IWat te doen bij overlijden (laatste update: 26/03/2013) Inleiding Wat zijn de meest dringende zaken nadat iemand overleden is? Een arts moet de dood vaststellen Waarschuw een begrafenisondernemer Waarschuw de uitvaartverzekering Het overlijden moet aangegeven worden bij de burgerlijke stand. Wat gebeurt er als er geen stoffelijk overschot is? Wie moet er op korte termijn verwittigd worden? De werkgever van de overledene De dienst Pensioenen De boekhouder van de overledene De notaris of de testamentuitvoerder De mutualiteit van de overledene De banken en de financieringsinstellingen waar de overledene klant was De verzekeringsmaatschappijen De huiseigenaar Nutsvoorzieningen Abonnementen De verenigingen waarvan de overledene lid was De dienst Wegverkeer Hoe moet het verder met het inkomen van de nabestaanden? Je partner was actief in de privésector als loontrekkende als zelfstandige, genoot een vervangingsinkomen als bruggepensioneerde, invalide of werkzoekende Je partner werkte in overheidsdienst De aanvraagprocedure Je mag cumuleren Het overlevingspensioen Het tijdelijk overlevingspensioen De inkomensgarantie voor ouderen Kinderbijslag Studietoelagen voor weeskinderen Overlijden door een arbeidsongeval Overlijden als gevolg van een beroepsziekte Groepsverzekering via de werkgever (of als zelfstandige)
Moet er hulp ingeroepen worden? Thuiszorg Gezinszorg Poetsdienst Thuisbezorging van (warme) maaltijden Kinderoppas Oppasdienst voor thuiszorgpatiënten Thuisverpleging Wit-Gele Kruis Personenalarm De maatschappelijk werker van de mutualiteit Het OCMW van uw gemeente Opname in een bejaardentehuis
Inleiding Een overlijden is altijd een zware beproeving voor de naaste familieleden. Naast de pijn en het verdriet bij het heengaan van een dierbare duiken er een hele reeks administratieve en juridische beslommeringen op. Meestal is men daar niet op voorbereid. In deze nota geven we een overzicht van wat er allemaal moet of kan gedaan worden en zetten de administratieve verplichtingen op een rijtje. Wat zijn de meest dringende zaken nadat iemand overleden is? Een arts moet de dood vaststellen. De Belgische wet schrijft voor dat het overlijden officieel vastgesteld moet worden door een arts. Als de persoon sterft in een ziekenhuis of op weg daar naartoe, zorgt het ziekenhuis voor het overlijdensattest. Overlijdt de persoon thuis of ergens anders, dan moet er een arts bijgeroepen worden om de dood vast te stellen. Waarschuw een begrafenisondernemer Het transporteren, bewaren en behandelen van de stoffelijke resten van personen is strikt gereglementeerd. Bovendien komt bij een begrafenis heel wat kijken, zodat het praktisch ondoenbaar is zonder een begrafenisondernemer. Waarschuw de uitvaartverzekering Alsmaar meer mensen sluiten een polis af bij een uitvaartverzekering die bij het overlijden van de verzekerde al het nodige doet om de uitvaart te organiseren zoals vastgelegd in de polis. Het overlijden moet aangegeven worden bij de burgerlijke stand Doorgaans zorgt de begrafenisondernemer daarvoor. De aangifte moet ondertekend worden door twee getuigen. In sommige gemeenten moet ten minste één getuige een familielid zijn, in andere niet. De hoedanigheid van de getuigen wordt in ieder geval vermeld in de overlijdensakte. De aangifte moet gebeuren bij de burgerlijke stand van de gemeente waar de persoon overleden is (dus niet noodzakelijk de woonplaats). Bij die aangifte moeten de volgende documenten voorgelegd worden: - het overlijdensattest - indien de overledene wordt gecremeerd, een crematieattest van de arts - de identiteitskaart van de overledene - het trouwboekje (voor gehuwden, weduwen en weduwnaars) - het rijbewijs - het laatste pensioenstrookje indien de overledene gepensioneerd was. Het gemeentebestuur zal de Rijksdienst Voor Pensioenen verwittigen. - een attest op het gebied van de wilsbeschikking van de overledene (niet te verwarren met een testament). Iedereen kan bij de dienst bevolking of burgerlijke stand van haar of zijn woonplaats een formulier mijn wilsbeschikking invullen over cremeren of begraven, afstand van organen, ter beschikking stellen van het lichaam voor medisch onderzoek enz. Het bestaan van een dergelijke wilsbeschikking wordt genoteerd in het rijksregister. Bij aangifte van het overlijden gaat de ambtenaar na of er een wilsbeschikking werd opgemaakt. Let op: ook een door de overledene zelf geschreven wilsbeschikking is geldig wanneer ze met de hand geschreven, gedateerd en ondertekend is.
