 Het gezamenlijk door de Raad voor de Praktijkopleiding van de NOvAA en het Stagebestuur afleggen van beoordelingsbezoeken was zinvol in het kader van het uitwisselen van ervaringen. Zo is duidelijk geworden hoe beide organisaties dit aspect van kwaliteitszorg aanpakken en hoe aan specifieke zaken (verschillend) inhoud wordt gegeven; de Raad gaat bijvoorbeeld anders om met vrijstellingen en de uitoefening van bevoegdheden. Tegelijkertijd bleken de beide opleidingsmodellen op meerdere aspecten sterk te verschillen, met als gevolg dat het niet mogelijk was de bezoeken ook daadwerkelijk geïntegreerd te laten verlopen. In het kader van het moderniseren en optimaliseren van het kwaliteitszorgsysteem is het Stagebestuur gestart met de heroverweging van de huidige beoordelingssystematiek. Hiertoe zal komend jaar o.a. aandacht zijn voor de wijze van rapporteren door Stagebestuur en stagebureaus en voor de samenstelling van de visitatiecommissies. Bovendien zal het toetsingskader worden herijkt. Het NIVRA stagebureau Het NIVRA stagebureau is door het Stagebestuur opgericht ten behoeve van stagiairs die werkzaam zijn in een organisatie, waar geen gebruik kan worden gemaakt van een eigen stagebureau. In het kader van zijn 'vangnetfunctie'kan het NIVRA stagebureau ook worden ingezet bij de praktijkscriptiebegeleiding, wanneer een stagiair niet bij het eigen stagebureau of een universiteit terecht kan of wil. Op 31 augustus 2008 was de samenstelling van het NIVRA stagebureau als volgt: H.J. Baars RA RO CIA drs. A.M.C. Clarijs RA RC RI A.J.M. Deley RA P.L.J. de Greef RA Th.Th. Heideman RA P.R. Huisman RA Het beroep dat op het NIVRA stagebureau wordt gedaan voor praktijkscriptiebegeleiding is groter dan de beschikbare capaciteit toelaat. Als gevolg hiervan worden zonodig externe Examinatoren ingeschakeld die namens het NIVRA stagebureau de begeleiding op zich nemen. De afdeling Praktijkopleiding van het NIVRA fungeert als intermediair tussen stagiair en NIVRA stagebureau en ondersteunt organisatorisch bij de activiteiten van het stagebureau. In het kader van de zes af te ronden semesters leggen de stagebureauleden bezoeken af aan de werkomgevingen van nieuwe stagiairs. Hierbij wordt de omgeving getoetst en bezien op welke wijze binnen de mogelijkheden die desbetreffend kantoor of dienst te bieden heeft, kan worden voldaan aan de stagevereisten. 9
Op 31 augustus 2008 stonden 159 stagiairs bij het NIVRA stagebureau ingeschreven tegenover 157 in voorgaand jaar. 53 stagiairs hebben dit jaar hun zesde en laatste semester via het NIVRA stagebureau afgerond. 32 kandidaten die bij hun praktijkscriptie door het NIVRA stagebureau zijn begeleid, zijn voor hun examen opgegaan en geslaagd. Praktijkscriptie en -examen Tussen 1 september 2007 en 31 augustus 2008 hebben 500 examens plaatsgevonden tegenover 414 in het voorgaande jaar. Er zijn 493 kandidaten geslaagd, zeven gezakt; een slagingspercentage van 98,6% 1. Het totale aantal afgestudeerden steeg ten opzichte van het voorgaande jaar van 408 naar 493, een toename van 21%. Examens per jaar 600 500 400 300 200 100 0 15 15 358 394 430 408 6 6 Gezakt Geslaagd 7 493 2003-2004 2004-2005 2005-2006 2006-2007 2007-2008 Slagingspercentages 2 2003-2004 96,0% 2004-2005 96,3% 2005-2006 98,6% 2006-2007 98,6% 2007-2008 98,6% Gemiddeld totaal 2003-2008 97,7% Praktijkscriptiebegeleiding Door het Stagebestuur zijn, namens het Bestuur van het NIVRA, 185 Examinatoren aangewezen. Examinatoren zijn bevoegd om op te treden als praktijkscriptiebegeleider en als (eerste en tweede) examinator bij de mondelinge examens. Zij zijn geselecteerd aan de hand van twee criteria; in grote lijnen zijn deze dat zij werkzaam moeten zijn of recent werkzaam moeten zijn geweest als openbaar, intern of overheidsaccountant en dat zij betrokken moeten zijn bij het accountancyonderwijs. De meeste Examinatoren zijn benoemd na voordracht door universiteiten of stagebureaus. 41% van de examens is dit jaar door de universiteiten georganiseerd en 40% door de stagebureaus. De overige examens zijn door andere instellingen en particuliere Examinatoren georganiseerd. 1 Vóór correctie i.v.m. herkansingen. 2 Vóór correctie i.v.m. herkansingen. 10
