OPSTARTMAP voor PAB Handleiding voor mensen met een Persoonlijke Assistentiebudget Laatst aangepast: 23/10/2012
Inhoudsopgave 1. Voorstelling van Onafhankelijk Leven......... 4 1.1. Wat is een vereniging voor budgethouders?... 4 1.2. Ondersteuning aan huis bij de opstart... 5 1.3. Word lid van Onafhankelijk Leven!... 6 2. Opstart PAB in vijf stappen........... 8 3. Welke assistentie wanneer? (STAP 1)......... 11 3.1. Welke taken mag een persoonlijk assistent doen?... 13 3.2. Waarvoor kan ik het PAB niet gebruiken?... 15 4. Wat is mogelijk binnen mijn budget? (STAP 2)...... 16 4.1. Assistent via sociaal secretariaat of interim-kantoor... 17 4.2. De 80 %-regel... 18 5. Persoonlijke assistenten zoeken (STAP 3)......... 20 5.1. Vraag een coach... 20 5.2. Mantelzorgers... 20 5.3. Website assistentie.net... 22 5.4. Website van de VDAB... 22 5.5. www.11.be... 23 5.6. Interim-kantoor... 24 5.7. Advertenties plaatsen... 24 5.8. Een stagiair als assistent... 26 5.9. Dienstencheques of PWA-cheques... 27 5.10. Voorziening / diensten voor gezinshulp... 27 5.11. Vrijwilligersorganisaties... 27 6. Een overeenkomst opstellen (STAP 4)......... 29 6.1. Algemene bepalingen... 29 6.2. Welke soorten overeenkomsten?... 30 6.3. Arbeidsovereenkomst met een persoonlijke assistent... 30 6.4. Een overeenkomst met een interim-kantoor... 32 6.4.1. Een overeenkomst met een zelfstandige... 34 6.4.2. Een overeenkomst met voorziening of dienst die assistenten in dienst heeft... 35 6.4.3. Een overeenkomst in het kader van kortopvang of logeerdagen... 36 6.4.4. PWA-cheques en dienstencheques... 36 6.5. Overeenkomsten voor bepaalde of onbepaalde duur... 42 6.6. Voltijdse of deeltijdse overeenkomsten... 42 6.7. Vast of variabel uurrooster... 43 www.onafhankelijkleven.be 2
6.8. Interim-kantoor of sociaal secretariaat?... 44 7. Documenten opsturen (STAP 5)......... 50 8. Kosten bewijzen............ 51 8.1. Tips voor een goede PAB-administratie... 51 8.2. Directe en indirecte kosten... 54 8.3. Wanneer moet ik mijn PAB-uitgaven bewijzen?... 56 8.4. Wanneer moet ik welke documenten opsturen naar het VAPH?... 56 9. PAB en inkomen............ 58 9.1. Voor de persoon met een beperking... 58 9.2. Voor de assistent... 59 10. Checklist opstart PAB............ 59 11. Opstart via spoedprocedure......... 60 11.1. Hoeveel PAB krijg je?... 60 11.2. Welke assistenten kies je?... 60 11.3. Welke ondersteuning kunnen wij bieden?... 62 11.4. Wat doen de naasten als de budgethouder is overleden?... 63 11.5. Nuttige adressen... 63 12. Bijlagen............ 65 Nuttige websites... 65 Budgetoverzicht (op jaarbasis)... 67 Voorbeeldbrief voor ouders van minderjarig kind met beperking... 68 Contactgegevens Securex... 69 Contactgegevens t-interim... 70 13. Contact ONAFHANKELIJK LEVEN......... 74 Hoofdzetel Onafhankelijk Leven... 74 Advieslijnen Onafhankelijk Leven... 74 Provinciale kantoren... 74 PAB en PGB Coachen... 75 www.onafhankelijkleven.be 3
1. Voorstelling van Onafhankelijk Leven Onafhankelijk Leven is een vereniging voor budgethouders. Het is de taak van onze organisatie om mensen te ondersteunen die met een PAB werken of een PAB wensen. PAB = Persoonlijke Assistentiebudget. Iemand die een PAB heeft = een budgethouder = jij! Een budgethouder is dus iemand die een PAB (een Persoonlijk Assistentiebudget) krijgt van het VAPH (Vlaams Agentschap voor Personen met een Handicap). 1.1. Wat is een vereniging voor budgethouders? Een budgethoudersvereniging is een vereniging van en voor mensen met een PAB/PGB of personen met een beperking die hiervoor belangstelling hebben. Een budgethoudersvereniging behartigt de belangen van budgethouders. Ze ijvert voor een goede regelgeving en een volwaardig statuut van de persoonlijke assistent. De vereniging geeft ondersteuning, informatie en advies over het Persoonlijke Assistentiebudget, en vertelt hoe je ermee aan de slag gaat. Je kan een beroep doen op Onafhankelijk Leven vanaf het moment dat je een PAB aanvraagt. Budgethouders (zoals jij) staan wij bij met advies op maat. Onafhankelijk Leven is professioneel en ervaringsdeskundig. We komen ook naar jou toe en geven advies op maat. Wij hebben een ruim aanbod voor jou: informatie (via websites, brochures, folders, vormingsdagen), advieslijn (via telefoon, e-mail en website), juridische en arbeidsrechtelijke expertise collectieve belangenbehartiging (campagnes, opvolgen van de richtlijnen, beleidswerk), PAB / PGB-coaching (advies op maat, via huisbezoeken of kantoorbezoeken, modelovereenkomsten, budgetbeheer, administratie, kostenstaten opmaken, hulp bij sollicitaties, ). www.onafhankelijkleven.be 4
1.2. Ondersteuning aan huis bij de opstart Elke nieuwe budgethouder krijgt van het VAPH een waardebon ter waarde van 150 euro. In ruil voor deze waardebon krijg je gratis een eerste gesprek met een PAB-coach. De coach geeft jou advies op maat. We helpen jou thuis bij volgende vragen: Waarvoor zal ik het PAB gebruiken? Welke assistenten wil ik? Welke soort ondersteuning is het beste voor mij? Wil ik assistentie via een sociaal secretariaat, interim, dienstencheques, PWA-cheques, vrijwilligers? Hoe vind ik de assistenten? Hoe organiseer ik mijn administratie als budgethouder? Hoe bewijs ik mijn kosten? Uiteraard kan je ook na de opstart beroep doen op een coach. Dat kies jij helemaal zelf. Onze coaches zijn professioneel en ervaringsdeskundig. Sommigen onder hen zijn zelf ouder van een kind met een PAB. Ze kunnen jou goed helpen bij de administratie en het financieel beheer van je PAB. De coach haalt voor jou het onderste uit de kan van jouw PAB. Investeren in coaching = Investeren in je PAB Een afspraak met een coach kan op drie manieren: 1. Bij jou thuis (= je betaalt de coaching zelf + de verplaatsingstijd). 2. Op kantoor in Gent (= je betaalt enkel de coaching). 3. Op een zitdag in jouw buurt (= jij betaalt enkel de coaching, en niet de verplaatsingsonkosten) Coaching kost 75 euro per uur. Deze kost kan je volledig betalen met je PAB. Voor een afspraak met een coach, bel de advieslijn van Onafhankelijk Leven. www.onafhankelijkleven.be 5
