Datum Behandeld door Ons kenmerk 31 oktober 2006 drs. J.J. Zuidema 61965-103767- 991310/JJZ/mj



Vergelijkbare documenten
Gemeente Doetinchem. Clientserviceplan voor het boekjaar 2013

CONTROLEOPDRACHT VOOR DE ACCOUNTANTSCONTROLE OP DE JAARREKENING 2013

Over onze overige bevindingen naar aanleiding van de controle van de jaarrekening brengen wij u separaat verslag uit.

Clientserviceplan 2009 Gemeente Doetinchem

CONTROLEPROTOCOL. voor de accountantscontrole op de jaarrekening 2010 van de gemeente Leeuwarderadeel

Datum Behandeld door Ons kenmerk 22 juni 2005 Drs. A.P.W.M. Scheepers RA/ J.J. Zuidema

Controleprotocol voor de accountantscontrole op de jaarrekening van de gemeente Mill en Sint Hubert

Object van controle is de jaarrekening Tevens geeft de accountant aan of het jaarverslag met de jaarrekening verenigbaar is.

CONTROLEPROTOCOL VOOR DE ACCOUNTANTSCONTROLE OP DE JAARREKENING 2016 VAN DE GEMEENTE TEN BOER.

Controleprotocol. Accountantscontrole Jaarrekening Gemeente Berkelland Bijlage 1. Versie juni 2014 Controleprotocol pagina 1 van 9

Datum Behandeld door Ons kenmerk 3 juni 2008 drs. A.P.W.M. Scheepers RA /HD/mj

2 Algemene uitgangspunten voor de controle (getrouwheid én rechtmatigheid)

Gemeente Woerden Registratiedatum: Behandelend afdeling Afgehandeld door/op: Behandeld door Drs. A. van Doesburg RA

CONTROLEPROTOCOL 2015

oktober 2012 H.J.H. Maas MSc Concept/HM

PROGRAMMA VAN EISEN (CONTROLEPROTOCOL) VOOR DE ACCOUNTANTSCONTROLE VAN DE JAARREKENING VAN DE OMGEVINGSDIENST GRONINGEN

Gemeente Lelystad Ingekomen 16 JUN Kopie aan:

Controleprotocol voor de accountantscontrole op de jaarrekening 2014 van de gemeente Bellingwedde

MEMO AAN DE GEMEENTERAAD

Aan de Raad en het College van Gemeente Woerden Postbus AA WOERDEN. Beh. Ambt.: Afschr.: B.V.O.: Rotterdam, 8 november 2017

Plan van aanpak Aanbesteding Accountantscontrole

De 1 o ïtte. Aan de gemeenteraad van Gemeente Oude Ilsselstreek T.a.v. de heer 1. van Urk, raadsgriffier Postbus AA GENDRINGEN

Controleprotocol Jaarrekening Gemeente De Bilt 2014

gemeente Eindhoven Raadsvoorstelinzake controleplan accountant 2013

Controleverklaring van de onafhankelijke accountant

De raad kan de accountant alleen nadere aanwijzingen geven voor zover dit uitgaat boven de wettelijke minimumeisen.

reg.nr.:o'5.00 \a~11 procesverantw.: C~ 30

Controleprotocol 2018 en 2019 voor de accountantscontrole op de jaarrekening van de gemeente Delfzijl

CONTROLEPROTOCOL voor de accountantscontrole op de jaarrekening 2013 van de gemeente Hengelo

Controleprotocol gemeente Coevorden

Deloitte. Openbaar Lichaam Afvalstoffenverwijdering Zeeland. Rapport van bevindingen voor het boekjaar eindigend op 31 december 2014.

Hierbij doen wij u onze controleverklaring d.d... mei 2012 bij de jaarrekening 2011 van uw gemeente toekomen.

6 juni 2014 drs. M.M.M. Vogelpoel. Hierbij ontvangt u onze controleverklaring d.d. 5 juni 2014 bij de jaarrekening 2013 van uw gemeente.

CONTROLEPROTOCOL. Voor de accountantscontrole op de jaarrekeningen

Controleprotocol Gemeente Loon op Zand

Controleprotocol 2014 t/m 2018 Regio Gooi en Vechtstreek

Controleprotocol 2009 Waterschap Peel en Maasvallei

CONTROLEPROTOCOL VOOR DE ACCOUNTANTS- CONTROLE OP DE JAARREKENINGEN 2011 TOT EN MET 2014 VAN DE GEMEENTE BOXTEL

De I0 tte. Aan de gemeenteraad van de gemeente Sliedrecht Postbus AA SLIEDRECHT. Geachte leden van de raad,

Controleprotocol Het Waterschapshuis vanaf boekjaar 2013

Programma van eisen voor de Europese aanbesteding van Accountancydiensten.

