Grondverzet in bestekken: een eenvoudige handleiding vzw Grondbank Gent, 2 december 2010 Malle, 16 december 2010 Leuven, 12 januari 2011 Hasselt, 19 januari 2011 Brugge, 25 januari 2011 Grondbank uw partner voor grondverzet Basisprincipes grondverzetsregeling (Andy Heurckmans) Wat is de grondverzetsregeling? Welke stappen moet ik als bouwheer nemen? Welke stappen moet mijn grondwerker nemen? Bodem / bouwkundig bodemgebruik / vormvast product Driedelige code Grondbank uw partner voor grondverzet 1
Wat is de grondverzetsregeling? Doel: beheersen van het risico op verspreiding van bodemverontreiniging door hergebruik van uitgegraven bodem Basisprincipes: Bodemonderzoek van de uit te graven bodem: technisch verslag Attesteren van traceerbaarheid en milieukwaliteit bij levering van bodem: bodembeheerrapport Wettelijke bepalingen Hoofdstuk XIII van Bodemdecreet Hoofdstuk XIII van Vlarebo 3 Welke stappen moet ik als bouwheer nemen? Opmaak van een technisch verslag (TV) Opdracht geven aan een EBD voor de opmaak van een TV (+ conformverklaring aanvragen); De uitgegraven bodem afvoeren naar een tussentijdse opslagplaats (TOP) opmaak van TV door TOP (contractueel te bepalen) Clausules opnemen in het bestek of contractuele documenten die waarborgen dat de grondverzetsregeling nageleefd wordt 4 2
Welke stappen moet mijn grondwerker nemen? Startdatum werken melden Melding afvoer TOP of CGR Aanvraag bodembeheerrapport voor hergebruik binnen of buiten de werf Kopie van Bodembeheerrapport overmaken aan eindgebruiker en initiatiefnemer grondwerken 5 Bodem / bouwkundig bodemgebruik / vormvast product Bodem: ophoging, nivellering, opvulling putten, Bouwkundig bodemgebruik: onderfundering wegenis, omhulling rioolbuizen, talludlichamen, ) Vormvast product: bakstenen, dakpannen, zandcementmengsels, betonproducten 6 3
Bodem / bouwkundig bodemgebruik / vormvast product Bvb. verharde wegen en paden in ophoging Taludlichaam (massief boven maaiveld) Steeds afdek (leeflaag, verharding) = bodem! Zate (8), grondverbetering = bodem! 7 Driedelige Code Het eerste cijfer (X) : als bodem BUITEN de kadastrale werkzone. Het tweede cijfer (Y) : als bodem, bouwkundig bodemgebruik of vormvast product BINNEN de kadastrale werkzone. Het derde cijfer (Z) : voor BOUWKUNDIG BODEMGEBRUIK of in een VORMVAST PRODUCT. (attesteert enkel de milieuhygiënische kwaliteit voor bouwkundig bodemgebruik of gebruik in een vormvast product, en doet geen uitspraak over de bouwtechnische kwaliteit. ) 8 4
Legende Cijfer Bodem buiten KWZ (X) Bodem, bouwkundig bodemgebruik* of in een vormvast product binnen KWZ (Y) Bouwkundig bodemgebruik/vormvast product* 0 onbekend onbekend onbekend 1 (vrij gebruik) vrij gebruik vrij gebruik in een bouwkundige of vormvaste toepassing 2 vrij gebruik mits toepassing Codes van Goede Praktijk 3 gebruik I tem V mits studie ontvangende grond 4 gebruik III tem V mits studie ontvangende grond 5 gebruik IV tem V mits studie ontvangende grond 6 7 gebruik V mits studie ontvangende grond 8 9 geen gebruik mogelijk geen gebruik mogelijk geen gebruik mogelijk 9 Grondverzet in bestekken: een eenvoudige handleiding Elisa Vermeulen, vzw Grondbank Gent, 2 december 2010 Malle, 16 december 2010 Leuven, 12 januari 2011 Hasselt, 19 januari 2011 Brugge, 25 januari 2011 Grondbank uw partner voor grondverzet 5
Inhoud Inleiding Vuistregels voor de opmaak van het technisch verslag (TV) Opmaak van het bestek: praktische tips bij standaardbestek 250 (SB250) Inleiding Wegen- en rioleringswerken aan bestaande wegen Standaardbestek 250 v2.2 Intensief overleg met openbare besturen, studiebureau s en aannemers (VlaWeBo) Algemene voorstellen aan te vullen met projectspecifiek advies 6