De ambtenaar van de burgerlijke stand maakt een overlijdensakte op die wordt doorgestuurd naar de woonplaats van de overledene. Je krijgt daar een aantal uittreksels van die je zowel kan bekomen in de gemeente van overlijden als in de woongemeente. Je hebt er verscheidene nodig, o.a. voor de werkgever van de overledene, de mutualiteit, de bank(en), leningmaatschappijen, verzekeringen, de vakbond enz. Een tip: het is gemakkelijker er bij de aangifte enkele méér te vragen dan achteraf te moeten teruggaan voor bijkomende exemplaren. Wat gebeurt er als er geen stoffelijk overschot is? Dat kan bijvoorbeeld bij een vliegtuigongeval boven zee of bij een natuurramp. Dan is het aan de rechtbank om officieel de dood vast te stellen en een overlijdensattest op te maken. Wie moet er op korte termijn verwittigd worden? De werkgever van de overledene De werkgever heeft een uittreksel van de overlijdensakte nodig. Hij zal ervoor zorgen dat alle verschuldigde lonen of wedden, vergoedingen, premies e.a. uitbetaald worden. Was de overledene bediende, dan zal de werkgever het vakantiegeld rechtstreeks aan de erfgenamen uitbetalen. Was de overledene arbeid(st)er, dan moet je de uitkering van het vakantiegeld aanvragen bij het vakantiefonds waarbij de overledene aangesloten was. Ambtenaren en gepensioneerde ambtenaren hebben recht op een begrafenisvergoeding van de overheid waar zij tewerkgesteld waren. Die vergoeding vraag je aan bij het tewerkstellende bestuur of bij de pensioendienst. De Rijksdienst voor Pensioenen Het gemeentebestuur verwittigt de Rijksdienst voor Pensioenen (RVP) nadat je aangifte hebt gedaan van het overlijden. De gemeentelijke administratie zal je bijstaan in de aanvraag van je overlevingspensioen. Eventuele moeilijkheden in de overbruggingsperiode kunnen opgelost worden via het OCMW door het toekennen van voorschotten. De boekhouder van de overledene Als de overledene een zelfstandige activiteit uitoefende, vraag dan aan haar of zijn boekhouder of accountant om op zakelijk vlak de nodige stappen te zetten (schrapping van de inschrijving in het handelsregister, aangifte van stopzetting van de werkzaamheden bij de BTW-administratie, contacten met de belangrijkste schuldeisers en klanten, liquidatie of verkoop van de handelszaak, ontbinding of verkoop van de vennootschap of doorvoeren van de nodige statutenwijziging ervan...). De notaris of de testamentuitvoerder Een nalatenschap hoeft lang niet altijd afgehandeld te worden door een notaris. Het kan echter nuttig zijn dat er bewarende maatregelen getroffen worden met het oog op het beschermen van de nalatenschap (bijvoorbeeld het verzegelen van de woonst van de overledene of het inventariseren van de roerende en onroerende eigendommen). De notaris is daarvoor de aangewezen (tussen)persoon. Hij zal ook nagaan of er een testament geregistreerd werd. De overledene kan ook een andere persoon als uitvoerder van haar of zijn testament aangewezen hebben.
Wat het verzegelen van de woonst betreft: iedereen die beweert recht te hebben op (een deel van) de nalatenschap en diegene die bij de overledene inwoonde, kan om verzegeling vragen aan de vrederechter van het kanton waar de woonst zich bevindt. De mutualiteit van de overledene Wacht niet te lang om je mutualiteit te verwittigen, zeker niet als de overledene een ziektevergoeding of invaliditeitsuitkering genoot. Bezorg je mutualiteit een uittreksel van de overlijdensakte (of een goed leesbare kopie) en de SIS-kaart van de overledene af. De consulent van de mutualiteit zal alle aspecten van de ziekteverzekering voor de nabestaanden in orde brengen: - aanpassen van hun hoedanigheid als verzekerde (weduwe/weduwnaar, wezen) - nagaan of ze recht hebben op verhoogde tegemoetkoming voor gezondheidszorgen. Dit hangt af van het jaarlijks bruto-inkomen van de weduwe/weduwnaar. - aanpassen van de SIS-kaart en afgifte van nieuwe kleefzegels - regelen van de begrafenisvergoeding. Indien de overledene een loontrekkende of gepensioneerde loontrekkende was, betaalt je mutualiteit een wettelijke begrafenisvergoeding van 148,74 euro uit. Let op: je moet de voor voldaan ondertekende begrafenisfactuur kunnen voorleggen. Je begrafenisondernemer kan die vergoeding NIET in jouw plaats ontvangen. De banken en financieringsinstellingen waar de overledene klant was. Je dient die instellingen zelf te verwittigen. In principe volstaat een gewone verklaring. Een uittreksel van de overlijdensakte mag maar is niet noodzakelijk. Zodra een financiële instelling weet heeft van het overlijden van een cliënt blokkeren ze zijn rekeningen en tegoeden (en die op naam van de echtgeno(o)t(e) of wettelijk samenwonende partner). De bank moet de ontvanger van de successierechten inlichten over het bestaan van de rekeningen, de nummers doorgeven alsook de saldi op datum van overlijden. Dit gebeurt aan de hand van een verklikkingslijst die ze aan de fiscus bezorgt en waarvan de erfgenamen een kopie kunnen krijgen. Stap 1 : Je hebt een akte of attest van erfopvolging nodig Pas nadat de bank deze informatie heeft verstrekt, kan ze in principe de tegoeden op de financiële rekeningen uitkeren aan de nabestaanden. De bank moet echter elke erfgenaam ten belope van zijn erfdeel uitbetalen, zo niet riskeert ze twee maal te moeten betalen. De bank kan dus pas bevrijdend (lees:geldig) uitbetalen wanneer ze weet wie de erfgenamen zijn en wat hun precieze erfdeel is. Dit gebeurt via de voorlegging van een attest of akte van