CONTROLEPROTOCOL VOOR DE ACCOUNTANTSCONTROLE OP DE JAARREKENING VAN DE GEMEENTE VENRAY 2010 EN VERDER

voorstel aan de gemeenteraad

Controleverklaring jaarrekening Geacht bestuur,

De 101tte. VERTROUWELIJK. Opdracht. Voorziening Suytkade in de jaarrekening 2013

Controleprotocol voor de accountantscontrole op de jaarstukken 2015 van de gemeente Purmerend

CONTROLEPROTOCOL VOOR DE ACCOUNTANTSCONTROLE OP DE JAARREKENING VAN DE GE- MEENTE VENRAY

Datum collegevergadering : Stuurgroep Datum raadsvergadering : 14 februari Portefeuillehouder : B. Huizing Volgnummer : 9B.

gemeente Tiel 2 8 JULI 2016 (ta-

AGENDAPUNT voor burgemeester en wethouders

Van: Verzonden: Aan: Onderwerp: Bijlagen: Geachte Griffie,

Bijlage(n) niet gescand. Origineel doorgezonden naar de afdeling. Gemeente Emmen. M û^ä^$a 11 MEI ^3 b -C(mc Ggf

1.2 Wettelijk kader CONTROLEPROTOCOL VOOR DE ACCOUNTANTSCONTROLE OP DE JAARREKENING 2017 VAN DE GEMEENTE KRIMPEN AAN DEN IJSSEL. 1.

Document:13IT Controleprotocol voor de accountantscontrole op de jaarrekening van het Waterschap Brabantse Delta

Del itte. Geachte leden van de raad, Hierbij ontvangt u onze controleverkiaring d.d. 24 juni 2014 bij dejaarrekening 2013 van uw gemeente.

Hierbij doen wij u onze accountantsverklaring d.d. 21 mei 2010 bij de jaarrekening 2009 van uw gemeenschappelijke regeling toekomen.

Controleverordening gemeente Papendrecht 2015

Controleprotocol voor de accountantscontrole op de jaarstukken 2015 van de gemeente Velsen

Controleverklaring van de onafhankelijke accountant

CONTROLEPROTOCOL VOOR DE ACCOUNTANTSCONTROLE OBJECT VAN CONTROLE: JAARREKENING 2014 EN 2015

Deloitte. 6 NOV, OTL BAR-org-anisatie INGEKOMEN

Onderwerp Vast te stellen brief aan de gemeenteraad betreffende het controleprotocol 2013

Ontwerp-Controleprotocol VRU

Uei0iiie. Aan de leden van het algemeen bestuur van het Hoogheemraadschap van Delfiand Postbus DB DELFT

Behandeld door W.P. de Vries RA

Controleprotocol voor de accountantscontrole op de jaarrekening 2009 van Waterschap Rivierenland

Onderwerp: Vaststellen definitieve tegemoetkoming fractieondersteuning Nummer 2013/8469 Versie 1 Thema. Bestuurszaken en regionale samenwerking

Controleprotocol Werkorganisatie Duivenvoorde

1o ïtte. Aan het algemeen en dagelijks bestuur van GBLT T.a.v. mevrouw drs. J.H. Lepage MPA Postbus BB ZWOLLE

Artikel 1. Definities

Controleprotocol accountantscontrole jaarrekening 2011 Waterschap Rivierenland

De10 tte. Aan de leden van de gemeenteraad van de gemeente Doetinchem Postbus HA DOETINCHEM drs. W.W.LA. Wentink DPS/ /24588

Controleprotocol DCMR Milieudienst Rijnmond 2014

Slagvaardig partnerschap

Controleprotocol voor de jaarrekening Getrouwheid en rechtmatigheid. Gemeente IJsselstein

SAMENWERKING A2-GEMEENTEN. Cranendonck 1 Heeze-Leende 1 Valkenswaard. Controleprotocol. Controleprotocol GRSA2 1 van 10

Bijlage 5G Zwijndrecht

Kennismakings- informatiebijeenkomst gemeente Utrecht (nieuwe) raadsleden Raadsleden centraal Goede raad voor een sterke gemeenteraad

CONTROLE VERORDENING GEMEENSCHAPPELIJKE REGELING REINIGINGSBEDRIJF AVALEX.

1 Inleiding. 2 Doel protocol. 3 Rechtmatigheid

Controleverklaring van de onafhankelijke accountant

DeloItte. Aan de gemeenteraad van de gemeente Papendrecht t.a.v. de raadsgriffier, de heer mr. A.P.M.A.F. Bergmans Postbus AA PAPENDRECHT

Controleprotocol voor de accountantscontrole op de jaarrekening van de DCMR Milieudienst Rijnmond

Aldus vastgesteld in de openbare vergadering van het algemeen bestuur van 24 november 2014

CONTROLEPROTOCOL VOOR DE ACCOUNTANTSCONTROLE OP DE JAARREKENING 2004 VAN DE GEMEENTE SLIEDRECHT.