Vuistregels voor de opmaak van een technisch verslag Grondbank uw partner voor grondverzet Vuistregels opmaak TV overzicht Is de opmaak van een TV verplicht? Start tijdig met de opmaak van het technisch verslag Bezorg de EBSD gedetailleerde informatie over de werken Principes voor de opmaak van het TV Nota wegen- en rioleringswerken 1 & 2 Aanvullend onderzoek op de minimale strategie Laat uitloogproeven uitvoeren op partijen vrij gebruik (xy0) Vraag de conformverklaring aan en neem deze op in het bestek 14 7
Is de opmaak van een TV verplicht? openbare wegen, oude wegbeddingen en bermen = verdachte grond (Vlarebo art. 158 2 ) => TV steeds verplicht! Uitzondering: < 250 m³ én hergebruik binnen de kadastrale werkzone (cumulatief) TV kan eventueel opgesteld worden na uitgraving op TOP/CGR => bijzonder bestek aanpassen (zie slide nr. 41)! 15 Start tijdig met het technisch verslag Wacht niet op definitieve ontwerp Bijkomend onderzoek kan onzekerheden reduceren, maar vergt tijd Tip: voorzie een uurtarief voor overleg met de EBSD voor bijkomend advies bij de voorbereiding van het project of de uitvoering van de werken 16 8
Bezorg de EBSD gedetailleerde info Gedetailleerde omschrijving van de geplande werken, bvb. Heraanleg van wegkoffer van gevel tot gevel (zie ook slide 35-37) Rioleringswerken: nieuwe sleuven en/of vervangen van bestaande buizen Uitgraving van nieuwe grachten Mogelijk bijkomend uit te voeren grondwerk Ontwerpplannen met aanduiding van uitgravingszones en dieptes Gedetailleerde opsplitsing van de volumes per uitgravingszone (zie vb. grondverzetstabel) Indien gekend: fasering en grondstromen 17 Voorbeeld grondverzetstabel 1. GRONDWERKEN IN BESTAANDE WEGINFRASTRUCTUUR 1.1 Heraanleg van de weg Opbraak bestaande weginfrastructuur Uitgraving onder bestaande weginfrastructuur tot op niveau baanbed Uitgraving naast bestaande weginfrastructuur tot niveau baanbed (bvb. verbreden van de weg, aanleg nieuw fietspad, ) Subtotaal VH (m³) VLAREA Zie slide 35-37 1.2 (Her)aanleg van riolering Opbraak bestaande buizen, kokers, Uitgraving van sleuf(ven) voor riolering Huisaansluitingen Persputten, ontvangstputten, inspectieputten, Subtotaal 18 9
Voorbeeld grondverzetstabel (vervolg) 2. GRONDWERKEN DOOR AKKERLAND / IN ONVERHARDE BERM 2.1 Aanleg van riolering volgens Afgraven teelaarde Uitgraving van sleuf Subtotaal 2.2 Bouwputten (bufferbekken, pompstation, ) 3. VARIA Grachten (herprofileren, uitgraven, ) Andere Subtotaal TOTAAL TOTAAL met marge voor grondverbetering, bredere uitvoering sleuven, (10 à 15%) 19 Aanvullend onderzoek op de minimale strategie Minimaal = ontoereikend indien meerdere milieukwaliteiten worden vastgesteld Bijkomend onderzoek kan uitvoeringskosten drukken en onzekerheden (onvoorziene kosten) reduceren Voorbeelden Afperking van een verontreinigingsvlek Verifiëren onverwachte resultaten Verifiëren piekwaarden Reinigingsparameters bvb. 63µm-gehalte (voor meer details: zie nota wegen- en rioleringswerken dd. Juli 2009) 20 10
Uitloogproeven Nodig voor afvoer van driedelige codes xy0 om de kostprijs correct in te schatten Naargelang resultaat: hergebruik mogelijk of te reinigen Tip: schudproef mag geverifieerd worden met een kolomproef 21 Conformverklaring (CV) Grondig nazicht met aandacht voor uitvoerbaarheid, fasering mogelijkheid tot aanpassing TV Samenvatting van de uitvoeringsbepalingen (rekening mee houden in bestek) 22 11