erfopvolging. De erfgenamen kunnen hiervoor aankloppen bij de ontvanger van successierechten of bij een notaris. In een aantal gevallen als er een testament of een huwelijkscontract is ken enkel de notaris de akte van erfopvolging afleveren. Stap 2 : De notaris / ontvanger verwittigt de fiscus en de RSZ Wie ooit een onroerend goed verkocht, schonk of in hypotheek gaf, weet het: vooraleer de notaris de verkoop- of schenkingsakte maakt, moet hij de fiscus verwittigen die nagaat of de cliënt fiscale schulden heeft. Zo ja, dan bericht de fiscus de notaris hierover - de notificatie, in het jargon en de notaris moet de schulden inhouden van de verkoopprijs of het bedrag van het hypothecair krediet. Sinds 1 juli 2012 geldt een gelijkaardige plicht voor notarissen en ontvangers van successierechten die door erfgenamen verzocht worden om een attest of akte van erfopvolging af te leveren. Zij sturen één elektronisch bericht naar de fiscus en de RSZ
(loontrekkenden) of RSVZ (zelfstandigen), met vermelding van de identiteit van de overledene, van de erfgenamen of legatarissen (via testament). Stap 3 : De fiscus/rsz meldt de openstaande schulden. De fiscus en/of de RSZ kunnen de notaris of ontvanger een aangetekende brief (met ontvangstmelding) terugsturen waarin zij de schulden melden die nog uitstaan op naam van de overledene of van iemand anders die in het bericht wordt vermeld (erfgenaam, legataris, ). Het kan gaan om belastingen van allerlei slag: inkomstenbelastingen, onroerende voorheffing, verkeersbelasting, btw, enz. De fiscus/rsz heeft 12 werkdagen om te reageren. Maar omdat zij ervan uitgaan dat ze de twaalfde werkdag nog kunnen reageren, dient er in de praktijk pakweg 15 dagen gewacht te worden. Stap 4 : Eerst betalen, dan erven Erfgenamen zullen de erfenisgelden die bij de banken geblokkeerd staan maar kunnen opstrijken nadat zij hun eigen fiscale en sociale schulden en die van de overledene hebben aangezuiverd. De notaris/ontvanger zal (allicht) voor iedere erfgenaam afzonderlijk een uitgifte (een officieel afschrift) van de akte/attest van erfopvolging afleveren. Tegen sommigen onder hen kan immers een notificatie van schuld bestaan, tegen anderen niet. per erfgenaam vermeldt hij: - voor wie het afschrift bestemd is - hoeveel de erfgenaam krijgt uit de nalatenschap - dat er geen fiscale of sociale kennisgevingen zijn gebeurd, zodat zijn aandeel kan worden vrijgegeven. OF - voor welk bedrag en door welke schuldeiser er een kennisgeving is gedaan, waarbij zijn deel kan worden vrijgegeven na aanzuivering van deze schuld(en). Erfgenamen die geen fiscale of sociale schulden hebben uitstaan, zullen dus niet moeten wachten op hun deel tot een erfgenaam die wel schulden heeft in orde is. De verzekeringsmaatschappijen Je kan je wenden tot de verzekeringsmakelaar of -agent of rechtstreeks tot de maatschappij. Zolang het verzekerde risico blijft bestaan, zullen de maatschappijen de dekking laten doorlopen. Is het risico door het overlijden weggevallen, dan schorsen zij de polis. Het gedeelte van de betaalde premies dat nog niet is opgebruikt, zal later worden toegevoegd aan de nalatenschap. Als het gaat om verzekeringen die verband houden met het overlijden (levensverzekering, schuldsaldoverzekering ) dan zal de maatschappij de procedure van vergoeding van de begunstigden in gang zetten. Daarvoor heeft men zeker een uittreksel van de overlijdensakte nodig. De huiseigenaar Het Burgerlijk Wetboek bepaalt dat het huurcontract niet beëindigd wordt door het overlijden van de huurder of de verhuurder. Het overlijden van één van beide partijen is
dus geen oorzaak van opzegging. Als de huurder overlijdt, worden zijn rechten en verplichtingen overgedragen op zijn erfgenamen. Zo ook met de eigenaar. De erfgenamen kunnen de overeenkomst slechts beëindigen door naleving van de gewone opzeggingsmodaliteiten, net zoals de huurder of verhuurder had kunnen doen. Indien een clausule in de huurovereenkomst vermeldt dat de huurovereenkomst automatisch wordt ontbonden in geval van overlijden, dan is die clausule nietig. Ze kan niet worden ingeroepen. Enkel de rechter kan de ontbinding uitspreken. Nutsvoorzieningen Er zijn in een hedendaagse woning heel wat nutsvoorzieningen. Ga na wie de leveranciers zijn van water, gas, elektriciteit, telefoonaansluiting (ook mobiele telefoon), kabeltelevisie, internet en breng de betrokken maatschappijen op de hoogte van het overlijden. Abonnementen Had de overledene abonnementen op kranten,weekbladen, boeken of postorderbedrijven? Verwittig dan zo snel mogelijk de uitgeverijen om de leveringen stop te zetten. De verenigingen waarvan de overledene lid was Het is mogelijk dat één of meer verenigingen een afvaardiging willen sturen naar de uitvaartplechtigheid. Wacht dus niet te lang om ze op de hoogte te brengen. Het Sociaal Fonds KBC en de Kring van Gepensioneerden Vergeet zeker niet het Sociaal Fonds KBC te verwittigen (de adresgegevens vind je op de laatste pagina bij Nuttige adressen ) en de Kring van gepensioneerden waar de overledene bij aangesloten was. De dienst van het wegverkeer Bezat de overledene een auto? Laat dan de dienst van het wegverkeer weten wat er met dat voertuig zal gebeuren. Wordt het voertuig uit het verkeer genomen (en verkocht aan een opkoper), wordt het particulier verkocht of blijft iemand van de familie ermee rijden? De nummerplaat en het inschrijvingsbewijs moeten teruggestuurd worden of het inschrijvingsbewijs moet aangepast worden.