Besluit van Provinciale Staten

Door de intreding van de dualisering zijn er een aantal dingen veranderd op het gebied van de controle. De belangrijkste wijzigingen zijn:

De10itte. Erfgoedcentru m Achterhoek en Liemers. Accountantsverslag voor het boekjaar eindigend op 31 december maart 2014

Besluit van de gemeenteraad

Hellendoom. Aan de raad. III II III IIII IIII III III II (code voor postverwerking)

Gemeente Maassluis. Accountantsverslag voor het boekjaar eindigend op 31 december 2008

VERORDENING voor de controle op het financieel beheer en op de. beheer en op de inrichting van de financiële organisatie van de gemeente Lelystad

Controleprotocol jaarrekening 2016

De 0 tte. Aan het algemeen bestuur van de gemeenschappelijke regeling Westfries Archief Postbus AR HOORN. Geachte heer Dekema,

Gemeente Papendrecht Auditplan 2016

Delo i tte. De gemeenteraad van de gemeente Appingedam T.a.v. mevrouw E.P. Faber-van Brug, raadsgriffier Postbus AA APPINGEDAM.

Bijlage 5F Sliedrecht

Ons oordeel Wij hebben de jaarrekening 2016 van de gemeente IJsselstein te IJsselstein gecontroleerd.

Recreatieschap Utrechtse Heuvelrug, Vallei- en Kromme Rijngebied

Gi ijjiljüi Gemeente Daft 25 MEI Doc./bijlage Productnr. Behandeld door M.J. van Gestel

Transcriptie:

Deloitte Accountants B.V.Flight Forum 1 5657 DA Eindhoven Postbus 376 5600 AJ Eindhoven Tel: (040) 2345000 Fax: (040) 2345014 www.deloitte.nl Aan de gemeenteraad van de gemeente Heusden t.a.v. de heer A. Emmen, raadsgriffier Postbus 41 5250 AA VLIJMEN Datum Behandeld door Ons kenmerk 31 oktober 2006 drs. J.J. Zuidema 61965-103767- 991310/JJZ/mj Onderwerp Conceptcontroleplan 2006 Uw kenmerk Geachte heer Emmen, Hierbij doen wij u toekomen het conceptcontroleplan 2006 voor de gemeente Heusden. Wij verzoeken u dit controleplan te verspreiden onder de raadsleden. Wij vragen hierbij aandacht voor artikel 2 van de Controleverordening van de gemeente Heusden (ex artikel 213 van de Gemeentewet), waarin staat vermeld dat de gemeenteraad jaarlijks kan bepalen dat de accountant bij zijn controle specifieke aandacht dient te besteden aan bepaalde posten in de jaarrekening, de posten van deelverantwoordingen, de gemeentelijke producten en de gemeentelijke organisatieonderdelen. Wij vertrouwen erop u hiermee van dienst te zijn. Met vriendelijke groet, Deloitte Accountants B.V. drs. A.P.W.M. Scheepers RA Op alle contractuele relaties van Deloitte zijn de algemene voorwaarden van Deloitte, welke zijn gedeponeerd bij de Griffie van de Arrondissementsrechtbank te Rotterdam onder aktenummer 84/2004 van toepassing. Deloitte Accountants B.V. is ingeschreven in het handelsregister van de Kamer van Koophandel te Rotterdam onder nummer 24362853. Member ofdeloitte Touche Tohmatsu

Deloitte Accountants B.V.Flight Forum 1 5657 DA Eindhoven Postbus 376 5600 AJ Eindhoven Tel: (040) 2345000 Fax: (040) 2345014 www.deloitte.nl Controleplan 2006 uitgebracht aan de gemeente Heusden Op alle contractuele relaties van Deloitte zijn de algemene voorwaarden van Deloitte, welke zijn gedeponeerd bij de Griffie van de Arrondissementsrechtbank te Rotterdam onder aktenummer 84/2004 van toepassing. Deloitte Accountants B.V. is ingeschreven in het handelsregister van de Kamer van Koophandel te Rotterdam onder nummer 24362853. Member ofdeloitte Touche Tohmatsu

Inhoud 1. Inleiding 4 2. Controleopdracht 4 2.1. Opdracht 4 2.2 Materialiteit 4 3. Planning 6 3.1 Inleiding 6 3.2 Controleaanpak 7 3.3. Bedrijfsprocessen 8 3.4. Verbijzondering algemene controleopdracht 2006 10 4. Uitvoering 10 4.1. Tijdschema 10 4.2. Werkzaamheden gemeente Heusden 11 4.3. Controleteam 11 5. Rapportage en communicatiematrix 11 6. Overige aandachtspunten 14 6.1. Specifieke accountantsverklaringen 14 6.2. Algemene productinformatie 14 7. Evaluatie kwaliteit dienstverlening 15 8. Tot slot 15