Opmaak van het bestek: praktische tips bij standaardbestek 250 Vertaling TV naar posten van hoofdstuk 4-2 en 7 Differentiatie van posten voor afvoer Veel gestelde vragen en discussies Besteksbepalingen indien geen TV Grondbank uw partner voor grondverzet Vertaling TV naar posten van hfd. 4-2 en 7 Samenvatting van de posten uit hoofdstuk 4-2 met verwijzing naar de driedelige codes (tabel) Afgraving/uitgraving voor gebruik binnen de werf met voorlopig opslaan op tijdelijke W-TOP met verwijdering naar een grondreinigingsbedrijf met verwijdering naar een vergunde stortplaats met verwijdering voor gebruik buiten de werf of naar een TOP (verdere differentiatie: zie verder) Ophoging of afdekking met uitgegraven bodem, afkomstig van de werf met uitgegraven bodem, afkomstig van een ander project (aan te duiden door opdrachtgever) met uitgegraven bodem, geleverd door de aannemer Hoofdstuk 7: verwijzing naar hoofdstuk 4 voor afvoer en verwerking van grondoverschotten 24 12
Genormaliseerde post uit SB250 (v2.2) voor gebruik binnen de werf Toepassing Afgraving ( 4-2.1.2.1) of uitgraving (4-2.1.2.2) Uitgraving van partijen met het oog op hergebruik binnen de werf Voorbeelden WEL 211, x1z of x2z voor bodem en/of bouwkundige toepassingen NIET x9z Extra aandachtspunten 1 Laat de indeling in kadastrale werkzones (zie zoneringsplan) het beoogde gebruik toe? xy1 voor bouwkundige toepassingen X99 Staat het beoogde gebruik vermeld in de lijst van bouwkundige bodemgebruik en vormvast product? met voorlopig opslaan op tijdelijke W-TOP - Overbrugging tijdspanne tussen uitgraving en hergebruik binnen de werf - Bijkomende bemonstering door de opdrachtgever ter bevestiging of bepaling van de kwaliteit - Afzeven of grondverbetering op de werf Het volume uit deze post moet ook terugkomen in posten voor gebruik (binnen de werf en/of afvoer) Wie vraagt eventuele vergunningen aan? met verwijdering naar een grondreinigingsbedrijf³ Geen gebruiksmogelijkheden, reinigbaar 999, 929 bvb. 410, 910 Voorzie een voorbehouden som (afgiftekosten) indien ernst en aard van de verontreiniging onvoldoende gekend zijn. met verwijdering naar vergunde stortplaats Geen gebruiksmogelijkheden, niet reinigbaar 999, 929 bvb. 211, 410, 910, 911 Attest niet reinigbaarheid aanvragen? Voorzie een voorbehouden som (afgiftekosten) indien ernst en aard van de verontreiniging onvoldoende gekend zijn. met verwijdering voor gebruik buiten de werf of naar een TOP² - buiten de werf: rechtstreeks gebruik mogelijk als bodem of bouwkundig bodemgebruik zonder tussenkomst erkende bodemsaneringsdeskundige 211, xy1 (bvb. 311, 991) xy0 (bvb. 310, 410, 910) Afvoer is ten laste van de aannemer, maar - afvoer naar TOP is ook mogelijk; - hergebruik binnen de werf blijft mogelijk indien dit niet uitgesloten wordt in het bestek. - naar een TOP: Partij komt mogelijk nog in aanmerking voor gebruik, mits bijkomende bemonstering en/of evaluatie door een erkende bodemsaneringsdeskundige xy0 (bvb. 310, 410, 910) 999 Te combineren met een post om de meerprijs bij ongunstige resultaten te verrekenen (zie paragraaf 2.1.1). Ophoging (4-2.1.2.3) of afdekking (4-2.1.2.4) met uitgegraven bodem, afkomstig van de werf met uitgegraven bodem afkomstig van een ander project met uitgegraven bodem, geleverd door de aannemer 211, x1z of x2z xy1 voor bouwkundige toepassingen x9z Laat de indeling in kadastrale werkzones (zie zoneringsplan) het beoogde gebruik toe? Staat het beoogde gebruik vermeld in de lijst van bouwkundige bodemgebruik en vormvast product? Geen extra beperking opgelegd t.o.v. gebruiksmogelijkheden volgens Vlarebo XIII? (bvb. 211 eisen waar bouwkundig bodemgebruik