Hoe moet het verder met het inkomen van de nabestaanden? Je partner was actief in de privésector als loontrekkende of zelfstandige of genoot een vervangingsinkomen als bruggepensioneerde, invalide of werkzoekende Dan zal de Rijksdienst voor Pensioenen (RVP) instaan voor de uitbetaling van het overlevingspensioen. De toekenningsvoorwaarden zijn: - dat je ten minste 45 jaar bent. Die voorwaarde vervalt als je kinderen ten laste hebt of 66 % invalide bent of als je weduwe bent van een mijnwerker die 20 jaar gewerkt heeft als ondergronds mijnwerker. - dat je minstens één jaar wettelijk gehuwd bent. Dat hoeft niet wanneer je een kind hebt uit dat huwelijk of wanneer een kind geboren wordt binnen 300 dagen na het overlijden. Het hoeft evenmin als er bij het overlijden een kind ten laste was waarvoor kinderbijslag ontvangen werd door een van de echtgenoten of als het overlijden een gevolg is van een ongeval overkomen na het huwelijk of als het overlijden te wijten is aan een beroepsziekte. - dat je geen vervangingsinkomen hebt (b.v. werkloosheidsvergoeding of ziekte-uitkering) en dat je geen beroepsactiviteit hebt behalve de wettelijk toegelaten arbeid. Sinds 1 januari 2007 is een beperkte cumul mogelijk tussen het overlevingspensioen en een werkloosheids- en/of ziekte-uitkering of brugpensioen. (zowel voor zelfstandigen als voor gerechtigden op werknemers- of ambtenarenpensioen) voor een periode van maximaal 12 maanden. In die periode wordt het overlevingspensioen verminderd tot het basisbedrag van de inkomensgarantie voor ouderen (zie verder). Uitkeringen voor onvolledige maanden worden meegeteld als loon voor de toegelaten arbeid (zie verder). Indien het gewone overlevingspensioen echter voordeliger is, kan men zijn uitkering zoals het altijd al kon laten schorsen. Cumul kan, maar moet niet. Wie jonger is dan 45 kan gedurende 12 maanden een tijdelijk overlevingspensioen ontvangen (zie verder). Je overleden partner was al gepensioneerd Dan hoef je geen aanvraag in te dienen. De gemeente stuurt een overlijdensattest door. Het overlevingspensioen zal je ambtshalve worden toegekend vanaf de maand die volgt op de maand van het overlijden. Als je op dat ogenblik zelf nog beroepsactief bent, moet je echter wel een aanvraag indienen. Ook als je niet samenwoonde met je partner (b.v. bij feitelijke scheiding), moet je wel een aanvraag indienen. Let op: indien je overleden partner aangesloten was bij een andere pensioenkas (b.v.als ambtenaar) dan moet die gewaarschuwd worden. Stuur een uittreksel van de overlijdensakte op, samen met een brief waarin je meedeelt of je zelf nog beroepsactief dan wel gepensioneerd bent. Je overleden partner was nog beroepsactief In dat geval moet je je overlevingspensioen aanvragen bij je gemeentebestuur. Doe dat binnen de 12 maanden, dan krijg je het overlevingspensioen met terugwerkende kracht
toegekend vanaf de maand dat je partner overleden is. Bij de aanvraag heb je je identiteitskaart, het trouwboekje en je SIS-kaart nodig. Er zal ook gevraagd worden naar - de geboorte- en overlijdensdatum van de overledene - de naam en het adres van het sociaal verzekeringsfonds en het aansluitingsnummer (enkel voor zelfstandigen) - de vermelding van de beroepsloopbaan van de overledene als werknemer en/ of zelfstandige. Je partner werkte in overheidsdienst De pensioendienst voor de overheidssector berekent het overlevingspensioen. De uitbetalende instantie is dan de Centrale Dienst voor Vaste Uitgaven (CDVU). De enige toekenningsvoorwaarde is dat je ten minste een jaar wettelijk gehuwd was, tenzij er een kind ten laste is of het overlijden het gevolg is van een ongeval of beroepsziekte na het huwelijk. Wie niet aan devoorwaarden voldoet, heeft recht op een tijdelijk pensioen gedurende één jaar. Je overleden partner was gepensioneerde ambtenaar Je moet zelf een aanvraag indienen. Het overlevingspensioen zal je worden toegekend de maand na de maand van het overlijden van je partner. Als langstlevende echtgenoot heb je recht op een