1.3. Word lid van Onafhankelijk Leven! De belangrijkste reden om lid te worden? Niet alleen hebben onze leden het PAB verwezenlijkt, ze stellen ook hun expertise ten dienste van anderen. Door de jarenlange ervaring van onze leden kunnen wij snel een antwoord bieden op al jouw vragen. Onze dienstverlening en service is gratis voor leden (uitgezonderd coaching). 10 GOEDE REDENEN OM LID TE WORDEN VAN ONAFHANKELIJK LEVEN: 1. Permanente dienstverlening: een professioneel en ervaringsdeskundig team die elke werkdag (van 9 uur tot 17 uur) ter beschikking staan. 2. Kwaliteitsvolle dienstverlening: professioneel, uitgebreid en praktijkgericht advies. 3. Ook in jouw buurt: ons hoofdkantoor is in Oost-Vlaanderen, maar we zijn in heel Vlaanderen actief. Zo hebben we regionale contactpunten in West-Vlaanderen, Antwerpen, Limburg en Vlaams-Brabant. We zijn dus altijd in jouw buurt. 4. Oprichters van PAB: De oprichters van Onafhankelijk Leven hebben meer dan twintig jaar gevochten om het PAB mogelijk te maken. Lees onze geschiedenis op www.onafhankelijkleven.be 5. Financiële voordelen - Leden van Onafhankelijk Leven krijgen bij Securex voordelige tarieven voor de arbeidsongevallenverzekering. - Bij t-interim krijgen leden de goedkoopste tarieven voor interim-arbeid. - Leden kunnen een PAB-verzekering afsluiten bij Feys, Renard, Bossuyt & Co. Bestel bij ons de gratis infomappen Securex, t-interim en Verzekering. 6. Huisbezoeken: de coach komt bij jou thuis om je te ondersteunen bij je PAB. Je kan ook terecht op ons kantoor, maar graag vooraf een seintje. Bestel de folder PAB/PGB-coaching. www.onafhankelijkleven.be 6
7. Spoedprocedure: dankzij Onafhankelijk Leven kunnen volwassenen met een sneldegeneratieve aandoening (zoals bv. ALS) of kinderen met een stofwisselingsziekte via de spoedprocedure PAB ontvangen. Vraag de infomap spoedprocedure aan! 8. Lobbywerk voor PAB-richtlijnen: Onafhankelijk Leven slaagde erin het verbod op de combinatie PAB en mantelzorg op te heffen. Ook slaagden we erin om het verbod op de combinatie PAB en buitengewoon onderwijs te stoppen. 9. Wachtlijst PAB: Onafhankelijk Leven voert actie en campagnes om het beleid te beïnvloeden, opdat er meer middelen vrijkomen om de wachtlijst weg te werken. 10. Steun van ervaringsdeskundigen: budgethouders kunnen als vrijwilliger aan de slag om op infodagen of via een huisbezoek andere budgethouders te helpen. www.onafhankelijkleven.be 7
2. Opstart PAB in vijf stappen Je mag (eindelijk) starten met je PAB. Proficiat! Neem zo snel mogelijk contact op met Onafhankelijk Leven, om een afspraak te maken met één van onze coaches. Van het VAPH ontving je een starterspakket met een waardebon. Met deze waardebon kan je gratis beroep doen op één van onze coaches. - Je coach is niet alleen professioneel, maar ook ervaringsdeskundig. - Hij of zij helpt jou met je PAB te organiseren op jouw maat. - De coach helpt jou goed van start te gaan met je PAB, en zet samen met jou alles op een rijtje. Belangrijke opmerking: Je hebt drie maanden de tijd om te starten. Bv: je mag starten met PAB vanaf 1 januari. Dat betekent dat je moet starten vóór 1 april. Het PAB is een jaarbudget, dat loopt per kalenderjaar, van januari tot december. Als je in november een PAB krijgt en je start op 1 december, dan krijg je dus voor dat jaar nog 1/12 van je jaarbudget om te spenderen binnen dit kalenderjaar. Als je dit niet volledig opgebruikt hebt eind december, moet je het overschot teruggeven aan het VAPH. Per kalenderjaar maakt het VAPH namelijk een afrekening. Hoe vroeger je de startdocumenten kan opsturen, hoe sneller het PAB op je rekening staat. Je hoeft je assistentie in de drie maanden die je krijgt om op te starten nog niet volledig te regelen en vast te leggen voor de komende jaren. Je moet wel minstens één contract afsluiten. Je kan er dus voor kiezen om al met dienstencheques te beginnen. Of je kan al één contract afsluiten zodat het PAB kan starten. Vervolgens begin je de manier waarop je je PAB wil gebruiken gaandeweg verder invullen. www.onafhankelijkleven.be 8
Een uitzondering op de 3-maanden-regel: minderjarigen die op de datum van aanvang van hun toekenning gebruik maken van een observatie- en behandelingscentrum, een internaat of een semiinternaat. Zij moeten ten laatste op 1 juli van het lopende schooljaar starten met hun PAB. Met deze uitzondering laat het VAPH hen toe om het schooljaar af te ronden. We overlopen hierna kort de stappen die je moet doorlopen om vlot te kunnen starten met PAB. In de volgende hoofdstukken worden deze stappen uitgebreid besproken. Stap 1: Welke assistentie wanneer? Eerst moet je bepalen welke assistentie nodig is en wanneer. Zo weet je hoeveel uren assistentie je per week nodig hebt. Waarschijnlijk heb je hier ook al over nagedacht bij de inschaling. Je kan hiervoor het assistentierooster gebruiken. Als je het assistentierooster drie weken invult, zal je een duidelijk beeld krijgen van je assistentienood. In één oogopslag zie je welke taken al dan niet door één of meer persoonlijk assistenten moeten worden uitgevoerd. Bijvoorbeeld: toedienen medicatie, hulp in huishouden, ondersteuning op school/werk, enz. Meer uitleg in hoofdstuk 3. Stap 2: Wat is mogelijk binnen mijn budget? Als je een zicht hebt op de taken en uren, moet je nagaan wat er mogelijk is binnen je budget. Je moet er namelijk elk jaar mee rondkomen! Je kan hiervoor contact opnemen met een coach van Onafhankelijk Leven, een sociaal secretariaat of een interim-kantoor. Onafhankelijk Leven raadt Securex (sociaal secretariaat) en t-interim (interim-kantoor) aan. Zij berekenen voor jou hoeveel uur assistentie je kan betalen met jouw budget. Meer uitleg in hoofdstuk 4. www.onafhankelijkleven.be 9
Stap 3: Persoonlijke assistenten zoeken Je hebt zicht op de taken en uren van je persoonlijke assistent en je hebt berekend dat je rondkomt met je PAB. Nu ga je op zoek naar een persoonlijke assistent die deze taken voor jou kan doen. Dat kan op allerlei manieren: zelf een vacature plaatsen op de website van de VDAB, een zoekertje plaatsen op www.assistentie.net, via een interim-kantoor, of misschien ken je wel iemand die jouw assistent wil worden? Meer uitleg in hoofdstuk 5. Stap 4: Een overeenkomst afsluiten Als je een persoonlijke assistent gevonden hebt, moet je een overeenkomst afsluiten. Het PAB wordt namelijk pas gestort zodra je het startformulier, het combinatieformulier én een kopie van de eerste overeenkomst opstuurt naar het VAPH. Probeer daarom geen tijd te verliezen in de opstartfase. Meer uitleg over in hoofdstuk 6. Stap 5: Documenten opsturen en START! Om te kunnen starten moet je drie documenten opsturen naar het VAPH: 1) het startformulier, 2) PAB en combinatieformulier, 3) een kopie van de eerste overeenkomst die je hebt afgesloten met een assistent. Meer uitleg in hoofdstuk 7. www.onafhankelijkleven.be 10