1. Inleiding De raad van de gemeente Heusden heeft Deloitte Accountants opdracht gegeven tot controle van de jaarrekening als bedoeld in artikel 213 van de Gemeentewet. Ter voorbereiding op de uitvoering van deze controle hebben wij ons controleplan opgesteld. Dit plan wordt vooraf besproken met (een vertegenwoordiger uit) de raad, de portefeuillehouder financiën, de algemeen directeur, de concerncontroller, de teammanager bedrijfseconomische control en de teammanager kwaliteitscontrol. Deze bespreking is bedoeld om enerzijds een toelichting te geven op ons controleplan en anderzijds om van de gemeente Heusden te vernemen welke accenten zij in de controle zou willen aanbrengen. Uiteraard is het van belang dat de controleopdracht nauw blijft aansluiten bij de doelstellingen en prioriteitenstellingen van de gemeente Heusden, die door de snelle ontwikkelingen in de omgeving continu aan verandering onderhevig zijn. Tussentijdse controlebevindingen kunnen aanleiding zijn de opdracht tussentijds bij te stellen, waarover een terugkoppeling naar de concerncontroller c.q. de gemeenteraad zal plaatsvinden. Het controleplan is als volgt ingedeeld. In hoofdstuk 2 besteden wij allereerst aandacht aan de aard en omvang van onze controleopdracht. Hierbij komt ook de planning voor de controle van het boekjaar 2006 aan de orde. Een belangrijk onderdeel van deze planning vormt de selectie van de bedrijfsprocessen die in detail zullen worden gecontroleerd. Ook de door de gemeente geformuleerde specifieke wensen komen aan de orde in hoofdstuk 3. In het hoofdstuk 4 gaan wij nader in op het tijdschema en het controleteam dat is betrokken bij de gemeente Heusden. Vanzelfsprekend brengen wij naar aanleiding van onze werkzaamheden verslag uit over de bevindingen. De terzake voorgestelde rapportage- en communicatiestructuur is opgenomen in hoofdstuk 5. Als laatste, maar zeker niet minst belangrijke onderdeel, besteden wij aandacht aan de (periodieke) evaluatie. Hierbij stellen wij, samen met de gemeente Heusden, na afloop van de controle vast of de in het controleplan geformuleerde doelstellingen zijn gerealiseerd en of er aan de (wederzijdse) verwachtingen is voldaan. De aldus verkregen feedback zal dienen als input voor het controleplan van het volgende jaar. 2. Controleopdracht 2.1. Opdracht Onze opdracht bestaat uit het controleren van de jaarrekening van de gemeente Heusden. Het doel van deze werkzaamheden is het verkrijgen van een redelijke mate van zekerheid over de getrouwheid van de jaarrekening van de gemeente. Nauw verbonden aan de certificerende functie is de natuurlijke adviesfunctie. Dit is geen opzichzelfstaande activiteit maar vloeit voort uit de certificerende taak. In onze certificerende rol beoordelen wij betrouwbaarheids- en rechtmatigheidsaspecten van de opzet en werking van systemen en processen. Op deze wijze zijn wij in staat relevante knelpunten in een vroegtijdig stadium te signaleren en onder uw aandacht te brengen. De natuurlijke adviesfunctie moet dus worden gezien als een extra toegevoegde waarde bij de werkzaamheden die in het kader van de certificerende functie worden verricht. Wij streven naar uniformiteit in de aanpak van de controle, aandachtsgebieden en structuur van rapportage en overleg. Wij houden hierbij de rapportagevorm van boekjaar 2005 aan. In het resterende deel van dit hoofdstuk en de volgende hoofdstukken werken wij de verschillende aspecten van de controleopdracht verder uit. 2.2 Materialiteit Het doel van onze controlewerkzaamheden is het verstrekken van een accountantsverklaring bij