begrafenisvergoeding. Die is gelijk aan het maandbedrag van het laatste rustpensioen,rekening houdend met een maximumbedrag. Ook dat wordt ambtshalve toegekend. Je overleden partner was nog actief als ambtenaar Vraag het overlevingspensioen aan bij het bestuur waar je partner tewerkgesteld was. Voeg de volgende documenten bij je aanvraag: - een uittreksel uit de overlijdensakte - een uittreksel uit de huwelijksakte met de geboortedatum van beide echtenoten - indien er nog kinderen ten laste zijn, een recent uittreksel uit hun geboorteakte Als je je aanvraag binnen de 12 maanden indient, zal je het pensioen toegewezen krijgen met terugwerkende kracht vanaf de maand volgend op de maand waarin uw partner overleden is. Je mag cumuleren Vanaf je zestigste kan je je eigen rustpensioen beperkt cumuleren met het overlevingspensioen. Daarvoor is wettelijk een cumulatieplafond bepaald. Doorgaans is een cumul mogelijk tot 110 % van het bedrag van het overlevingspensioen. Het eigen rustpensioen wordt altijd eerst uitbetaald. Het cumulatieplafond wordt verminderd met dat rustpensioen: hetgeen dat rest, is het bedrag van het overlevingspensioen. Je mag ook nog een inkomen hebben uit arbeid maar daarvoor gelden maximumbedragen. Als je beroepsinkomen tussen 1 en 15 % hoger ligt, wordt het bedrag van uw overlevingspensioen met hetzelfde percentage verminderd. Een overschrijding met 15 % of méér brengt de volledige schorsing van het pensioen met
zich mee. Bovendien moet je die beroepsactiviteit vooraf aangeven bij de uitbetalende pensioeninstantie en dien je ook de werkgever op de hoogte te brengen dat je gepensioneerd bent. Die moet dat op zijn beurt melden aan de pensioeninstantie. Sinds 1 januari 2007 is beperkte cumulatie van een overlevingspensioen met een invaliditeitsuitkering, een primaire ongeschiktheidsuitkering en een werkloosheidsuitkering of brugpensioen toegelaten (zowel in de regeling werknemers, ambtenaren als zelfstandigen) voor een periode van maximaal 12 maanden. Binnen die periode wordt het overlevingspensioen herleid tot een lager bedrag, namelijk het basisbedrag van de inkomensgarantie voor ouderen (IGO). Na die 12 maanden is er geen cumul mogelijk. Cumul van het overlevingspensioen met een uitkering in het kader van loopbaanonderbreking of tijdskrediet of een premie bij halftijdse vervroegde uitkering is niet toegelaten. In die gevallen wordt de uitbetaling van het overlevingspensioen voor het gehele jaar geschorst. Het is dus aangewezen een keuze te maken. Je kan afzien van een van de bovenstaande uitkeringen om toch het overlevingspensioen te krijgen of te behouden. Op eenvoudig verzoek stuurt de Pensioendienst voor de Overheidssector je een voorgedrukt formulier Afstand van vervangingsinkomen toe. Jaargrens behoud pensioen (in euro) Toegelaten activiteit als werknemer Toegelaten activiteit als zelfstandige Zonder kinderlast 17.280,00 EUR 13.824,00 EUR Met kinderlast 21.600,00 EUR 17.280,00 EUR Het overlevingspensioen Als je echtgenoot overlijdt, heb je recht op een overlevingspensioen. Dat pensioen wordt berekend en uitgekeerd op basis van de beroepsloopbaan van de overledene. Het verschilt volgens het pensioenstelsel. Het is gebaseerd op de prestaties en de stortingen die door of in naam van de overledene gedaan werden. Het tijdelijk overlevingspensioen Als je niet aan de voorwaarden voldoet voor een overlevingspensioen kan je aanspraak maken op een tijdelijk overlevingspensioen van 12 maanden. Die periode van 12 maanden begint op de eerste dag van de maand van het overlijden indien je echtgenoot niet gepensioneerd was en op de eerste dag van de maand volgend op het overlijden wanneer hij wel een rustpensioen genoot. De aanvraag moet binnen het jaar na het overlijden bij het gemeentebestuur ingediend worden. Het tijdelijk overlevingspensioen bedraagt 80 % van het gezinspensioen dat je genoot of zou hebben genoten als je nog met pensioen moest gaan. Als gerechtigde op dat tijdelijk pensioen moet je je houden aan de grenzen van toegelaten arbeid.