3. Welke assistentie wanneer? (STAP 1) Hoera! Ik heb eindelijk een PAB gekregen! Maar hoe moet ik deze assistentie organiseren? Hoeveel assistenten heb ik nodig en welke taken kunnen zij voor mij doen? Het is belangrijk om na te gaan welke assistentie je nodig hebt op welk moment. Je kan hiervoor als hulpmiddel het assistentierooster van Onafhankelijk Leven gebruiken. Het assistentierooster vind je op onze website www.onafhankelijkleven.be/publicaties. www.onafhankelijkleven.be 11
Je houdt een aantal weken alle assistentie/ondersteuning bij die je nodig hebt (of die je aan je kind of partner geeft). Dit kan confronterend zijn: je wil namelijk niet voortdurend met je neus op je beperkingen gedrukt worden. Ook als ouder/partner van een persoon met een beperking kan je soms schrikken hoeveel ondersteuning je geeft. Toch is het belangrijk om door te bijten, want je komt tot noodzakelijke besluiten. Enkele voorbeelden: Ik ben Anne, ik ben 28. Ik heb assistentie nodig op vlak van mobiliteit en daarvoor wil ik ook een persoonlijke assistent in dienst nemen. Maar ik heb ook assistentie nodig om veilig in bad te gaan. Ik wil dat mijn vriend dit blijft doen, want dit is voor mij heel persoonlijk. Maar het zou voor ons al een hele hulp zijn als een persoonlijke assistent mij overal naartoe zou brengen. Dan heeft mijn vriend meer tijd voor zichzelf. Onze zoon heet Louis, hij is zes jaar en heeft een zware meervoudige beperking. Er is constant toezicht nodig omwille van zijn zware medische problemen. We hebben het maximumbudget gekregen, maar daarmee kunnen we niet ALLE assistentie betalen die hij nodig heeft. Wijzelf en onze oudste zoon van 12 blijven dus ingeschakeld om Louis te verzorgen, maar met veel hulp van de assistenten. Zo kunnen we ook aandacht geven aan onze oudste zoon én hebben we wat meer momenten voor elkaar. Ik ben Marianne, 50 jaar en ik heb ALS. Ik deed vroeger alles zelf: naaien, koken, strijken, noem maar op. Nu kan ik dat allemaal niet meer. Het valt mij en mijn man heel zwaar dat hij dit nu moet doen. Sinds ik het PAB heb, heb ik een assistente die ons komt helpen in het huishouden. Conclusie: het is niet mogelijk om alle nodige assistentie te betalen met PAB. Het is niet zo dat je ALLES moet laten doen door je persoonlijke assistenten. Je kiest zelf wie welke assistentie wanneer verleent en wanneer dit gebeurt. Doel van het PAB = De kwaliteit van jouw leven en dat van je gezin moet erop vooruitgaan. Belangrijk om na te gaan is dus: welke assistentie heb ik nodig, wanneer heb ik assistentie nodig en door wie wil ik dit laten doen, door een gezinslid, mantelzorger, buur, of door een externe persoonlijke assistent? www.onafhankelijkleven.be 12
Om dit te bepalen moet je weten welke taken persoonlijke assistenten mogen doen, en welke niet. 3.1. Welke taken mag een persoonlijk assistent doen? HUISHOUDELIJKE ACTIVITEITEN DIE BEHOREN TOT HET DAGELIJKS LEVEN (bv poetsen, strijken, afwassen, ) LICHAMELIJKE ACTIVITEITEN (bv verzorging, ondersteuning bij het zwemmen, ) DAGACTIVITEITEN (bv de krant lezen, schaken, op uitstap gaan, ) VERPLAATSINGEN Voor bovenvermelde punten kan zowel praktische, inhoudelijke als organisatorische hulp en/of ondersteuning. AGOGISCHE, PEDAGOGISCHE, ORTHOPEDAGOGISCHE BEGELEIDING EN/OF ONDERSTEUNING VAN DE PERSOON MET EEN BEPERKING EN/OF ZIJN OUDERS (bv meegaan met de scouts) www.onafhankelijkleven.be 13
SCHOOL EN WERK Hiervoor mag de persoonlijke assistent enkel praktische hulp bieden en/of ondersteuning bij handelingen van het dagelijks leven. BIJVOORBEELD: SCHOOL Jan zit in de klas en maakt rekenoefeningen. Jan geeft de antwoorden mondeling en zijn assistent schrijft deze op. Juist, de assistente verleent praktische hulp Jan zit in de klas en verstaat zijn rekenoefeningen niet en vraagt meer uitleg aan zijn assistent. De assistent geeft hem uitleg. Fout, de assistente verleent geen inhoudelijke hulp. Dat is de taak van de leerkracht! BIJVOORBEELD: WERK Mieke kan niet zelfstandig lezen en moet een vergadering voorbereiden. De assistente leest de tekst hardop voor aan Mieke. Juist, de assistente verleent praktische ondersteuning. Mieke heeft weinig tijd om de tekst van de vergadering te lezen. Ze laat de assistente de tekst lezen en vraagt haar om de tekst in het kort te vertellen. Mieke zelf! Fout, de assistente verleent geen inhoudelijke ondersteuning. Dat is de job van www.onafhankelijkleven.be 14
3.2. Waarvoor kan ik het PAB niet gebruiken? Het Persoonlijke Assistentiebudget dient NIET voor: Aankoop van hulpmiddelen (alsook inhuren/aanwerven van doventolken) Medische en paramedische behandelingen, onderzoeken of therapieën die behoren tot de bevoegdheid van het RIZIV, of het RIZIV hiervoor nu terugbetaling voorziet of niet. Een uitgebreide lijst vind je in de Richtlijnen voor de budgethouders van het VAPH. Contacteer ons als je twijfelt. Budgetbegeleiding (OCMW begeleiding) Het eigenlijke onderwijs (vb. lesgeven) en de eigenlijke tewerkstelling (de persoonlijke assistent mag het werk niet doen in plaats van de budgethouder zie vb. pagina 11). Assistentie in het ziekenhuis, revalidatiecentrum of rust- en verzorgingstehuis. Een aaneengesloten en voltijds verblijf in een ziekenhuis, revalidatiecentrum of rust- en verzorgingstehuis van maximaal 3 maanden heeft geen invloed op je PAB. Vanaf de eerste dag van de vierde maand van het verblijf zal je PAB opgeschort worden. Het verblijf moet aan de PAB-cel doorgegeven worden voor het einde van de eerste maand dat je in het ziekenhuis, revalidatiecentrum of rust- en verzorgingstehuis verblijft. Psychologische begeleiding www.onafhankelijkleven.be 15