Geslaagd/ gezakt per instelling Universiteit Stagebureau Anders 3 Totaal Geslaagslaagslaagd Ge- Ge- Totaal Totaal 205 199 Big Four 108 108 96 96 Overig Openb. 17 17 IAD 9 9 Overheid 6 6 SRA 27 26 NIVRA 32 32 205 199 199 198 96 96 6 1 199 198 Gezakt Geslaagd 96 97% 99% 100% Universiteit Stagebureau Anders Diploma-uitreiking Er hebben dit jaar vier diploma-uitreikingen plaatsgevonden. Deze uitreikingen worden gecombineerd met de bijeenkomsten voor nieuwe leden. Ongeveer tweederde van de afstudeerders is daarbij aanwezig geweest om het getuigschrift persoonlijk in ontvangst te nemen. De overigen hebben het document thuisgestuurd gekregen. Commissie van Toezicht op het Praktijkexamen (CvT) Bij de Nadere Voorschriften op de Praktijkstage is een Commissie van Toezicht op het Praktijkexamen (CvT) ingesteld die toezicht houdt op het praktijkexamen ter bewaking van de kwaliteit van scriptie en examen. Dit gebeurt intensief vanaf de opzet van de scriptie tot en met het mondelinge examen. De CvT bestaat uit de leden van het Stagebestuur en enkele andere door het Stagebestuur geselecteerde deskundigen. De CvT adviseert het Stagebestuur ten aanzien van de inhoud van de scriptie en het examen. Van de 500 afgenomen examens, zijn er 45 bijgewoond door toezichthouders, een percentage van 9%. Uit de rapportages die naar aanleiding hiervan zijn opgesteld, kan worden geconcludeerd dat de examens die zijn bijgewoond door toezichthouders grotendeels naar tevredenheid en op het gewenste niveau zijn verlopen. In drie gevallen werden aspecten van een mondeling examen als matig beoordeeld. Deze aspecten betroffen zowel de sfeer als de opbouw, diepgang, spreiding en het niveau. Meer kritiek was er op de praktijkscripties op basis waarvan de examens werden afgenomen. 3 Anders houdt in: a. begeleiding door organisaties niet zijnde een erkend stagebureau of universiteit; b. begeleiding door particulieren ; c. zonder praktijkscriptiebegeleiding. Bij a en b vinden zowel begeleiding als examinering plaats door aangewezen Examinatoren. In een beperkt aantal gevallen wordt de scriptie zonder begeleiding geschreven. Het examen wordt dan geregeld door de afdeling Praktijkopleiding, die hiertoe twee geschikte Examinatoren selecteert. 11
Oordelen CvT praktijkscriptie in % Voldoende/ Goed Matig/ Onvoldoende 11 4 2 13 7 4 89 96 98 87 93 96 Probleemstelling Theoretische onderbouwing Praktische insteek Complexiteit dilemma's Verhandeling (het verhaal) Oplossing Van negen praktijkscripties werden één of meerdere van de in de tabel genoemde aspecten matig of onvoldoende bevonden. In twee van deze gevallen gaf de toezichthouder aan het oneens te zijn met de door de examinatoren aan de scriptie toegekende voldoende. Toekomst CvT Dit jaar zijn de taken en de samenstelling van de CvT nader beschouwd. Gekeken is o.a. naar de mogelijkheden voor toezicht binnen de wet- en regelgeving, de onafhankelijkheid van de commissie, de achtergrond van de leden en de output. Dit heeft o.a. geleid tot de vaststelling van criteria met betrekking tot de samenstelling van de CvT, waarbij is uitgegaan van variatie wat betreft werkachtergrond, betrokkenheid bij de stage en de onafhankelijke positie van de commissie. Slechts een beperkt aantal Stagebestuurleden mag hierbij deel uitmaken van de CvT. Hiernaast is een concept reglement opgesteld waarin o.a. de verantwoordingswijze wordt geregeld. In de loop van komend jaar zal uitvoering worden gegeven aan de nieuwe opzet. Instroom & uitstroom Er hebben zich dit jaar 630 studenten aangemeld voor het eerste jaar van de stage tegenover 622 in voorgaand jaar. Voornamelijk als gevolg van het bij de instroom achterblijvende aantal afgestudeerde stagiairs groeit het aantal stagiairs jaarlijks, van 4196 op 31 augustus 2007 naar 4247 op 31 augustus 2008. Het aantal afgestudeerden is dit jaar echter wel behoorlijk toegenomen, van 408 naar 493. Het aantal stagiairs dat zich in de laatste fase van de praktijkopleiding bevindt is iets toegenomen, van 1609 op 31 augustus 2007 naar 1668 op 31 augustus 2008. Dit betreft een aanzienlijke daling van de groei van stagiairs in de laatste fase ten opzichte van voorgaand jaar (aantal stagiairs laatste fase op 31 augustus 2006: 1198). Hoewel het aantal afgestudeerden dit jaar fors is toegenomen ten opzichte van het voorgaande jaar blijft de instroom in het beroep nog achter bij de verwachtingen. Het Stagebestuur is mede daarom een onderzoek gestart naar de oorzaken en mogelijke oplossingen (zie ook hierna onder Stuwmeeronderzoek ). Door meer aandacht te besteden aan de praktijkscriptie en het examen in nieuwsbrieven en tijdens beoordelingsbezoeken én door het organiseren van workshops lijkt het Stagebestuur een goede weg te zijn ingeslagen. Stuwmeeronderzoek Om toegelaten te worden tot het - de praktijkopleiding afsluitende - mondelinge examen moeten de theoretische opleiding en de zes stagesemesters volledig zijn afgerond en moet er een goedgekeurde 12
praktijkscriptie zijn geschreven. Het aantal stagiairs dat aan de eerste twee voorwaarden voldoet blijkt structureel hoger dan het aantal dat binnen afzienbare tijd tot afstuderen komt. Om oorzaken van deze situatie te achterhalen is het Stagebestuur in juni 2008 een onderzoek gestart onder stagebureaus en stagiairs die zich al langere tijd in de laatste fase bevinden en wat de stage betreft weinig vorderingen meer lijken te maken. Aan de hand van de uitkomsten van dit onderzoek zal het Stagebestuur bezien of en zo ja welke rendementsverhogende maatregelen er kunnen worden genomen. Workshops Praktijkscriptie en -examen Het Stagebestuur heeft dit jaar een viertal workshops Praktijkscriptie en examen georganiseerd voor stagiairs die van plan zijn een start te maken met hun praktijkscriptie of al begonnen zijn, maar moeite hebben met de uitwerking. Aan de orde tijdens de workshops komen o.a. het vinden van een geschikt onderwerp, het formuleren van een probleemstelling, de gewenste diepgang, het mondelinge examen en de voorbereiding hierop. De workshops worden door de meeste deelnemers zeer positief gewaardeerd. Het merendeel geeft eveneens aan dat de workshop bijdraagt aan een sneller afstuderen. Stage buiten Nederland Volgens onze gegevens volgen in totaal 79 stagiairs dit jaar de praktijkopleiding buiten Nederland, hiervan 67 op de Nederlandse Antillen en Aruba, drie in de VS, één in Canada, twee in Suriname en de overigen binnen de Europese Unie. Het volgen van de stage in het buitenland is alleen mogelijk wanneer kan worden voldaan aan alle aan de stage gestelde voorwaarden, dus zowel met betrekking tot de inhoud van de werkzaamheden, als met betrekking tot de toetsing en de begeleiding. Stage op de Nederlandse Antillen en Aruba De Nederlandse Antillen en Aruba tellen 67 stagiairs, waarvan er 46 werkzaam zijn bij openbare kantoren, 20 als overheidsaccountant en één bij een interne accountantsdienst. Vijf personen op Curaçao zijn bevoegd om als praktijkscriptiebegeleider en examinator op te treden. In het verslagjaar zijn op de Antillen acht stagiairs afgestudeerd. Deze examens zijn georganiseerd door de Universiteit van de Nederlandse Antillen (UNA). Het eerste examinatorschap is bij alle examens ingevuld door Examinatoren die verbonden zijn aan de Erasmus Universiteit. Bezoek Stagebestuur Curaçao en Aruba