Kinderbijslag Kinderbijslag voor wezen Als een van de ouders overlijdt, krijgen de kinderen die nog recht hebben op kinderbijslag automatisch recht op wezenbijslag. Elke wees heeft recht op hetzelfde (hogere) bedrag, eventueel nog verhoogd met de leeftijdsbijslagen. Voor de aanvraag ga je als volgt te werk: 1. De overleden ouder was loontrekkend. Je vraagt de wezenbijslag zo vlug mogelijk aan door een uittreksel van de overlijdensakte op te sturen naar het kinderbijslagfonds (vergeet het aansluitingsnummer niet te vermelden). Je krijgt dan een formulier toegestuurd dat je invult en terugstuurt, samen met recente uittreksels van de geboorteakten van de weeskinderen. De kinderbijslag schakelt meestal zonder onderbreking over op wezenbijslag. 2. De overleden ouder was staatsbeambte. De gewone kinderbijslag werd samen met de wedde betaald. Vraag zo snel mogelijk de wezenbijslag aan bij de Rijksdienst voor Kinderbijslag voor Werknemers, Trierstraat 70 in 1040 Brussel. Vermeld bij de aanvraag de datum van het overlijden. Je hoeft geen uittreksels van akten mee te sturen. De Rijksdienst zoekt die zelf op. 3. De overleden ouder was zelfstandige. Als er in je gezin geen loontrekkende is (jijzelf, een oudere broer of zuster ), zal de sociale verzekeringskas de volledige wezenbijslag uitbetalen. Daarvoor moet u wel een uittreksel van de overlijdensakte aan die kas bezorgen. Als er in je gezin wel een loontrekkende is dan moet je eerst de gewone kinderbijslag voor loontrekkende aanvragen bij het kinderbijslagfonds van de werkgever. Nadien betaalt de sociale verzekeringskas voor zelfstandigen het verschil uit tussen de gewone kinderbijslag en de wezenbijslag. Gewaarborgde kinderbijslag Indien, om welke reden dan ook, de gewone kinderbijslag niet in orde kan komen, kan je gewaarborgde kinderbijslag rechtstreeks aanvragen bij de Rijksdienst voor Kinderbijslag voor Werknemers, dienst Speciale Rechten, Trierstraat 70, 1000 Brussel. Studietoelagen voor weeskinderen Bij het overlijden van een ouder valt het gezin bijna altijd terug op een lager inkomen. Bovendien is er een aparte overgangsregeling voorzien als er zich onverwachte wijzigingen in de gezinstoestand voordoen. Ga daarom zeker na of je in aanmerking komt voor studietoelagen voor studerende kinderen. Voor het secundair onderwijs moet je informeren bij uw provinciebestuur. Voor het hoger
onderwijs wend je je tot de dienst Studietoelagen, Kunstlaan 43 in 1000 Brussel. Overlijden door een arbeidsongeval De echtgeno(o)t(e), die op het ogenblik van het ongeval niet gescheiden is van tafel en bed, ontvangt bij overlijden een lijfrente van 30 % van het basisloon van het overleden slachtoffer. Hetzelfde geldt voor de echtgeno(o)t(e) die op het ogenblik van het ongeval nog niet met het slachtoffer getrouwd was, maar die het wel is bij het overlijden, indien hij of zij aan bepaalde voorwaarden voldoet. In geval van echtscheiding of scheiding van tafel en bed heeft de overlevende echtgeno(o)t(e) die alimentatie ontvangt recht op de vermelde rente op voorwaarde dat die niet hoger ligt dan de alimentatie. De langstlevende echtgeno(o)t(e) kan op ieder ogenblik, langs juridische weg, vragen dat één derde van zijn rente als kapitaal wordt uitbetaald. De werkgever zal het ongeval binnen de tien dagen aangeven aan zijn verzekeringsmaatschappij. Je moet het ziekenfonds inlichten over de oorzaak van het ongeval. De verzekering betaalt de kosten voor het overbrengen van de overledene naar de plaats waar de familie zijn of haar uitvaart wil organiseren. Er wordt ook een uitvaartvergoeding uitbetaald die gelijk is aan 30 maal het gemiddelde dagloon. Overlijden als gevolg van een beroepsziekte Als het overlijden het gevolg is van een erkende beroepsziekte worden dezelfde vergoedingen uitbetaald als bij arbeidsongevallen. Daarvan wordt de begrafenisuitkering afgetrokken die je van de ziekteverzekering ontvangt. Je moet het overlijden per aangetekende brief melden aan het Fonds voor Beroepsziekten. Vermeld het dossiernummer en voeg een uittreksel van de overlijdensakte bij de brief. Het Fonds stuurt je dan een aanvraagbundel toe. Daarin zit een geneeskundig verslagformulier dat je door een arts moet laten invullen. Waarschuw ook uw ziekenfonds voor je die aanvraag indient. Aanvullend pensioen (groepsverzekering) via de werkgever (of als zelfstandige) Alsmaar meer bedrijven bieden hun medewerkers een aanvullend pensioen aan (meestal via een groepsverzekering) waarmee een bijkomend wettelijk pensioen wordt opgebouwd en die in veel gevallen ook een verzekering bij voortijdig overlijden bevat. De werkgever brengt de verzekeringsmaatschappij op de hoogte van het overlijden en maakt je wegwijs in de te volgen procedure. Indien de overledene als zelfstandige een individuele groepsverzekering had afgesloten, vraag dan aan de sociale verzekeringskas of de verzekeringsagent wat je moet doen.