4. Wat is mogelijk binnen mijn budget? (STAP 2) Werken met een PAB = werken met persoonlijke assistenten. Je bent opdrachtgever of werkgever van jouw persoonlijke assistent(en). Jij bepaalt zelf: wie jouw persoonlijke assistenten zijn met hoeveel persoonlijke assistenten je werkt hoeveel je deze personen betaalt en welke overeenkomst je met hen afsluit. Voor je van start gaat, moet je weten wat er mogelijk is binnen jouw budget. Het PAB is een jaarbudget. Werkgever= als je jouw assistenten te werk stelt via een sociaal secretariaat. Opdrachtgever = als je jouw assistenten werkopdrachten geeft, maar zelf niet de rechtstreekse werkgever bent. Bv als je werkt met een interim-kantoor. www.onafhankelijkleven.be 16
4.1. Assistent via sociaal secretariaat of interim-kantoor Als je weet welke taken je wil laten uitvoeren en wanneer, neem je contact op met een coach, sociaal secretariaat of uitzendkantoor. Zij maken voor jou een offerte en berekenen hoeveel assistenten je kunt aannemen, hoeveel uur je hen in dienst kan nemen en hoeveel je hen kan/moet betalen. Je neemt contact op en geeft de volgende informatie: jouw beschikbaar budget de taken die de assistent(en) moet(en) uitvoeren hoeveel uur per week je hen in dienst zou willen Vraag een berekening aan het wettelijk minimumloon, maar ook een berekening die daar een stukje boven ligt. Het is namelijk niet waarschijnlijk dat je iemand zal kunnen aanwerven voor een minimumloon (of dat die assistent lang in dienst blijft). Het loon bepaal je zelf, afhankelijk van de taken. De richtprijs ligt tussen 9 en 12 euro bruto per uur. Securex en t-interim zullen rekening houden met beheerskosten, vakantiegeld, arbeidsongevallenverzekering, Zo krijg je achteraf geen onaangename verrassingen. TIP: Laat wat reserve op jouw budget, want je kan ooit extra kosten hebben zoals een ontslagvergoeding. Wie je als assistent aanwerft, zal mee bepalen hoe hoog je loonkosten zijn. Voor bepaalde doelgroepen bv. langdurig werklozen of voor oudere werknemers (45+) geeft de RVA een tussenkomst in het loon of krijg je een vermindering voor de RSZ. Dit zijn zogenaamde doelgroepverminderingen. www.onafhankelijkleven.be 17
Bepaalde contracten (bijvoorbeeld voor studenten en voor occasionele arbeid) zijn heel voordelig voor de werkgever. Voor huishoudelijk werk kan je goedkoop assistentie krijgen via dienstencheques (zie verder). De advieslijn, jouw coach, het sociaal secretariaat of het interim-kantoor kan je inlichten. Bij 6.6 vind je een vergelijking tussen een sociaal secretariaat en een interim-kantoor, waardoor je een idee krijgt hoeveel een assistent kost. 4.2. De 80 % -regel Als startende budgethouder krijg je het eerste jaar niet het volledige PAB, maar slechts 80%. Dat is zo sinds 1 september 2008. In jouw brief van het VAPH staan drie bedragen: het budget dat je krijgt in het eerste, tweede en derde kalenderjaar. Je moet wel nog rekening houden met de jaarlijkse indexatie. Vanaf kalenderjaar 3 beschik je over het volledige jaarbudget. Een concreet voorbeeld: Je krijgt een brief van het VAPH dat je op 1 maart 2011 kan beginnen met je PAB. Je toegekende jaarbudget bedraagt 42.243,04 euro per jaar. Maar in de brief zal je naast dit bedrag nog drie andere bedragen zien staan: Beschikbaar budget 2011 JAAR 1 28.162,03 euro jaarbudget gedeeld door 12 maanden x het aantal resterende maanden van 2011 (maart tot en met december) x 80% 2012 JAAR 2 40.834.90 euro jaarbudget gedeeld door 12 maanden x 2 (resterende maanden voorgaande jaar - 2011) www.onafhankelijkleven.be 18
x 80% + jaarbudget gedeeld door 12 maanden x 10 (resterende maanden 2012). x 100% 2013 JAAR 3 42.243,04 euro jaarbudget aan 100% (= je toegekende budget) Het budget dat je in jaar 1 en jaar 2 effectief krijgt, hangt af van het moment waarop je opstart! www.onafhankelijkleven.be 19
5. Persoonlijke assistenten zoeken (STAP 3) 5.1. Vraag een coach Een persoonlijk assistentiebudget is één ding, maar waar vind je goede persoonlijke assistenten? We overlopen in dit hoofdstuk de verschillende mogelijkheden. Graag benadrukken we dat je met je waardebon van het VAPH gratis een huisbezoek van één van onze coaches kan aanvragen. De coach is voor veel budgethouders het centrale aanspreekpunt. Jouw coach kan je helpen om een profiel op te stellen, zoekertjes te plaatsen, kandidaten te selecteren, sollicitatiegesprekken te voeren, aanwervingen te doen, loonkosten uit te rekenen, enzovoort. Ook als je problemen hebt met je assistent of met derde partijen, kan de coach bemiddelen of voor oplossingen zorgen. 5.2. Mantelzorgers Mantelzorgers zijn familieleden en aanverwanten: d.w.z. echtgenoten, (groot- )ouders, (klein-) kinderen, broers, zussen, tantes en ooms, neven en nichten. Ook familieleden kunnen in dienst treden als persoonlijke assistent. In sommige situaties is het vanzelfsprekend om bij de opstart van het PAB te kiezen om mantelzorg in te schakelen. Het risico is dat het bij deze ondersteuning blijft en dat een externe assistent naar de hoek van onbekend is onbemind verdrongen wordt. Om dit te voorkomen is het van groot belang om voor of tijdens de opstart van het PAB de organisatie van de ondersteuning goed in kaart te brengen. Vaak zijn budgethouders bang dat een externe assistent samengaat met een verlies van de privacy. Enerzijds is dit een terechte angst, anderzijds weegt het verminderen van de privacy niet op tegen de meerwaarde van assistentie. En als het klikt, wat de belangrijkste voorwaarde is in de relatie tussen budgethouder en assistenten, is deze inbreuk uiterst relatief. www.onafhankelijkleven.be 20
VOORDELEN VAN MANTELZORGERS Zo kan de budgethouder direct starten met zijn PAB zonder uitstel. Uitstel betekent namelijk een financieel verlies van het toegekende budget. De budgethouder is al vertrouwd met de jarenlange ondersteuning en de flexibele inzetbaarheid van deze assistentie. De budgethouder kan de mantelzorger (eindelijk) een vergoeding geven. Vaak zijn mantelzorgers langdurig thuisgebleven om hun kind, partner of een ander familielid te verzorgen. Voor deze mensen betekent het extra inkomen, betaald met het PAB, een economisch voordeel en een maatschappelijke erkenning. VOORDELEN VAN EEN EXTERNE ASSISTENT Ontlasting van het gezin: In veel gezinnen is de zorg voor een persoon met een beperking een extra belasting. Voor mantelzorgers zijn tijd voor henzelf, tijd voor de andere gezinsleden, het onderhouden van een sociaal netwerk, vaak niet vanzelfsprekend. Een externe persoonlijke assistent(e) kan helpen: huishoudelijke en verzorgende taken overnemen, instaan voor permanentie, Hierdoor komen voor mantelzorgers tijd en ruimte voor andere zaken vrij. In die zin betekent het PAB niet alleen financiering van de ondersteuning van de persoon met een beperking, maar ook ondersteuning van de omgeving van de budgethouder. Een externe assistent(e) kan nieuwe kansen tot groei aanreiken en de persoon met een beperking ondersteunen in zijn streven naar meer onafhankelijkheid. Bijvoorbeeld: weer mogelijkheden hebben om bepaalde activiteiten te kunnen doen. Soms kan een externe assistent(e) bij kinderen en volwassenen met een verstandelijke beperking de groei stimuleren dankzij zijn/haar professionaliteit. Het is makkelijker om tegen een externe assistent(e) te zeggen welke ondersteuning waar, wanneer en op welke wijze moet geboden worden. Dit gezag van een werkgever en dit www.onafhankelijkleven.be 21
