vectorworks case study Design Express Benelux Vectorworks & CINEMA 4D ontwikkeling verkoop training support de nieuwe Toni-wijk in Zürich-West uit een voormalige zuivelfabriek ontstaat een platform voor onderwijs en cultuur
nieuwe Hogeschool voor Kunsten in Zürich EM2N tekent een van de grootste bouwprojecten in Zwitserland met Vectorworks Architectuur. Het Toni-Areal is een essentieel onderdeel van het plan dat nieuw leven zal blazen in het stadsleven van Zürich-West. Het project biedt ruimte aan de Hogeschool voor Kunsten en de Hogeschool voor Toegepaste Wetenschappen in Zürich, voor culturele evenementen en appartementen. Het project wordt ontworpen door het in Zürich gevestigde architectenbureau EM2N met Vectorworks Architectuur. Vanaf 2013 zal de voormalige Tonizuivelfabriek de nieuwe locatie zijn voor de Hogeschool voor Kunsten en twee departementen van de Hogeschool voor Toegepaste Wetenschappen. Het Toni-Areal is een belangrijke investering in het educatief centrum van Zürich en in de lokale creatieve industrie, zegt schooldirecteur Regine Aeppli ter gelegenheid van de aftrap van de renovatie- en uitbreidingswerken. Belangrijke gebieden van het gebouw zullen toegankelijk zijn voor het publiek. Bouwdirecteur Markus Kägi schetst de kwaliteiten van dit project als volgt: Hoewel we het industriële karakter van de kolos zullen behouden, creëren we geen fort, maar een open en transparant gebouw. De transparante kolos is een ontwerp van het architectenbureau EM2N: Mathias Müller en Daniel Niggli. Het Toni-Areal is een van de grootste bouwprojecten die ooit in Zürich werd gerealiseerd en tijdens de verwezenlijking was het de grootste bouwplaats in Zwitserland. De totale oppervlakte bedraagt 108.000 vierkante meter, waarvan de hogescholen 84.500 vierkante meter innemen. De resterende 23.500 vierkante meter worden gebruikt voor huisvesting, cultuur, gastronomie, kleine winkels, parking en techniek. De aanneemsom, met inbegrip van basisverbouwingen en verbouwingen voor huurders, ligt rond de 350 miljoen Zwitserse frank (ongeveer 290 miljoen euro, nvdr). 2
de interne toegangsfiguur is de ruggengraat van het nieuwe Toni-Areal Het enorme industriële complex in Zürich-West werd in 1977 geopend en was het grootste en meest geavanceerde melk-verwerkingsbedrijf in Europa, tot het in 2000 na slechts 23 jaar dienst om economische redenen werd gesloten. Het district werd daarna tijdelijk gebruikt voor clubs en culturele en sportieve evenementen. In 2006 werd een studieopdracht gemaakt om dit gebied architectonisch om te zetten in een centrum voor onderwijs en cultuur. De nieuwe Hogeschool voor Kunsten en de Hogescholen voor Maatschappelijk Werk en Toegepaste Psychologie in Zürich moesten hier samen in een campus een nieuwe thuis vinden. snelle stedelijke ontwikkeling Zürich-West is nu een stadsdeel dat zijn industrieel verleden grotendeels achter zich heeft gelaten. De evolutie naar een gemengde, levendige buurt, die plaats biedt aan de meest uiteenlopende bestemmingen, is in volle gang. Zürich-West is hip. Bij het Toni-Areal lopen twee spannende ontwikkelingen door elkaar: aan de ene kant is het project de ruimtelijke verwezenlijking van het vernieuwd hoger onderwijs in Zwitserland. Aan de andere kant is het een centraal onderdeel van het stedelijke transformatieproces die in dit kwartier in volle gang is, een ontwikkeling die het hele karakter van Zürich zal veranderen en typeren. Vectorworks is een CAD-programma dat uitstekend het evenwicht weet te vinden tussen de verschillende eisen die aan een uitvoeringsplan en een wedstrijdplan worden gesteld. Dit programma beheerst beide taken perfect. Christof Zollinger, vennoot van EM2N, projectbeheerder Toni-Areal feiten en cijfers Toni-melkverwerkingsbedrijf: in 1977 Studieopdracht afgerond: in 2006 Voltooiing van de bouw: in 2013 Bouwvolume (SIA 116): 520.500 m³ Totale bruikbare vloeroppervlakte: 108.500 m² Bruto vloeroppervlakte: 125.000 m² Gevel: 40.000 m² Warmteproductie: afvalwarmte & afstandsverwarming Minergie (nieuwbouw): voldaan (Minergie is de Zwitserse standaard voor wat in België en Nederland bekend is als passiefhuis en nul- of laagenergiewoningen, nvdr) 3