de jaarrekening van de gemeente Heusden. Een accountantsverklaring vormt geen bewijs voor de absolute juistheid van een verantwoording. Bij het opstellen van een verantwoording is het immers onvermijdelijk dat bepaalde posten worden geschat of dat aan de andere kant aannames worden gemaakt. Als voorbeelden noemen wij de voorzieningen en de verwachte economische levensduur van vaste activa. Mede in verband met dergelijke schattingen en aannames is bij de controle van een verantwoording sprake van bepaalde marges, waarbinnen een post of de gehele verantwoording al dan niet voldoet aan de vereisten. Deze marges of materialiteit geven de maximale fout aan die in een verantwoording kan worden geaccepteerd. Hierbij is leidend dat het door de jaarrekening geschetste beeld de oordeelsvorming van de gebruiker niet wezenlijk mag beïnvloeden. Indien wel sprake is van een onjuist beeld heeft dit gevolgen voor de strekking van de accountantsverklaring of dient, ter voorkoming, de verantwoording te worden aangepast. Bij het bepalen van de omvang van de materialiteit speelt een groot aantal factoren een rol (bijvoorbeeld de omvang van de kosten, opbrengsten of vermogen en daarop van invloed zijnde risicofactoren). Deloitte Accountants berekent de materialiteit conform het Bapg (welke tevens zijn vastgesteld door de raad middels het controleprotocol) op basis van de totale lasten van de gemeente en een maximale aanvaardbare fout van 1%. Voor onzekerheden geldt volgens het Bapg een percentage van 3%. Uit voorzichtigheidsoverwegingen verlaagt Deloitte Accountants de aldus berekende materialiteit met 20%, zodat zij voor fouten een controletolerantie hanteert van 80% van 1% van het totaal van de lasten

Op basis van de primitieve begroting 2006 ramen wij de goedkeuringstolerantie voor het boekjaar 2006 - uitgaande van de begrote lasten van circa 71,3 miljoen (totale lasten) - voorlopig op 570.400. Voor onzekerheden wordt dit bedrag met een factor 3 vermenigvuldigd. Bij de controle van de jaarrekening 2006 zullen deze bedragen worden aangepast op basis van de werkelijke rekeningcijfers. De goedkeuringstolerantie wordt op dat moment definitief vastgesteld. De geconstateerde en niet-gecorrigeerde fouten en de geconstateerde onzekerheden worden gerapporteerd aan de gemeenteraad in het rapport van bevindingen. Bij de rapportering wordt een rapporteringstolerantie in acht genomen die bepalend is voor het al dan niet rapporteren van een fout of onzekerheid. Door uw gemeenteraad is de rapporteringstolerantie op het niveau van de controletolerantie gesteld. De raad kan evenwel een lagere rapporteringstolerantie voorschrijven. Deloitte Accountants zal erop aandringen dat geconstateerde fouten, die onder de controletolerantie blijven, maar naar onze mening relevant zijn, worden gecorrigeerd. 3. Planning 3.1 Inleiding In dit hoofdstuk gaan wij nader in op de aanpak en de planning van de controlewerkzaamheden. In de eerste plaats gaan wij concreet in op de procesgerichte controleaanpak, waarvan de selectie van de nader in detail te controleren processen een onderdeel vormt. In de tweede plaats presenteren wij een overzicht van de belangrijkste aandachtsgebieden die vanuit de risicoanalyse naar voren komen en van invloed zijn op de effectieve en efficiënte besturing en beheersing van de gemeente Heusden. Ten slotte besteden wij, vanuit onze doelstelling tot het leveren van toegevoegde waarde aan de gemeente Heusden, aandacht aan een aantal aanvullende speerpunten.

3.2 Controleaanpak De controle van de jaarrekening bestaat uit de interim-controle en de eindejaarscontrole. De interim-controle wordt uitgevoerd in de periode november 2006. De doelstelling van de interim-controle is de controle van de jaarrekening te dynamiseren, waardoor wij in relatief korte tijd in het voorjaar van 2006 de controle van de jaarrekening 2006 kunnen afronden. In het volgende figuur hebben wij dit gevisualiseerd. De controle van de jaarrekening van de gemeente Heusden is gebaseerd op de methode van risicoanalyse. De controle is daarbij enerzijds afgestemd op de sterke en zwakke punten in de beheersingsorganisatie binnen de verschillende afdelingen. Anderzijds wordt rekening gehouden met externe ontwikkelingen (wetgeving, marktontwikkelingen), ervaringen uit het verleden en wijzigingen van de personele bezetting op sleutelposities. Ten slotte zijn de uitkomsten van de controle 2005 en de bevindingen daarover in de managementletter en het rapport van bevindingen (inclusief bespreking daarvan) input voor de controle 2006.