zelfbeschikkingsrecht doen gelden tegenover iemand uit de directe omgeving is niet zo gemakkelijk. Laat staan hoe gevoelig het kan liggen om een familielid te ontslaan 5.3. Website assistentie.net Je kan een assistent zoeken én vinden via onze website www.assistentie.net. Zoekertjes bekijken: Hier vind je een aantal assistenten die op zoek zijn naar werk. Je kan zelf contact opnemen met hen. Zoekertjes plaatsen: Als je dit wenst, kan je ook je gegevens op de website plaatsen. Bereid je vacature voor: bepaal de taken, het profiel van je assistent, het aantal uren dat je hem/haar wil tewerkstellen. Vermeld of een rijbewijs nodig is, in welke omgeving je assistentie zoekt en op welke manier ze contact kunnen opnemen met jou. Je kan zelf je zoekertje online plaatsen via een handig invulblad op www.assistentie.net. Je kan ook je gegevens mailen naar de advieslijn van Onafhankelijk Leven. Wij zorgen er voor dat jouw vacature online komt. Zodra je iemand gevonden hebt, geef je ons een seintje zodat we je zoekertje kunnen verwijderen. ZIE 5.7 VOOR ENKELE VOORBEELDEN VAN ZOEKERTJES. 5.4. Website van de VDAB Via de website van de VDAB kan je makkelijk jouw vacature bekendmaken, alsook op zoek gaan naar een geschikte kandidaat. Deze dienst is gratis en héél efficiënt! www.onafhankelijkleven.be 22
PLAATS JE VACATURE Je kan zelf je vacature plaatsen op deze website. Surf naar www.vdab.be. Als je naar de VDAB-website gaat, zie je het tabblad Mijn VDAB. Als je een vacature wil plaatsen en een eigen webpagina (Mijn VDAB) wil, moet je een formulier invullen en krijg je nadien een paswoord. Mocht je jouw vraag per mail willen stellen: info@vdab.be. Telefonisch via 0800 30700. Je kan ook naar het kantoor van de VDAB gaan om je in te schrijven. Je kan ook vragen dat iemand van de VDAB bij jou thuis langskomt. De vacature verschijnt in WIS, een vacaturedatabank voor mensen die op zoek zijn naar een job. Zij kunnen WIS gratis raadplegen via internet en via terminals verspreid over heel Vlaanderen. Alle gegevens worden dagelijks bijgewerkt. ZOEK ZELF EEN PERSOONLIJKE ASSISTENT Je kan via internet de CV s van werkzoekenden raadplegen. Enkel bedrijven met intermediaire activiteiten moeten een vergoeding betalen. Je moet je eerst registreren. Nadat je een contract getekend hebt, krijg je een bedrijfsidentificatie en een paswoord toegewezen waarmee je toegang krijgt tot de databank. Registreren kan online via www.vdab.be. Kies uit...cv s en dan rechtsonder registreer. Je kan ook het VDAB-kantoor in je buurt contacteren. 5.5. www.11.be Op www.11.be, het portaal van de Vlaamse Noord-Zuid beweging, kan je vacatures plaatsen voor persoonlijke assistenten. Het portaal bundelt tientallen vrijwilligersorganisaties en verenigingen. Om een vacature te plaatsen op de site moet je ingelogd zijn, rechtsboven zie je Login staan. Wanneer je ingelogd bent, zie je in de linker menubalk vacature aanmaken. Als je daarop klikt, kun je je vacature maken. www.onafhankelijkleven.be 23
5.6. Interim-kantoor Het interim-kantoor kan voor jou een assistent zoeken. Zij kunnen alle administratieve taken van het werkgeverschap op zich nemen. Meestal wordt er gewerkt met weekcontracten. Voor huishoudelijke taken kan je ook bij een interim-kantoor terecht voor een werknemer die werkt met dienstencheques. Je kan ook zelf een kandidaat aanbrengen en vragen dat die persoon via dienstencheques werkt (zie verder). Een vergelijking tussen een interim-kantoor en een sociaal secretariaat vind je in hoofdstuk 6.6. 5.7. Advertenties plaatsen Een advertentie is een beknopte omschrijving van het profiel van jouw assistent. Je vult de advertentie aan met: welk werk je persoonlijk assistent moet doen, voor hoeveel uur en voor welke tijdstippen je een persoonlijke assistent zoekt, waar je assistent moet wonen en hoe hij/zij bereikbaar moet zijn (telefoon, fax,...). Zorg dat de tekst van jouw advertentie duidelijk is. Zo ontloop je onnodige telefoontjes van mensen die denken dat je een secretaresse nodig hebt, of mensen die bellen om met de directie van het ouderlingentehuis te spreken. www.onafhankelijkleven.be 24
MOGELIJKE PLAATSEN OM TE ADVERTEREN Advertentie plaatsen in een krant (bijvoorbeeld De streekkrant, De Koopjeskrant, ). Het is goedkoper als je afkortingen gebruikt. Websites (bijvoorbeeld www.assistentie.net, www.vdab.be, www.11.be). Openbare plaatsen (school, supermarkten, bibliotheken ) of briefjes uithangen in je omgeving. Mond-tot-mond: Je kan ook aan zoveel mogelijk mensen (familie, buren, kennissen) vertellen dat je op zoek bent naar een assistent. ENKELE VOORBEELDEN VAN ADVERTENTIES Gevraagd: persoonlijke assistent m/v, ± 10u/week vr.: licham.& huishoud.activ., administratie en verplaatsingen. Interessant vr. student/huisvrouw. Tel Zoek m/v die ruim appartement wenst te huren met bijverdienste als huisbewaarder, pers. assistentie o.a. huishoud. werk vr. max 10u/week. Omgeving Gent. Tel. : Zoek pers. assistenten vr. zowel: licham.en huishoud.activ., verplaatsingen en administr.taken en klusjes. Inlichtingen tel Bijverdienste vr. m/vr.met eigen wagen vr. persoonlijke assistentie. In bezit van telefoon. Bellen voor afspraak tel. Bijverdienste: vr. m/vr vr. besturen van auto + persoonlijke assistentie. In bezit van rijbewijs + telefoon. Vr. afspraak bellen elke dag vanaf 10u behalve zondag. Tel. Bijverdienste: vooral W.E. vr. besturen auto + persoonlijke assistentie. Bellen vr. afspraak tss. 19u-20u. Tel. Personen gevraagd vr. verplaatsingen op onregelmatige tijdstippen. Tel.... tss. 17u-18u ma woe dond. Discrete en handige personen gevraagd vr. assistentie bij verplaatsingen, administratie en kleine taken (+- 10u/week), liefst woonachtig ten noorden van Gent, in het bezit van telefoon en rijbewijs. Tel. www.onafhankelijkleven.be 25