Net als alle andere projecten van EM2N werd het Toni-Areal met behulp van Vectorworks Architectuur gepland. Voor een project met een volume van 520.500 m³ en een bruto vloeroppervlakte van 125.000 m² dat de uitbreiding van een heel stadskwartier vormt, is alleen al de enorme massa aan gegevens een hele uitdaging. Dankzij het eenvoudige en flexibele datamodel van Vectorworks kon de enorme hoeveelheid gegevens professioneel worden beheerd. Al naargelang de noden wordt een plan in een enkel document opgeslagen, worden meerdere plannen in een CADdocument samengevoegd of wordt er verwezen naar bepaalde elementen in andere plannen, zoals bij het bestand van het Toni-Areal. Vectorworks staat erom bekend dat het krachtig en effectief kan lay-outen. Een plan samenstellen met een weergave van een plattegrond, een doorsnede of een detail moet snel gaan en dat krijgt Vectorworks heel goed voor elkaar, looft Christof Zollinger, een van de twee projectbeheerders van het Toni-Areal en vennoot van EM2N. Hij leidt sinds 2006 het Toni-Areal-team van EM2N. planning met Vectorworks Architectuur Vectorworks is een CAD-programma dat uitstekend het evenwicht weet te vinden tussen de verschillende eisen die aan een uitvoeringsplan en aan een wedstrijdplan worden gesteld. Dit CAD-programma beheerst beide taken perfect, aldus Zollinger. 4 promenade nieuwe Hogeschool voor Kunsten in Zürich
Naast het algemeen werkplan, de talloze plannen voor plattegronden, doorsneden, gevels, trappenhuizen, details enzovoorts, werden speciale plannen voor de zogenaamde parels vervaardigd, zoals projectbeheerder Enis Basartangil van EM2N de zes bijzondere plaatsen in het Toni-Areal noemt. Bij de parels behoren onder andere de bibliotheek, de inkomhal of de concertzaal. De plannen voor deze markante locaties zijn grafisch complexer ontworpen dan andere onderdelen van het gebouw en geven extra informatie, zoals structurele technische informatie, aangezien deze ruimtes zich vaak uitstrekken over meerdere verdiepingen. We stellen ons het Toni-Areal voor als een geperforeerd, urbaan object, waar je doorheen kunt dwalen als door elk ander deel van de stad. Daniel Niggli, Mathias Müller werken in teams De omvang en de complexiteit van het project en de grootte van het team maakten het noodzakelijk om voor alle betrokkenen een aantel regels op te stellen over hoe ze uniform met Vectorworks dienden te werken. Onder deze regels vallen onder andere de programma-instellingen, de klassenstructuur, de juiste aanduiding voor de plannen, de organisatie, het juiste gebruik van werkgroepfuncties van Vectorworks, maar ook details zoals de zeven gebruikte lijndiktes en een heleboel concrete tips. De regels zorgen voor een uniform gebruik van Vectorworks en daarmee ook voor consistente plannen en documenten. Het dient als naslagwerk en helpt iedereen die nieuw aan het project begint deel te nemen. Eenmaal je de nodige structuren hebt geïntroduceerd en allen zich daaraan houden, loopt Vectorworks op rolletjes, stelt Enis Basartangil. Ondertussen zijn de regels voor het gebruik van Vectorworks zo volledig, dat een herziene versie in de toekomst als bedrijfsstandaard bij EM2N zal dienen. Ook de database die in het CADprogramma is geïntegreerd, werd voor de opmaak van Building Information Modeling (BIM) gebruikt, zoals het deurtype en het deurnummer of de kamergrootte en het kamernummer. Voor het Toni-Areal werd ook een eigen verzameling symbolen gecreëerd. Er werden niet enkel symbolen gemaakt voor deuren, beglazing, wastafels enzovoorts, maar alle wooneenheden werden ook als een symbool gedefinieerd, om efficiënt en consistent wijzigingen te kunnen aanbrengen aan de 20 verschillende woningtypen. Bij de concertzaal speelden ruimte en bouwakoestiek een cruciale rol, voor de inkomhal werden alle oppervlakken met bouwvoegen en alle gevels getekend. Het aantal en de grootte van de plannen heeft Vectorworks nooit voor noemenswaardige problemen gesteld, noch wat nauwkeurigheid, noch wat performantie betreft. Het CAD-programma was te allen tijde opgewassen tegen deze titanenopdracht. 5 Parels, zo noemt EM2N de zes meest prestigieuze gebieden van het Toni-Areal, zoals deze bibliotheek.