Op basis van vorenstaande criteria onderkennen wij de volgende aandachtsgebieden: Nagaan en rapporteren over de follow-up van de bevindingen in de managementletter 2005 en het rapport van bevindingen naar aanleiding van de controle van de jaarrekening 2005. Beoordelen van de voorbereiding van de Wet maatschappelijke ondersteuning (WMO), voor zover relevant voor de jaarrekeningcontrole. Beoordelen van de gevolgen van Single information Single audit (SiSa) voor de jaarrekeningcontrole. Implementatie rechtmatigheidscontrole. Beoordelen interne beheersing met betrekking tot verbonden partijen. Concreet impliceert de toepassing van risicoanalyse dat Deloitte Accountants zoveel mogelijk steunt op de toereikend opgezette en werkende maatregelen van administratieve organisatie en interne controle en aanvullende werkzaamheden verricht op de kwalitatief mindere onderdelen. Vanzelfsprekend komen dergelijke zaken terug in de verschillende rapportages. Rechtmatigheid Uw gemeente is gestart met het opstellen van een plan van aanpak ten behoeve van de implementatie van de rechtmatigheidscontrole. In dit plan van aanpak wordt ingegaan op de inventarisatie van de wet- en regelgeving, de beoordeling van de verordeningen en de inrichting van de processen en de interne controle. Bij het uitvoeren van onze controlewerkzaamheden inzake boekjaar 2005 hebben wij vastgesteld dat uw gemeente destijds niet beschikte over toereikende interne beheersmaatregelen om zichtbaar aan te tonen dat de in de jaarrekening opgenomen baten, lasten en balansmutaties rechtmatig tot stand zijn gekomen. Voor het boekjaar 2006 is het van belang de rechtmatigheid verder te borgen binnen de gemeentelijke organisatie. Hierbij is van belang dat een aantal stappen worden uitgevoerd. Op hoofdlijnen gaat het om de volgende stappen: Opstellen van een toetsingskader; In kaart brengen van de werkprocessen binnen de gemeente; Implementeren van de rechtmatigheidsaspecten in de werkprocessen; Opstellen van interne controleplannen op deze werkprocessen, waarin een duidelijke verwijzing naar de verordeningen is opgenomen. Dit niet alleen op het gebied van rechtmatigheid, maar ook ten aanzien van de getrouwheid; Uitvoeren van interne controle; Rapporteren van de uitkomsten van de interne controle en waar noodzakelijk/mogelijk correctieve maatregelen voorstellen. Ten tijde van het schrijven van dit controleplan heeft de gemeente reeds actie ondernomen om bovenstaand stappenplan ten uitvoer te brengen. Tijdens de interim-controle zullen wij met de concerncontroller nadere afstemming hebben over de voortgang van de implementatie van de rechtmatigheid in uw gemeente. 3.3. Bedrijfsprocessen De controlevisie van Deloitte Accountants resulteert in een aanpak per bedrijfsproces. Een bedrijfsproces is in dit verband een afgebakend geheel van eenduidige maatregelen van administratieve organisatie en interne controle. De controle van de bedrijfsprocessen vindt plaats in een meerjarencyclus, waarbij jaarlijks een aantal processen wordt gecontroleerd. De bedrijfsprocessen worden roulerend gecontroleerd, waarvoor in overleg met de gemeente - mede op basis van de risicoanalyse - een roulatieschema

wordt samengesteld. Op basis van het roulatieschema worden de voor dat jaar geselecteerde bedrijfsprocessen uitgebreid gecontroleerd. De bedrijfsprocessen die in 2006 voor opneming in het roulatieschema in aanmerking komen zijn hierna opgenomen. Over deze bedrijfsprocessen ontvangt u in de managementletter een rapportage van de risico s, evenals de al getroffen en nog te treffen beheersmaatregelen. Hiermee willen wij invulling geven aan het begrip control-leren. De controleaanpak van de geselecteerde bedrijfsprocessen omvat een diepgaande beoordeling van de toereikende opzet en werking van de administratieve organisatie en interne controle. Middelen hiervoor zijn onder meer procedurebeschrijvingen, interviews, cijferbeoordelingen en detailcontroles (waaronder steekproeven).

Voor het jaar 2006 zijn de volgende bedrijfsprocessen geselecteerd: q q q q Belastingen en retributies Overige opbrengsten Personeel Automatisering (beoordelen betrouwbaarheid van de geautomatiseerde gegevensverwerking) Overigens betekent de roulerende controleaanpak niet dat in het geheel geen aandacht wordt geschonken aan de voor dat jaar niet geselecteerde bedrijfsprocessen. Er zal altijd sprake zijn van een beperkte mate van beoordeling van (wijzigingen in) de administratieve organisatie en interne controle, aangevuld met cijferbeoordeling en zonodig detailcontroles. Ook het vaststellen van de aansluiting tussen de financiële administratie en de diverse subadministraties zal ieder jaar plaatsvinden. Gezien de hoge mate van complexiteit van de automatisering schakelen wij - indien nodig - bij de controle de automatiseringsdeskundigen van Deloitte Accountants (Enterprise Risk Services) in. Over de uitkomsten zullen zij intern aan ons rapporteren. Voor zover relevant nemen wij deze uitkomsten over in onze managementletter of in het rapport van bevindingen. 3.4. Verbijzondering algemene controleopdracht 2006 In het kader van het Bapg en artikel 2 van de Controleverordening van de gemeente Heusden (ex artikel 213 van de Gemeentewet) kan de gemeenteraad jaarlijks bepalen dat de accountant bij zijn controle specifieke aandacht dient te besteden aan bepaalde posten in de jaarrekening, de posten van deelverantwoordingen, de gemeentelijke producten en de gemeentelijke organisatieonderdelen. De volgende speerpunten c.q. wensen zijn benoemd [NOG NADER TE BEPALEN]: q q q. 4. Uitvoering 4.1. Tijdschema De uitvoering van de werkzaamheden zal plaatsvinden volgens het onderstaande globale tijdschema: Preaudit Interim-controle Managementletter 2006 2007 okt nov dec jan feb mrt apr mei jun jul Jaarrekeningcontrole Rapport van