Dringend gevraagd: pers. assistenten voor 1 nacht/week en weekend. In bezit van telefoon, wonend in...voor afspraak bel Personen gevraagd voor pers.assistentie, 10u/week, onregelmatig werk. Tel. Je wilt onregelmatig werken en bent handig in het huishouden en in bezit van rijbewijs voor 10u/week verplaatsingen-inspring-huishoud. assistentie. Inter. vr. student/huisvrouw wonend in... en omgeving. Tel. 5.8. Een stagiair als assistent Enkele organisaties geven cursussen 'ADL-assistent en Persoonlijk Assistent'. Deze cursussen zijn voor toekomstige persoonlijke assistenten. De organisaties zoeken vaak budgethouders of personen met een beperking bij wie ze stage mogen lopen. De assistentie tijdens de stageperiode is gratis. Als je dit wenst, kan je de stagiair later aanwerven als persoonlijke assistent. De stage is dan als het ware een proefperiode. Contactgegevens om een stagiair aan te vragen: Organisatie Mentor vzw ADO ICARUS VSPW Contactpersoon Sofie Ranson Alex Verheyden / Telefoonnummer 056264434 011858465 092188930 092188937 Website organisatie www.mentorvzw.be www.ado-icarus.be www.vspw.be E-mail contactpersoon coach@mentorvzw.be alex.verheyden@adoicarus.be info@vspw.be www.onafhankelijkleven.be 26
5.9. Dienstencheques of PWA - cheques Dienstencheques zijn een makkelijke en goedkope oplossing voor huishoudelijke taken of verplaatsingen. Vergeet niet om een attest van het VAPH te bezorgen aan het bedrijf waar je de dienstencheques bestelt (Sodexo). als persoon met een handicap heb je namelijk recht op 2.000 dienstencheques per jaar; andere personen hebben slechts recht op 500 dienstencheques per jaar. 5.10. Voorziening / diensten voor gezinshulp Je kan assistentie nemen via een voorziening die zelf persoonlijke assistenten in loondienst heeft (bv. Thuishulp). Je hoeft dan niet zelf de sociale, fiscale en arbeidsrechtelijke verplichtingen als werkgever op jou te nemen. In dat geval betaal je de assistentiekosten op basis van een factuur. De voorziening of de instelling zoekt dan voor jou een assistent. Zie hoofdstuk 6 voor meer uitleg. 5.11. Vrijwilligersorganisaties Je kan een beroep doen op vrijwilligers en hen hiervoor een onkostenvergoeding betalen met het PAB. De vrijwilligers moeten werken via een erkende vrijwilligersorganisatie (bijvoorbeeld Ado Icarus, VFG, oppashulp voor de mutualiteit, kinderoppasdiensten, ). De vrijwilliger moet minstens 18 jaar zijn. www.onafhankelijkleven.be 27
VOORBEELDEN: Je buurman die vrijwillig af en toe met jou gaat wandelen, kan je niet betalen als vrijwilliger met je PAB. Tenzij je jouw buurman laat inschrijven bij een erkende vrijwilligersorganisatie, zoals bv. VFG. Je kan voor je verplaatsingen beroep doen op een vrijwilliger van een mindermobielen-centrale. Je kan deze vrijwilliger een reële of forfaitaire kostenvergoeding betalen. Je kan voor je kind (gespecialiseerde) opvang vragen van een dienst voor kinderopvang die al dan niet ervaring heeft met kinderen met een beperking. Let wel op: de vrijwilliger moet minimaal 18 jaar zijn. Niet alle babysitters zijn 18 jaar. Vrijwilligersonkosten zijn directe kosten. De vrijwilligersorganisatie geeft je voor deze kosten een factuur of onkostennota. Dit geldt als bewijs voor je kostenstaat. Een vrijwilliger mag als forfaitaire kostenvergoeding maximaal 31,4428 euro per dag en 1.257,51 euro per jaar (index 2012) ontvangen. Als de vrijwilliger een hoger bedrag ontvangt, is de vrijwilligersvergoeding niet meer belastingvrij! Het is aan de vrijwilliger zelf om bij te houden hoeveel hij op jaarbasis aan vrijwilligersvergoedingen ontvangt. In principe kan jij namelijk niet weten bij welke andere organisaties de vrijwilliger nog vrijwilligerswerk doet. De vrijwilliger mag een onbeperkt reële onkostenvergoeding (bijv. km-vergoeding) ontvangen. Je kan ook een forfaitaire en reële vergoeding combineren: de reële onkostenvergoeding is dan begrensd tot 2.000 km tegen 0,3456 euro per km (bedrag 1/7/2012-30/06/2013). www.onafhankelijkleven.be 28
6. Een overeenkomst opstellen (STAP 4) 6.1. Algemene bepalingen Het VAPH stelt 3 voorwaarden: 1. Je moet de arbeidsreglementering en PAB-richtlijnen respecteren. 2. Je moet een schriftelijke overeenkomst afsluiten met de persoonlijke assistent(en). 3. De assistent moet meerderjarig zijn (ouder dan 18 jaar). Stel een overeenkomst op zodra je één persoon hebt die jouw persoonlijke assistent wordt. Jouw budget van het eerste jaar hangt af van de startdatum. De startdatum is de datum vanaf het moment dat je eerste assistent komt werken. Je budget wordt pas gestort wanneer de PAB-cel van het VAPH de eerste overeenkomst ontvangt. Op de overeenkomst moet staan: de identiteit van de verschillende partijen de geboortedatum van de persoonlijke assistent de naam van de minderjarige persoon met een beperking als één van de beide ouders een overeenkomst afsluit de duur van de overeenkomst (bepaalde of onbepaalde duur) de taakomschrijving van de persoonlijke assistent (zie hieronder) de gemiddelde wekelijkse prestatieduur de kostprijs van de persoonlijke assistentie de betalingsbepalingen www.onafhankelijkleven.be 29
6.2. Welke soorten overeenkomsten? Interimkantoor Arbeidsovereenkomst met persoonlijke assistent (arbeider, bediende of dienstbode) Overeenkomst met een voorziening Welke overeenkomst? Overeenkomst voor kortopvang of logeerfunctie Dienstencheques of PWA-cheques Overeenkomst met een zelfstandige 6.3. Arbeidsovereenkomst met een persoonlijke assistent Je bent zelf werkgever van de persoonlijke assistent die je selecteerde. De arbeidsovereenkomst, loonadministratie en al wat daarbij komt kijken, geef je in handen van een sociaal secretariaat. Het gaat om: prestaties beheren, verlofdagen, arbeidsongeschiktheid, overuren en recuperatiedagen nakijken, lonen berekenen, de bezoldigingen doorstorten en de loonbrieven aan je werknemers overmaken, aangiftes bij de RSZ, bij werkloosheidsinstanties en bij het kinderbijslagfonds. www.onafhankelijkleven.be 30