Moet er hulp ingeroepen worden? Thuiszorg Plots gaat het niet meer alleen Jezelf of een familielid wordt ziek, hoogbejaard, gehandicapt Toch wil je graag zo lang mogelijk in de thuisomgeving blijven of je familielid thuis opvangen. Neem contact op met je mutualiteit voor meer informatie. Gezinszorg Vooral in de eerste periode na het overlijden kan de aanwezigheid van gezinshulp een grote steun betekenen. Het dagelijks leven van het gezin moet namelijk opnieuw georganiseerd worden. Dat ligt niet voor de hand als iedereen nog in de beginfase van het rouwproces verkeert. Een gezinshelpster van Familiehulp of Familiezorg kan aan huis komen om een aantal taken over te nemen. Gezinszorg kan je aanvragen bij elke erkende dienst voor gezinszorg. Poetsdienst De organisaties voor gezinszorg bieden doorgaans ook een poetsdienst aan. Daarop kan je een beroep doen voor het zwaardere, niet dagelijkse huishoudelijk werk zoals het beddengoed verschonen, stof afnemen en stofzuigen, onderhoud van de keuken, vloeren dweilen, schuren en boenen kortom de wekelijkse schoonmaak. Thuisbezorging van (warme) maaltijden Koken voor jezelf vraagt behoorlijk wat doorzettingsvermogen. Ook koken voor twee lukt vaak niet meer als men hulpbehoevend is. Vraag na of je OCMW (zoals de meeste) ook maaltijden laat thuisbezorgen. Dat kunnen warme maaltijden zijn die in een speciale verpakking worden geleverd, of diepgevroren maaltijden die je dan zelf moet ontdooien en opwarmen in een microgolf- of andere oven. Eventueel krijg je een oventje in bruikleen. De prijs van de thuisbezorgde maaltijden wordt bij de aanvraag afgesproken en hangt af van je inkomen. Kinderoppas Als je nog erg jonge kinderen hebt kunnen die worden opgevangen in peutertuinen of in onthaalgezinnen (een gezin of onthaalmoeder die, onder toezicht van Kind & Gezin, instaat voor de zorg voor één of meerdere kinderen). In beide gevallen wordt de bijdrage die je moet betalen berekend volgens je gezinsinkomen. De kosten voor kinderopvang voor kinderen jonger dan drie jaar zijn fiscaal aftrekbaar,
mits een fiscaal attest dat je krijgt van Kind & Gezin. De kinderopvang moet wel door hen erkend zijn. Oppasdienst voor thuiszorgpatiënten Een zorgbehoevende bejaarde, een persoon met een handicap of een chronische zieke kan vaak niet alleen blijven. Je kan een beroep doen op goed opgeleide vrijwilligers om bij de thuiszorgpatiënt te blijven. Thuisoppas is echter geen vervanging van professionele hulpverlening. De oppasser verricht geen huishoudelijke of verpleegkundige taken. Thuisverpleging Je kan hiervoor beroep doen op de thuisverpleging die door je mutualiteit georganiseerd wordt of ook beroep doen op zelfstandige verpleegkundigen. Persoonlijk alarm Wie wil er niet zo lang mogelijk in de eigen vertrouwde omgeving blijven wonen? Voor sommige alleenstaanden kan dat evenwel risico s inhouden. Een persoonlijk alarm neemt die onzekerheden weg en geeft je een veiliger gevoel. Hoe werkt het? Een druk op de knop van je zendertje en hulp is onderweg. Je hulpoproep komt terecht bij een alarmcentrale. De hulpverlener probeert met jou na te gaan welke hulp nodig is. Je kan immers via het alarmtoestel praten met de alarmcentrale. Op basis van dat gesprek verwittigt de hulpverlener de personen die je vooraf hebt opgegeven (familie, buren, huisarts, ambulance...). Pas als er hulp ter plaatse is, wordt het alarm uitgeschakeld. Wekelijks wordt het systeem automatisch gecontroleerd zodat je zeker kan zijn van de werking. De maatschappelijk werker van je mutualiteit Als je geconfronteerd wordt met het overlijden van een naaste krijg je vaak te maken met specifieke problemen en vragen waarbij de maatschappelijk werker kan helpen. Hij of zij kan ondersteuning bieden bij verliesverwerking. Daarnaast kan hij of zij je ook informeren of je de juiste weg wijzen om je financiële rechten te verkrijgen na een overlijden. Ten slotte kan hij of zij je ook hulp bieden om de thuiszorg (beter) te regelen indien de achterblijvende partner zorgbehoevend is. Het OCMW van je gemeente Ontstaan er financiële problemen tijdelijke of andere door het overlijden? Dan kan je je wenden tot het OCMW van je gemeente met een vraag om financiële hulp.