bevindingen De managementletter wordt in het kader van hoor en wederhoor besproken met de algemeen directeur, de concerncontroller, de teammanager bedrijfseconomische control en de teammanager kwaliteitscontrol en is gericht aan het college. Het rapport van bevindingen en de accountantsverklaring worden gericht aan de gemeenteraad (met een afschrift aan het college). Het rapport van bevindingen wordt in het kader van hoor en wederhoor vooraf besproken met de algemeen directeur, de concerncontroller en wethouder financiën. Het definitieve rapport van bevindingen wordt behandeld in (een voor dit doel door de raad ingestelde vertegenwoordiging van) de raad. Voor een nadere toelichting op de rapportage- en communicatiestructuur verwijzen wij u naar hoofdstuk 5. 4.2. Werkzaamheden gemeente Heusden De gemeente Heusden heeft vanzelfsprekend een eigen verantwoordelijkheid om zorg te dragen voor een tijdige, volledige en kwalitatief goede aanlevering van conceptcijfers, specificaties en onderbouwingen. Een toereikende aanlevering van conceptstukken is essentieel voor de realisatie van het in de voorgaande paragraaf opgenomen tijdschema. Daarom zullen wij in samenspraak met de concerncontroller gedetailleerde werkafspraken maken over de vorm, inhoud en tijdigheid van de op te leveren conceptstukken. 4.3. Controleteam Het controleteam voor de gemeente Heusden bestaat uit professionals met uitgebreide kennis en ervaring, afgestemd op de kwaliteit die nodig is om de doelstellingen van de controleopdracht te realiseren. De accountantsactiviteiten zullen worden uitgevoerd door een team onder eindverantwoordelijkheid van de engagementpartner drs. Aad Scheepers RA. Drs. Jaapjan Zuidema zal als audit manager eerstverantwoordelijk zijn voor het relatiebeheer en de kwaliteitszorg van de voor uw gemeente uit te voeren opdrachten. Onder zijn leiding is Harold Maas, als supervisor, verantwoordelijk voor de directe leiding van de controle. Ingeval van noodzakelijke vervanging, zal dit na onderling overleg en overeenstemming kunnen worden aangepast. 5. Rapportage en communicatiematrix Rapportage Tijdstip Inhoud Managementletter Rapport van bevindingen Accountantsverklaring Na afronding van de interim-controle. Na afronding van de controle van de jaarrekening. Na afronding van de controle van de jaarrekening. Mogelijke risico s, verbeter- en aandachtspunten betreffende de processen en procedures (beheersingsstructuur), beheersing specifieke subsidiestromen evenals overige van belang zijnde onderwerpen. Rapportage vindt plaats aan het college van B&W. Resterende fouten, onzekerheden of verbeteringen op het gebied van verslaglegging. De opmerkingen zijn nimmer van dien aard dat ze afbreuk doen aan de strekking van de accountantsverklaring. Ons oordeel over de mate waarin de jaarrekening een getrouw beeld geeft in overeenstemming met verslaggevingsvoorschriften en een oordeel

over rechtmatigheid.