Een sociaal secretariaat heeft ook een perfecte kennis van het arbeidsrecht, de sociale wetten, de barema s en andere belangrijke informatie. Een sociaal secretariaat rekent voor zijn diensten een beheerskost aan die je ook met je PAB betaalt. Bij onze partner Securex betaal je ongeveer 50 euro beheerskosten per maand. Afhankelijk van je noden, zal je persoonlijke assistent specifieke taken hebben. Het is belangrijk te bepalen welk soort werk de werknemer uitvoert om te bepalen welk soort arbeidsovereenkomst nodig is. Onafhankelijk Leven raadt aan om zoveel mogelijk met bediendecontracten te werken. Zo heb je geen problemen bij de taakinhoud van je assistent. Veel taken die persoonlijk assistenten uitvoeren, passen eerder binnen een bediendecontract. Ook voor je assistent is een bediendecontract voordeliger voor de sociale wetgeving. Alle soorten arbeidsovereenkomsten moeten voldoen aan afzonderlijke en specifieke regels in verband met vorm- en inhoudelijke voorwaarden, beëindigingvoorwaarden, Het is uiterst belangrijk om je hier grondig over te informeren. Voorbeelden van contracten vind je op www.onafhankelijkleven.be. Neem best contact op met een sociaal secretariaat vóór je een contract afsluit. Onafhankelijk Leven werkt samen met sociaal secretariaat Securex: Voor meer informatie neem je contact op met het Securex-kantoor in jouw buurt (alle adressen staan achteraan). We geven een beknopt overzicht van de soorten arbeidscontracten: A. De arbeidsovereenkomst voor arbeiders Dit is een arbeidsovereenkomst waarbij de werknemer (arbeider) er zich toe verbindt om in ruil voor een loon hoofdzakelijk handenarbeid te verrichten, onder het gezag van de werkgever (= jij). Persoonlijke assistenten die werken met een arbeidsovereenkomst voor arbeiders vallen onder paritair comité 337 (PC 337). Bijvoorbeeld: de persoonlijke assistent moet enkel huishoudelijke taken doen. B. De arbeidsovereenkomst voor bedienden Dit is een arbeidsovereenkomst waarbij de werknemer (bediende) er zich toe verbindt om in ruil voor www.onafhankelijkleven.be 31
een loon hoofdzakelijk intellectuele arbeid te verrichten, onder het gezag van de werkgever (=jij). Surf naar www.aandeslag.be om een goed overzicht te verkrijgen van alle verminderingen waar je recht op hebt als je werknemers in dienst neemt (vermindering aanwerving van de eerste werknemers, 50+, ). Enkele voorbeelden van bediendetaken: de persoonlijke assistent moet de budgethouder vervoeren met de wagen of moet de medicatie klaarzetten, Mantelzorgers moeten ook steeds als bediende werken. PC 337 is van toepassing. 6.4. Een overeenkomst met een interim-kantoor Kies je voor een interim-kantoor, dan moet je met het interim-kantoor een contract afsluiten. Het interim-kantoor is werkgever en jij bent gebruiker. Maar jij als budgethouder kiest wie jouw assistent is en hoeveel loon hij krijgt. Veel budgethouders doen een beroep op interim-arbeid om hun ondersteuning te organiseren. Het interim-kantoor kan voor jou personeel selecteren. Je hebt zelf de eindbeslissing. Je kan ook zelf een assistent zoeken en die via een interim-kantoor tewerkstellen. Onafhankelijk Leven werkt samen met t-interim Werken met budgethouders en assistenten vereist enkele vaardigheden. Alle PAB-consulenten bij t-interim krijgen een PABopleiding van Onafhankelijk Leven, zodat we de kwaliteit van hun dienstverlening kunnen garanderen. Zo kunnen we jouw belangen nog beter verdedigen. Voor meer informatie, neem gerust contact op met mevrouw Nancy Deturck, Bergstraat 56, 2220 Heist-op-den-Berg, tel. 015 24 38 50, nancy.deturck@t-interim.be www.onafhankelijkleven.be 32
Voordelen van t-interim De consulenten komen thuis ( als je dat wenst ) om het profiel van je kandidaat te bepalen. Ze hebben een vast team dat instaat voor de budgethouders. De consulenten krijgen een PAB - opleiding van Onafhankelijk Leven. Het is een sociaal - ethisch kantoor; ze volgen onze visie. Info : www.t-interim.be/over. Als je dat wenst, gaan zij op zoek naar mogelijke kandidaten. Zij rekruteren, maar jij selecteert ( d.w.z. dat jij beslist wie jouw assistent wordt ). Zij zorgen voor de loonadministratie ( vakantiegeld, woon-werkverkeer, ). Als jouw assistent ziek of afwezig is, zorgen zij voor een snelle oplossing via een vervangende assistent. Er ontstaat een driehoeksrelatie : budgethouder ( gebruiker ) interimkantoor (werkgever) assistent (werknemer). T-interim staat als tussenpersoon tussen jou en je assistent. Als je dus bemerkingen hebt of je assistent wil ontslaan, dan staan zij hiervoor in. Omdat je met dag -, week - of maandcontracten werkt, loop je géén risico op hoge ontslagvergoedingen (zoals bij vaste arbeidsovereenkomsten). Als je ontevreden bent over jouw werknemer, kan je altijd contact opnemen met jouw t- interimkantoor. Flexibele werktijden. Voordeliger dan andere interim-kantoren. Wat is de kostprijs bij t-interim als je lid bent bij Onafhankelijk Leven? Je vindt zelf een assistent: Als je samen met je assistent naar t-interim stapt en je wenst dat zij zorgen voor de administratie, dan betaal je een coëfficiënt van 1,81 maal het uurloon. Bv. 10 Euro (bruto uurloon) x 1,81 (coëfficiënt) = 18,1 euro per gewerkt uur. OF t-interim vindt een assistent voor jou: www.onafhankelijkleven.be 33
Als je naar t-interim stapt en samen het profiel van je assistent bepaalt, dan stellen ze een aantal kandidaten voor, waarna jij een selectie maakt. In dat geval betaal je een coëfficiënt van 1,89 maal het uurloon. Bv. 10 Euro (bruto uurloon) x 1,89 (coëfficiënt) = 18,9 Euro per gewerkt uur 6.4.1. Een overeenkomst met een zelfstandige Er zijn ook persoonlijke assistenten die als zelfstandige werken. Jij betaalt de zelfstandige op basis van facturen. De prijs bepaalt de zelfstandige assistent op eigen houtje ofwel in onderlinge overeenkomst met jou. Normaal hoeft een particulier geen contract af te sluiten met een zelfstandige, omdat de betalingen met facturen gebeuren. Maar het VAPH wil wél een bewijs van een overeenkomst! Vergeet niet de verplichte vermeldingen op de overeenkomst, maar evenmin het ondernemingsnummer van de zelfstandige (het ondernemingsnummer = het vroegere btw-nr, voorafgegaan door een nul) te vermelden. Je kan een modelovereenkomst vinden op onze website www.onafhankelijkleven.be Je bezorgt de PAB-cel een kopie van de overeenkomst. Belangrijk: de zelfstandige moet in het handelsregister laten opnemen dat hij/zij PAB-assistentie doet. Sommige zelfstandige persoonlijke assistenten moeten geen btw aanrekenen voor de diensten die zij leveren aan budgethouders. Zij zijn dan vrijgesteld van btw. Hoe weet de assistent of hij/zij geen BTW moet aanrekenen? De assistent moet zijn/haar Sociaal Verzekeringsfonds contacteren. Als de zelfstandige persoonlijke assistent geen btw hoeft aan te rekenen, moet deze op de factuur de bepaling vermelden die hem/haar vrijstelt van btw. Dit doet de zelfstandige persoonlijke assistent door te verwijzen naar artikel 44, 2, 2 van het btw-wetboek. www.onafhankelijkleven.be 34