Opname in een bejaardentehuis (ROB) Het komt vaak voor: zolang het koppel nog samen is, slagen ze erin om met hun beiden het huishouden te beredderen, al dan niet met externe hulp. Maar als een van beiden wegvalt, kan de ander hulpbehoevend worden. Als de kinderen niet voor de nodige opvang kunnen zorgen is een opname in een bejaardenhuis vaak de enige overblijvende optie. Het OCMW of de maatschappelijk werk(st)er van de mutualiteit zal je mee helpen zoeken naar een geschikt tehuis, in de eigen gemeente of toch niet te ver van huis, zodat familie en buren nog op bezoek kunnen komen. Indien nodig zal het OCMW tussenkomen in de verblijfskosten. Wanneer het pensioen niet hoog genoeg is om alle kosten te dekken - wat vaak het geval is - kan het OCMW het volgende doen: - Wanneer er een eigendom is (een eigenhuis, een stuk grond) kan het OCMW daar een hypotheek op leggen. De eigenaars kunnen zelf over het huis beschikken. De opbrengsten (van de huur bijvoorbeeld) kunnen dienen om het verblijf mee te bekostigen. Na het overlijden van de bejaarde regelt de notaris de zaak tussen het OCMW en de erfgenamen. De bedragen die het OCMW heeft voorgeschoten, worden terugbetaald en het overschot blijft bij de erfgenamen. - De erfgenamen kunnen deze hypotheeklening vermijden door zelf aan het OCMW voor te stellen het tekort maandelijks bij te passen. Het OCMW zal wel een schriftelijke overeenkomst(betaalverbintenis) vragen. - Indien er kinderen of kleinkinderen zijn die zelf over voldoende geachte inkomsten beschikken, kan het OCMW vragen dat zij ieder hun deel van de kosten dragen (de zogenaamde onderhoudsplicht). Als men niet tot een vrijwillige afspraak komt, kan het OCMW een beslissing vragen aan de vrederechter. Die zal dan bepalen hoeveel elke onderhoudsplichtige moet bijdragen, rekening houdend met zijn inkomen en gezinstoestand.
Nuttige adressen en websites Sociaal Fonds KBC Havenlaan 2 1080 Brussel Tel. 02 429 12 10 sociaalfonds@kbc.be Pensioendienst voor de overheidssector Victor Hortaplein 40 bus 30 1060 Brussel Tel. 02 558 60 00 http://pdos.fgov.be Rijksdienst voor Pensioenen (RVP) Zuidertoren 1060 Brussel Tel. 02 529 30 02 of contactcenter:tel. 0800 50 246 http://www.onprvp.fgov.be Rijksdienst voor de Sociale Verzekeringen der Zelfstandigen (RSVZ) Jan Jacobsplein 6 1000 Brussel Tel. 02 546 42 11 http://www.rsvz-inasti.fgov.be Fonds voor Beroepsziekten Sterrenkundelaan 1 1210 Brussel Tel. 02 226 62 11 http://www.fmp-fbz.fgov.be secr@fmp-fbz.fgov.be Koninklijke federatie van Belgische notarissen Bergstraat 30-32 1000 Brussel Tel. 02 505 08 11 www.notaris.be fednot@fednot.be Ministerie van de Vlaamse gemeenschap Departement Onderwijs Afdeling Studietoelagen (hoger onderwijs) Hendrik Consciencegebouw Koning Albert II-laan 15 1210 Brussel tel. 078 15 78 70 (dossierlijn studietoelagen)
www.ond.vlaanderen.be/studietoelagen/ Ministerie van Verkeerswezen Dienst Inschrijving Voertuigen (DIV) Résidence Palace Wetstraat 155 1040 Brussel Tel. 02 286 45 00 http://vici.fgov.be/ Rijksinstituut voor Ziekte- en Invaliditeitsverzekering (RIZIV) Tervurenlaan 211 1150 Brussel Tel. 02 739 71 11 http://www.riziv.fgov.be Federale Overheidsdienst Financiën Administratie der Thesaurie CDVU pensioenen Kunstlaan 30 1040 Brussel Tel. 02 233 70 08 Fonds voor Arbeidsongevallen Troonstraat 100 1050 Brussel Tel. 02 506 84 11 http://www.faofat.fgov.be Nuttige websites www.notarishuis.be : voor een eerste antwoord op al je vragen www.funebra.be : de officiële website van de Belgische begrafenisondernemers www.varu.be : de website van de Vlaamse Autonome Raad voor het uitvaartwezen, waarin alle Vlaamse begrafenisondernemers vertegenwoordigd zijn www.allesoveruitvaart.be : een website van de VARU waarin advies gegeven wordt in verband met uitvaartplechtigheden www.rouwzorgvlaanderen.be : de website van Rouwzorg Vlaanderen, een vrijwilligersorganisatie die emotionele steun geeft aan mensen die het overlijden ven een dierbare moeten verwerken