mogelijk is) 1 Algemene aandachtspunten: Het driedelig nummer geeft enkel informatie over de milieukwaliteit, - niet over bouwtechnisch eigenschappen - niet over het gehalte aan stenen en bodemvreemd materiaal ² Hoewel er slechts 1 genormaliseerde post voorzien is in SB250 voor afvoer met verwijdering buiten de werf of naar een TOP, blijft het aangewezen het onderscheid te maken tussen uitgegraven bodem die rechtsreeks in aanmerking komt voor hergebruik uitgegraven bodem die pas in aanmerking komt voor hergebruik mits bijkomende bemonstering (bvb. uitloogproef); We verwijzen naar hoofdstuk 2.1.1 in deze handleiding. ³ In praktijk kan een CGR ook TOP-activiteiten uitvoeren of kan een TOP indien hij beschikt over de nodige milieuvergunningen ook te reinigen gronden stapelen in afwachting van verdere verwerking op een CGR 13
Differentiatie van posten voor afvoer SB250 voorziet: met verwijdering buiten de werf of naar een TOP met verwijdering naar een grondreinigingsbedrijf Projectspecifiek: verdere differentiatie nodig 27 Differentiatie van posten voor afvoer (2) met verwijdering buiten de werf of naar een TOP Kostprijs voor afvoer is afhankelijk van de gebruiksmogelijkheden Vermijd opsplitsing per driedelige code (xyz) 3 categorieën Categorie 1: vrij gebruik als bodem (211)* Categorie 2: bouwkundig bodemgebruik / vormvast product (xy1) Categorie 3: onvoldoende gekend (bvb. xy0) * Opgelet voor uitvoeringbepalingen (verhoogde/verlaagde ph, bijkomende bemonstering, ) 28 14
Differentiatie van posten voor afvoer (3) Categorie 3: gebruiksmogelijkheden onvoldoende gekend bijkomende bemonstering vereist vóór gebruik kostprijs afhankelijk van het resultaat van de bemonstering verdere differentiatie nodig, naargelang het resultaat post voor de afvoer naar een TOP en overnamekost, ingeval van gunstige analyseresultaten (na bemonstering op TOP) post voor de meerkosten in geval van tegenvallende resultaten 29 Differentiatie van posten voor afvoer (4) Voorbeeld 1: posten voor afvoer van partij 410 uitgraving met verwijdering buiten de werf of naar een TOP met het oog op bouwkundig bodemgebruik (gunstige uitloogproef); meerprijs voor reiniging (ongunstige uitloogproef); 30 15
Differentiatie van posten voor afvoer (5) Voorbeeld 2: TV / CV legt controle-analyses op t.h.v. ondergrondse tank partij 211 uitgraving met verwijdering buiten de werf of naar een TOP met het oog op vrij gebruik (211) Meerprijs (t.o.v. 211) voor bouwkundig bodemgebruik (xy1) Meerprijs (t.o.v. 211) voor reiniging 31 Differentiatie van posten voor afvoer (6) Opgelet voor meerprijs bij tegenvallende resultaten: Kostprijs soms moeilijk in te schatten (bvb.reinigingskost) voorbehouden som (afgiftekosten); Meerprijs voor reiniging: Kostprijs afhankelijk van ernst en aard van verontreiniging; Niet alle CGR s bieden elke reinigingstechniek aan. Wat met eventuele extra transportkost naar CGR? (verduidelijken in bijzonder bestek) Meerprijs t.o.v. welke basisprijs? Te verduidelijken in het bijzonder bestek 32 16
Differentiatie van posten voor afvoer (7) met verwijdering naar een grondreinigingsbedrijf opties te verduidelijken in bijzonder bestek Enkel transport (tkm) verwerking blijft ten laste van het bestuur; OF Transport én verwerking Eenheidsprijs voor transport en verwerking (ton) voldoende gegevens? OF Eenheidsprijs voor transport + voorbehouden som (afgiftekosten) voor verwerking 33 Veel gestelde vragen en discussies Correcte terminologie voorbeeldtekst opgenomen: administratieve procedure Niet alle grondwerk is vervat in hoofdstuk 4-2, o.a.: Uit te graven bodem onder de op te breken verharding Extra uitgraving voor geschikt maken van het baanbed (4-5) of sleufbodem (7-1.1.2.1.C) Opgelet: hoofdstuk 7 verwijst naar hoofdstuk 4 voor het verwerken van grondoverschotten volumes niet vergeten! Fysisch scheiden (zeven) 34 17