6.4.2. Een overeenkomst met voorziening of dienst die assistenten in dienst heeft Je kan assistentie nemen via een voorziening of instelling die persoonlijke assistenten in loondienst heeft. Je hoeft dan niet zelf de sociale, fiscale en arbeidsrechtelijke verplichtingen als werkgever op jou te nemen. In dat geval betaal je de assistentiekosten op basis van een factuur. De voorziening of de instelling zoekt dan voor jou een assistent. Let op: als je een contract aangaat met een voorziening, is de kostprijs een flink stuk hoger dan als je zelf als werkgever zou optreden. Je bezorgt de PAB-cel van het VAPH: een kopie van de overeenkomst tussen jou en de organisatie. een verklaring op eer van de organisatie met betrekking tot de tewerkstelling van persoonlijke assistenten (verkrijgbaar via onze website of onze advieslijn). Met deze verklaring zegt de organisatie: dat de dienst de PAB-inkomsten afzonderlijk in zijn boekhouding zal opnemen. dat de dienst niet door een andere instantie gesubsidieerd wordt om jou als persoon met een beperking te assisteren. wie de persoonlijke assistenten zijn van de dienst. dat er tussen de dienst en de assistent een overeenkomst is. dat de assistent een loon ontvangt. In de volgende situaties kan je de organisatie niet met jouw PAB betalen: een organisatie waarmee je geen schriftelijke overeenkomst afsloot. een organisatie waarvan je de PAB-cel geen verklaring op eer bezorgde. een organisatie die geen loon uitbetaalt aan zijn assistent(en). een organisatie die jou een bijdrage aanrekent in plaats van de reële kostprijs. www.onafhankelijkleven.be 35
Je kunt dus zelf kiezen of je bijvoorbeeld gezinshulp betaalt via het PAB of via jouw eigen inkomsten. Als je de gesubsidieerde diensten zoals het OCMW of thuishulp wil betalen met je PAB, dan moet je een overeenkomst met deze dienst afsluiten en de reële kostprijs betalen. Als je diensten niet wil betalen via het PAB, is dit uiteraard geen probleem. In dit geval betaal je de bijdrage die deze diensten aanrekenen met eigen middelen. PAB kan je enkel gebruiken voor hulp aan huis, niet voor opvang in de voorziening. 6.4.3. Een overeenkomst in het kader van kortopvang of logeerdagen De voorziening moet door het VAPH erkend zijn. Je moet altijd een schriftelijke overeenkomst opmaken met de voorziening. Je kan alleen de kosten voor verzorging en begeleiding (personeelskosten) betalen met je PAB. De hotelkosten (overnachting, maaltijden) moet je met je eigen middelen betalen. 6.4.4. PWA - cheques en dienstencheques Hieronder vind je alvast heel wat informatie betreffende PWA- en dienstencheques. Voor uitgebreide informatie verwijzen wij jou graag naar onze Infomap PWA cheques en dienstencheques. Leden budgethouders kunnen deze infomap gratis downloaden op onze website: www.onafhankelijkleven.be/publicaties. Je kan dienstencheques en/of PWA-cheques aankopen met je PAB. Een assistent voert taken uit en jij geeft hem/haar een cheque in de plaats. Dit is voordelig omdat de kostprijs per uur heel laag is (8,5 euro vanaf 2013), veel lager dan het loon dat je aan je assistent zou betalen als je hem in dienst nam. Assistenten die je met dienstencheques kan betalen, vind je bij bedrijven die erkend zijn in het kader www.onafhankelijkleven.be 36
van het dienstenchequesysteem. Een lijst met de erkende ondernemingen is beschikbaar op de site www.dienstencheques-rva.be Bijvoorbeeld: Voor poetshulp met dienstencheques kan je terecht bij interim-kantoren, diensten voor gezinshulp of schoonmaakbedrijven. Vaak is er wel een wachttijd en kan je ook niet zelf kiezen wie bij je aan huis komt. Je kan ook zelf een persoon selecteren die voor jou huishoudelijk werk doet. Je kan dan contact opnemen met t-interim en vragen dat zij deze persoon voor jou tewerkstellen via dienstencheques. Opgelet: Bij diensten voor gezinshulp kan je zowel beroep doen op een gezinshelpster die een deel van haar tijd poetst ofwel voor expliciete poetshulp. Als je enkel kiest voor poetshulp, ben je soms verplicht om met dienstencheques te werken. Gezinshelpsters zijn opgeleid om in gezinnen te helpen en mogen verschillende taken in een gezin opnemen. Poetsvrouwen hebben vaak geen specifieke opleiding gevolgd. Vaak is het zo dat de bijdrage voor gezinshulp berekend wordt volgens het gezinsinkomen. Dit kan goedkoper zijn dan met dienstencheques. Dit kan je echter niet met je PAB betalen omdat het een gesubsidieerde dienst is (zie 6.2.4). Vraag je gezinshulp met je PAB, dan betaal je de totale kost. Niets belet je echter gezinshulp te betalen met privémiddelen, of zelfs gecombineerd met het systeem van dienstencheques die je aankoopt met je PAB. Een goede administratie is dan wel noodzakelijk. De dienstencheques voor je PAB betaal je van je PAB-rekening. De dienstencheques die je voor je eigen rekening aankoopt, betaal je met je eigen middelen. PWA- en dienstencheques die je koopt met jouw eigen geld mag je inbrengen in je belastingen. PWA- en dienstencheques die je aankoopt met PAB mag je niet inbrengen. De werknemer via PWA/dienstencheques mag geen bloed- of verwant tot in de tweede graad zijn van de gebruiker voor wie hij prestaties verricht. Hij mag ook geen lid zijn van het gezin van die gebruiker, noch dezelfde verblijfplaats hebben als de gebruiker. Het is verboden te werken: bij de eigen ouders, grootouders, schoonouders, schoongrootouders, bij de eigen kinderen en kleinkinderen, bij de eigen broers en zussen, schoonbroers en schoonzussen, www.onafhankelijkleven.be 37