In januari van dit jaar heeft een kleine delegatie van het Stagebestuur Curaçao en Aruba bezocht. Tijdens het bezoek zijn gesprekken gevoerd met de UNA, praktijkscriptiebegeleiders, de kantoorleiding van de kantoren en diensten waar stage wordt gelopen en stagemeesters, is een aantal praktijkexamens bijgewoond en zijn twee voorlichtingsbijeenkomsten over de stage in het algemeen en de praktijkscriptie en het examen in het bijzonder georganiseerd. Bevindingen waren positief. De examens zijn van een goed niveau, er is aandacht voor de inhoud van de stage en contacten met de in Nederland gevestigde stagebureaus zijn - hoewel bij het ene stagebureau intensiever dan bij het andere doorgaans bevredigend. Het Stagebestuur is voornemens de overzeese gebieden regelmatiger, bij voorkeur eens in de anderhalf à twee jaren, te bezoeken. 13
Bijzondere regelingen Vrijstellingen Het Stagebestuur kan, namens het Bestuur van Het NIVRA, vrijstellingen voor het praktijkgedeelte van de opleiding tot registeraccountant verlenen op basis van het hebben afgerond van een vergelijkbare erkende praktijkopleiding. Dit kan een buitenlandse of de NOvAA praktijkopleiding zijn. In het verslagjaar zijn aan vier stagiairs gedeeltelijke vrijstellingen van de praktijkopleiding toegekend op basis van het hebben afgerond van de NOvAA praktijkopleiding. De verzoeken worden beoordeeld op de volgende aspecten: 1. de invulling van de controlewerkzaamheden tijdens de stage 2. inhoud, niveau en diepgang van de werkzaamheden 3. de toetsing van de stage/ begeleiding Vrijstellingen variëren van één tot vier semesters al dan niet gecombineerd met een aanvullende opdracht, voorafgaand aan het resterende gedeelte van de praktijkopleiding. Vrijstelling van het laatste stagejaar op grond van het hebben afgerond van de NOvAA praktijkopleiding wordt uitgesloten geacht. De reden hiervoor is de zware theoretische eis die is geformuleerd voor toelating tot het derde jaar van de NIVRA praktijkopleiding en de hiermee verband houdende voorwaarde dat de werkzaamheden die iemand verricht in het laatste jaar moeten aansluiten bij het postacademische eindniveau van de hoofdvakken. Er zijn dit jaar twee vrijstellingsverzoeken gehonoreerd. Gelijkstellingsregeling Vier jaren relevante werkervaring in de accountantspraktijk kan onder voorwaarden gelijk worden gesteld aan het eerste jaar van de stage. De voorwaarden zijn dat in die vier jaren voldoende ervaring moet zijn opgedaan in controlewerkzaamheden en dat minimaal één jaar aan de toelatingseisen tot het eerste stagejaar wordt voldaan. Om hiervoor in aanmerking te kunnen komen dient de stagiair zijn werkervaring aan te tonen door een verklaring van de werkgever en een verslag van werkzaamheden. Deze regeling is ontwikkeld met het oog op studenten die het NIVRA-Nyenrode traject volgen en hierdoor in elk geval minimaal vier jaren in de accountantspraktijk werkzaam zijn, alvorens zij aan de stage mogen beginnen. Het Stagebestuur is aan het einde van voorgaand verslagjaar gestart met de overdracht van de behandeling van gelijkstellingsverzoeken aan de stagebureaus. De meeste stagebureaus nemen deze activiteit vanaf 1 september 2007 op zich. Publicaties Brochures en nieuwsbrief Er zijn twee brochures uitgebracht: Stage Info 2008-2009 en Praktijkscriptie en examen 2008-2009. Hiernaast zijn er dit jaar vier digitale nieuwsbrieven verschenen. Website Via de website van het NIVRA is algemene informatie te vinden over de praktijkopleiding. Ook biedt de website ruimte aan stagebureaus voor eigen specifieke stage-informatie en worden er de namen van afgestudeerden gepubliceerd. Studenten kunnen zich via de website digitaal voor de praktijkopleiding aanmelden. In het verslagjaar zijn tekst en indeling van de stageonderwerpen ter bevordering van de duidelijkheid en vindbaarheid herzien. 14