Onderstaand is de overlegstructuur in een communicatiematrix vastgelegd voor het boekjaar 2006. In het kader van het bestuurlijk overleg en de rapportage kunnen de volgende contacten tussen Deloitte Accountants en het bestuur en management als regel van toepassing zijn: Gemeente Heusden Aantal per jaar Toelichting Leden afstemmingsoverleg Algemeen directeur/ directeur/teammanager bedrijfseconomische control/teammanager kwaliteitscontrol Eén Afstemmingsoverleg (conform verordening 213, artikel 4 lid 3). Drie Teamleden: engagement partner en/of audit manager De gemeentesecretaris en het directieteam is voor de accountant een belangrijke gesprekspartner binnen de gemeentelijke organisatie. Bijeenkomsten: preauditgesprek, de bespreking van de bevindingen van interim-controle (op basis van de concept-attentiepuntenlijst) en de eindejaarscontrole (op basis van het conceptrapport van bevindingen). Teamleden: engagement partner en/of audit manager en/of supervisor Afdelingen Pm Binnen de afdelingen zal, in het kader van onze controle, nader overleg van toepassing kunnen zijn met de directeuren en verantwoordelijken voor de relevante primaire processen. Portefeuillehouder financiën (Een voor dit doel door de raad ingestelde vertegenwoordiging van de) gemeenteraad College van B&W en gemeenteraad Eén Eén Pm Teamleden: audit manager en/of supervisor Jaarlijks overleg over bestuurlijk relevante onderwerpen in relatie tot de accountantscontrole. Teamleden: engagement partner en audit manager Bespreken rapport van bevindingen (conform verordening 213, artikel 7 lid 4). Teamleden: engagement partner en audit manager Op verzoek verschijnen wij in de vergaderingen van het college en de gemeenteraad. Teamleden: engagement partner, audit manager Wij stellen voor, wanneer de raadscommissies c.q. werkgroepen en het bijbehorende vergaderschema bekend zijn, nadere afstemming te hebben over de invulling van uw controleopdracht aan Deloitte.

6. Overige aandachtspunten 6.1. Specifieke accountantsverklaringen Over en tijdens het verantwoordingsjaar dient een groot aantal verantwoordingen te worden voorzien van een accountantsverklaring, veelal ten behoeve van diverse ministeries. In samenspraak met de verantwoordelijke medewerkers streven wij naar een optimale en tijdige voorbereiding, uitvoering en afronding van de controles. Wij bespreken onze bevindingen en eventueel onderkende verbeter- of aandachtspunten met de betrokken medewerkers en direct leidinggevenden om in de toekomst problemen te beperken of te voorkomen. Indien de controlebevindingen daartoe aanleiding geven worden in de aanbiedingsbrief bij de accountantsverklaring de belangrijkste verbeterpunten opgenomen. Alle accountantsverklaringen zullen worden gericht aan de opdrachtgever van de betreffende afdeling (afdelingshoofd). De afdeling zorgt voor verzending aan de gebruiker van de accountantsverklaring en de afwikkeling van eventuele actiepunten. Voor de optimalisering van de dienstverlening voor het afgeven van specifieke accountantsverklaringen hebben wij onze centrale planningscoördinator (Jan Kivits) aangewezen als eerste aanspreekpunt voor het aanmelden van accountantsverklaringen. Ondergetekende draagt zorg voor de interne kwaliteitscontrole op de af te geven bijzondere accountantsverklaringen en voor de facturering. 6.2. Algemene productinformatie Een belangrijke voorwaarde voor goed maatschappelijk ondernemen is het tijdig beschikken over de juiste informatie. Deloitte Accountants streeft ernaar voor de gemeente Heusden een duidelijke toegevoegde waarde te zijn bij de informatievoorziening op het gebied van fiscaliteiten, subsidies, pensioenen, financiering, personeelszaken en seminars. Deloitte Accountants neemt daartoe het initiatief om te inventariseren welke periodieke uitgaven van Deloitte Accountants aan welke functionarissen van de gemeente Heusden toegezonden dienen te worden.

7. Evaluatie kwaliteit dienstverlening Een kwalitatief goede dienstverlening die aansluit op de wensen en behoeften van de gemeente Heusden is één van onze belangrijkste doelstellingen en daarmee een permanent aandachtspunt. Binnen Deloitte Accountants waarborgt een stelsel van procedures en maatregelen de periodieke beoordeling en evaluatie van de kwaliteit van het geleverde werk gericht op: het verder verbeteren van de communicatie tussen de gemeente Heusden en Deloitte Accountants; het onderkennen van aandachts- of verbeterpunten voor onze dienstverlening in de toekomst; het handhaven van de betrokkenheid bij de gemeente Heusden en de te leveren kwaliteit. Een belangrijk element van de beoordeling en evaluatie is de communicatie met het management van de gemeente Heusden en overige betrokkenen. Wij streven naar het op een actieve wijze verkrijgen van feedback in relatie met de bestaande verwachtingen. Ten slotte voert een niet bij de dienstverlening betrokken partner van Deloitte iedere twee jaar een client servicegesprek met (een vertegenwoordiging van) de gemeenteraad, eventueel in aanwezigheid van een vertegenwoordiging van het bestuur en ambtelijk management van de gemeente Heusden. In dit gesprek komt onder meer aan de orde of de totale dienstverlening van Deloitte voldoet aan de verwachtingen. 8. Tot slot Wij vertrouwen erop met dit controleplan inzicht te hebben gegeven in onze voor het boekjaar 2006 uit te voeren werkzaamheden. Hoogachtend, Deloitte Accountants B.V. drs. A.P.W.M. Scheepers RA