Uit te graven bodem onder op te breken verharding Probleemstelling: Opbraak verharding, inclusief (onder)fundering Berekening van volumes voor grondwerk o.b.v. theoretische diktes van verharding (incl. (onder)fundering) In de praktijk komt dikwijls toch uitgegraven bodem vrij in bovenste 20 à 60 cm onvoorzien volume (verdoken grondverzet) 35 Uit te graven bodem onder op te breken verharding (2) - voorbeeld 10 cm 40 cm Meetstaat: opbreken van asfaltverharding en fundering en onderfundering volgens 4-1.1.2.3, -, dikte 20 cm < E 40 cm Onderschatting van 10 à 30 cm grondwerk voor realisatie van het baanbed! 36 18
Uit te graven bodem onder op te breken verharding (3) vuistregel Vlarea 10 cm Vlarebo Boorstaten i.k.v. TV geven een indicatie van de wegopbouw Pas de volumes (grondwerk) in meetstaat en technisch verslag aan Uitgegraven bodem (toepassingsgebied Vlarebo) wordt verrekend onder de posten van hoofdstuk 4-2 Voordeel: Minder onvoorziene volumes in uitvoering Vermijden van problemen bij afleveren van BBRn door meervolume t.o.v. TV 37 Extra uitgraving voor geschikt maken baanbed / sleufbodem Dieper uitgraven omwille van onvoldoende draagkrachtige bodem Kwaliteit en volume op voorhand onbekend Verrekening per m³ of ton Vuistregel: verduidelijk in het bijzonder bestek hoe de afvoer en verwerking van de grondoverschotten verrekend wordt Volgens de posten van H4-2; OF Extra post(en) voor afvoer en verwerking van grondoverschotten Opgelet: differentiatie van de posten volgens gebruiksmogelijkheden (zie eerder) 38 19
Fysisch scheiden (zeven) Algemene vuistregels onmogelijk Normering afhankelijk van gebruik Technische vereisten TV geeft slechts indicatie van gehalte aan stenen en bodemvreemde materialen Projectspecifieke aanpak, afhankelijk van de (indicatieve) vaststellingen in TV Omschrijving nodig in het bijzonder bestek hoe en wanneer zeefkosten verrekend kunnen worden 39 Besteksbepalingen indien geen TV Administratieve bepalingen: aanvulling op AAV art. 4 1: Geen opmaak TV vóór uitgraving Afvoer naar TOP opmaak TV op TOP Technische bepalingen: uitgraving met verwijdering naar TOP Optie 1: enkel transport (tkm) overeenkomst tussen bestuur en TOP/CGR Optie 2: transport + overname Basis-overnamekost voor vrij gebruik (211) Meerprijs indien bouwkundig bodemgebruik (xy1) Voorbehouden som voor reinigings- of stortkosten (zoals afgiftekosten cfr. hoofdstuk 1 van SB250) 40 20
Uitvoering Communicatie vóór en tijdens uitvoering kan problemen en misverstanden voorkomen! Ontwerp gewijzigd? Bespreek aanpak van grondwerken eventueel toelichting door EBSD /EBBO Twijfels over milieukwaliteit bij uitgraving? Time is money. 41 Afkortingen CGR: centrum voor grondreiniging EBBO: erkende bodembeheerorganisatie EBSD: erkende bodemsaneringsdeskundige SB250: standaardbestek 250 v2.2 TOP: tussentijdse opslagplaats TV: technisch verslag 42 21
Contactgegevens Afdelingshoofd Exploitatie: Andy Heurckmans Tel. 02/545 58 52 Verantwoordelijke Cel Ondersteuning: Elisa Vermeulen Tel. 02/545 58 83 Verantwoordelijke TOP s/cgr s/dop s: Kathleen Wielant Tel. 02/545 58 81 Verantwoordelijke Cel Projecten, opleidingen en workshops: Cindy Bullens Tel. 02:545 58 82 Verantwoordelijke kwaliteit en ontwikkeling: Liesbet Van Cauwenberghe Tel. 02/545 58 84 Grondbank@grondbank.be www.grondbank.be 43 22