Doorslaggevend was het ruimteconcept dat we met Vectorworks hebben gecreëerd. We definieerden niet van meet af aan elke kamer met haar functie tot in detail, maar we legden gebieden en buurten in de bestaande structuur vast. - Christof Zollinger, vennoot van EM2N, projectbeheerder De groene en geel gekleurde kamers, gangen en buitenruimtes zijn publiek toegankelijk. 6
met de stad integreren ligging Toni-Areal Door de realisatie van het Toni-Areal worden twee onderwijslocaties samengevoegd: de regionale Hogeschool voor Kunst en de Hogeschool voor Muziek en Theater vormen samen de nieuwe Hogeschool voor Kunsten in Zürich. Door zich op één locatie te verenigen, kunnen deze instellingen voor hoger onderwijs hun ruimtebehoefte optimaliseren en hun operationele kosten reduceren. De belangrijkste reden waarom de voorkeur werd gegeven aan het ontwerp van EM2N was de flexibiliteit, waarmee EM2N het beste Het team vatte de bestaande oprittenconstructie in het noorden op als een verticale boulevard en vormde het om tot een van de belangrijkste toegangswegen. De architecten plaatsten een grote openbare hal op het grensvlak tussen hoge en lage bouwelementen. Deze elementen worden verbonden door een cascadeachtige reeks van gangen en trappen. Zo ontstaan er interne adressen, die de individuele ruimtes een plaats geven zoals huizen in de stad. Tegelijkertijd wordt het gebouw een stadscomponent in een onherbergzame omgeving. rekening hield met de eisen van twee zeer Doorslaggevend was het ruimteconcept dat we met Vectorworks hebben gecreëerd. We definieerden niet van in het begin iedere kamer met zijn functie tot in detail, maar we legden gebieden en buurten in de bestaande structuur vast, vertelt Zollinger. Dat was de enige manier om aan de huidige en de potentieel toekomstige behoeften van de twee onderwijsinstellingen te kunnen voldoen. Voor het Toni-Areal was het voor EM2N van belang een concept voor een gebouw te vinden, dat bijna de grootte van een heel huizenblok beslaat. Verschillende bestemmingen moeten naast elkaar bestaan binnen dit gebouw en in de dynamiek van de stad. Daniel Niggli en Mathias Müller gingen er dus van uit, dat ze in de eerste plaats te maken zouden krijgen met stedenbouwkundige en programmatische problemen. Hun ontwerp benadert de omvang We zien het Toni-Areal niet enkel als een school, maar als een deel van de stad. We stellen ons het Toni-Areal voor als een geperforeerd, stedelijk object, waar je doorheen kunt dwalen zoals door elk ander deel van de stad. De weg als promenade architecturale` in en doorheen het gebouw krijgt daardoor een centrale betekenis, in de zin van wederzijds doordringen en verstrengelen, schrijven Niggli en Müller. Ook de onconventionele bouwkundige raamvoorwaarden maken het project tot een architectonische uitdaging. Om voor de gebruikers van de campus een open kader te creëren, werkt EM2N met verschillende nauwkeurigheden, maatstaven en toetsen: soms rauw, soms verfijnd, deels te veel, deels te weinig gedetailleerd, met een aanbod van reusachtige publieke tot intieme privéruimtes. van het project dan ook met een soort van innerlijke stedenbouw. Het huis als stad, de stad als huis. verschillende onderwijsinstellingen. 7
Mathias Müller en Daniel Niggli streven ernaar een sterke persoonlijke architectuur te realiseren, een architectuur met een eigen karakter te ontwikkelen. Dat de meningen over hun projecten erg verdeeld zijn, vinden ze niet erg. Als hun projecten je maar niet koud laten. Müller en Niggli zijn ervan overtuigd dat er nooit maar een juiste oplossing bestaat. Tijdens hun projecten stuiten ze vaak op onvoorziene en toevallige omstandigheden. Daarom hebben ze de neiging om te denken in scenario s, te werken met hypothesen en van in het begin alternatieven te bedenken. Elke projectie in de toekomst gaat uit van verschillende veronderstellingen en vertelt een eigen verhaal. Als Müller en Niggli er in slagen projecten te ontwikkelen die op zichzelf kunnen staan in een stedelijk weefsel, dan hebben ze hun doel bereikt. info EM2M Josefstrasse 92 8005 Zürich, Zwitserland Tel: +41 44 215 60 10 www.em2n.ch Afbeeldingen: EM2M Originele tekst en publicatie door: ComputerWorks GmbH Schwarzwaldstraße 67 79539 Lörrach Duitsland info@computerworks.de www.computerworks.de ComputerWorks AG Florenz-Strasse 1e 4023 Basel Zwitserland info@computerworks.ch www.computerworks.ch Deze casestudy is een uitgave van Design Express. Alle rechten voorbehouden. Vectorworks is een geregistreerd merk van Nemetschek Vectorworks Inc. België Kleine Heide 26 2811 Mechelen 015 71 96 00 Nederland Oosthaven 8 2801 PB Gouda 0182 756 660 Design Express Benelux Vectorworks & CINEMA 4D ontwikkeling verkoop training support Daniel Niggli & Mathias Müller